ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΑΜΑΡΙΑΣ. έκθεση για το έτος 2017

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΑΜΑΡΙΑΣ Ετήσια έκθεση για το έτος 2017

2 Κράτος: ΕΛΛΑΔΑ Ονομασία περιοχής: Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς (Λευκά Όρη) (η απονομή είχε γίνει ως Εθνικός Δρυμός του Φαραγγιού της Σαμαριάς ) The Gorge of Samaria National Park ) Έτος και αριθμός ετών από την απονομή ή την ανανέωση του Ευρωπαϊκού Διπλώματος των Προστατευόμενων Περιοχών: Για το έτος 2017, 8 έτη από την τελευταία ανανέωση (2009). Πρώτη απονομή, 1979. Κεντρική Αρχή: Όνομα: Διεύθυνση Δασών Χανίων Ταχ. Δ/νση: Χρυσοπηγή, 73100, Χανιά, Κρήτη, Ελλάδα Τηλ.: +30 28210 84200 Fax: +30 28210 92287 e-mail: dasichan@apdkritis.gov.gr www: http://www.apdkritis.gov.gr/ Υπεύθυνη Αρχή για τη διαχείριση της περιοχής: Όνομα: Διεύθυνση Δασών Χανίων-Τμήμα Προστασίας και Διαχείρισης Δασών και Δημοσίου Κατήγορου Ταχ. Δ/νση: Χρυσοπηγή, 73100, Χανιά, Κρήτη, Ελλάδα Τηλ.: +30 28210 84203 Fax: +30 28210 92287 e-mail: dasichan@apdkritis.gov.gr www: http://www.apdkritis.gov.gr/ Υπεύθυνη Αρχή για τη διαχείριση της περιοχής: Όνομα: Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς Ταχ. Δ/νση: Π.Ε.Ο. Χανίων-Κισσάμου, Κάτω Δαράτσο, Χανιά, Κρήτη, Ελλάδα Τηλ.: +30 28210 45570 Fax: +30 28210 59777 e-mail: info@samaria.gr www: http://www.samaria.gr/

3 1. Προϋποθέσεις: Αναφέρατε εδώ όλους του όρους που συνδέονται με την ανάθεση ή την ανανέωση του Ευρωπαϊκού Διπλώματος. Εξηγήστε είτε το πώς οι όροι έχουν τηρηθεί απόλυτα ή περιγράψτε λεπτομερώς την πρόοδο όσον αφορά τη συμμόρφωση με τους όρους. Παρακαλείσθε επίσης να αναφέρετε τυχόν άλυτα προβλήματα που αντιμετωπίσατε. Μη εφαρμόσιμο. Το 2009, δεν υπήρχαν όροι για την ανανέωση του διπλώματος του Εθνικού Δρυμού Κρήτης Λευκά Όρη, Σαμαριά (Ελλάδα), σύμφωνα με το ψήφισμα CM/ResDip(2009)3, το οποίο εγκρίθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 21 Οκτωβρίου 2009 κατά την 1068η συνεδρίαση των Αντιπροσώπων των Υπουργών. 2. Συστάσεις: Αναφέρατε εδώ όλες τις συστάσεις που συνδέονται με την ανάθεση ή την ανανέωση του Ευρωπαϊκού Διπλώματος. Εξηγήστε είτε το πώς οι συστάσεις έχουν τηρηθεί απόλυτα ή περιγράψτε λεπτομερώς την πρόοδο όσον αφορά τη συμμόρφωση με τις συστάσεις. Παρακαλείσθε επίσης να αναφέρετε τυχόν άλυτα προβλήματα που αντιμετωπίσατε. 1. Οι αρμόδιες αρχές πρέπει να επιταχύνουν τις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να επεκταθούν τα όρια του Εθνικού Δρυμού σε πολύ μεγαλύτερη περιοχή των Λευκών Ορέων. Η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (Ε.Π.Μ.) των Λευκών Ορέων ολοκληρώθηκε το 2009 και εστάλη στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για έλεγχο και έγκριση. Η Ε.Π.Μ. προτείνει εκτεταμένα όρια και καθορισμό ζωνών στον Εθνικό Δρυμό σε σχέση με τα παλαιότερα όρια. Η έγκριση της ΕΠΜ καθυστέρησε λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών και το 2011 τέθηκε σε ισχύ ένας νέος περιβαλλοντικός νόμος, ο Ν3937/2011 «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις». Αυτό σήμαινε ότι το Σχέδιο του Π.