Πώς µπορώ να προφυλάξω το παιδί µου;

Πώς µπορώ να προφυλάξω το παιδί µου; Wie kann ich mein Kind schützen? Eine Information für Eltern und Erziehungsberechtigte zum Schutz von Mädchen und Jungen vor sexualisierter Gewalt Griechische Ausgabe Πληροφοριακό υλικό για γονείς και κηδεµόνες σχετικά µε την προστασία κοριτσιών και αγοριών από τη σεξουαλική βία. Ausländerbeirat München

Στους γονείς και κηδεµόνες των παιδιών και των νέων του Μονάχου Αγαπητές κυρίες και κύριοι, ζούµε σε έναν κόσµο, στον οποίο πολλά κορίτσια και αγόρια είναι εκτεθειµένα στη σεξουαλική βία. Η αγωνία για την ασφάλεια των παιδιών και των νέων παρακίνησε τις σχολικές αρχές σε συνεργασία µε το αστυνοµικό τµήµα Μονάχου για την πρόληψη της βίας και την προστασία των θυµάτων, καθώς και µε την Ένωση Συλλόγου Γονέων των σχολείων του Μονάχου, να αναπτύξουν ένα εκτενές σχέδιο για την ευαισθητοποίηση του κόσµου µπροστά στην εµφάνιση σεξουαλικής βίας απέναντι στα παιδιά και τους νέους και να ενισχύσουν τα προληπτικά µέσα για την ασφάλειά τους. Ένα µέρος αυτού του σχεδίου είναι το φυλλάδιο που κρατάτε στα χέρια σας. Τα παιδιά και οι νέοι είναι ιδιαίτερες προσωπικότητες µε δικαιώµατα, τις οποίες δεν επιτρέπεται να πληγώνει κανείς. Οι ενήλικες οφείλουν να σέβονται τα συναισθήµατα των παιδιών και των νέων. Μόνο έτσι αναπτύσσουν αυτοπεποίθηση, η οποία αποτελεί την προϋπόθεση για να µπορούν να θέτουν όρια και φραγµούς και να αµύνονται. Η ενδυνάµωση της παιδικής και νεανικής προσωπικότητας καθώς και η ενίσχυση του αισθήµατος αυτοεκτίµησης είναι γι αυτό το λόγο βασικός στόχος και φροντίδα όλων, όσοι είναι υπεύθυνοι για την ανατροφή των παιδιών και των νέων. Τα παιδιά και οι νέοι χρειάζονται εµπιστοσύνη και υποστήριξη. Χρειάζονται ενήλικες, οι οποίοι θα τους ακούν προσεκτικά και θα παίρνουν στα σοβαρά τα συναισθήµατά τους. Αυτή την εµπιστοσύνη και αυτήν τη βοήθεια µαθαίνουν ή στερούνται τα παιδιά και οι νέοι κατά κύριο λόγο στην οικογένειά τους. Η σεξουαλική βία κατά των αγοριών και των κοριτσιών δεν επιτρέπεται να είναι στην κοινωνία µας για πολύ ακόµα ένα θέµα απαγορευµένο προς συζήτηση. Απαιτείται από όλους µας να παρατηρούµε πολύ προσεκτικά το περιβάλλον των παιδιών και των νέων και να επεµβαίνουµε όταν απουσιάζει ο απαιτούµενος σεβασµός απέναντί τους. Η επίσηµη θέση σχετικά µε την ανατροφή των παιδιών περιλαµβάνει την υποστήριξη των κοριτσιών και των αγοριών στην ενίσχυση του Εγώ τους και στο δικαίωµα να εµπιστεύονται το ένστικτό τους. Εποµένως θα είναι για τα παιδιά που µας εµπιστεύονται, πιο εύκολο ν αποκρούουν εγκαίρως κάθε είδους επιθέσεις. Η πλειοψηφία των κρουσµάτων σεξουαλικής βίας πραγµατοποιείται στο οικογενειακό περιβάλλον. Γι αυτό απαιτείται κατά προτεραιότητα από τους γονείς και τους κηδεµόνες να παίρνουν το µέρος των παιδιών συνειδητά και αποφασιστικά. Η γερµανική έκδοση αυτού του φυλλαδίου τέθηκε στη διάθεση των γονέων όλων των παιδιών του Μονάχου και µεταφράστηκε επίσης στην τουρκική, κροατική, σερβική και ελληνική γλώσσα. Έτσι, αγαπητοί γονείς, στην ερώτησή σας για αποτελεσµατικά µέτρα προστασίας κατά της σεξουαλικής βίας, µπορείτε να βρείτε υποστήριξη µε πολλές χρήσιµες πληροφορίες στη γλώσσα που είναι σε σας οικεία. Elisabeth Weiß-Söllner Gϋnter Gramsamer Karin Simeth Cumali Naz Σχολικός σύµβουλος ιευθντής των κρατικών Πρόεδρος της Ένωσης Πρόεδρος του Μονάχου σχολικών υπηρεσιών στο Συλλόγου Γονέων για τα συµβουλίου Μόναχο σχολεία του Μονάχου αλλοδαπών Μονάχου

Περιεχόµενα Τι εννοούµε µε τον όρο σεξουαλική βία ενάντια στα παιδιά; 4 Πώς µπορούν γονείς και κηδεµόνες να προφυλάξουν το παιδί τους; 6 Πώς µπορούν γονείς και κηδεµόνες να βοηθήσουν τα σεξουαλικώς κακοποιηµένα παιδιά; 9 Πώς µπορεί το παιδί σας να µάθει να αναγνωρίζει µια εξελισσόµενη σεξουαλική επίθεση και να σας την γνωστοποιεί µε σαφήνεια; 12 Πώς προστατεύουν τα σχολεία και οι παιδικοί σταθµοί το παιδί σας; 14 Τι είδους βοήθεια περιµένουµε από σας ως γονείς / κηδεµόνες σε συνεργασία µε τα σχολεία / παιδικούς σταθµούς 16 Πού θα βρείτε βοήθεια; 18 Πού θα βρείτε συνεχείς πληροφορίες; 22 Συνοδευτικό υλικό σχετικό µε την προστασία των αγοριών και των κοριτσιών από τη σεξουαλική βία 23 Επίλογος στα µεταφρασµένα κείµενα του φυλλαδίου 28 Υπεύθυνοι έκδοσης 30 «Τόλµησε» -µια εκστρατεία για το παιδί σας 32 Παρατήρηση για τον όρο «σεξουαλική» βία: O όρος σεξουαλική βία που χρησιµοποιείται σ αυτό το φυλλάδιο, περιλαµβάνει όλες τις περιγραφές αυτού του είδους που έχει µεταχειριστεί η γλώσσα: σεξουαλικές επιθέσεις, σεξουαλική βία, ψηλαφίσεις, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, φωτογραφίες πορνό, σεξουαλική κακοποίηση, βιασµοί... Αυτές οι λέξεις και οι περιγραφές έχουν κάτι κοινό: εν πρόκειται εδώ για εκούσια σεξουλική δραστηριότητα ανάµεσα σε ισότιµους ενήλικες που παίρνουν µέρος σ αυτήν τη διαδικασία, αλλά πρόκειται πάντα για κατάχρηση εξουσίας, άσκηση βίας, εκµετάλλευση κάποιου εξαρτηµένου προσώπου. Η σεξουαλικότητα εφαρµόζεται εδώ ως µέσο άσκησης βίας. 3

Τι εννοούµε µε τον όρο σεξουαλική βία; Ένας ενήλικος ή ένας νέος ασκεί σεξουλική βία, όταν χρησιµοποιεί το κύρος του, τη σωµατική και πνευµατική υπεροχή του, όπως επίσης την άγνοια, την εµπιστοσύνη ή την εξάρτηση ενός παιδιού για να ικανοποιήσει τις δικές του σεξουαλικές ανάγκες και να ασκήσει βία. Τέτοιες περιπτώσεις είναι λ.χ., όταν ένας άντρας ή µια γυναίκα... 4 αγγίζει το παιδί για δική του / της σεξουαλική διέγερση ή όταν επιτρέπει στο παιδί να τον / την χαïδεύει υποχρεώνει το παιδί να τον / την αγγίζει και να το χειραγωγεί σεξουαλικά αναγγάζει ή πείθει ένα παιδί να τον / την παρατηρεί γυµνό / γυµνή ή να τον / την παρακολουθεί κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης χρησιµοποιεί παιδιά για πορνογραφικούς σκοπούς ή τους επιδεικνύει πορνογραφικό υλικό χαïδεύει την ιδιαίτερα προσωπική περιοχή ενός κοριτσιού (κόλπο, πρωκτό, στήθος) ή ενός αγοριού (πέος, πρωκτό) ή το αναγγάζει σε στοµατικό, πρωκτικό ή κολπικό έρωτα, δηλαδή το βιάζει επιβάλλει σε ένα παιδί φιλί µε τη γλώσσα Νεότερα αποτελέσµατα από έρευνες και στατιστικές δείχνουν σαφώς ότι: Θύµατα σεξουαλικής βίας είναι παιδιά όλων των κοινωνικών στρωµάτων και όλων των ηλικιών, όπως επίσης µικρά παιδιά και βρέφη. Και αγόρια και κορίτσια κακοποιούνται σεξουαλικά. Σεξουαλική βία ασκούν κυρίως άτοµα, τα οποία έχουν περιβληθεί από το παιδί µε εµπιστοσύνη. Αυτό σηµαίνει ότι τα άτοµα αυτά ανήκουν στον κύκλο της οικογένειας και των γνωστών. Τα παιδιά, και προπαντός τα αγόρια, κακοποιούνται σεξουαλικά και εκτός οικογένειας (στις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου τους).

Η άσκηση σεξουαλικής βίας εξελίσσεται τις περισσότερες φορές αργά και µε την πάροδο µεγαλύτερου χρονικού διαστήµατος. Κατά κανόνα οι επιθέσεις αυτού του είδους πραγµατοποιούνται για περισσότερους µήνες ή χρόνια από άτοµα εµπιστοσύνης. Η σεξουαλική βία δεν είναι µόνο σωµατική κακοποίηση. Στα παιδιά και τους νέους δηµιουργούνται επίσης ισχυρές ψυχικές αναπηρίες, που µπορεί να διαρκέσουν µια ολόκληρη ζωή, π.χ.: - άγχος - αισθήµατα εγκατάλειψης - κλονισµένη εµπιστοσύνη - ψυχοσωµατικές διαταραχές - άγχος στη σύναψη σχέσεων - δυσλειτουργίες που αφορούν στη σεξουλική ζωή - τροφικές διαταραχές - συµπεριφορές εξάρτησης - κατάθλιψη - έντονο αίσθηµα ντοπής και ενοχής Την ευθύνη για την άσκηση σεξουαλικής βίας φέρει πάντα ο ενήλικος ανεξάρτητα από την ηλικία και τη συµπεριφορά του κοριτσιού ή του αγοριού. Όταν τα παιδιά µιλούν για σεξουαλική κακοποίηση, λένε κατά βάση την αλήθεια. Πρέπει να υπερνικήσουν ισχυρά αισθήµατα ντροπής και ενοχής πριν εµπιστευτούν κάποιον. Ακόµα και αν τα δελτία τύπου δηµιουργούν µια άλλη εντύπωση, η σεξουαλική κακοποίηση από έναν ξένο, που πραγµατοποιείται µε µορφή επίθεσης στο δρόµο για το σχολείο ή σε δηµόσια κτήρια, είναι απολύτως η εξαίρεση. Οι δράστες, άντρες και γυναίκες, προέρχονται συχνά από το άµεσο περιβάλλον των κοριτσιών και των αγοριών. Οι δράστες µπορεί για παράδειγµα να είναι: γείτονες, πατεράδες, θείοι, babysitter, οικογενειακοί φίλοι, παιδίατροι, δάσκαλοι, εργαζόµενοι σε παιδικούς σταθµούς, προπονητές ποδοσφαίρου, αρχηγοί οµάδων κτλ. Αν ο δράστης προέρχεται από τον κοινωνικό περίγυρο των παιδιών, συµβαίνει συχνά να διαβαθµίζει την κακοποίηση. Πρώτα δοκιµάζει πώς αντιδρούν τα παιδιά και τα πρόσωπα που τα συνοδεύουν µε µικρές παρενοχλήσεις και έπειτα σταδιακά αυξάνει την ένταση των σεξουαλικών επιθέσεων. Το ίδιο µάλλον ενεργούν και οι δράστριες, αλλά οι γνώσεις µας µέχρι τώρα για τέτοιες γυναικείες δραστηριότητες είναι λίγες. Οι επιθέσεις από πρόσωπο εµπιστοσύνης µπορεί να πραγµατοποιούνται για µήνες ή χρόνια. Τα αγόρια και τα κορίτσια έρχονται όµως αντιµέτωπα και µε ξένους δράστες, οι οποίοι εµφανίζονται ως επιδειξίες στους παιδότοπους ή µε άσεµνες χειρονοµίες στα κολυµβητήρια. (Adelheid Unterstaller, AMYNA e.v.) 5

