Η ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (έτος ιδρύσεως 1836) Αρσάκειο Νηπιαγωγείο Ψυχικού ΚΑΙΝΟΤΟΜΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Το δώρο τού νερού Σχολικό έτος 2016-2017
Νερό Το δώρο ζωής για τον πλανήτη Γη Το νερό, απαραίτητο στοιχείο για κάθε μορφή ζωής, αποτελεί έναν από τους βασικούς πόρους τόσο για το ζωικό, όσο και για το φυσικό βασίλειο τού πλανήτη μας. Στο συγκεκριμένο Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα το οποίο εκπονήθηκε στην τάξη μας την φετινή χρονιά, προσπαθήσαμε να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά σε θέματα που αφορούν στη σωστή χρήση τού νερού καθώς και την σπουδαιότητά του για τη φύση και τη ζωή μας. Μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες προσπαθήσαμε να συνδυάσουμε τη γνώση με τη διασκέδαση και την ψυχαγωγία, φέρνοντας τα παιδιά σε επαφή με επιστημονικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες σε μια προσπάθεια να ακουμπήσουμε αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό τής φύσης που λέγεται νερό.
Εκπαιδευτικοί στόχοι Η εκπόνηση τού συγκεκριμένου Καινοτόμου Περιβαλλοντικού Προγράμματος είχε ως στόχο τα παιδιά: - Να γνωρίσουν το νερό ως φυσικό στοιχείο τού περιβάλλοντος και να ανακαλύψουν την αξία του στην ανθρώπινη ζωή. - Να εκφραστούν καλλιτεχνικά μέσα από εικαστικές δημιουργίες. - Να γνωρίσουν τους κινδύνους από τη μόλυνση και την έλλειψη νερού. - Να κάνουν πειράματα με το νερό και να έρθουν σε επαφή με τις φυσικές επιστήμες - Να αντιληφθούν τον κύκλο του νερού μέσα από παραμύθια, ιστορίες, αλλά και την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. - Να παίξουν και να διασκεδάσουν με δραστηριότητες και παιχνίδια που σχετίζονται με το νερό.
Οι δραστηριότητές μας Ενώσαμε τις δυνάμεις μας και βάλαμε τη φαντασία, την όρεξη και τη δημιουργικότητά μας σε δράση. Η πρωτοβουλία μας να εξερευνήσουμε τον μαγικό, αλλά τόσο πολύτιμο, κόσμο τού νερού ήταν για εμάς μία σπουδαία πρόκληση. Οι δράσεις συνδέονται άμεσα με τον 6 ο παγκόσμιο στόχο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη «Καθαρό Νερό και Αποχέτευση». Οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) θεσπίστηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη το 2015.
Μεταμφιεστήκαμε σε νερο-σταγονο-επιστήμονες Πήραμε τα ψαλίδια μας και τους μαρκαδόρους μας και δημιουργήσαμε την πρώτη φιγούρα σταγόνας από χαρτί. Στη συνέχεια μεταμφιεστήκαμε οι ίδιοι σε νερό-σταγόνο-επιστήμονες έτοιμοι να εξερευνήσουμε τα μυστικά, αλλά και τα οφέλη, τού νερού.
Όταν αυτές άρχισαν να καθρεφτίζονται, έφεραν στην τάξη μας έναν παράξενο-πολύχρωμο-φωτεινό επισκέπτη, που δεν καθόταν σε καρέκλες, αλλά πετούσε ψηλά. Καλέσαμε στην τάξη μας έναν πολύχρωμο επισκέπτη Πήραμε μία λεκάνη με νερό, βάλαμε μέσα έναν μικρό καθρέφτη και περιμέναμε τις ακτίνες τού ήλιου να κάνουν την επίσκεψή τους. Εμείς όμως τον πιάσαμε, τον καλωσορίσαμε, και παίξαμε μαζί του κρυφτό.
Κατασκευή τής μοριακής σύνθεσης τού νερού Αλήθεια, τι σχήμα έχει το νερό; Πώς είναι η μορφή του και πώς γράφεται το όνομά του; Όταν ένα μόριο οξυγόνου ενώνεται με δύο μόρια υδρογόνου, δημιουργείται το νερό. Έτσι λοιπόν κι εμείς, πήραμε δύο χρώματα πλαστελίνης και φτιάξαμε δύο μπάλες Υδρογόνου και μία Οξυγόνου. Τις ενώσαμε με πλαστικά καλαμάκια και δημιουργήσαμε το νερό.
Πήραμε μολύβια και χαρτόνι, βάλαμε τη φαντασία μας να δουλέψει και να δημιουργήσει μία συνταγή για το πώς μπορούμε να κατασκευάσουμε σταγόνες. Καταγράψαμε τις ποσότητες που θα χρειαστούμε, μετρήσαμε τα υλικά, βάλαμε στα χέρια μας 2 χούφτες αγάπη και ξεκινήσαμε. Συνταγή για νερο-σταγόνες Για να δημιουργηθεί μία νερο-σταγόνα χρειαζόμαστε οδηγίες και υλικά.