Δ. που περιλαμβάνονταν στην ΕΠΜ των Λευκών Ορέων έπρεπε να αναθεωρηθεί ώστε ενσωματώσει το νέο νόμο στο περιεχόμενό του. Μετά από μια περίοδο αντικρουόμενων αποφάσεων τελικά αποφασίστηκε ότι η αναθεώρηση θα πρέπει να γίνει από το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης. Αυτή η διαδικασία ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2014 και το επικαιροποιημένο σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος αυτή τη στιγμή εξετάζεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου ώστε να σταλεί για έγκριση και υπογραφή από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Το Σχέδιο του ΠΔ αναρτήθηκε σε σχετική ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης και μετά το πέρας της προθεσμίας που είχε ορισθεί, οι παρατηρήσεις και συμπληρώσεις που κατεγράφησαν από τους πολίτες και φορείς βρίσκονται σε στάδιο επεξεργασίας ώστε να εξεταστεί ποιες θα ενσωματωθούν στο σχετικό κείμενο. Βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο της υπογραφής του Προεδρικού Διατάγματος. 2. Πρέπει να οριστεί ένας ειδικός στη βιοποικιλότητα με διορισμό ή σύμβαση ώστε να καταγράφεται και να παρακολουθείται τη χλωρίδα και την πανίδα του Εθνικού Δρυμού (monitoring). Ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Σαμαριάς έχει ήδη καθιερώσει ένα πρόγραμμα παρακολούθησης στην περιοχή αρμοδιότητάς του - που περιλαμβάνει τις περιοχές Natura 2000, GR4340008 και GR4340014 - για τη μελέτη σημαντικών τύπων οικοτόπων και ειδών χλωρίδας και πανίδας, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και την ελληνική νομοθεσία, ή ειδών που θεωρούνται απειλούμενα σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς (π.χ., IUCN). Ειδικότερα, παρακολουθούνται: 20 θαλάσσιοι και χερσαίοι τύποι οικοτόπων, 33 είδη φυτών, 118 είδη πτηνών, 52 είδη πανίδας (χερσαία μαλάκια, χερσαία αρθρόποδα, αμφίβια, ερπετά, νυχτερίδες, μικρά θηλαστικά), το κρητικό αγριοκάτσικο (Capra aegagrus cretica) και η μεσογειακή φώκια μοναχός (Monachus monachus). Ο προϋπολογισμός του προγράμματος παρακολούθησης για την περίοδο 2012-2015 καλύφθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» ΕΣΠΑ 2007-2013. Μετά το πέρας αυτής της περιόδου χρηματοδότησης το 2015, το πρόγραμμα παρακολούθησης εξακολούθησε να εφαρμόζεται από το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης. Ωστόσο, δεδομένου ότι ορισμένες ομάδες ειδών και οικοτόπων απαιτούν συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες, το Διοικητικό Συμβούλιο προετοίμασε σχετική πρόταση και έλαβε χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης, ΕΣΠΑ 2014-2020 για τη συνέχιση του προγράμματος μέχρι το 2023. 3. Ένας ετήσιος προϋπολογισμός πρέπει να αποδοθεί στον Εθνικό Δρυμό και να διαχειρίζεται από το Συμβούλιο του Φορέα. Τα έσοδα από τα εισιτήρια εισόδου στο Δρυμό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων παρακολούθησης και συγκεκριμένα τα προγράμματα της πρότασης 2 που αναφέρθηκε ανωτέρω.