Πώς µπορούν γονείς και κηδεµόνες να προστατεύσουν το παιδί τους από τη σεξουαλική βία; Η διαίσθηση είναι η προσωπική αίσθηση του καθενός Μπορείτε να ενισχύσετε το παιδί σας στο να εµπιστεύεται τις δικές του επιθυµίες και τα συναισθήµατά του. ώστε προσοχή στην επιθυµία του παιδιού σας για τρυφερότητα και εγγύτητα. Σεβαστείτε όµως εξίσου και την επιθυµία του να κρατάει αποστάσεις. Αν το παιδί σας αισθάνεται βεβαιότητα για τα συναισθήµατά του, τότε είναι σε θέση να αναγνωρίζει τις καταστάσεις εκείνες, µέσα από τις οποίες παρακινούµενοι οι ενήλικες ή οι νέοι το εκµεταλλεύονται σεξουαλικά. ίνετε στο παιδί σας καθηµερινά την ευκαιρία να αντιλαµβάνεται πάντα τα όριά του και τις ανάγκες του, να τις λαµβάνει σοβαρά υπόψη του και να τις διατυπώνει. Ένα παιδί µε αυτοπεποίθηση µπορεί ευκολότερα να επιστρατεύσει τις δυνάµεις του για να αποκρούσει τους κινδύνους και να ζητήσει βοήθεια. Για να τολµήσει το παιδί να παραβεί την απαίτηση και εντολή των δραστών για απόκρυψη της αλήθειας και να στραφεί σε άλλο πρόσωπο για βοήθεια, πρέπει στην καθηµερινότητά του να έχει µάθει ότι εσείς, ως γονείς καθώς και άλλοι ενήλικες, είστε πρόσωπα εµπιστοσύνης, πρόθυµοι να το ακούτε, να το παίρνετε στα σοβαρά και να το βοηθάτε πραγµατικά στα µικρά προβλήµατα της καθηµερινότητας. Υπάρχουν ενθαρρυντικά βιβλία για αγόρια και κορίτσια ηλικίας νηπιαγωγείου και δηµοτικού. ιαβάστε µαζί µε το παιδί σας τέτοια βιβλία και αφήστε το γιο / την κόρη σας ελεύθερα να σας πει όλα όσα του / της έρχονται στο νου. Έτσι αντιλαµβάνεστε ποιες πληροφορίες, κατάλληλες για την ηλικία του, χρειάζεται το παιδί σας, για ποια θέµατα θέλει να µάθει περισσότερα. Γνωρίστε τους ανθρώπους µε τους οποίους έρχεται το παιδί σας σε επαφή: το περιβάλλον του µε τα παιδιά, τη στάση του στις συγκρούσεις, τις αντιλήψεις του. 6

7 Κατά τις καθηµερινές επαφές στην οικογένεια και τις συνοµιλίες σας µπορούν οι ακόλουθες συµβουλές και µηνύµατα να βοηθήσουν το παιδί σας: Εσύ επιτρέπεται να καθορίσεις πώς, πότε, πού και ποιος θέλεις να σε αγγίζει. Έχεις το δικαίωµα να λες όχι σε όλους, όσοι σε χαïδεύουν µε έναν τρόπο που δε σου αρέσει. Έχεις το δικαίωµα να αντιστέκεσαι. Έχεις π.χ. το δικαίωµα να κάνεις µπάνιο ή να κοιµάσαι µόνος σου. Το σώµα σου σου ανήκει. Το σηµαντικό πρόσωπο είσαι εσύ! Τα αγγίγµατα είναι για όλους τους ανθρώπους σηµαντικά. Αγγίγµατα ευχάριστα, τρυφερά και γεµάτα αγάπη µας κάνουν να νιώθουµε όµορφα. Μερικά αγγίγµατα όµως δεν ταιριάζουν µε τα συναισθήµατά σου και είναι κάπως παράξενα, χωρίς να µπορείς να πεις γιατί. Μερικά σε µπερδεύουν, όπως π.χ. τα πολύ µεγάλης διάρκειας και σφιχτά αγκαλιάσµατα. είξε πώς αισθάνεσαι. Μίλα όταν έχεις άγχος, είσαι λυπηµένος, ευτυχισµένος ή ανασφαλής. Τα δικά σου συναισθήµατα είναι σηµαντικά. Σε κάνουν µοναδικό και µπορείς να τα εµπιστεύεσαι. Μερικές φορές οι ενήλικες εκµεταλλεύονται τα παιδιά. Θέλουν να σε αγγίζουν ή να σε µαγνητοσκοπούν, χωρίς να προσέχουν πώς αισθάνεσαι. Μπορεί κάποιος µεγαλύτερος φίλος ή ακόµα και συγγενής να σε αγγίζει µε τρόπο που για σένα δεν είναι φυσιολογικός. Κανείς δεν έχει το δικαίωµα να βάζει τα χέρια του κάτω από το φουστάνι σου ή να σου χαïδεύει το στήθος, τον κόλπο, το πέος σου ή τον ποπό σου. Κανείς δεν µπορεί να σε υποχρεώσει να τον αγγίξεις σε σηµεία του σώµατός του που εσύ δε θέλεις να πιάσεις. Υπάρχουν µυστικά που φέρνουν κέφι, π.χ. εκπλήξεις σε πάρτι γενεθλίων. Υπάρχουν όµως και µυστικά που σου προκαλούν στοµαχόπονο ή δυσάρεστα συναισθήµατα. Ακόµα και αν έχεις υποσχεθεί να µην πεις τίποτα, τέτοια άσχηµα µυστικά δεν επιτρέπεται και δεν πρέπει να τα κρατάς για τον εαυτό σου. Ψάξε να βρεις ένα πρόσωπο που θα σ ακούει, θα σε πιστεύει και θα σε βοηθά.

Πώς µπορούν γονείς και κηδεµόνες να προστατεύσουν το παιδί τους από τη σεξουαλική βία;...και εδώ ακολουθεί ένα ακόµα ιδιαίτερα σηµαντικό θέµα: Παιδιά είναι και τα κορίτσια και τα αγόρια και η διαπαιδαγώγηση και ανατροφή τους βασίζεται σ αυτή τη διαφορά των φύλων. Πολλοί ενήλικες έχουν σταθερές απόψεις και ιδέες για το πώς πρέπει ένα κορίτσι να γίνει µια αληθινή γυναίκα και ένα αγόρι αληθινός άντρας, µολονότι τις τελευταίες δεκαετίες µερικά πράγµατα σ αυτό το ζήτηµα έχουν αλλάξει. Παρόλ αυτά: από έναν άντρα απαιτείται κατά κανόνα να είναι δραστήριος και µε ικανότητες επιβολής, να κυριαρχείται από τη λογική και τη θέληση και λιγότερο από τα συναισθήµατα. Πρέπει να έχει επίγνωση των επιδόσεών του και στόχους για επιτυχίες, όπως επίσης πρέπει να είναι επιθετικός. Μια γυναίκα αντιθέτως, έτσι έχει επικρατήσει, είναι περισσότερο συναισθηµατική, γλυκιά, ήπια και υποχωρητική. (Τουλάχιστον αυτό πρέπει να είναι, διαφορετικά θεωρείται γυναίκα µε καπρίτσια). Πρέπει να προσαρµόζεται, να υποτάσσεται και να φροντίζει για τους άλλους. Για να διαµορφωθεί έτσι ο χαρακτήρας ενός κοριτσιού, δίνεται πολύ συχνά, κατά τη διαπαιδαγώγησή του, αξία στην προσαρµοστικότητα, την ηπιότητα, την πειθαρχία και την αφοσίωση. Τα αγόρια αντιθέτως πρέπει να επιβάλλονται, να αµύνονται, να µην είναι κλαψιάρικα, να µην έχουν άγχος. Όταν γίνονται επιθετικά, οι υπόλοιποι τα υποµένουν. Αυτή η διαπαιδαγώγηση, που βασίζεται στη διάκριση ρόλων των δύο φύλων, βλάπτει τα αγόρια και τα κορίτσια µε διαφορετικούς τρόπους: Τα κορίτσια που παροτρύνονται να είναι φρόνιµα, ήσυχα και χαδιάρικα, γίνονται πιο εύκολα θύµατα σεξουαλικών επιθέσεων από εκείνα που ενθαρρύνονται να διατηρούν µια πρωτοτυπία, να έχουν αυτοπεποίθηση και δύναµη να επιβάλλονται. Ένα αγόρι, που βιώνει µια επίθεση, είναι κάτω απ αυτές τις συνθήκες αβοήθητο, ανίσχυρο και φοβισµένο. Συχνά δεν τολµά να διηγηθεί τίποτα από όσα συνέβησαν, γιατί πιστεύει ότι θα έπρεπε ως αγόρι να είχε αµυνθεί. εν επιτρέπεται να δείχνει άγχος, λύπη και πόνο. (Gisela Braun, Aktion Jugendschutz) 8