Κατασκευή νερό-σταγόνας Δύο μπαλόνια και λίγη γυψόγαζα ήταν τα υλικά που χρησιμοποιήσαμε για να φτιάξουμε μία παρέα από νερο-σταγόνες. Φουσκώσαμε τα μπαλόνια και τα καλύψαμε με γυψόγαζα. Στη συνέχεια, αφού στέγνωσε η γυψόγαζα, σπάσαμε στο εσωτερικό το μπαλόνι και πήραμε το καλούπι.
Με μεγάλη προσοχή καλύψαμε με χρώμα όλη την επιφάνεια. Σιγά-σιγά οι νερο-σταγόνες άρχισαν να παίρνουν την τελική τους μορφή. Ετοιμάσαμε το χρώμα. Πήραμε τα πινέλα μας και ξεκινήσαμε το βάψιμο.
Δύο καινούργιες φίλες δημιουργήθηκαν στην τάξη μας, έτοιμες να μας ακολουθήσουν στις περιπέτειες τού νερού. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό.
Μαζέψαμε βροχούλα Μπορούμε να πιάσουμε τη βροχή; Πώς μπορούμε να αποθηκεύσουμε το βρόχινο νερό και πού μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε; Πήραμε πλαστικά ποτηράκια και τα αφήσαμε στην αυλή τού Νηπιαγωγείου μας. Στη συνέχεια παρακαλέσαμε τα σύννεφα να στείλουν βροχούλα και εμείς την εγκλωβίσαμε σε πλαστικά διάφανα ποτήρια. Είχε έρθει η ώρα να φτιάξουμε μία δική μας μονάδα μέτρησης με αριθμούς κι έτσι αρχίσαμε να μετράμε πόσο νερό μαζεύτηκε στα ποτήρια μας.
Μετρήσεις και συγκρίσεις Τα δείγματα συγκεντρώθηκαν στη Γωνιά των Φυσικών Επιστημών και συγκρίθηκαν μεταξύ τους. Παρατηρήσαμε ότι η βροχή που μαζέψαμε ήταν περισσότερη στο ένα ποτήρι και λιγότερη στο άλλο. Αλλά όταν παρατηρήσαμε προσεκτικά το μέγεθος των ποτηριών αντιληφθήκαμε ότι χωράνε διαφορετική ποσότητα βροχής.
Τεχνητή βροχή Η βροχή μπορεί να συμβεί μόνο στο φυσικό περιβάλλον; Ασφαλώς και όχι. Εμείς καταφέραμε να δημιουργήσουμε τεχνητή βροχή μέσα στην τάξη μας. Ρίξαμε βραστό νερό σε ένα γυάλινο μπολ το σκεπάσαμε με διαφανή μεμβράνη και εγκλωβίσαμε τους υδρατμούς. Στη συνέχεια, τοποθετήσαμε παγοκύστες επάνω από το μπολ προκαλώντας ψύχος πάνω από τους θερμούς υδρατμούς.
Λίγα λεπτά αργότερα -αφού αφαιρέσαμε τη μεμβράνη από το μπολπαρατηρήσαμε ότι οι υδρατμοί είχαν μετατραπεί σε σταγόνες βροχής.
Πώς μολύνεται το νερό; Η μόλυνση τού νερού ήταν κάτι που μας απασχόλησε κατά τη διάρκεια τού Περιβαλλοντικού Προγράμματος, αναζητώντας τρόπους και μορφές που μπορούν να αποτελέσουν εστίες μόλυνσης τού φυσικού πλούτου που λέγεται νερό. Αρχικά γεμίσαμε με πέτρες ένα μπουκάλι με νερό και παρατηρήσαμε ότι το νερό δεν αλλοιώνεται. Όταν όμως προσπαθήσαμε να ρίξουμε μία κηλίδα από μαύρη τέμπερα -παρόμοια με αυτή που αφήνουν τα φορτηγά πλοία στις θάλασσες ή τα απόβλητα των εργοστασίωντότε διαπιστώσαμε ότι το χρώμα τού νερού αλλάζει, το νερό μολύνεται και οι οργανισμοί που ζουν μέσα στο νερό πεθαίνουν. Άρα καταστρέφεται ο οργανικός πλούτος στο φυσικό περιβάλλον.
Ο θαυμαστός κύκλος τού νερού Διαβάσαμε σχετικά βιβλία και παραμύθια και παρακολουθήσαμε το ταξίδι μιας σταγόνας. Παίξαμε με καρτέλες και φιγούρες και ακολουθήσαμε τη νερο-σταγόνα στο ταξίδι της. Η νερο-σταγόνα διαγράφει έναν κύκλο χωρίς σταματημό, έτοιμη να προσφέρει τα δώρα της στο φυσικό περιβάλλον και στους ζωντανούς οργανισμούς.
