THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ VALDIS DOMBROVSKIS

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ VALDIS DOMBROVSKIS Vice-president for the euro and social dialogue, also in charge of financial stability, financial services and capital markets union European Commission 22 nd ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE A compass for Europe A Fair wind for Greece ΠΕΜΠΤΗ 14 IOYNIOY 2018 1

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ VALDIS DOMBROVSKIS Vice-president for the euro and social dialogue, also in charge of financial stability, financial services and capital markets union European Commission 22 nd ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE A compass for Europe A Fair wind for Greece ΠΕΜΠΤΗ 14 IOYNIOY 2018 Κυρίες και κύριοι κατά πρώτον ένα μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση να ανοίξω το φετινό Συνέδριο. Η στρογγυλή τράπεζα που διοργανώνει φέτος το Economist έρχεται σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Υπάρχουν δυο συμβάντα που εξέχουν: πρώτα απ' όλα η Ελλάδα βρίσκεται στην τελική ευθεία για την έξοδο από το πρόγραμμα σταθερότητας. Θαρραλέες προσπάθειες και πολλή δουλειά επιτρέπουν στην Ελλάδα πλέον να ξεπεράσει τα όποια προβλήματα. Η Ελλάδα φτάνει σχεδόν στο τέλος ενός μεγάλου ταξιδιού, η Ελλάδα πέρασε από αναταράξεις, από αναταραχές, από δυσκολίες, αναγκάστηκε να φέρει εις πέρας δύσκολες αποστολές και βεβαίως να αντισταθεί σε πειρασμούς. Ουσιαστικά το μεγάλο μπράβο ανήκει στους πολίτες της Ελλάδας οι οποίοι κατάφεραν να διαθέσουν τους πόρους και την ψυχική δύναμη για να περάσουν αυτή τη διαδικασία. 2

Αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις επί του συγκεκριμένου θέματος, όμως αντίστοιχα υπάρχει κι ένα σημαντικό γεγονός: οι αποφάσεις που θα ληφθούν σε επίπεδο οικονομικής και νομισματικής Ένωσης. Αυτή τη στιγμή έχει έρθει η ώρα να αποφασίσουμε αν θα φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών που έχουν δημιουργηθεί. Κυρίες και κύριοι το οικονομικό περιβάλλον είναι θετικό. Πέρσι η Ευρώπη αναπτύχθηκε με τον πιο ταχύ ρυθμό εδώ και δεκαετίες, αυτό αναμένεται να συνεχιστεί με τρόπο εύρωστο, λίγο πιο χαμηλό όμως φέτος και του χρόνου. Η απασχόληση βρίσκεται σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα, οδηγώντας σε μια ανάκαμψη και βελτίωση των δημόσιων οικονομικών. Βλέπουμε όμως ότι υπάρχουν και κίνδυνοι που ελλοχεύουν όπως ο προστατευτισμός στο εμπόριο και η αστάθεια στις χρηματοοικονομικές αγορές. Η Σύνοδος Κορυφής του G7 την προηγούμενη εβδομάδα μας βοήθησε να καταλάβουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να είναι ενωμένη, να υπερασπίζεται ένα πολύπλευρο σύστημα που βασίζεται στο κράτος Δικαίου και να είναι έτοιμη να αντισταθεί στις δονήσεις αυτές. Πλέον δεν έχουμε καμία δικαιολογία. Πρέπει να δράσουμε. Αυτό καθιστά ακόμη πιο επείγον να αξιοποιήσουμε τις δυνάμεις μας προκειμένου να ενισχύσουμε την αντίστασή μας σε αυτές τις δυσκολίες, να βελτιώσουμε τα δημοσιονομικά μας και να είμαστε έτοιμοι για τις προκλήσεις του μέλλοντος. Η Επιτροπή έκανε κάποιες συγκεκριμένες προτάσεις επ αυτού. Στην ημερήσια διάταξη των αρχηγών κρατών βλέπουμε ότι προέχει η ολοκλήρωση της τραπεζικής Ένωσης και η διαμόρφωση ενός μηχανισμού οικονομικής σταθερότητας ως προτεραιότητες. Η πρόοδος είναι βιώσιμη, είναι εφικτή μόνο εάν υπάρξει διαμοιρασμός του κινδύνου. Κάναμε πολύ μεγάλα βήματα μπροστά προκειμένου να διαμορφωθεί ένα ρυθμιστικό πλαίσιο, να υπάρχει σαφής εποπτεία και για παράδειγμα το βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχει κατά 1/3 με αυτό τον τρόπο τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν επίσης μεγάλες διαφορές μεταξύ χωρών, όμως έχει γίνει πολύ καλή πρόοδος ειδικά σε χώρες οι οποίες είχαν πολύ υψηλά 3

επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων, μεταξύ των οποίων βεβαίως και η Ελλάδα. Παρ' όλα αυτά η Ελλάδα έχει ακόμη το πιο υψηλό επίπεδο μη εξυπηρετούμενων δανείων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Μάρτιο πήραμε επιπλέον μέτρα για να βελτιώσουμε την κατάσταση σε χώρες και Τράπεζες προκειμένου να μπορέσουν να βελτιώσουν τα νούμερά τους για το μέλλον. Πριν από δύο εβδομάδες τα κράτη μέλη κατέληξαν σε μια συμφωνία για το λεγόμενο «τραπεζικό πακέτο του 2016» με το οποίο εισάγονται σημαντικά διεθνή πρότυπα εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη βάση αυτή υπάρχει πρόοδος για το διαμοιρασμό και των κινδύνων και αυτό είναι εφικτό. Συγκεκριμένα πιστεύουμε ότι τα κράτη - μέλη θα συμφωνήσουν προκειμένου να υπάρχει ένα κοινό Ταμείο πόρων το οποίο θα λειτουργεί ως καταφύγιο τελευταίας στιγμής για Τράπεζες που αντιμετωπίζουν κίνδυνο. Είναι σημαντικό να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα με αποτέλεσμα αυτό να αντιμετωπίζει λιγότερα προβλήματα στο μέλλον. Το λεγόμενο «Back stop» αυτό δηλαδή το μέτρο που θα λάβουμε θα απαιτεί να υπάρχει ένα Ταμείο το οποίο θα είναι αρκετά μεγάλο, κάποιων δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα υποστηρίζεται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, θα πρέπει να είναι μόνιμη η λειτουργία του και επίσης αυτό το Ταμείο θα πρέπει να μπορεί να προσφέρει συγκεκριμένα αρκετά κεφάλαια και γρήγορα προκειμένου η εξυγίανση μιας Τράπεζας να μπορεί να συμβεί ακόμη και μέσα σε ένα διήμερο. Επιπλέον πρέπει να ξεκινήσουμε συζητήσεις, πολιτικές συζητήσεις για το αντίστοιχο Ταμείο καταθέσεων, το οποίο ήδη βρίσκεται μέσα σε αυτό το πακέτο του 2016 για την ολοκλήρωση της τραπεζικής Ένωσης. Η Επιτροπή επίσης δεσμεύεται να διαμορφώσει ένα ευρωπαϊκό νομισματικό Ταμείο από τον ESM από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, το οποίο σημαίνει ότι θα υπάρχουν περισσότερες συνέργειες, θα υπάρχει θεσμική επάρκεια εξυπηρετώντας τους στόχους της απόδοσης του συστήματος. Τα κράτη - μέλη βεβαίως προτιμούν αυτή η συζήτηση προς το παρόν να γίνεται σε επίπεδο διακυβερνητικό. 4