Πώς µπορούν γονείς και κηδεµόνες να βοηθήσουν τα σεξουαλικώς κακοποιηµένα παιδιά; Τα αγόρια και τα κορίτσια που κακοποιούνται σεξουαλικά, βιώνουν πολλούς τραυµατισµούς και απογοητεύσεις. Πολλά απ αυτά που τους συµβαίνουν δεν τα καταλαβαίνουν. Κάποιος που ενδεχοµένως συµπαθούν και εµπιστεύονται, τους δηµιουργεί καταστάσεις που τους είναι δυσάρεστες ή τους προκαλούν πόνο. Ίσως ο δράστης ή η δράστρια να τους κάνει να αισθάνονται συνένοχοι και έχουν αισθήµατα ενοχής. Ίσως αισθάνονται αηδία για ό,τι συνέβη, έχουν άγχος και είναι λυπηµένα. Αισθάνονται συχνά µόνα και ο δράστης ή η δράστρια τα εµποδίζει να εµπιστευτούν κάποιον. Τα αγόρια και τα κορίτσια αντιδρούν σ αυτήν τη στεναχώρια µε τον ίδιο τρόπο που αντιδρούν και σε άλλα προβλήµατα. Κάθε παιδί θα αντιδράσει κάπως διαφορετικά: µερικά κλείνονται τελείως στον εαυτό τους, άλλα γίνονται περισσότερο επιθετικά. Μερικά αφοµοιώνουν το συµβάν µε το να ζωγραφίζουν ή να παίζουν, άλλα σταµατούν εντελώς να ζωγραφίζουν και να παίζουν. Μερικά γίνονται χειρότεροι µαθητές και είναι αφηρηµένοι, άλλα αντιθέτως βελτιώνουν τις επιδόσεις τους, επειδή αισθάνονται χαρά που υπάρχει το σχολείο ως ο µόνος χώρος που είναι απαλλαγµένος από σεξουαλική βία. Σε µερικά παιδιά προκαλούνται διαταραχές στον ύπνο ή ακόµα και στο φαγητό. Εσείς, αγαπητές µητέρες και πατέρες, γνωρίζετε το παιδί σας καλύτερα από όλους. Έχετε αναπτύξει µια διαίσθηση για το πώς αντιδρά ο γιος ή η κόρη σας όταν έχει στεναχώριες ή προβλήµατα. Αν το παιδί σας είναι επιβαρυµένο µε κάποιο πρόβληµα, δώστε του θάρρος να το συζητήσει µαζί σας. Αν το παιδί σας δε θέλει να µιλήσει µαζί σας, µπορείτε οι δύο γονείς µαζί, να σκεφτείτε αν υπάρχει άλλο πρόσωπο εµπιστοσύνης ή κάποιος αρµόδιος. Αν έχετε την εντύπωση ότι το παιδί σας έχει άγχος να αποκαλύψει κάτι, ρωτήστε το, τι θα συνέβαινε, αν αποκάλυπτε κάτι. Ίσως τότε σας πει ότι θα πεθάνει το κατοικίδιο ζωάκι του ή κάτι παρόµοιο, µε το οποίο ο δράστης / η δράστρια το έχει απειλήσει. Σκεφτείτε οι δύο γονείς µαζί πώς µπορείτε να εµποδίσετε την πραγµατοποίηση της απειλής. Ίσως αυτό καταπραΰνει το άγχος του παιδιού και σας διηγηθεί έτσι αυτό που έζησε. Σε περίπτωση που το παιδί σας επιµένει και δε θέλει να µιλήσει, µην το πιέζετε, αλλά δείξτε ότι είστε πρόθυµοι να το ακούσετε όποτε αυτό αποφασίσει κάτι τέτοιο. 9

Πώς µπορούν γονείς και κηδεµόνες να βοηθήσουν τα σεξουαλικώς κακοποιηµένα παιδιά; Μην υπόσχεστε κάτι που στο τέλος δεν µπορείτε να τηρήσετε. (Για παράδειγµα, το παιδί σας είναι διατεθειµένο να µιλήσει, µόνο αν εσείς υποσχεθείτε εχεµύθεια). Μόνο αν είστε αξιόπιστοι, θα βρει ο γιος ή η κόρη σας το θάρρος να µιλήσει για σεξουαλική κακοποίηση. Ένα παιδί που έπεσε θύµα σεξουαλικής βίας, χρειάζεται απόλυτη προσοχή, αφοσίωση και στοργή. (Adelheid Unterstaller, AMYNA e.v.) Τα παιδιά που βιώνουν ή έχουν βιώσει σεξουαλικές επιθέσεις, δηλαδή βία, εκπέµπουν κατά κανόνα σήµατα κινδύνου, τα περισσότερα από τα οποία δεν διατυπώνονται µε το λόγο. ώστε προσοχή σε τέτοια τρανταχτά µυνήµατα και χαρίστε στο παιδί σας το αίσθηµα ότι του συµπαραστέκεστε ακόµα και όταν συµπεριφέρεται ασυνήθιστα. Τέτοιες ασυνήθιστες αλλαγές στη συµπεριφορά µπορεί π.χ. να είναι: 10 άγχος στροφή και κλείσιµο στον εαυτό του διαταραχές στο φαγητό και στον ύπνο ξεκάθαρη άρνηση να µένει µόνο του µε συγκεκριµένους ανθρώπους παιχνίδια σεξουαλικού περιεχοµένου αταίριαστα µε την ηλικία του ξαφνικές αλλαγές στη συµπεριφορά, επιθετικότητα ή δουλοπρέπεια η επιθυµία των παιδιών ακόµα και τη νύχτα να µην θέλουν να ξεντυθούν ψυχοσωµατικές ασθένειες, π.χ. µόνιµοι κεφαλόπονοι ή κοιλόπονοι απώλεια ελέγχου του σφιγγτήρα (απώλεια ούρων) και άλλα Όλες αυτές οι αλλαγές στη συµπεριφορά δεν παραπέµπουν ξεκάθαρα σε βιώµατα σεξουαλικής βίας, αλλά µπορούν να έχουν επίσης και άλλες αιτίες.

Είναι σηµαντικό να λαµβάνετε σοβαρά υπόψη σας τα συµπτώµατα και τις αλλαγές στη συµπεριφορά του παιδιού σας και να εξετάζετε τις αιτίες που τις προκαλούν. Αναλογιστείτε επίσης ότι τα µικρότερα παιδιά ελάχιστα µπορούν να διατυπώσουν µε λέξεις αυτό που τους έχει συµβεί. Ένα παιδί, που έπεσε θύµα σεξουαλικής βίας, έχει ανάγκη από την ιδιαίτερη προσοχή σας, την αφοσίωση και τη στοργή σας. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να µιλήσει για τη βία που υπέστη. Πιστέψτε το παιδί σας. Μεταδώστε στο παιδί σας σιγουριά και δείξτε του ότι το στηρίζετε ανεπιφύλακτα. Μην αποδώσετε στο παιδί σας καµία ευθύνη. Αντιδράστε συνετά. Συζητήστε µε το παιδί σας για τα επόµενα πιθανά βήµατα και τις συνέπειες. Ζητήστε για τη δική σας ενίσχυση και για το παιδί σας βοήθεια από σχετικά συµβουλευτικά κέντρα. ( ιευθύνσεις θα βρείτε σ αυτό το φυλλάδιο στις σελίδες 18 και εξής) Είναι σηµαντικό να είναι το παιδί σας προστατευµένο µε απόλυτη ασφάλεια από άλλη σεξουαλική βία και να µην έρχεται πια σε επαφή µε τον δράστη ή τη δράστρια. Πιθανόν να γνωρίζετε ή να ξέρετε περιπτώσεις σεξουαλικής βίας στη γύρω περιοχή σας ή να είστε οι ίδιοι θύµατα τέτοιας βίας. Είναι δυνατό να καταλήξετε σε έντονα διλήµµατα. Μήπως τραυµατίζω άλλο πρόσωπο που βρίσκεται κοντά µου; Μήπως τρέφω λάθος υποψία; Να διακόψω άραγε σχέσεις; Το να σταθµίζει κανείς τις δυνατότητες για το τι να κάνει όπως και η λύση τέτοιων εσωτερικών συγρούσεων είναι δύσκολη υπόθεση και αφορά ειδικευµένα πρόσωπα. Μια απερίσκεπτη αντιµετώπιση µπορεί να δυσχεράνει ακόµα περισσότερο την κατάσταση για το παιδί, που είναι θύµα σεξουαλικής βίας, ή ακόµα και για σας. Αναζητήστε οπωσδήποτε υποστήριξη και επαγγελµατική βοήθεια. ιευθύνσεις θα βρείτε σ αυτό το φυλλάδιο στις σελίδες 18-21. 11

Πώς µπορεί το παιδί σας να µάθει να αναγνωρίζει µια εξελισσόµενη σεξουαλική επίθεση και να σας την γνωστοποιοεί µε σαφήνεια; Η αυτοπεποίθηση είναι η καλύτερη προστασία από τη σεξουαλική βία. Τα παιδιά πρέπει στην καθηµερινότητά τους να µάθουν να σέβονται και να εµπιστεύονται τον εαυτό τους. Κατά την εµπειρία µας, οι δράστες προτιµούν και στρέφονται σε παιδιά ανασφαλή και εξαρτηµένα. Κάντε το παιδί σας να συνειδητοποιήσει ότι είναι µια µοναδική προσωπικότητα µε δικαιώµατα, που κανείς άνθρωπος, ούτε ξένος ούτε γνωστός, δεν επιτρέπεται να τραυµατίσει. Τα παιδιά πρέπει να µάθουν ότι: Μπορούν και απέναντι σε ενήλικες να λένε όχι. εν είναι υποχρεωµένα να µιλάνε µε ξένους ή να τους δίνουν πληροφορίες. Μην τροµοκρατείτε το παιδί σας, αλλά λέγετέ του συνέχεια ότι χωρίς την έγκρισή σας δεν επιτρέπεται ούτε να φεύγει µαζί µε κάποιον ξένο ούτε να µπαίνει στο αυτοκίνητό του. Το παιδί πρέπει να σας ενηµερώνει αν του ζητήθηκε να πάει µε κάποιον ή να µπει στο αυτοκίνητό του ή αν το έκανε παρόλες τις απαγορεύσεις σας. Μην στέλνετε το παιδί σας µόνο του στο σχολείο ή στον παιδότοπο, αλλά σε µικρές οµάδες µε άλλα παιδιά. 12

Μερικοί πρακτικοί κανόνες συµπεριφοράς, τους οποίους πρέπει να γνωρίζουν όλα τα παιδιά που κάνουν µόνα τους κάποιες διαδροµές: Ψάξτε µε το παιδί σας στο δρόµο του σχολείου και στην κοντινή περιοχή για νησίδες σωτηρίας : Ένα µαγαζί, στην ταµία του οποίου µπορεί το παιδί να απευθυνθεί, ένας πολυσύχναστος δρόµος ή ένα σπίτι, το κουδούνι του οποίου µπορεί να χτυπήσει. Εξασκηθείτε µε το παιδί σας, πώς πρέπει να συµπεριφερθεί σε απειλητικές καταστάσεις, για να µπορεί να αντιδράσει σωστά σε περίπτωση κινδύνου. Θα µπορούσε για παράδειγµα να πλησιάσει άλλους ενήλικες και να ζητήσει βοήθεια, να τρέξει µακριά ή ακόµα να φωνάξει πολύ δυνατά για βοήθεια. Όπως είναι θέµα εξάσκησης η σωστή οδική συµπεριφορά, έτσι µπορεί να εξασκηθεί και η περίπτωση ένας ξένος πλησιάζει ένα παιδί στο δρόµο για το σχολείο, στον παιδότοπο ή στα ψώνια. Βρείτε καθηµερινά χρόνο για να µιλήσετε µε το παιδί σας για τις εµπειρίες του και τις ανησυχίες του. Μεταδώστε στο παιδί σας τη σιγουριά ότι µπορεί να σας µιλά για όλα τα βιώµατά του, που του φαίνονται παράξενα ή του προκαλούν φόβο. Σκεφτείτε µαζί µε το παιδί σας, πώς µπορούν τα παιδιά να βοηθιούνται µεταξύ τους. Εµπνεύστε στο παιδί σας την ακρίβεια και την εµπιστοσύνη. Σ αυτό το θέµα εσείς είστε το πρότυπο για το παιδί σας. 13