Στον διαδραστικό πίνακα τού Νηπιαγωγείου μας μελετήσαμε τον κύκλο τού νερού. Ο κύκλος τού νερού, με τη βοήθεια των Νέων Τεχνολογιών Με την τεχνική τού drag & drop, εντοπίσαμε τις λέξεις-κλειδιά που ταιριάζουν στο κάθε στάδιο τού κύκλου και τις τοποθετήσαμε στην αντίστοιχη θέση, κάνοντας την πλοήγησή μας ακόμα πιο συναρπαστική.
Παιχνίδια για το νερό Αρκετά μάθαμε για το νερό. Τώρα είναι ώρα για παιχνίδι και διασκέδαση.
Ακολουθώντας τις νερο-πατούσες Στο γνωστικό ταξίδι τού νερού, είχαμε κοντά μας την Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης, τη γνωστή Ε.Υ.Δ.Α.Π., η οποία μας πρόσφερε πλούσιο εποπτικό και γνωστικό υλικό για παιχνίδι και διασκέδαση. Πήραμε τα πιόνια και ακολουθήσαμε τη διαδρομή τής νερο-πατούσας η οποία μας έδινε εντολές για το πώς να μεταφέρουμε το νερό στο σπίτι.
Ψαράδες νερο-εξερευνητές Μεταμφιεστήκαμε σε νερο-εξερευνητές και αρχίσαμε το ψάρεμα στα καταγάλανα νερά. Ένα κομμάτι ύφασμα έγινε το ποταμάκι μας και εμείς -στις όχθες τουκρατώντας καλάμια, γίναμε ψαράδες όλων των ζωντανών οργανισμών που ζουν μέσα σε λιμνούλες και σε ποτάμια.
Νερο-ιστορίες σε παζλ Διάφορες μικρές ιστορίες, κρυμμένες σε κουτιά, κέντρισαν το ενδιαφέρον μας και προσπαθήσαμε να τις συνθέσουμε και να ανακαλύψουμε το νόημα που έκρυβαν. Μοιραστήκαμε σε ομάδες Και, με οδηγό τις καρτέλες τής κάθε νερο-ιστορίας, προσπαθήσαμε να την ανακαλύψουμε και να την συνθέσουμε με την βοήθεια των κύβων-παζλ.
Στον διαδραστικό πίνακα τού Νηπιαγωγείου μας αναζητήσαμε λέξεις που σχετίζονταν με το νερό. Σταυρόλεξο Τις ενώσαμε και δημιουργήσαμε ένα πολύχρωμο σταυρόλεξο που έμοιαζε με παζλ.
Αγώνες δρόμου για νερο-σταγόνες Αποφασίσαμε να κάνουμε αγώνες δρόμου, με οδηγό τις νερο-σταγόνες. Οργανώσαμε μία Ημέρα Ανοιχτής Δράσης και καλέσαμε τους γονείς μας να τρέξουν, για να δούμε ποιος θα νικήσει.
Με τη βοήθεια τού ζαριού, τους ζητήσαμε να προχωρήσουν επάνω στους νερο-διαδρόμους και στις αριθμημένες νερο-σταγόνες και να προσπαθήσουν να τερματίσουν πρώτοι. Τους υποβάλαμε σε μία σειρά από δοκιμασίες, όπως λεκτικά αινίγματα, αριθμητικούς υπολογισμούς, αλλά και σπαζοκεφαλιές, τις οποίες είχαμε σκεφτεί μόνοι μας.
Για κάθε σωστή απάντηση που έδιναν οι γονείς, προχωρούσαν βήματα μπροστά. Στη λάθος απάντηση όμως, έπρεπε να παραμείνουν στη θέση τους.
Όλοι, οι διαγωνιζόμενοι γονείς, έβαλαν τα δυνατά τους για να κερδίσουν και καταχειροκροτήθηκαν από τα παιδιά τους.
Ευχαριστίες Ευχαριστούμε θερμά την Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης για τη χορηγία τού εποπτικού και εκπαιδευτικού υλικού, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας τής Φ.Ε. και το Βιωματικό Σχολείο για τη συνεργασία, τους γονείς των παιδιών τού τμήματος νηπίων Ν.5 για τη θετική ανταπόκριση, καθώς και τη Διευθύντρια τού Νηπιαγωγείου μας κ. Άνσυ Νικολοπούλου, για τον συντονισμό και τη γενική επιμέλεια τού Περιβαλλοντικού Προγράμματος.
Το Καινοτόμο Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα Το δώρο τού νερού οργάνωσε και υλοποίησε, στο τμήμα νηπίων Ν.5, η νηπιαγωγός Γιώτα Παππά. Ομάδα Καινοτόμων Προγραμμάτων: Ναταλία Ηλιάδη (υπεύθυνη) Αναστασία Γκρέκου Αλεξάνδρα Λύκαρη Έφη Μπογάτσα Διόρθωση κειμένων - Γενική επιμέλεια: Άνσυ Νικολοπούλου Διευθύντρια τού Αρσακείου Νηπιαγωγείου Ψυχικού Αρσάκειο Νηπιαγωγείο Ψυχικού, Αθήνα 2017