Επίσης θέλουμε να υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη πρόοδος σε ό,τι αφορά την ένωση των κεφαλαιαγορών. Υπάρχει ανάγκη χρηματοδότησης των εταιρειών μας και μεγαλύτερος διαμοιρασμός των κινδύνων μεταξύ των ιδιωτικών εταιρειών διασυνοριακά. Δεδομένου ότι το Λονδίνο φεύγει από την ενιαία αγορά θα πρέπει να υπάρξει ένα αντίστοιχο χρηματοοικονομικό κέντρο, παράλληλα όμως υπάρχουν και νομοθετικές προτάσεις οι οποίες προς το παρόν είναι ανεπαρκείς. Η σημασία να κάνουμε έστω και μικρά βήματα προς τα εμπρός δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Όπως είπε και ο Όμηρος «ένας μικρός Βράχος μπορεί να συγκρατήσει ένα μεγάλο κύμα». Κυρίες και κύριοι, το να έχουμε μια οικονομία η οποία είναι ανθεκτική, είναι πολύ σημαντικό για την Ευρωζώνη. Αυτό που συμβαίνει σε μια χώρα μπορεί να επηρεάσει και τις άλλες. Συνεπώς θέλουμε να υποστηρίζουμε τα κράτη - μέλη με ακόμη καλύτερο τρόπο, σε επίπεδο υλοποίησης μεταρρυθμίσεων προκειμένου οι οικονομίες τους να γίνουν πιο ανθεκτικές, πιο ανταγωνιστικές και δίχως αποκλεισμούς. Για το λόγο αυτό η πρόταση για το επόμενο πολυετές χρηματοοικονομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει τέτοιες πολιτικές. Έχουμε προτείνει νέα συστήματα υποστήριξης μεταρρυθμίσεων και νέα λειτουργία του μηχανισμού σταθερότητας. Αυτά τα δυο μέτρα αλληλοσυμπληρώνονται. Δίνοντας κίνητρα για τις μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο και σταθεροποιώντας τις κρατικές επενδύσεις απέναντι σε μεγάλα ασυμμετρικά σοκ αυτόματα ενισχύουμε τις δυνάμεις αντίστασης των εθνικών οικονομιών και παράλληλα ενισχύσουμε την αλληλεγγύη και αυτά τα δύο πάνε μαζί χέρι με χέρι. Το πρόγραμμα υποστήριξης μεταρρυθμίσεων χρηματοδοτούμενο με αρκετά δισεκατομμύρια θα μπορέσει να βοηθήσει τα κράτη - μέλη να προωθήσουν τις μεταρρυθμίσεις. Επίσης θα περιλαμβάνει τεχνική υποστήριξη για τη σχεδίαση και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων κατόπιν βεβαίως αιτήματος του κράτους μέλους. 5

Το πρόβλημα αυτό επίσης θα προσφέρει χρηματοοικονομική και τεχνική βοήθεια στα κράτη - μέλη τα οποία έχουν εκδηλώσει τη θέλησή τους να ενταχθούν στο ευρώ και να γίνουν μέλη της Ευρωζώνης. Σε ό,τι αφορά τη λειτουργία σταθεροποίησης των κρατικών επενδύσεων στην Ευρώπη. Όπως γνωρίζετε, όταν έχουμε κρίση το πρώτο πράγμα που κόβεται είναι οι κρατικές επενδύσεις. Αυτό το νέο εργαλείο έχει ως στόχο να βοηθήσει τα κράτη - μέλη να διατηρήσουν το επίπεδο των επενδύσεών τους ακόμη και σε περίοδο ύφεσης. Θα προσφέρει κινούμενα δάνεια σε συνεχιζόμενες επενδύσεις. Θα το εγγυάται ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός ύψους 30 δις και βεβαίως θα υπάρχουν ενισχύσεις για την κάλυψη του κόστους των επιτοκίων. Επίσης θα υπάρχει ένας μηχανισμός νομισματικών ισοτιμιών για να βοηθήσει τα κράτη - μέλη και με αυτό τον τρόπο θα μπορούν τα κράτη - μέλη να τηρούν τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος σταθερότητας κατά τη διάρκεια που θα λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός. Επίσης θέλουμε να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τα κράτη - μέλη σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις τους σε κανονικές συνθήκες. Είναι σημαντικό να υπάρχουν βιώσιμες επενδύσεις σε επίπεδο έρευνας, τεχνολογίας, ψηφιοποίησης, επενδύσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όπως επίσης και κοινωνικές επενδύσεις. Θέλουμε να οικοδομήσουμε κάτι πάνω σε αυτό το επιτυχημένο μοντέλο που έχουμε, δημιουργώντας ένα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα επενδύσεων. Το Eu Invest θα προικοδοτηθεί με αρκετά δισεκατομμύρια δίνοντας εγγυήσεις στα δάνεια και με αυτό τον τρόπο θα ενεργοποιήσει πρόσθετες επενδύσεις άνω των 300 δισεκατομμυρίων μέσα στην επταετία 2001-2007. Περαιτέρω αυτού μιλώντας για το πολυετές πρόγραμμα τον προϋπολογισμό πρόκειται για μια δύσκολη άσκηση εξισορρόπησης, δεδομένης της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Θα πρέπει να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις όπως: η ασφάλεια, η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση οι οποίες πλέον αφορούν όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να επωφελείται από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό σε μεγάλο βαθμό. Για παράδειγμα, μέσα από τη 6