Πώς προστατεύουν τα σχολεία και οι παιδικοί σταθµοί το παιδί σας; Όλα τα σχολεία και οι παιδικοί σταθµοί είναι, µε κάποιο ιδιαίτερο τρόπο το καθένα, υπεύθυνα για τη σωµατική και ψυχική υγεία των παιδιών σας. Κάθε σχολείο συντάσσει, µε κατά το δυνατόν στενή συνεργασία µε τους αντιπροσώπους γονέων, ένα σχέδιο ασφάλειας των παιδιών, το οποίο λαµβάνει υπόψη του τις ιδιαίτερες ανάγκες. Γι αυτό το θέµα είναι στη διάθεση των σχολείων και των παιδικών σταθµών ένα εγχειρίδιο, που αφορά στην πρόληψη της σεξουαλικής βίας από οργανωτική και τεχνική πλευρά. Ένα αποτελεσµατικό σχέδιο προστασίας προϋποθέτει ότι το προσωπικό των δασκάλων, των νηπιαγωγών και των γραµµατέων, τα παιδιά και οι γονείς καθώς επίσης και οι υπεύθυνοι των υπηρεσιών λαµβάνουν ο ένας τον άλλον σοβαρά υπόψην τους, µιλούν και συµπεριφέρονται µεταξύ τους µε σεβασµό. Οι γονείς και οι κηδεµόνες ειδοποιούνται άµεσα, αν τα παιδιά µέχρι την 8η τάξη δεν προσέρχονται έγκαιρα στο σχολείο. (Βλέπε στην επόµενη σελίδα συνεργασία γονέων / κηδεµόνων και σχολείων / παιδικών σταθµών). Το καθήκον της επιτήρησης για την προστασία των παιδιών θα εφαρµόζεται µε µεγάλη συνέπεια. Τα παιδαγωγικά µέτρα είναι συστατικό στοιχείο του σχεδίου ασφάλειας των παιδιών. Τα παιδιά πηγαίνουν στην τουαλέττα το λιγότερο ανά δύο. Αυτό ισχύει και για τα αγόρια και για τα κορίτσια. Τα παιδιά ενθαρρύνονται σε αβέβαιες καταστάσεις αµέσως να καλούν δυνατά βοήθεια και ενδεχοµένως να παίρνουν µέρος για την προστασία άλλων παιδιών. Η προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική βία βελτιώνεται µε µετεκπαιδεύσεις του διδακτικού προσωπικού και των παιδαγωγών. ιευρύνονται οι δυνατότητες των αγοριών και των κοριτσιών για αυτοπροστασία. ιευθύνσεις αρµοδίων θα βρείτε στη σελίδα 20. 14

Τα ιδρύµατα συνεργάζονται στενά µε το τµήµα 314 (πρόληψη της βίας και προστασία των θυµάτων) του αρχηγείου της αστυνοµίας Μονάχου. Καταστάσεις στις οποίες τα παιδιά και οι νέοι αισθάνονται να απειλούνται, συζητιούνται και επεξεργάζονται ανάλογα µε την ηλικία και τις συνθήκες. Αυτό µπορεί να συµβεί στο παιχνίδι, µε τη βοήθεια κάποιου θεατρικού κοµµατιού, µε τη ζωγραφιά µιας εικόνας, µε µια συζήτηση, µε µεµονωµένες συζητήσεις ή µε άλλους τρόπους. Στις συζητήσεις µεταξύ γονέων και δασκάλων παρέχεται η δυνατότητα να κατανεµηθεί σε θεµατικές ενότητες το ζήτηµα της προστασίας των παιδιών από τη σεξουαλική βία. Οδηγίες σε περιπτώσεις κινδύνου για αξιόποινες πράξεις διατείθενται στα σχολεία. Η σωστή συµπεριφορά για κάθε υποψία σε µια τέτοια αξιόποινη πράξη είναι αποφασιστική για τη σύλληψη και µεταφορά του δράστη στην Ασφάλεια (αστυνοµικό τµήµα). Αν το παιδί σας πηγαίνει ακόµα στο νηπιαγωγείο, παρακαλούµε αναλογιστείτε: Για το παιδί σας και το εκπαιδευτικό προσωπικό είναι επιβαρυντικό, όταν το παιδί σας πρέπει να το πάρει κάποιο άγνωστο για τους παιδαγωγούς πρόσωπο, χωρίς τη σχετική ενηµέρωση από τους γονείς ή όταν δεν έρχεται να το πάρει κανείς κατά το σχόλασµα. Τι πρέπει να γίνει µε το παιδί όταν είναι αδύνατο να έρθουν οι νηπιαγωγοί σε τηλεφωνική επαφή µε τους γονείς; Οι παιδαγωγοί αντιµετωπίζουν πάντα τέτοια ερωτήµατα. Το παιδί έχει αγωνία, αισθάνεται ανασφαλές. Το εκπαιδευτικό προσωπικό είναι υποχρεωµένο σε έκτακτη ανάγκη να παραδώσει το παιδί σας στο πλησιέστερο αστυνοµικό τµήµα. Παρακαλούµε αναλογιστείτε αυτά για το συµφέρον του παιδιού σας και του εκπαιδευτικού προσωπικού. Το παιδί σας έχει εµπιστοσύνη στο ότι θα το πάρετε εγκαίρως από τον παιδικό σταθµό. 15

Τι είδους συµβολή περιµένουµε από σας ως γονείς / κηδεµόνες σε συνεργασία µε τα σχολεία / παιδικούς σταθµούς; Ο παιδικός σταθµός / το σχολείο θα σας ειδοποιήσει άµεσα, αν το παιδί σας δεν έρθει στο σχολείο εγκαίρως. Για να αποφύγουµε εδώ λάθος συναγερµό, είναι απολύτως απαραίτητο και αναγκαίο να δικαιολογείτε αµέσως το παιδί σας, όταν είναι άρρωστο ή όταν για άλλους λόγους δεν µπορεί να έρθει στο σχολείο. Επίσης είναι σηµαντικό να κρατάτε ενήµερο το σχολείο για το πώς µπορεί να έρθει σε επικοινωνία µαζί σας. Μόνο αν µπορεί το σχολείο να έρθει σε επικοινωνία µε σας ή µε κάποιο πρόσωπο της εµπιστοσύνης σας, µπορείτε να ενηµερωθείτε σε περίπτωση ανάγκης. Πώς µπορούν να σας βρουν σε περίπτωση ανάγκης; Ποιος επιτρέπεται να παίρνει το παιδί σας από το σχολείο; Πότε πρέπει να δικαιολογείται ένα παιδί ; Σας παρακαλούµε, δώστε αµέσως στο σχολείο µε την έναρξη της σχολικής χρονιάς το νούµερο τηλεφώνου στο οποίο θα σας βρίσκουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Αν δεν µπορούν να σας βρουν σε έκτακτη ανάγκη, χρειάζεται ένα άλλο πρόσωπο, στο οποίο το σχολείο / ο παιδικός σταθµός να µπορεί να απευθυνθεί. Παρακαλούµε γι αυτήν την περίπτωση δώστε στο σχολείο / παιδικό σταθµό το όνοµα και το νούµερο τηλεφώνου κάποιου προσώπου της εµπιστοσύνης σας, το οποίο γνωρίζει καλά το παιδί σας. Παρακαλούµε ενηµερώστε το σχολείο / παιδικό σταθµό για κάθε αλλαγή, ακόµα και αν πρόκειται για µερικές µόνο µέρες, στις οποίες δε θα µπορούν να σας βρουν στο συνηθισµένο νούµερο που έχετε αφήσει. Το σχολείο / παιδικός σταθµός ενηµερώνει συνεχώς τη λίστα εκτάκτου ανάγκης. Παρακαλούµε, ενηµερώστε γραπτά το σχολείο / παιδικό σταθµό µε την έναρξη της σχολικής χρονιάς, ποιος µπορεί να παίρνει το παιδί σας κατά το σχόλασµα. Όταν σε µεµονωµένες περιπτώσεις κάποιο άλλο πρόσωπο παίρνει το παιδί σας, ενηµερώστε το σχολείο εγκαίρως. Τα πρόσωπα που παίρνουν το παιδί σας πρέπει να είναι γνωστά στο σχολείο ή πρέπει να µπορούν να αποδείξουν ότι γνωρίζουν το παιδί σας. Οι γονείς και οι κηδεµόνες είναι υπεύθυνοι να ενηµερώνουν το σχολείο / παιδικό σταθµό πριν από την έναρξη του µαθήµατος / πριν τη λήξη του χρόνου, στη διάρκεια του οποίου πρέπει να έρχονται τα παιδιά, όταν το παιδί τους δεν µπορεί να έρθει στο σχολείο / παιδικό σταθµό. Αυτό µπορεί να πραγµατοποιηθεί τηλεφωνικά ή µε άλλους κατάλληλους τρόπους. Το σχολείο / παιδικός σταθµός είναι από την πλευρά του υπεύθυνο να σας ενηµερώνει αµέσως, όταν το παιδί σας δεν έρχεται εγκαίρως. Σηµειώστε στην πίσω σελίδα αυτού του φυλλαδίου το τηλέφωνο του σχολείου / παιδικού σταθµού. 16

Φύλαξη παιδιών / µέριµνα Αν το παιδί σας πηγαίνει στη µέριµνα, παρακαλούµε ενηµερώστε τον / την παιδαγωγό αξιόπιστα. Το σχολείο και η µέριµνα είναι οργανωτικά ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, έτσι ώστε να απαιτείται να δικαιολογείτε το παιδί σας και στις δύο περιπτώσεις. Η συνεργασία µεταξύ σχολείων / παιδικών σταθµών και γονέων / κηδεµόνων πραγµατοποιείται µε τις πρωτοβουλίες του καθενός και τη συνεχή δραστηριότητα των εκλεγµένων αντιπροσώπων των γονέων. Είστε οποιαδήποτε ώρα εγκάρδια καλεσµένοι να προετοιµάζετε και να οργανώνετε κατά θέµατα και περιεχόµενο τις συναντήσεις γονέων σε συνεργασία µε το σχολείο / παιδικό σταθµό. Ειδικά όσον αφορά το θέµα της πρόληψης της σεξουαλικής βίας είναι σηµαντικό να το συζητούν οι γονείς / κηδεµόνες µε το εκπαιδευτικό προσωπικό και τους παιδαγωγούς. Καταθέστε τις προτάσεις σας, σκεφτείτε και σεις µαζί, ποιος οµιλητής / -τρια θα πραγµατευόταν το θέµα µε διεξοδικότητα, µε ποια µορφή και έκταση θέλετε να θεµατοποιήσετε το ζήτηµα της προστασίας αγοριών και κοριτσιών από τη σεξουαλική βία. Υποδείξεις µε πληροφορίες και εµπειρίες µπορεί να βρει κανείς στην ιστοσελίδα της Ένωσης Συλλόγου Γονέων για τα σχολεία του Μονάχου στη διεύθυνση: www.geb.musin.de. Σας περιµένουµε εγκάρδια να δηµοσιεύσετε προγράµµατα των αντιπροσώπων των γονέων του σχολείου σας και να λάβετε µέρος στη συζήτηση στο Internet. 17