4 Τόσο η Διεύθυνση Δασών Χανίων όσο και ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς έχουν αιτηθεί επίσημα και επανειλημμένα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής να τους αποδίδεται ένα τμήμα των εσόδων από το αντίτιμο εισόδου στο Δρυμό. Ο νόμος ίδρυσης των Φορέων Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών στην Ελλάδα προβλέπει τη δυνατότητα απολαβής εσόδων από εισιτήρια στις προστατευόμενες περιοχές. Ωστόσο, δεδομένης της αβεβαιότητας όσον αφορά το μέλλον των Φορέων Διαχείρισης στην Ελλάδα και λόγω των μνημονιακών υποχρεώσεων της Χώρας δεν έχει καταστεί δυνατή η εκπλήρωση του 3ου όρου (όσον αφορά στα έσοδα). Ωστόσο, δεδομένου ότι η παρακολούθηση των προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών θεωρείται ζωτικής σημασίας, ο φορέας διαχείρισης κατάφερε να διασφαλίσει ότι αυτό δεν θα επηρεάσει την εφαρμογή του προγράμματος παρακολούθησης για τα επόμενα έτη (βλ. σύσταση 2 παραπάνω). 3. Διαχείριση περιοχής: Περιγράψτε εδώ τυχόν αλλαγές στη διαχείριση της περιοχής που κατέχει το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα, σε σχέση τόσο με τα χερσαία όσο και με τα υδάτινα περιβάλλοντα (ανάλογα με την περίπτωση), και σε σχέση με το προσωπικό και τη χρηματοδότηση, από την τελευταία ετήσια έκθεση που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Παρακαλείσθε επίσης να αναφέρετε τυχόν άλυτα προβλήματα που αντιμετωπίσατε. Οικολογική δράση σχετικά με τη χλωρίδα και τους βιότοπους. Έλεγχος πανίδας. - Η εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων σε σχέση με την είσοδο οικόσιτων αιγών στον Εθνικό Δρυμό, συνεχίστηκε. Με αυτό τον τρόπο επιτράπηκε στη φυσική επιλογή και διαδοχή να συνεχίσουν ανεπηρέαστες την πορεία τους. Η προσπάθεια για την εξάλειψη της παράνομης θήρας είναι μια συνεχής διαδικασία. - Το πρώτο στάδιο του προγράμματος " In situ και ex situ διατήρηση της Zelkova abelicea στην Κρήτη 2014-2016" ολοκληρώθηκε και το δεύτερο στάδιο θα συνεχιστεί καθ 'όλη τη διάρκεια των ετών 2017 έως το 2020. Το έργο χρηματοδοτείται από το Πανεπιστήμιο του Fribourg, συντονίζεται στην Κρήτη από το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) και διεξάγεται σε συνεργασία με την Διεύθυνση Δασών Χανίων (και άλλες Δασικές Διευθύνσεις Κρήτης), το Πανεπιστήμιο του Fribourg, το Botanique Gardens Conservation International (BGCI), το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών (CNR) της Ιταλίας και το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Για περισσότερες πληροφορίες μπορεί κανείς να επισκεφθεί τον ιστότοπο: (http://www.zelkova.ch/content/zelkova-abelice-crete). - Το Πιλοτικό πρόγραμμα για τη μακροπρόθεσμη παρακολούθηση των αυτοφυών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στο νομό Χανίων και αξιολόγηση του φυσικού τους πληθυσμού, το οποίο χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο και διεξάγεται με συνεργασία της Διεύθυνσης Δασών Χανίων, το Ινστιτούτο MAICH και το Τμήμα Βιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, συνεχίστηκε με επιτυχία και το 2017. Από το πρόγραμμα έχουν προκύψει σημαντικά συμπεράσματα που αξιοποιούνται τόσο για τη ορθολογική διαχείριση και τον καθορισμό ενός θεσμικού πλαισίου, όσο και για την πιστοποίηση του πολλαπλασιαστικού υλικού και ασφάλειας της προέλευσης και μεταποίησης των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Το πρόγραμμα λήγει τον Φεβρουάριο του 2018. -Ο Φορέας Διαχείρισης συνεχίζει την δράση τοποθέτησης φωτοπαγίδων και καταγραφής στοιχείων (πληθυσμός, κατάσταση) για