ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Αναφορών 2009 30.01.2009 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0963/2007, των Mercedes Cuadra Acosta και Dolores Arias Carmona, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της "Plafarma", σχετικά με την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στον φαρμακευτικό τομέα Αναφορά 0508/2008, της T.M.J., ισπανικής ιθαγένειας, σχετικά με τον φόβο της ελευθέρωσης του ισπανικού μοντέλου για τα φαρμακεία Αναφορά 0564/2008 της A. F. C., ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος του εθνικού συλλόγου νοικοκυρών και καταναλωτών "Tyrius", η οποία συνοδεύεται από 10 υπογραφές, σχετικά με τη διατήρηση των υφιστάμενων ρυθμίσεων για τους ισπανούς φαρμακοποιούς Αναφορά 0614/2008 της Ana Herce Collado, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της Ένωσης Καταναλωτών της Βαλένθια, η οποία συνοδεύεται από τέσσερις υπογραφές, σχετικά με μέτρα για τη διασφάλιση φαρμακευτικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στην Ισπανία Αναφορά 0624/2008 της Juana Garcia Tomás, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της Ένωσης Οικογενειών Πασχόντων από Αλτσχάιμερ της Βαλένθια, σχετικά με φαρμακευτικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας στην Ισπανία Αναφορά 0633/2008 του Rubén Aguado, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της "Asociación Valenciana de Afectados de Artritis (AVAAR)", σχετικά με τη διασφάλιση φαρμακευτικής κάλυψης υψηλής ποιότητας στην Ισπανία Αναφορά 0788/2008, του Jose Ramón García Fernández, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της "Asociación de Enfermos de Crohn y Colitis Ulcerosa - A.C.C.U. Valencia", σχετικά με τη διασφάλιση φαρμακευτικής κάλυψης υψηλής ποιότητας στην Ισπανία CM\766492.doc PE419.969
Αναφορά 0850/2008, της María Rodriguez Sánchez, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της συνομοσπονδίας καταναλωτών "Confederación de Consumidores y Usarios (CECU)", σχετικά με την εξασφάλιση φαρμακευτικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στην Ισπανία Αναφορά 0869/2008, του Javier Climent Grau, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος του "Muy Ilustre Colegio de Farmacéuticos de Valencia", η οποία συνοδεύεται από 37 υπογραφές, σχετικά με τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας φαρμακευτικών υπηρεσιών στην Ισπανία Αναφορά 0997/2008, της Margaret Chapman, βρετανικής ιθαγένειας, η οποία συνοδεύεται από 12 υπογραφές, σχετικά με μέτρα διατήρησης υψηλής ποιότητας φαρμακευτικών προδιαγραφών στην Ισπανία 1. Περίληψη της αναφοράς 0963/2007 Οι αναφέρουσες, εξ ονόματος ισπανών φαρμακοποιών μη ιδιοκτητών φαρμακείων, διαμαρτύρονται για το απόλυτο μονοπώλιο που επικρατεί στον φαρμακευτικό τομέα στην Ισπανία, καθώς και για την παραβίαση της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών που αυτό συνεπάγεται. Συγκεκριμένα, επικαλούνται τις περιοριστικές διατάξεις του νόμου 16/1997 για το άνοιγμα νέων φαρμακείων, ο οποίος περιέχει τις εξής δύο αντικρουόμενες απαιτήσεις, πρώτον, την ύπαρξη υψηλού αριθμού κατοίκων που είναι χρήστες (2 800) και, δεύτερον, την ύπαρξη ελάχιστης απόστασης (250 μέτρων) από γειτονικές επιχειρήσεις. Κατά συνέπεια, στα μεν πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα, είναι αδύνατον να ικανοποιηθεί η δεύτερη απαίτηση, ακόμη και στην περίπτωση που εύκολα ικανοποιηθεί η πρώτη (10 000 άτομα σε ακτίνα μικρότερη των 250 μέτρων), στις δε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές δεν είναι εύκολο να ικανοποιηθεί η πρώτη απαίτηση εξαιτίας της εξόδου που παρατηρείται προς τα αστικά κέντρα, ακόμη και στην περίπτωση που ο παράγοντας της απόστασης (ο οποίος υπερβαίνει κατά πολύ τα 250 μέτρα) δικαιολογούσε το άνοιγμα ενός φαρμακείου. Επιπλέον, τα πληθυσμιακά κριτήρια υπολογίζονται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η εισροή τουριστών. Τέλος, η εκχώρηση φαρμακείων πραγματοποιείται βάσει "αξιοκρατικών" κριτηρίων, ευνοώντας όσους είναι ήδη ιδιοκτήτες φαρμακείων ή δημόσιοι υπάλληλοι. Φαίνεται ότι οι εν λόγω ρυθμίσεις δεν συνάδουν με τις διατάξεις των άρθρων 47, παράγραφος 3, 50, στοιχεία β) και δ), και 86, παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΕ σχετικά με τις επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακείων, οι δραστηριότητες των οποίων έχουν, στην πραγματικότητα, ελευθερωθεί στα περισσότερα κράτη μέλη. Η Ισπανία, αντιθέτως, μετά την προσχώρησή της στην ΕΕ, επέβαλε περαιτέρω περιορισμούς όσον αφορά την ελεύθερη συμμετοχή σε δραστηριότητες του φαρμακευτικού τομέα, παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου της 30ής Νοεμβρίου 1995, σύμφωνα με την οποία επιτρέπονται περιορισμοί των θεμελιωδών ελευθεριών μόνο εφόσον κρίνεται απολύτως απαραίτητο για το γενικό συμφέρον. Ως εκ τούτου, οι αναφέρουσες ζητούν την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περίληψη της αναφοράς 0508/2008 Η αναφέρουσα είναι φαρμακοποιός. Φοβάται τυχόν ελευθέρωση του φαρμακευτικού τομέα και θα ήθελε να διατηρηθεί το ισπανικό μοντέλο για τα φαρμακεία, για το οποίο ισχύουν ξεκάθαροι νόμοι. Ζητά να πληροφορηθεί σχετικά με τη θέση της ισπανικής κυβέρνησης PE419.969 2/5 CM\766492.doc
ενόψει της αιτιολογημένης γνώμης προς την Ισπανία. Περίληψη της αναφοράς 0564/2008 Η αναφέρουσα εκφράζει την ανησυχία της για τον ενδεχόμενο αντίκτυπο των αλλαγών στις υφιστάμενες ρυθμίσεις που ισχύουν για τους ισπανούς φαρμακοποιούς, οι οποίοι παρέχουν επί του παρόντος καλές υπηρεσίες στους πελάτες. Καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να παροτρύνει την Επιτροπή να διεξαγάγει μια πιο ρεαλιστική και διεξοδική ανάλυση της επιδιωκόμενης αλλαγής. Περίληψη της αναφοράς 0614/2008 Αναφερόμενη στις διαδικασίες επί παραβάσει σε βάρος της Ισπανίας για υποτιθέμενη μη συμμόρφωση με τις κοινοτικές διατάξεις που αφορούν την εγκατάσταση των φαρμακοποιών, η αναφέρουσα ισχυρίζεται ότι αυτό μπορεί να αποβεί σε βάρος των καταναλωτών και ως εκ τούτου ζητεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναλάβει δράση, προκειμένου να αναστείλει τις διαδικασίες επί παραβάσει και να εκκινήσει ανοιχτό διάλογο στο Κοινοβούλιο υπό το πρίσμα των βελτιώσεων στον ιατρικό και ιδίως στον φαρμακευτικό κλάδο. Περίληψη της αναφοράς 0624/2008 Η αναφέρουσα, που είναι πρόεδρος της ανωτέρω ένωσης εκφράζει την ανησυχία της για τις διαδικασίες επί παραβάσει σε βάρος της Ισπανίας για παράλειψη συμμόρφωσης με τις κοινοτικές διατάξεις που αφορούν την εγκατάσταση των φαρμακοποιών και εκφράζει αμφιβολία για το κατά πόσον αυτό είναι προς το συμφέρον των καταναλωτών. Συνεπώς, η αναφέρουσα ζητεί την ανάληψη δράσης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την αναστολή των διαδικασιών επί παραβάσει και να ξεκινήσει δημόσιος διάλογος στο Κοινοβούλιο υπό το πρίσμα των βελτιώσεων στον ιατρικό και ιδίως στον φαρμακευτικό κλάδο. Περίληψη της αναφοράς 0633/2008 Ο αναφέρων, γραμματέας της ως άνω ένωσης, παραπέμπει στη διαδικασία επί παραβάσει που έχει κινηθεί κατά της Ισπανίας βάσει