Πού θα βρείτε βοήθεια; Allgemeiner Sozialdienst (ASD) Außenstellen in München Sozialbürgerhäuser (SBH) Interne Fachberaterinnen im Vertiefungsgebiet sexuelle Kindesmisshandlung (IFB) Die IFBs sind speziell in der Thematik geschulte Bezirkssozialpädagoginnen, die neben der Beratung und Unterstützung der KollegInnen bei der Fallbearbeitung an den Außenstellen auch Multiplikatorenfunktion übernehmen und im Bereich der Prävention z.b. gemeinsam mit den Präventionsstellen gegen sexuellen Missbrauch beim Stadtjugendamt (siehe Seite 21) Veranstaltungen an Schulen durchführen. SBH-N & SBH-NM Frau Sittenauer Tel. 233-4 60 45 SBH DIL & SBH-Mitte Frau Schmied Tel. 233-4 28 92 ASD-West Frau Wagner Tel. 233-3 72 56 ASD-Süd & SBH-PLI Frau Holzer Tel. 233-3 47 40 ASD-Nord 1 Frau Götz Tel. 233-3 38 39 ASD Ost 2 Frau Sustr-Conen Tel. 233-3 34 91 ASD-Ost 1 Frau Bobach Tel. 233-3 53 39 Münchner Erziehungsberatungsstellen für Eltern, Kinder und Jugendliche Erziehungsberatung Verbund München Zentrum Landeshauptstadt München Sozialreferat/Stadtjugendamt Reisingerstr. 10 80337 München Tel. 233-2 57 76 Fax. 233-2 05 58 Caritasverband Herzogspitalstr. 7 80331 München Tel. 23 88 78 90 Evang. Beratungszentrum München e.v./diakonie Landwehrstr. 15 Rgb. 80336 München Tel. 59 04 81 30 Fax. 59 04 81 90 Lehel Kath. Jugendfürsorge Unsöldstr. 15 80538 München Tel. 21 93 79 30 Fax. 21 94 94 99 e-mail: Erziehungsberatung@Kjfmuenchen.de Pasing, Obermenzing, Allach, Untermenzing Stadtjugendamt/Nebenstelle Hillernstr. 1 81241 München Tel./Fax. 233-3 72 72 Laim, Hadern Stadtjugendamt/Nebenstelle Rushaimerstr. 2 80689 München Tel. 54 67 36 0-1 / Fax. 54 67 368 18

Neuhausen, Nymphenburg, Moosach Stadtjugendamt/Nebenstelle Dantestr. 27 80637 München Tel. 15 98 97 12 Fax. 15 98 97 18 Hasenbergl/Feldmoching/ Harthof/Olympiazentrum Sozialer Beratungsdienst Hasenbergl e.v. Diakonie Riemerschmidstr. 16 80933 München Tel. 31 20 96 0 Fax. 31 20 96 51 Schwabing/Freimann Stadtjugendamt/Nebenstelle Haimhauser Str.13, 80802 München Tel. 39 10 14 Fax. 33 91 20 Haidhausen Beratungsstelle für Eltern, Kinder und Jugendliche Verein Schule-Beruf e.v. Hochstr. 31, 81669 München Tel. 48 88 26 Fax. 48 99 86 21 Bogenhausen Caritasverband/Nebenstelle Cosimastr. 123 81925 München Tel. 95 93 91 80 Fax. 95 93 91 83 0 Altperlach, Neu-Perlach, Trudering Ökumenische Beratungsstelle Caritas/Evangelisches Beratungszentrum Lüdersstr. 10 81737 München Tel. 67 82 02 24 Fax. 67 82 02 15 Berg-am-Laim, Trudering, Riem SOS Beratungs- und Familienzentrum SOS Kinderdorf e.v. St. Michael Str. 7 81673 München Tel. (089) 43 69 08 0 Fax. (089) 43 69 08 29 Untergiesing, Harlaching Stadtjugendamt/Nebenstelle Oberbibergerstr. 45 81547 München Tel. 233-359 59 Fax. 233-359 50 Forstenried, Fürstenried, Solln Caritas/Nebenstelle Königswieserstr. 12 81475 München Tel. 755 92 50 Fax. 745 59 511 (Neu-)Aubing, Langwied, Lochhausen Pro Familia/DPWV Bodenseestr. 226 81243 München Tel. 897 67 30 Fax. 897 67 373 Milbertshofen AWO KV München-Stadt/Verein Stadtteilarbeit Milbertshofen Georgenschwaigstr. 23 80807 München Tel. 35 65 15 03 Fax. 35 65 17 49 Telefonberatung, Beratung per e-mail für Kinder und Jugendliche Beratungsstelle für Mädchen und junge Frauen der IMMA e.v. Tel. 2 60 75 31 e-mail: best.imma@gmx.de An der Hauptfeuerwache 4 Frauennotruf (für junge Frauen) Tel. 76 37 37 e-mail: FrauennotrufMue@aol.com kibs (für Jungen) Tel. 30 00 82 23 e-mail: Mail@kibs.de Kinderschutz-Zentrum (für Kinder und Jugendliche) Tel. 55 53 56 e-mail: kinderschutz-zentrum@link-m.de 19

Πού θα βρείτε βοήθεια; Jugendbeamte der Polizei (für Kinder und Jugendliche) Tel. 29 10-44 61 e-mail: pp-mue.muenchen.k314@ polizei.bayern.de Kinder- und Jugendtelefon (kostenfrei für alle) Tel. 0800-111 0 333 Die Nummer gegen Kummer montags bis freitags 15:00-19:00 Uhr Jugendliche beraten Jugendliche samstags 15:00-19:00 Uhr www.teensonphone.de INFOFON Jugendliche beraten Jugendliche Tel. 121 5000 täglich 17.00-22.00 Uhr www.infofon.muc.kobis.de Selbstbehauptungskurse In München bieten verschiedene Einrichtungen Selbstbehauptungstrainings für Kinder und Jugendliche an. Das Schulreferat hat gemeinsam mit der Gleichstellungsstelle der Landeshauptstadt München Qualitätsstandards erarbeitet, die solche Angebote unseres Erachtens erfüllen müssen. Wenn Sie sich darüber informieren wollen, setzen Sie sich bitte mit Frau Melitta Walter (Tel. 233-2 60 70) oder Frau Gabi Anders-Hanfstingl (Tel. 233-2 08 56) in Verbindung. Frauenhäuser Frauenhilfe Tag und Nacht Tel 3 54 83-0 Information und Beratung Mo-Fr 10-13 und 14-17 Uhr Tel 3 54 83-11 Beratungsstelle Tel. 3 54 83-12 oder -13 Frauen helfen Frauen e.v. Frauenhaus München Tel. 64 51 69 rund um die Uhr 20 Spezielle Beratungsstellen AMYNA e.v. Projekt zur Prävention von sexuellem Missbrauch Elternabende, auch interkulturell, Fortbildungen und Vorträge für Fachleute, Infothek für Frauen mit Fachliteratur, Kinderbüchern und anderen Materialien (geöffnet Di 16-19 Uhr und nach Vereinbarung, nicht in den Schulferien) Mariahilfplatz 9 81541 München Tel. 201 70 01 info@amyna.de, www.amyna.de Elternabende für Mütter und Väter aus dem islamischen Kulturkreis Sexueller Missbrauch - ein fremdes Thema! Was tue ich dagegen? Ein Faltblatt in arabischer, kroatischer, persischer, türkischer und deutscher Sprache erhalten Sie bei AMYNA (s.o.) AMYNA e.v. bemüht sich bei Bedarf für die Elternabende ÜbersetzerInnen für die genannten Sprachen zu engagieren. Bitte nehmen Sie rechtzeitig Kontakt auf über Tel. 201 70 01. Stadtjugendamt München Abteilung Stadteigene Anbieter von Jugendhilfeleistungen, Sachgebiet Kinder- und Jugendschutz Arbeitsschwerpunkt: Prävention Sexuelle Gewalt Streitfeldstraße 23 81637 München Tel. 233-3 32 22, Frau Nele Kreuzer, Tel. 233-3 35 15, Frau Christine Hofmeister I.M.M.A. e.v. Initiative Münchner Mädchenarbeit Jahnstraße 38 80469 München Tel. Kontakt- und Informationsstelle Tel. 26 85 65 Selbsthilfegruppen Tel. 26 76 76 Beratungsstelle für Mädchen und junge Frauen Tel. 2 60 75 31 Zufluchtsstelle für Mädchen und junge Frauen Tel. 18 36 09

Kinderschutz-Zentrum München Beratungsstelle für Kinder, Jugendliche und Familien zum Thema Gewalt Pettenkoferstraße 10 a 80336 München Tel. 55 53 56 kinderschtz-zentrum@link-m.de Kinderzentrum des Bezirks Oberbayern Heiglhofstraße 63 81377 München Tel. 7 10 09-196 /-197 Frauenhilfe für von Gewalt durch den Partner betroffene Frauen Tel: 3 58 28 10 Belgradstraße 5 80796 München Frauennotruf München Beratungs- und Fachzentrum bei sexualisierter Gewalt (IFFRA e.v.) Fürstenrieder Straße 84 806986 München Tel 76 37 37 Krisentelefon bei Gewalt Werktags bis 23 Uhr Sa + So bis 2 Uhr Beratung auch in serbischer und kroatischer Sprache, bei Bedarf Griechisch und Türkisch mit Dolmetscher DONNA MOBILE Mobile Gesundheitsberatung für Migrantinnen und deren Familien Beratung nach telefonischer Voranmeldung, türkisch, bosnisch,... Landsberger Straße 45a 80339 München Tel. 50 50 05 IN VIA KOFIZA Diözesanverband München und Freising e.v. Kontakt- und Frauen-Informations-Zentrum für Afrikanerinnen, Asiatinnen und Latein- Amerikanerinnen Holzstraße 10 Rückgebäude 80469 München Tel. 23 077 607 Polizei-Beauftragte für Frauen und Kinder Tel. 29 10-44 44 kibs Kontakt-, Informations- und Beratungsstelle neu platziert für männliche Opfer sexueller Gewalt Kathi-Kobus-Straße 11 80797 München Tel. 30 00 82-23 oder -0 MiM Männer Informationszentrum München Beratung für männliche Opfer und Täter Landwehrstraße 85 80336 München Tel. 5 43 95 56 Klinik und Poliklinik für Frauenheilkunde, Geburtshilfe und Kinder- und Jugendgynäkologie Klinikum der Universität München Großhadern Marchioninistraße 15 81377 München Tel. 70 95-1 ACILIM Präventive Arbeit mit Migrantenfamilien Rosenheimer Straße 135 81667 München Tel: 44 11 97 80 ali.poyraz@aka-muenchen.de www.acilim.de Schulberatung International 80336 München Goethestraße 53/I Zi. 105/103 Tel. 233-2 68 74 / -2 68 75 Fax 233-2 51 25 email: schulberatung-international@muenchen.de Schulpsychologisch-pädagogischer Beratungsdienst des Staatlichen Schulamtes in der Landeshauptstadt München Schwanthaler Straße 40 80336 München Tel. 54 41 35-64 Bei akuter Gefahr erhalten Sie zu jeder Zeit Hilfe durch die Polizei 110 oder den Ärztlichen Notdienst 112 21

Πού θα βρείτε συνεχείς πληροφορίες; Weitere überregionale Institutionen, die zum Thema Sexualisierte Gewalt gegen Kinder Hilfe, Unterstützung und Informationen auch über das Internet bereitstellen: Stiftung Bündnis für Kinder - gegen Gewalt www.buendnis-fuer-kinder.de Kinderschutzzentren www.kinderschutzzentren.de Erziehungsberatungsstellen des Bayerischen Landesjugendamts www.blja.bayern.de (Siehe dort: Einrichtungen, Dienste) Ortsverbände des Kinderschutzbundes www.kinderschutzbung-bayern.de Aktion Jugendschutz Landesarbeitsstelle Bayern e.v. Fasaneriestraße 17 80363 München Tel. 12 15 73-0 / Fax 12 15 73-99 Zentrale Informationsstelle zum Schutz gegen sexuelle Gewalt: http://www.zissg.de/ Beauftragte der Polizei für Frauen und Kinder www.polizei.bayern.de/schutz/frauen/ frauen.htm AMYNA e.v. Projekt zur Prävention von sexuellem Missbrauch www.amyna.de WEISSER RING Bundesweite Hilfsorganisation für Kriminalitätsopfer und ihre Familien www.weisser-ring.de 22