συνεχιζόμενη κατανομή πόρων από το Ταμείο Συνοχής αλλά και ενισχύοντας τα μέτρα για τη μετανάστευση για τα προσφυγικά ρεύματα, θα μπορέσουμε ν αυξήσουμε τα κονδύλια που καταφθάνουν στην Ελλάδα. Μια σειρά αρχηγών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταξύ των οποίων η καγκελάριος Μέρκελ και ο Πρόεδρος Μακρόν, έχουν θέσει συγκεκριμένες ιδέες επί του τραπεζιού για να συζητηθούν προκειμένου να έχουμε έναν αναπτυξιακό προϋπολογισμό για την εισαγωγή νέων μέτρων για αντιμετώπιση και της ανεργίας. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση επί της ανάγκης εισαγωγής νέων εργαλείων, νέων μέσων για την ενίσχυση των κρατών μελών, την ενίσχυση της αλληλεγγύης ειδικά στα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν συμμετρικά σοκ και αυτά επιβαρύνουν την ανεργία. Χρειάζεται λοιπόν κατάλληλος σχεδιασμός των εργαλείων αυτών. Θέλουμε σταθεροποίηση, θέλουμε σύγκληση, όμως οι πόροι είναι ελάχιστοι. Θέλουμε κοινωνική αλληλεγγύη χωρίς όμως να υπονομεύουμε τις ορθές πολιτικές δημοσιονομικού χαρακτήρα για τα κράτη μέλη. Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που μόλις περιέγραψα, δείχνουν ότι υπάρχει μια ρεαλιστική προσέγγιση και γι αυτό αναμένω την κουβέντα που θα γίνει τις επόμενες εβδομάδες επί των θεμάτων αυτών Κυρίες και κύριοι, τα τελευταία χρόνια, μετά από τρία διαδοχικά προγράμματα, η Ελλάδα υλοποίησε μεταρρυθμίσεις δίχως προηγούμενο. Οι προσπάθειες στις μεταρρυθμίσεις αυτές υποστηρίχθηκαν με αλληλεγγύη από την Ευρωπαϊκή Ένωση που επίσης δεν είχε προηγούμενο. Η ελληνική κοινωνία πέρασε βεβαίως βαθιές αλλαγές προκειμένου να διατηρήσει τη μακροοικονομική σταθερότητα, να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της, ν αναπτυχθεί και να εκσυγχρονίσει τη Δημόσια Διοίκηση και το κράτος εν γένει. Σταθήκαμε δίπλα στην Ελλάδα και θα συνεχίσουμε. Πέρα από την υποστήριξη για τη δημοσιονομική σταθερότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2015 ξεκίνησε προσπάθειες για την ενίσχυση των θέσεων εργασίας. αυτό σημαίνει κινητοποίηση άνω των 35 δισεκατομμυρίων ευρώ μετά το 2020 και μέχρι στιγμής η Ελλάδα έχει λάβει περίπου 16 δις ευρώ. Η Ελλάδα είναι πρώτη αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά το σύνολο των προσδοκώμενων επενδύσεων από το 7

Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Στρατηγικών Επενδύσεων σε σχέση με το ΑΕΠ της. 2,6 δις θα κινητοποιήσουν άλλα 10 δις ευρώ επενδύσεων. Η Ελλάδα επίσης επωφελήθηκε από την τεχνική υποστήριξη και από τη βοήθεια για την υλοποίηση και σχεδίαση μεταρρυθμίσεων. Η Υπηρεσία Υποστήριξης Διαρθρωτικών Επενδύσεων της Επιτροπής κάλυψε τις μεταρρυθμίσεις σε πάρα πολλά πεδία στο πλαίσιο του Προγράμματος Σταθερότητας. Αυτή η υποστήριξη ήταν κεφαλαιώδους σημασίας για τη διαμόρφωση π.χ. της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων ή για την θέσπιση ενός συστήματος κατά της ακραίας φτώχιας, θεσπίζοντας το εισόδημα κοινωνικής αλληλεγγύης. Φέτος η Επιτροπή αποφάσισε να υλοποιήσει περαιτέρω έργα και προσδοκούμε να έχουμε ακόμη μεγαλύτερη και συνεχιζόμενη συνεργασία μ επιτυχία με την ελληνική κυβέρνηση. Οι προσπάθειες αποδίδουν. Η ελληνική κοινωνία αναπτύσσεται. Το 2017 το GDP ανέβηκε 1,4% και προβλέπεται ότι θα φτάσει το 2% το 2018. Θ αναπτυχθούν και οι επενδύσεις και η ανεργία θα πέφτει σταδιακά. Οι επενδύσεις έχουν αρχίσει ν ανακάμπτουν, ειδικά σε τομείς οι οποίοι έχουν περάσει από μεταρρυθμίσεις. Η Ελλάδα είναι μια από τις 8 χώρες της Ευρωζώνη οι οποίες αναμένεται να έχουν πλεόνασμα στον προϋπολογισμό τους κατά το 2018. Βλέπουμε ότι υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο, όμως οι λεπτομέρειες αναφορικά με την αξιοποίηση αυτού του περιθωρίου θα πρέπει να συζητηθούν. Όμως σε κάθε περίπτωση αυτή είναι μια πολύ θετική εξέλιξη. Σε δυο μήνες από σήμερα η Ελλάδα θα ολοκληρώσει το πρόγραμμα. Θα είναι πολύ λεπτή αλλά εφικτή άσκηση, αρκεί να τηρηθούν οι βραχυπρόθεσμες δεσμεύσεις και να υπάρχει υπευθυνότητα. Αυτή τη στιγμή δουλεύουμε για την επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας στο επίπεδο Eurogroup την επόμενη εβδομάδα. Υπάρχουν κάποια βασικά κρίσιμα στοιχεία για να γίνει αυτό. Πρώτον, χρειαζόμαστε την επιτυχημένη της 4 ης αξιολόγησης. Αυτή τη στιγμή το ελληνικό Κοινοβούλιο συζητά για τα προαπαιτούμενα τα οποία θ αναπτυχθούν περαιτέρω σήμερα. Δεύτερον, πρέπει να υπάρξει μια συμφωνία σε ό,τι αφορά τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Θα υπάρχουν 8