τον Κρητικό Αίγαγρο εντός του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Τα στοιχεία αυτά είναι αφενός μεν πολύτιμα για τη μελέτη της οικολογίας του είδους, αφετέρου δε λειτουργούν αποτρεπτικά στην εμφάνιση φαινομένων λαθροθηρίας λόγω της δυνατότητας άμεσης παρακολούθησης του χώρου. Προστασία απέναντι στο στοιχεία της φύσης (φωτιά, νερό, κλπ) - Σύμφωνα με τη σχετική Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, έγινε πρόβλεψη για την απασχόληση 26 ατόμων ως εποχικό προσωπικό για τις ανάγκες του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Το εποχιακό προσωπικό που απασχολήθηκε φέτος από την Δασική Διεύθυνση Χανίων, περιλάμβανε δύο (2) Δασολόγους, δύο (2) Δασοπόνους, έναν (1) Βιολόγο, δύο (2) Ειδικούς Δασικής Προστασίας, έναν (1) Χειριστή Η/Υ, ένα (1) Γραμματέα - Διοικητικό προσωπικό, τέσσερις (4) Δασοφύλακες, πέντε (5) Εργάτες, δύο (2) Οδηγούς και έξι (6) Αγωγιάτες, οι οποίοι απασχολήθηκαν για την περίοδο 12/5/2017 και όχι πέραν της 31/12/2017. - Ο Φορέας Διαχείρισης, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, ήταν υπεύθυνος για τη λειτουργία του συστήματος ραδιοεπικοινωνιών (πλήρης με δυνατότητα εντοπισμού GPS) μέσα στο φαράγγι της Σαμαριάς και παρείχε στο Δασαρχείο και το Πυροσβεστικό Σώμα τον εξειδικευμένο εξοπλισμό. Ο ΦΔ έχει, επίσης, τοποθετήσει μια κάμερα ζωντανής αναμετάδοσης

5 στη Βόρεια είσοδο του Δρυμού για να βοηθήσει το προσωπικό με την επιτήρηση της περιοχής. - Η πυροσβεστική υπηρεσία απασχολούσε 8 πυροσβέστες φέτος, στην ευρύτερη περιοχή των Λευκών Ορέων. Προσβάσεις και περάσματα (μονοπάτια, δρόμοι, χώροι στάθμευσης, σήμανση, περίφραξη, κ.λπ.). - Φέτος, όπως και κάθε χρόνο πριν το άνοιγμα του φαραγγιού στο κοινό, το κεντρικό μονοπάτι καθαρίστηκε και επισκευάστηκε από τις διάφορες ζημιές που προκλήθηκαν κατά τη χειμερινή περίοδο και το πλακόστρωτο αντικαταστάθηκε στα σημεία όπου ήταν απαραίτητο. Το έργο αυτό πραγματοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Δασών Χανίων με το εποχικό εργατικό προσωπικό να είναι υπεύθυνο για τη συντήρησή του κατά μήκος του κεντρικού μονοπατιού. Επιπροσθέτως, από το εποχικό προσωπικό καθαρίστηκαν και αποκαταστάθηκαν τα μονοπάτια διαφυγής προς τους χώρους συγκέντρωσης. Εξοπλισμός πεδίου Ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς συνεχίζει να συντηρεί τα συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την ηλεκτροδότηση των φυλακών εντός του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς χρησιμοποιώντας (ανεμογεννήτριες, υδροδυναμική γεννήτρια και φωτοβολταϊκά πλαίσια). Όπως αναφέρθηκε παραπάνω (παράγραφος: Προστασία από τα στοιχεία), ο ΦΔ είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία του ασύρματου συστήματος επικοινωνίας που χρησιμοποιούν οι φύλακες εντός του Δρυμού. Βελτίωση υποδομών. - Στο πλαίσιο του εξωραϊσμού της Βόρειας εισόδου του Δρυμού, τοποθετήθηκε χάλκινη προτομή του κρητικού αγριοκάτσικου, που αποτελεί το έμβλημα του Εθνικού Δρυμού, για να κοσμήσει την είσοδο του Δρυμού. - Σημαίες τοποθετήθηκαν τόσο στη Βόρεια όσο και στη Νότια είσοδο του Δρυμού (βλ. παράρτημα 5 για περισσότερες πληροφορίες) στα πλαίσια της υποδοχής της επιτροπής αξιολόγησης τον ερχόμενο χρόνο. -Η συντήρηση των υπαρχόντων υποδομών του Εθνικού Δρυμού, με σκοπό τον καλλωπισμό των κτισμάτων, πραγματοποιείτο καθ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του Δρυμού. - Πραγματοποιήθηκε, επίσης, συντήρηση των ξύλινων κατασκευών (κιγκλιδώματα, πάγκοι πόρτες, παράθυρα και τα κουφώματα αυτών), με