Συνοδευτικό υλικό σχετικό µε την προστασία των αγοριών και των κοριτσιών από τη σεξουαλική βία Literatur: Ratgeber zur Prävention Aktion Jugendschutz (AJS) Gegen sexuellen Missbrauch an Mädchen und Jungen* Ein Ratgeber für Mütter und Väter, erarbeitet durch Gisela Braun, Köln 1995, ISBN 3-928168-12-6, 2,56 A Sehr empfehlenswerter, informativer und leicht zu lesender Ratgeber nicht nur für Eltern, sondern auch für Fachleute und Institutionen. Er hilft Unsicherheiten zu überwinden, um mit Mut und Tatkraft gegen die sexuelle Gewalt an Kindern zu handeln. Karin Frei Sexueller Missbrauch* Schutz durch Aufklärung Ravensburg 1997, ISBN 3-473-42754-3, 11,90 A Was ist sexueller Missbrauch von Mädchen und Jungen? Wie oft kommt er vor und wer ist betroffen? Wo kommt er vor und wer sind die Täter/ innen? Welche Sprache und verdeckten Hilferufe eines Kindes können auf sexuellen Missbrauch hinweisen? Wie können Eltern und Erzieherinnen helfen? Diese und noch viele andere Fragen werden in diesem Ratgeber nicht nur beantwortet, sondern die Autorin gibt auch im praktischen zweiten Teil des Buches Tipps für Gespräche, Spiele und Geschichten, die das Kinde stärken sollen, Grenzen zu setzen und sich Hilfe holen zu können. Das Buch will bei Kindern nicht das Vertrauen in ihre Umgebung zerstören, sondern sie aufklären und ihnen für den Ernstfall Mut machen, sich zu öffnen und darüber mitzuteilen. Regina Finke Weil ich nein sagen darf* Körper, Sexualität und Gefühle: Starke Kinder können sich besser schützen Freiburg 1998, ISBN 3-419-53306-3, 12,90 A Wir können Kinder nicht immer schützen. Aber wir können versuchen, sie stark zu machen und so zu ihrer Sicherheit beitragen. Innere Stärke erhöht den Schutz vor sexuellem Missbrauch. Sie zeigt sich im Auftreten, im Verhalten. Sie lässt ein Kind spüren, wann eine Berührung, ein Blick, ein Wort ihm gefällt - und wann nicht. Sie hilft einem Kind, sich Hilfe zu holen und sich zu wehren, wenn ihm jemand zu nahe kommt. Dieses Buch gibt Eltern mehr Sicherheit im Umgang mit ihren Kindern. Es vermittelt wichtige Grundlagen, bietet Informationen und guten Rat. Wertvolle Anregungen, Gedanken und Rollenspiele, Geschichten und Gedichte, Übungen zur Körperwahrnehmung und Selbsterfahrung helfen, mit Kindern zu reden und auf ihre Fragen einzugehen, sie auf positive Art und Weise mit den Themen Körper, Sexualität und Gefühle vertraut zu machen und sie zu stärken. Helmut H. Koch, Marlene Kruck Ich werd s trotzdem weitersagen! Prävention gegen sexuellen Missbrauch in der Schule (Klassen 1-10) ISBN: 3-8258-4310-6, 17,90 A Theorie, Praxisberichte, Literaturanalysen, Materialien. Arbeitsbücher für Schule und Bildungsarbeit 23

Συνοδευτικό υλικό σχετικό µε την προστασία των αγοριών και των κοριτσιών από τη σεξουαλική βία Literatur: Ratgeber zur Prävention Friesa Fastie Ich weiß Bescheid Sexuelle Gewalt: Rechtsratgeber für Mädchen und Frauen. 7,80 A Sunny Graff, Birgit Rieger Mädchen sind unschlagbar Selbstverteidigung kannst du lernen. 12,95 A Sachbücher zum sexuellen Missbrauch an Mädchen und Jungen Ursula Enders Zart war ich, bitter war s* Handbuch gegen sexuellen Missbrauch Köln 2001 (überarbeitete Neuauflage), ISBN 3-462-02984-3, 19,90 A Kompetentes und informatives Handbuch zum Thema. Es beschreibt nicht nur Ursachen, Ausmaß und Folgen sexuellen Missbrauchs an Mädchen und Jungen, es vermittelt vor allem konkrete Anleitungen für die praktische Arbeit mit Betroffenen. Das Buch liefert oftmals schmerzhafte Fakten und Hintergründe, zeigt aber ebenso Perspektiven und Wege auf, wie Kinder und Jugendliche sexuelle Gewalterfahrungen verarbeiten können. Es beschreibt, wie Eltern, PädagogInnen, SozialarbeiterInnen, PsychologInnen, TherapeutInnen und JuristInnen sie dabei unterstützen können. Ein Ratgeber für alle, die mit Kindern arbeiten und leben. Günther Deegener Kindesmissbrauch* Erkennen, helfen, vorbeugen Weinheim, Basel 1998, ISBN 3-407-22811-2, 9,95 A Günther Deegener gibt in diesem umfassenden Buch zahlreiche Hinweise darauf, wie wir unsere Kinder zu Hause, im Kindergarten, in der Schule oder in der Freizeit vor Missbrauch schützen können. Er gibt Erziehungstipps, beschreibt das Vorgehen der Täter und klärt darüber auf, wie man mit einem Kind am besten spricht, wenn man glaubt, es sei missbraucht worden. Zudem befasst sich der Autor gründlich mit dem gesellschaftlichen Umfeld und mit Medien wie dem Internet, die Kindesmissbrauch begünstigen. Marpuardt-Mau (Hrsg.) Schulische Prävention gegen sexuelle Kindesmisshandlung Grundlagen, Rahmenbedingungen, Bausteine und Modelle Juventa Verlag 1995, 23, 00 A Hier: Bullens Ruud Der Grooming Prozess oder das Planen des Missbrauchs Durch die Arbeit, die in den vergangenen Jahren in der Täterprävention in England, den Niederlanden, den USA und Deutschland geleistet wurde, ist mittlerweile viel über das Vorgehen der Täter bekannt geworden. Wie sie den Missbrauch planen, wie sie die Kinder und deren Bezugspersonen austesten, wie sie sich selbst ein Sicherheitsnetz schaffen, um nicht entdeckt zu werden, wie sie die Kinder langsam in die Dynamik verwickeln, indem sie z.b. angenehme Situationen schaffen und diese im Laufe der Zeit sexualisieren, wie sie die Kinder manipulieren und ihnen Verantwortung aufbürden, wie sie sie dazu bringen, nichts weiter zu erzählen. Wie sie den Kindern Schuldgefühle machen, sie isolieren, wie sie es schaffen einen Mangel der Kinder so zu nutzen, dass sie die Kinder von sich abhängig machen usw. 24

Günther Deegener Sexueller Missbrauch. Die Täter. Psychologie Verlags Union 1995, 39,90 A Hier: Mathias Wais, Ingrid Gallé... der ganz alltägliche Missbrauch (Kapitel 2) Ostfildern 1996 Damit Kinder sich der Dynamik der Täter entziehen können, müssen sie eine ganze Menge leisten. Sie müssen wahrnehmen, was da geschieht. Sie müssen durchschauen, was der Täter mit ihnen macht, sie müssen mit ihrer Ambivalenz umgehen, vielleicht vieles von dem zu mögen, was sie mit dem Täter unternehmen (Eis essen, spielen, reden...) aber bestimmte Sachen nicht zu mögen. Sie müssen ihre eigenen Schuldgefühle überwinden, ihre Angst, dass der Täter die Drohungen wahrmacht usw. Und dann brauchen sie Eltern oder andere vertraute Personen, die gut reagieren, wenn sie etwas erzählen. Hrsg. Fegert, J.M. Begutachtung sexuell missbrauchter Kinder Fachliche Standards in juristischen Verfahren ISBN-Nr. 3472043466, 24,50 A Dieses Buch gibt eine aktuelle interdisziplinäre Gesamtdarstellung zur Begutachtung sexuell misshandelter Kinder. Aus den unterschiedlichen Fachdisziplinen (Recht, Psychologie/Psychiatrie und Sozialpädagogik) werden fachliche Standards, Qualitätskriterien sowie rechtliche Grundlagen benannt. Leitmotiv ist es, Kriterien zu benennen, die dazu beitragen, dass Begutachtung und juristische Verfahren nicht den Schaden verstärken, der durch die Tat bereits entstanden ist. Einen zentralen Stellenwert nimmt die Frage der Glaubhaftigkeitsbeurteilung von Zeugenaussagen ein. Schönbucher, A. et al. Sexuell ausgebeutete Kinder und Jugendliche im Strafverfahren. (1998) Die Broschüre kann bei CASTAGNA 8Tel 01/364 49 49) zum Preis von 15.-Fr. bezogen werden. Sehr gute Informationsbroschüre für Angehörige und Betroffene. Informationen über die strafrechtliche Seite der sexuellen Ausbeutung. Steinhage, R. Sexueller Missbrauch an Mädchen (1994) Sehr sensibel und kompetent geschrieben. Die Autorin erklärt den Umgang mit betroffenen Mädchen. Hilfestellung für BeraterInnen und TherapeutInnen. Van den Broek, J. Verschwiegene Not: sexueller Missbrauch an Jungen. Kreuz Verlag, 1993 Männer und Jungen, die sexuell missbraucht wurden, berichten über ihre Erfahrungen und Probleme. Mike Lew Als Junge missbraucht Sexuelle Ausbeutung in der Kindheit: Alte Wunden heilen Kösel Verlag 1993 ISBN-Nr. 3466303400, 25,95 A Dieses Buch wendet sich an Männer, die an den Folgen sexueller Ausbeutung in der Kindheit leiden, und an Therapeuten, die mit Inzestopfern arbeiten, um Hilfestellung beim Heilungsprozess zu geben. 25