εμπροσθοβαρή τα οποία είναι απαραίτητα για να διασφαλιστεί η σταδιακή επάνοδος της Ελλάδος στις αγορές. Τρίτον, πρέπει να υπάρξει μια συμφωνία για το πλαίσιο. Μετά τη λήξη του Προγράμματος για να διασφαλιστεί η Βιώσιμη Ανάπτυξη πρέπει να η Ελλάδα να μείνει στην οδό αυτών των μεταρρυθμίσεων. Αυτό περιλαμβάνει τήρηση των δημοσιονομικών στόχων μετά το Πρόγραμμα, 3,5 % πρωτογενές πλεόνασμα του ΑΕΠ μέχρι το 2022. Μετά θα υπάρξει μια μείωση σε σταθερά επίπεδα που κυμαίνονται στο 2% του ΑΕΠ. Δεδομένου του υψηλού χρέους, ο χώρος για ελιγμούς είναι περιορισμένος. Με το βλέμμα στο μέλλον, η Ευρώπη θέλει να βοηθήσει τη βιώσιμη και σταθερή οικονομική ανάπτυξη στη χώρα, την αύξηση του επιπέδου διαβίωσης και βεβαίως την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας για τους Έλληνες πολίτες. Υπάρχουν τρία στοιχεία τα οποία θεωρώ ότι είναι κορυφαίας σημασίας για το λόγο αυτό. Πρώτον, η δημοσιονομική και μακροοικονομική σταθερότητα. Αυτό σημαίνει, υπεύθυνες δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές οι οποίες ελαχιστοποιούν τον ευάλωτο χαρακτήρα της ελληνικής οικονομίας στα εξωτερικά σοκ. Αυτό επίσης σημαίνει ισχυρούς χρηματοοικονομικούς θεσμούς οι οποίοι θα χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία. Δεύτερον, οικονομική σθεναρότητα, αντίσταση και επενδύσεις. Αυτό σημαίνει, θεσμικά μέσα όπως για παράδειγμα η Δικαιοσύνη, τα οποία θα βοηθήσουν να διαμορφωθεί ένα προβλέψιμο και σταθερό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις. Το τρίτο στοιχείο είναι η δικαιοσύνη, με την έννοια του ότι τα οφέλη αυτών των μεταρρυθμίσεων πρέπει να διαχυθούν ομοιόμορφα και με δικαιοσύνη σε όλη την κοινωνία. Αυτή η δικαιοσύνη αυτή, αυτή η δίκαιη κατανομή των ωφελειών σε όλα μεταξύ των γενεών, είναι πρωτευούσης σημασίας και πρέπει να εξασφαλιστεί. Κυρίες και κύριοι, πρέπει να μάθουμε από τα διδάγματα και τις εμπειρίες της τελευταίας 10ετίας, να δείξουμε μέσω των αποφάσεων που θα 9

λάβουμε τις επόμενες εβδομάδες, ότι δεν είμαστε απλά μεγαλύτεροι σε ηλικία αλλά και πιο σοφοί. Ας χτίσουμε μια ισχυρή Ελλάδα στην καρδιά της Ευρώπης. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. 10