συνεργασία του εποχικού και μόνιμου προσωπικού του Δασαρχείου. Ενώ, πραγματοποιήθηκε συντήρηση και του ξύλινου πατώματος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κέντρου Πληροφόρησης στο Ξυλόσκαλο. - Οι ήδη υπάρχουσες υποδομές (φυλάκια, τουαλέτες και οι κήποι τόσο στο Ξυλόσκαλο όσο και στην Αγία Ρουμέλη) υποβλήθηκαν σε εργασίες συντήρησης. - Τοιχίο κατασκευάστηκε στην είσοδο μικρής σπηλιάς κοντά στο φυλάκιο της Σαμαριάς, για να προστατεύσει της ζωοτροφές των μουλαριών οι οποίες φυλάσσονταν εκεί από τη βόσκηση των αγριοκάτσικων. Το έργο έφεραν σε πέρας εποχικοί και μόνιμοι υπάλληλοι του Δασαρχείου. - Μια επιπλέον πηγή κατασκευάστηκε στο πόστο Χριστός. Η νέα αυτή κατασκευή κρίθηκε απαραίτητη για την αύξηση του συνολικού αριθμού των σημείων ανεφοδιασμοί με νερό κατά μήκος της κύριας διαδρομής και πραγματοποιήθηκε από τους εποχικούς και μόνιμους εργαζόμενους της Διεύθυνσης Δασών. - Οι μικρές ξύλινες γέφυρες που χρησιμοποιούνται για τη διέλευση πάνω από το ποτάμι στο χαμηλότερο τμήμα του Δρυμού (κυρίως πριν το φυλάκιο της Αγίας Ρουμέλης στη Νότια είσοδο του φαραγγιού) επανασκευάστηκαν πλήρως από άτομα του εποχικού και μόνιμου προσωπικού του Δασαρχείου. - Το τρέχον έτος, στο φυλάκιο της Σαμαριάς στο κέντρο του Εθνικού Δρυμού, τοποθετήθηκε τηλεφωνική και διαδικτυακή σύνδεση μέσω δορυφόρου. Το εξαιρετικής σημασίας αυτό έργο υποδομής παρέχει πλέον στους φύλακες-εργαζόμενους στο Δρυμό, ο οποίος εκ φύσεως αποτελεί ένα ιδιαίτερα απομονωμένο περιβάλλον, τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας με το εξωτερικό του Δρυμού. Μέχρι τη σύνδεση αυτή η επικοινωνία του φυλακίου με το εξωτερικό του Δρυμού γινόταν μόνο διαμέσω των φυλακίων της βόρειας και νότιας εισόδου με σύστημα ασυρμάτου, χωρίς δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας. Τμήμα Διαχείρισης: Αλλαγές Το τρέχον έτος, 2017, τα εισιτήρια για την είσοδο στο Δρυμό άρχισαν να διατίθενται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κέντρο Πληροφόρησης στη Βόρεια είσοδο του Δρυμού στο Ξυλόσκαλο. Η αλλαγή αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση της επισκεψιμότητας του μουσείου που επακόλουθα οδήγησε σε αύξηση της ευαισθητοποίησης γύρω από το ρόλο που κατέχει το Συμβούλιο της Ευρώπης στη διατήρηση των εθνικών μας ορόσημων.

6 Παροχή ιατρικών υπηρεσιών Για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια στρατιωτικοί γιατροί κάλυψαν τις ιατρικές ανάγκες των επισκεπτών του Δρυμού, με μεγάλη επιτυχία. Η επιτυχία αυτή, στηρίχτηκε στην υπάρχουσα υλικοτεχνική υποδομή αλλά κυρίως στην αυταπάρνηση των νεαρών αυτών μελλοντικών συνεχιστών του λειτουργήματος του Ιπποκράτη. Τους ευχαριστούμε και καταγράφουμε τη θητεία τους στο ιδιαίτερο βιβλίο που τηρούμε, ως τμήμα της Ιστορίας του Εθνικού Δρυμού, υπό τη διαχείριση της Δασική Υπηρεσίας. Τμήμα Φύλαξης: Αλλαγές - Το 2017, το μόνιμο προσωπικό της Διεύθυνσης Δασών Χανίων που απασχολήθηκε εντός του Εθνικού Δρυμού, καθώς και το εποχικό προσωπικό που προσλήφθηκε για τις ανάγκες διαχείρισης του Δρυμού, εκπαιδεύτηκαν σε τεχνικές παροχής πρώτων βοηθειών από ειδικά εξουσιοδοτημένους εθελοντές του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (του τμήματος των Χανίων). Μέτρα εσωτερικής αστυνόμευσης - Το μόνιμο και εποχικό προσωπικό της Διεύθυνσης Δασών Χανίων (φύλακες, δασολόγοι, δασοπόνοι, αγωγιάτες, δασεργάτες, και ειδικοί δασικής προστασίας) αστυνόμευαν το σύνολο του Δρυμού, σε βάρδιες, καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας, μέσω του κεντρικού μονοπατιού αλλά και