Συνοδευτικό υλικό σχετικό µε την προστασία των αγοριών και των κοριτσιών από τη σεξουαλική βία Literatur: Ermutigende Bücher für Mädchen und Jungen im Kindergarten- und Grundschulalter Ursula Enders, Dorothee Wolters Schön & blöd* Ein Bilderbuch über schöne und blöde Gefühle (ab 3 Jahren) Kevelaer, Weinheim 1994, ISBN 3-923243-77-4, ca. 13,00 A Ein Bilderbuch über schöne und blöde Gefühle; anhand von vielen Alltagssituationen wird dargestellt, wie vielschichtig Gefühle sind, die Kinder ein und derselben Person entgegenbringen: Omas Knutschküsse sind eklig, aber sie kann wunderschön vorlesen; Mama ist die liebste Frau der Welt, aber manchmal völlig entnervt. Ein Buch, das zeigt, dass du ein Recht auf deine Gefühle hast, sie zeigen und benennen kannst. Schön bunt. Ursula Enders, Dorothee Wolters Wir können was, was ihr nicht könnt* Ein Bilderbuch über Zärtlichkeit und Doktorspiele (ab 3 Jahren) Weinheim 1966, ISBN 3-89106-986-3, 13,00 A Dieses Bilderbuch fördert das Vertrauen von Mädchen und Jungen in die eigene sinnliche Wahrnehmung und begleitet sie bei der Entdeckung ihrer eigenen, lustvollen Sexualität. Die Widerstandskraft von Kindern gegen sexuelle Übergriffe - vor allem durch ältere Kinder und jugendliche Täter - wird gestärkt. Ein Bilderbuch voller Lebensfreude. G. Fagerström/G. Hansson Peter, Ida und Minimum* Familie Lindström bekommt ein Baby (ab 4 Jahren) Ravensburg 1987, ISBN 3-473-35567-4, 9,95 A Weil Kinder Comics und Bildergeschichten lieben, wurde diese Art der Darstellung gewählt. Und auch leseungeübte Kinder können sich nach dem ersten gemeinsamen Anschauen mit einer/m Erwachsenen mit dem Buch allein beschäftigen. Annika Holm Wehr dich, Mathilda Eine Geschichte aus der Schule (ab 7 Jahren) München 1994, ISBN 3-446-17720-5, 6,50 A Ein Buch über Gewalt in der Schule aus der Sicht der siebenjährigen Mathilda. Als sie und ihre Freundinnen merken, dass Eltern und Lehrerin nicht merken wollen, was da in ihrer Klasse abläuft, entwickeln sie selbst Ideen, um sich zu helfen. Mirjam Pressler Katharina und so weiter* (ab 7 Jahren) Weinheim; Basel 1989, ISBN 3-407-78059-1, 4,95 A Katharina geht zur Schule und entdeckt die Welt auf eigene Faust. Aber sie ist nicht alleine. Und so weiter sind alle Menschen, die Katharina umgeben und für sie sorgen. In der Geborgenheit ihrer Mitmenschen entwickelt sie Selbstbewusstsein und entfaltet sich. Sie lernt einerseits, Grenzen zu setzten und andererseits, zu helfen und sich helfen zu lassen. In zwei kurzen Szenen erlebt sie, wie andere ihre Grenzen nicht achten. Sie setzt sich zur Wehr und erhält Unterstützung. Erwachsene werden von diesem erfrischenden kleinen Lesebuch zum Nachdenken darüber angeregt, wie sie die Entwicklung zur Selbständigkeit bei Schulkindern fördern können und wie Präventionsrichtlinien in den Alltag einzubauen sind, ohne die Kinder zu überfordern. Eine Erzählung, in der es um Alltägliches geht, ohne dass Klischees entstehen. Ein unterhaltsames und empfehlenswertes Buch (nicht nur) für Mädchen. 26

Ursula Enders, Ulfert Boehme, Dorothee Wolters Lass das - nimm die Finger weg* Ein Comic für Mädchen und Jungen (ab 6 Jahren, Grundschulalter) Weinheim 1997, ISBN 3-89106-335-0, 9,00 A Der Bauspielplatz ist toll! Fast jeden Nachmittag treffen sich die Mädchen und Jungen aus der Kölner Straße dort um zu spielen. Wenn es etwas zu besprechen gibt, dann läuten sie eine große Glocke und alle Kinder kommen zusammen. Zum Beispiel, als ein Pimmelzeiger Lina erschreckt hat. Zusammen überlegen die Mädchen und Jungen, was sie tun können. Denn wenn ihnen andere Angst machen oder gemein sind, dann können sie sich zusammen leichter wehren. Auch als Simon sich kaum noch ans Telefon traut, weil nachmittags immer ein Mann bei ihm anruft und eklige Sachen sagt, haben die Kinder eine tolle Idee... Gisela Braun, Dorothee Wolters Das große und das kleine Nein Ein Mutmachbuch um die körperliche Selbstbestimmung (ab 3 Jahren) Mühlheim an der Ruhr 1991, ISBN 3-927279-81-1, 6,60 A Kein Mensch kümmert sich um ein kleines Mädchen, ganz oft wird es auch einfach überhört. Da sitzt nun dieses kleine Mädchen auf einer Parkbank und isst Schokolade... Was dem Mädchen noch alles geschieht und wie sie sich wehrt, erzählt diese Geschichte. Einfühlsam geschrieben und illustriert. Sonja Blattmann, Gesine Hansen Ich bin doch keine Zuckermaus Neinsagegeschichten und Lieder, Buch und CD (ab 5 Jahren) Ruhnmark 1994, ISBN 3-927796-36-0, 21 A In Paulas Leben ist ganz schön was los! Da tummeln sich ihr Freund Max, die Katze Samira und die kunterbunte Träumefrau. Und Paula, die jetzt schon fast 6 ist, mittendrin. Mit Liedern und Geschichten über Kindermut und Selbstbewusstsein geht es durch einen kunterbunten Tag. Mit einer CD, begleitet von ein paar starken Kids. Wabbes, M. Ich dachte, du bist mein Freund. (ab 4 Jahre) Gesprächsanregung über die Gefahren des sexuellen Missbrauchs. Brunnen Verlag 1999 ISBN-Nr. 3765565261, 7,90 A Marie Wabbes bietet mit ihrer Geschichte vom kleinen Bären und seinem Freund, dem großen Wolf, eine Hilfe, mit Kindern über die Gefahr des sexuellen Missbrauchs zu sprechen. In einem Nachwort von Dr. Dietmar Seehuber finden Erziehende Hinweise, wie ein solches Gespräch aussehen kann und was sonst noch getan werden kann, um Kinder zu schützen. Katrin Meier, Annette Bley Das kummervolle Kuscheltier Ein Bilderbuch über sexuellen Missbrauch ArsEdition Verlag, München 1996, 12,90 A Staudinger, U. Ich gehör mir (ab 4 Jahre) Veritas Verlag 1998 Praxisbuch für Kindergarten und Grundschule. Hilfestellung, um mit Kindern über sexuelle Übergriffe zu sprechen. Film Medienpaket mit Video Trau dich München 2001 Hrsg. Bayerisches Staatsministerium für Arbeit und Sozialordnung, Familie und Frauen, Winzererstraße 9, 80797 München Dieser Film ist im Februar 2002 an alle öffentlichen Grund- Hauptund Förderschulen in Bayern verschickt worden. 27

Επίλογος στα µεταφρασµένα κείµενα του φυλλαδίου Αξιότιµες κυρίες και κύριοι, το παρόν φυλλάδιο «Πώς µπορώ να προφυλάξω το παιδί µου;», προσφέρει συγκεκριµένες, διαφωτιστικές, συνοπτικές και ευδιάκριτα ταξινοµηµένες πληροφορίες για γονείς, κηδεµόνες, παιδαγωγούς, ακόµα και για παιδιά και νέους. Πολύ συχνά ερχόµαστε αντιµέτωποι µε µια συνείδηση, που απέχει πολύ από τα ισχύοντα δικαιώµατα των παιδιών και δε λαµβάνει καθόλου υπόψη της τι επιτρέπεται να κάνουν τα κορίτσια και τα αγόρια σύµφωνα µ αυτά τα δικαιώµατα. Η αντίληψη «αυτό είναι δικό µου παιδί και µπορώ να κάνω µ αυτό ό,τι θέλω και ό,τι κάνω µαζί του δεν αφορά κανένα!» οδηγεί στο να ασκεί κανείς βία στους ίδιους του τους γιους και στις ίδιες του τις κόρες µε µία απολύτως ήσυχη συνείδηση. Κατά συνέπεια αυτό το φυλλάδιο που φέρει τον τίτλο «Πώς µπορώ να προφυλάξω το παιδί µου;» µε παράδοξο τρόπο απευθύνεται ταυτόχρονα και στους δράστες καθώς και στους πιθανόν µελλοντικούς δράστες. Για να το συνειδητοποιήσουν αυτό οι δράστες άµεσα και αποτελεσµατικά, πρέπει να σπάσουµε ένα ταµπού. Και η ώρα για να γίνει αυτό, ήρθε. Η ρίζα αυτού του κακού δεν εντοπίζεται αποκλειστικά σε µια ανώµαλη ή διαταραγµένη προσωπικότητα, αλλά στον τρόπο της συνείδησης. Όπως πάντα βιώνουµε πατεράδες και άλλους ενήλικες άντρες στην οικογένεια ως προνοµιούχα και κυρίαρχα πρόσωπα, τα οποία ασκούν τη δύναµή τους σύµφωνα µε ένα µεσαιωνικό και πατριαρχικό τρόπο σκέψης. «Η πλειοψηφία των κρουσµάτων σεξουαλικής βίας πραγµατοποιείται στο οικογενειακό περιβάλλον.» Γιατί αυτή η πρόταση είναι τόσο τροµακτικά σωστή; Σε πολλές οικογένειες, που είναι διαµορφωµένες µε τον παραπάνω τρόπο σκέψης, πρέπει τα θηλυκά µέλη της οικογένειας κατά κανόνα να σιωπούν, ακόµα και αν έχουν παρατηρήσει κάτι άδικο ή είναι τα ίδια θύµατα. Η θέση του παιδιού στην κοινωνία, το σχολείο και την οικογένεια είναι νοµικά προσδιορισµένη. Πολλοί άνθρωποι ή αγνοούν αυτές τις νοµικές διατάξεις ή δεν τις αποδέχονται. Το Μόναχο, µε απόφαση της γενικής συνέλευσης του ηµοτικού Συµβουλίου στις 24 Ιουλίου 2001, αποδέχτηκε ρητά τη συµφωνία των Ηνωµένων Εθνών για τα δικαιώµατα των παιδιών και προσπαθεί, στα πλαίσια των αρµοδιοτήτων του, να εφαρµόσει αυτά τα δικαιώµατα σε όλα τα επίπεδα. Σ αυτά ανήκουν: ικαίωµα στη στοργή από τους γονείς ικαίωµα σε µια διαπαιδαγώγηση απαλλαγµένη από τη βία ικαίωµα προστασίας από τη σεξουαλική εκµετάλλευση Εσείς, ως γονείς, πρέπει να γνωρίζετε ότι οι άνθρωποι, που παραβαίνουν αυτά τα δικαιώµατα των παιδιών, προξενούν στα παιδιά µεγάλες βλάβες. Τα δικαιώµατα των παιδιών ισχύουν επίσης στα πλαίσια της οικογένειας και απέναντι στους γονείς. Πρέπει να γνωρίζετε ότι κάθε µορφή σεξουαλικής βίας επιφέρει βαρύτατες συνέπειες για ολόκληρη τη ζωή του παιδιού. 28