υποψιών για πλημμελή τήρηση των κοινοτικών διατάξεων για την εγκατάσταση των φαρμακοποιών αμφισβητεί το κατά πόσον η εν λόγω διαδικασία είναι προς το συμφέρον των καταναλωτών. Ζητεί συνεπώς από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να παρέμβει για να ανασταλεί η διαδικασία επί παραβάσει και, αντί αυτού να ξεκινήσει κοινοβουλευτικός και δημόσιος διάλογος για τη λήψη μέτρων βελτίωσης των υπηρεσιών υγείας και συγκεκριμένα των φαρμακευτικών υπηρεσιών. Περίληψη της αναφοράς 0788/2008 Αναφερόμενος στις διαδικασίες επί παραβάσει που έχουν κινηθεί κατά της Ισπανίας για εικαζόμενη μη συμμόρφωση με τις κοινοτικές διατάξεις για την εγκατάσταση όσον αφορά τα φαρμακεία, ο αναφέρων αμφιβάλλει εάν αυτές οι διατάξεις είναι προς το συμφέρον των καταναλωτών και για το λόγο αυτό ζητεί την παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προκειμένου να σταματήσουν οι διαδικασίες επί παραβάσει και να γίνουν βελτιώσεις στο πλαίσιο των υπηρεσιών υγείας, και συγκεκριμένα των φαρμακευτικών υπηρεσιών, στην Ισπανία. CM\766492.doc 3/5 PE419.969
Περίληψη της αναφοράς 0850/2008 Η αναφέρουσα κάνει λόγο για τις διαδικασίες που κινήθηκαν κατά της Ισπανίας για παράβαση της Συνθήκης λόγω μη συμμόρφωσης με τις κοινοτικές διατάξεις σχετικά με την εγκατάσταση των φαρμακείων, για τις οποίες η ίδια εκφράζει αμφιβολίες ως προς το αν ανταποκρίνονται στα συμφέροντα των καταναλωτών. Καλεί, συνεπώς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να παρέμβει και να εξασφαλίσει τη διακοπή της διαδικασίας επί παραβάσει και, ταυτόχρονα, την έναρξη κοινοβουλευτικής και δημόσιας συζήτησης με σκοπό να βελτιωθούν οι ρυθμίσεις στις υπηρεσίες υγείας και, ειδικότερα, στις φαρμακευτικές υπηρεσίες. Περίληψη της αναφοράς 0869/2008 Ο αναφέρων κάνει λόγο για τη διαδικασία επί παραβάσει που έχει κινηθεί εις βάρος ορισμένων κρατών μελών, μεταξύ των οποίων και η Ισπανία, για υποπτευόμενη μη τήρηση των κοινοτικών διατάξεων σχετικά με την εγκατάσταση φαρμακείων, και αμφισβητεί το κατά πόσο αυτό συνάδει με τα συμφέροντα των καταναλωτών. Ο αναφέρων ζητεί επομένως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να παρέμβει και να θέσει τέλος στη διαδικασία επί παραβάσει και αντ αυτής να ξεκινήσει κοινοβουλευτικό και δημόσιο διάλογο προκειμένου να ληφθούν μέτρα για τη βελτίωση των υγειονομικών υπηρεσιών και συγκεκριμένα των φαρμακευτικών υπηρεσιών. Περίληψη της αναφοράς 0997/2008 Παραπέμποντας στη διαδικασία που έχει κινηθεί κατά της Ισπανίας για εικαζόμενη παραβίαση των κοινοτικών διατάξεων αναφορικά με την εγκατάσταση φαρμακοποιών, η αναφέρουσα εκφράζει αμφιβολίες ως προς το κατά πόσον οι εν λόγω διατάξεις συνάδουν με τα συμφέροντα των καταναλωτών και ως εκ τούτου ζητεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναλάβει δράση για τη βελτίωση της κατάστασης στο πλαίσιο των υπηρεσιών υγείας, ιδιαίτερα δε στον φαρμακευτικό τομέα. 2. Παραδεκτό Η αναφορά 0963/2007 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 29 Φεβρουαρίου 2008. Η αναφορά 0508/2007 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 30 Σεπτεμβρίου 2008. Η αναφορά 0564/2007 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 02 Οκτωβρίου 2008. Η αναφορά 0614/2008 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 13 Οκτωβρίου 2008. Η αναφορά 0624/2008 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 13 Οκτωβρίου 2008. Η αναφορά 0633/2008 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 16 Οκτωβρίου 2008. Η αναφορά 0788/2008 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 23 Οκτωβρίου 2008. Η αναφορά 0850/2008 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 11 Νοεμβρίου 2008. Η αναφορά 0869/2008 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 12 Νοεμβρίου 2008. Η αναφορά 0997/2008 χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 01 Δεκεμβρίου 2008. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 30 Ιανουαρίου 2009. Οι αναφορές αφορούν τη διαδικασία επί παραβάσει κατά του Βασιλείου της Ισπανίας σχετικά με την ελευθερία ίδρυσης φαρμακείων. Η διαδικασία χρονολογείται από το 2001 και PE419.969 4/5 CM\766492.doc
αιτιολογημένη γνώμη απεστάλη στις 4 Ιουλίου 2006. Η Επιτροπή θεωρεί ότι ορισμένες πτυχές του ισπανικού κανονιστικού πλαισίου σχετικά με τα φαρμακεία δεν συνάδουν με το άρθρο 43 της Συνθήκης ΕΚ (ελευθερία εγκατάστασης): α) όσον αφορά την ιδιοκτησία φαρμακείων, το ισπανικό δίκαιο απαγορεύει την ιδιοκτησία από μη φαρμακοποιούς και απαγορεύει την ιδιοκτησία περισσότερων του ενός φαρμακείων β) όσον αφορά την τοποθεσία ενός φαρμακείου, το ισπανικό δίκαιο απαγορεύει τη λειτουργία περισσότερων του ενός φαρμακείων ανά 2800 κατοίκους και απαγορεύει τη λειτουργία φαρμακείου σε απόσταση μικρότερη των 250 μέτρων από άλλο φαρμακείο. Η Επιτροπή θεωρεί ότι τα εν λόγω μέτρα δεν ενδείκνυνται για την επίτευξη των επικαλούμενων στόχων δημόσιας υγείας και ότι, εν πάση περιπτώσει, οι εν λόγω στόχοι μπορούν να επιτευχθούν με μέτρα λιγότερο περιοριστικά ως προς την ελευθερία εγκατάστασης. Οι παρούσες αναφορές εκφράζουν έναν βαθμό ανησυχίας σχετικά με την εν λόγω διαδικασία επί παραβάσει. Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η Επιτροπή έχει λάβει πολλές ανακοινώσεις υπέρ της εν λόγω διαδικασίας επί παραβάσει που προέρχονται από ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ιδίως μισθωτοί φαρμακοποιοί (οι οποίοι βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση όσον αφορά την έκφραση της υποστήριξής τους) και οργανώσεις καταναλωτών. Παράλληλα με τη διαδικασία επί παραβάσει, η Επιτροπή διεξάγει διμερή και πολυμερή διάλογο σχετικά με τους κανονιστικούς περιορισμούς όσον αφορά τα φαρμακεία και τις δυνατότητες ενίσχυσης της πρόσβασης σε ποιοτικές φαρμακευτικές υπηρεσίες. Στο πλαίσιο αυτό, στις 15 Οκτωβρίου 2008 πραγματοποιήθηκε ημερίδα εργασίας σχετικά με την "πρόσβαση σε φαρμακευτικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας". Τα συμπεράσματα της ημερίδας εργασίας θα είναι σύντομα διαθέσιμα στον ιστότοπο της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικής Αγοράς και Υπηρεσιών: http://ec.europa.eu/internal_market/services/pharmacy_en.htm. Η Επιτροπή σκοπεύει να συνεχίσει αυτόν τον πολύ εποικοδομητικό διάλογο με τους ενδιαφερομένους και τα κράτη μέλη και προβλέπει τη διεξαγωγή μιας δεύτερης ημερίδας εργασίας το 2009. Όσον αφορά τους περιορισμούς που αφορούν τη θέση, πρέπει να σημειωθεί ότι, μετά την προαναφερθείσα ημερίδα εργασίας, η Επιτροπή ζήτησε από τις εθνικές φαρμακευτικές ενώσεις να υποβάλουν αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη γεωγραφική κάλυψη των φαρμακευτικών υπηρεσιών στα αντίστοιχα κράτη μέλη. Η ανάλυση των εν λόγω πληροφοριών θα είναι ουσιώδους σημασίας για τις διαδικασίες επί παραβάσει στις οποίες αμφισβητείται η καταλληλότητα και η αναλογικότητα ορισμένων περιορισμών τοποθεσίας. Συμπέρασμα Παράλληλα με τις διαδικασίες επί παραβάσει η Επιτροπή θα συνεχίσει τον διμερή και πολυμερή διάλογο με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερομένους. CM\766492.doc 5/5 PE419.969