Αν ένας ενήλικας αισθάνεται σεξουαλική προτίµηση για κάποιο παιδί, πρέπει να καταλάβει πολύ καλά ότι αυτό δεν είναι φυσιολογικό. Αν αυτή η ορµή είναι πιο συχνή και πιο έντονη, είναι απόλυτα θαρραλέο, ανθρώπινο και ειλικρινές και γι αυτόν που εκδηλώνει τέτοιες τάσεις αλλά και για το παιδί, να ζητηθεί βοήθεια από κάποιο γιατρό ή από κάποιο συµβουλευτικό κέντρο (βλ. σελίδες 20 / 21) Για τα µέλη της οικογένειας που τηρούν στάση σιωπής και εδώ αναφερόµαστε σε όλους τους ενήλικες συγγενείς- ισχύει: Αν έχετε παρατηρήσει κάτι, πρέπει η αγάπη για το παιδί να είναι πιο ισχυρή από το φόβο και πρέπει να ζητήσετε υποστήριξη και βοήθεια από ειδικούς. Όχι µόνο η αυτουργία αλλά και η γνώση για τη διάπραξη τέτοιων πράξεων αποτελεί αξιόποινη πράξη. Η φύση ή ο Θεός µας χάρισε τα παιδιά µε µια κοινωνική και, αν έτσι το θέλετε, µε µια θεïκή εντολή: να τα αγαπούµε και να τα αναθρέψουµε. Τα παιδιά όµως δεν µας ανήκουν και δεν επιτρέπεται να τα αντιµετωπίζουµε ή να τους συµπεριφερόµαστε σαν να είναι προσωπική ιδιοκτησία µας. Αυτό το φυλλάδιο στοχεύει να χρησιµεύσει για τη λύση αποριών, να βάλει σε σκέψεις και να οδηγήσει σε συζητήσεις µέσα και έξω από την οικογένεια. Τα παιδιά είναι ο πλούτος και το µέλλον ολόκληρης της κοινωνίας και όλου του κόσµου. Θέλουµε όλοι µαζί από κοινού να τα προφυλάξουµε. Dr. Florian Roth, Mahmut Gergerli, Kresimir Nekic ιεθνές σχολικό και εκπαιδευτικό τµήµα Sch-PI/SchBB Στους συλλογισµούς µας, κατά πόσο µπορούν να ληφθούν υπόψη σε µια µετάφραση το πολιτιστικό υπόβαθρο των ανθρώπων καθώς και οι αντιλήψεις τους για τη σεξουαλική βία, καταλήξαµε στο συµπέρασµα ότι, ανεξάρτητα από τις πολιτιστικές συνήθειες της εκάστοτε οµάδας, στην οποία απευθυνόµαστε, επιβάλλεται να αποδοθούν µε κατά λέξη µετάφραση όλες οι ξεκάθαρες και σαφείς διατυπώσεις. Αυτό µας το επιβάλλει η υποχρέωση να προστατεύσουµε, στα πλαίσια των αρµοδιοτήτων µας, τα δικαιώµατα όλων των παιδιών που ζούνε στο Μόναχο. Ευχαριστούµε το συµβούλιο αλλοδαπών και τη συµβουλευτική οµάδα του διεθνούς σχολικού και εκπαιδευτικού τµήµατος για τη συστηµατική και ενθαρρυντική τους συµβολή, την οποία θα αξιοποιήσουµε επίσης σε µία επανέκδοση του φυλλαδίου στη γερµανική γλώσσα. Monika Muschol Πρόγραµµα για την πρόληψη της βίας και της εξάρτησης Sch-PKC Melitta Walter Ειδική σύµβουλος για ίση διαπαιδαγώγηση των δύο φύλων και για την πρόληψη της βίας Sch-F5 29

Υπεύθυνοι έκδοσης Herausgeber: Schul- und Kultusreferat der Landeshauptstadt München in Zusammenarbeit mit dem Staatlichen Schulamt in der Landeshauptstadt München, dem Kommissariat 314 des Polizeipräsidiums München, dem Sozialreferat-Stadtjugendamt München und dem Gemeinsamen Elternbeirat für die Volksschulen in der Landeshauptstadt München. Gestaltung: Diet & Partner, München Hinweise: Für dieses Informationsheft wurden Teile folgender Veröffentlichungen verwendet: - Faltblatt Sexuelle Gewalt gegen Mädchen und Jungen, Sozialreferat Stadtjugendamt München, Dezember 2001 - Broschüre Wohin gehst du? zum Thema So schützen Sie Ihr Kind, WEISSER RING, - Broschüre Gegen sexuellen Missbrauch an Mädchen und Jungen Ein Ratgeber für Mütter und Väter, Erarbeitung von Gisela Braun, Aktion Jugendschutz Die unterlegten Zitate auf den Seiten 5, 9 und 10 hat uns Frau Adelheid Unterstaller, Verein AMYNA e.v., Projekt zur Prävention von sexuellem Missbrauch, zur Verfügung gestellt. Die mit * gekennzeichneten Literaturhinweise sind der Literaturliste für Mütter und Väter von Kindergarten- und Grundschulkindern entnommen, die bei AMYNA zu erhalten ist. Die Bücher können Sie dort einsehen. Die rechts abgebildete Information zum Gewaltschutzgesetz ist eine Veröffentlichung der Gleichstellungsstelle für Frauen der Landeshauptstadt München. Im Gewaltschutzgesetz sind seit dem 1. Januar 2002 die gesetzlichen Rechte von Opfern häuslicher Gewalt im Zivilrecht deutlich gestärkt worden. Das Gewaltschutzgesetz gilt gleichermaßen für Männer und Frauen. Diese Broschüre wurde aus Mitteln des Gesamtprojekts Gewalt- und Suchtprävention für Kinder und Jugendliche in Kindertageseinrichtungen, Schulen und im Sport der Landeshauptstadt München erstellt. Die Herausgabe dieser Broschüre in griechischer Sprache wurde möglich durch die freundliche Mitarbeit des Ausländerbeirats München und die großzügige Unterstützung der Stiftung Bündnis für Kinder - gegen Gewalt (www.buendnis-fuer-kinder.de). Frau Foteini Tsentikopoulou hat die Texte ins Griechische übersetzt. Wir danken allen, die sich an der Erstellung dieser Broschüre beteiligt haben, für die konstruktive Mitarbeit. München im Mai 2003 30

Για να µπορεί µια µητέρα να προστατεύει τα παιδιά της, πρέπει η ίδια να βρίσκεται σε συνθήκες ασφάλειας... Ο χώρος κατοικίας του καθενός σηµαίνει για µας προστασία, ασφάλεια και σιγουριά. Για κάποιες γυναίκες και παιδιά αυτή η ασφάλεια είναι κατεστραµµένη. Σε όλες τις κοινωνίες, σε κάθε κοινωνικό στρώµα υπάρχουν άντρες, που τολµούν να ορίζουν σύµφωνα µε τις επιθυµίες τους τη σύζηγο ή τη σύντροφό τους και τα παιδιά τους- ακόµη και µε τη βία. Σύµφωνα µε δηµοσκοπήσεις, µία στις πέντε γυναίκες γίνεται, τουλάχιστον µια φορά στη ζωή της, θύµα της αντρικής βίας στο γάµο ή στη σχέση της. Κάθε κακοποίηση, την οποία ένα παιδί είναι υποχρεωµένο να βιώσει στο πλευρό της µητέρας του, θεωρείται κακοποίηση και για το παιδί. Κάθε γυναίκα έχει το δικαίωµα να γίνονται οι ανάγκες της, η αξιοπρέπειά της και τα προσωπικά της όρια σεβαστά. εν υπάρχρει καµία δικαιολογία για την αντρική βία απέναντι στις γυναίκες. Περισσότερη προστασία απέναντι στη βία: ο νόµος για την προστασία κατά της βίας Αν βρίσκεστε στο σπίτι σε οξύ κίνδυνο, τηλεφωνήστε την αστυνοµία. Η αστυνοµία µπορεί, αν κληθεί στον τόπο διάπραξης της βίας ( στη συγκεκριµένη περίπτωση στο σπίτι ), να επιβάλει στο δράστη αποµάκρυνση: αυτό σηµαίνει ότι ο δράστης δεν επιτρέπεται για συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα να πλησιάσει τη γυναίκα, τα παιδιά και την κατοικία τους, τον τόπο παραµονής και το χώρο εργασίας της ή οπουδήποτε αλλού κινδυνεύει αυτή εξαιτίας του. να επιβάλει στο δράστη απαγόρευση επικοινωνίας: αυτό σηµαίνει ότι δεν επιτρέπεται για συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα να έχει ο δράστης οποιαδήποτε επικοινωνία (προσωπική, τηλεφωνική, µε e mail κτλ) µε τη γυναίκα. να φυλακίσει το δράστη, δηλαδή να τον θέσει προσωρινά υπό κράτηση. Η απαγόρευση επικοινωνίας και η αποµάκρυνση είναι βραχυπρόθεσµα µέτρα και εξαρτιώνται χρονικά από τη διάρκεια ισχύος µιας δικαστικής προσωρινής διάταξης. Για µακροπρόθεσµα µέτρα προστασίας πρέπει σε κάθε περίπτωση να ζητηθεί η παρέµβαση του οικογενειακού δικαστηρίου ή της εισαγγελίας. Η γυναίκα µπορεί, όταν είναι σε θέση και θέλει να παραµείνει στην κοινή κατοικία, να υποβάλει αίτηση στο οικογενειακό δικαστήριο για να της παραχωρηθεί η κατοικία για προσωπική της χρήση και µόνο. Σ αυτό το σηµείο είναι ιδιαίτερα σηµαντικό να εξεταστεί ακριβώς, αν και πώς µπορεί να εξασφαλιστεί η επαρκής προστασία της γυναίκας, και αν χρειαστεί και των παιδιών, από το δράστη. Όλα αυτά τα µέτρα προστασίας είναι ανεξάρτητα από το αν η γυναίκα είναι παντρεµένη µε το δράστη ή συζεί µαζί του. Παροχή συµβουλών και συνοδεία. εν είστε µόνη. Ζητήστε βοήθεια και υποστήριξη από το συµβουλευτικό κέντρο της Βοήθειας Γυναικών, στο τηλέφωνο κινδύνου ή από το KOFIZA. Προστασία και καταφύγιο θα βρείτε στις γυναικείες κατοικίες Οι γυναίκες βοηθούν τις γυναίκες, στη Βοήθεια Γυναικών και στο Kofiza-Tahannan. Όλα τα νούµερα τηλεφώνων θα τα βρείτε στη σελίδα 20/21. Πληροφοριακό υλικό της ιεύθυνσης του Γραφείου Ισότητας Γυναικών Αλλυλεγγύη ενάντια στη βία

Trau dich! Wenn dir etwas geschieht, was dich sehr bedrückt, dann brauchst du jemanden, der dir zuhört, dich ernst nimmt und dir glaubt. Sprich mit deinen Eltern oder einem anderen Menschen, dem du vertraust - in deiner Schule, in deinem Hort, in deinem Verein. Trau dich! Sag es! Es hilft dir. Solidarität gegen Gewalt. Auch wir sind für dich da vertraulich persönlich auf Wunsch auch ohne deinen Namen zu nennen Wenn dich jemand berührt, wo es dir unangenehm ist, Angst macht, weh tut: Beratungsstelle für Mädchen und junge Frauen der IMMA e.v. 2 60 75 31 e-mail:best.imma@gmx.de An der Hauptfeuerwache 4 Frauennotruf (für junge Frauen) 76 37 37 e-mail: FrauennotrufMue@aol.com kibs (für Jungen) 30 00 82 23 e-mail: Mail@kibs.de Wenn jemand Gewalt auf dich ausübt: Kinderschutz-Zentrum (für Kinder und Jugendliche) 55 53 56 e-mail: kinderschutz-zentrum @link-m.de Jugendbeamte der Polizei (für Kinder und Jugendliche) 29 10-44 61 e-mail: pp-mue.muenchen.k314 @polizei.bayern.de INFOFON Das Telefon von Jugendlichen für Jugendliche jeden Tag von 17.00-22.00 Uhr 121 5000 www.infofon.muc.kobis.de Kinder- und Jugendtelefon (kostenfrei für alle) 08 00-111 0 333 Die Nummer gegen Kummer montags bis freitags 15-19 Uhr Jugendliche beraten Jugendliche samstags 15-19 Uhr www.teensonphone.de