των παρακείμενων οδών. - Η αστυνόμευση του Εθνικού Δρυμού επεκτάθηκε ως και νυχτεριών περιπολιών, με βάρδιες να πραγματοποιούνται στα τρία κύρια φυλάκια του Δρυμού [Βόρεια είσοδος (Ξυλόσκαλο), Κεντρικό φυλάκιο (Σαμαριά), Νότια είσοδος (Αγία Ρουμέλη)], όπου δύο ή περισσότεροι από τους υπαλλήλους του Δασαρχείου διανυκτέρευαν, καθ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του Δρυμού αλλά και για μια διευρυμένη χρονική περίοδο πριν και μετά το κλείσιμο του φαραγγιού για το κοινό. - Ο Φορέας Διαχείρισης συνέβαλε στη φύλαξη της περιοχής με τακτικές περιπολίες και παρέχοντας στους εργαζόμενους του Δασαρχείου το ασύρματο σύστημα επικοινωνίας. Καταστρατήγηση κανόνων και ζημιές, νόμιμες ενέργειες - νομική δράση - Αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς μεμονωμένες προσπάθειες παραβίασης του ωραρίου παραμονής εντός του ΕΔΛΟ από επισκέπτες. - Ένα περιστατικό καταστροφής δημόσιας περιουσίας προέκυψε κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, στη Νότια είσοδο του Δρυμού (Αγία Ρουμέλη) όταν πολίτης κατέστρεψε μια από τις κάμερες ζωντανής αναμετάδοσης του εκεί εβρισκόμενου φυλακίου. Απαγγέλθηκαν κατηγορίες και το θέμα έχει έκτοτε αφεθεί στα χέρια των αρμόδιων τοπικών και εθνικών αρχών. 4. Όρια: Δώστε στοιχεία για τυχόν αλλαγές στα όρια της περιοχής που κατέχει το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα από την τελευταία ετήσια έκθεση που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Εάν υπάρχουν οποιεσδήποτε αλλαγές, παρακαλώ να επισυναφθεί ο κατάλληλος χάρτης σε αυτή την έκθεση. Παρακαλείσθε επίσης να αναφέρετε τυχόν άλυτα προβλήματα που αντιμετωπίσατε. Δεν υπάρχουν αλλαγές στα όρια της προστατευόμενης περιοχής σε σχέση με την τελευταία ετήσια έκθεση. Όπως έχει ήδη αναφερθεί στην ενότητα 2, παράγραφο1, η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Λευκών Ορέων, η οποία προτείνει την επέκταση των ορίων και τη ζωνοποίηση του Εθνικού Πάρκου, σε σχέση με τα σημερινά όρια, έχει επίσημα εγκριθεί το 2016. Αν και στο τελικό στάδιο, η διαδικασία της ανακήρυξης των νέων ορίων του Εθνικού Πάρκου δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί αφού εκκρεμεί να υπογραφεί το προεδρικό διάταγμα. 5. Άλλες πληροφορίες: Περιγράψτε εδώ κάθε άλλη πληροφορία σχετικά με την περιοχή που κατέχει το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα, η οποία θεωρείτε ότι πρέπει να αναφερθεί στο Συμβούλιο της Ευρώπης. - Οι σημαίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης τοποθετήθηκαν και στις δύο κύριες εισόδους του Δρυμού, δίπλα στην Ελληνική σημαία και αυτή της UNESCO, με σκοπό να τονιστεί η σημασία του Διπλώματος που κατέχει ο χώρος υπό την αιγίδα αυτών των διεθνών οργανισμών. - Το λογότυπο του Ευρωπαϊκού Διπλώματος έχει τοποθετηθεί στις ταμπέλες σήμανσης του Δρυμού, τόσο στις κεντρικές εισόδους όσο και καθ όλο το μήκος του κεντρικού μονοπατιού. Ενώ, εμφανίζεται και στον επίσημο διαδικτυακό χώρο του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς (http://www.samaria.gr). Στα περιβαλλοντικά εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία εκπονεί ο Φορέας Διαχείρισης, το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα καθώς και το λογότυπο αυτού, παρουσιάζονται σε μαθητές, με σκοπό να μάθουν τη σημασία του και να το αναγνωρίζουν πλέον όταν το συναντάνε εντός προστατευόμενων περιοχών. Τέλος το λογότυπο του

7 Ευρωπαϊκού Διπλώματος συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο που εκδίδει ο Φορέας Διαχείρισης για το Φαράγγι της Σαμαριάς, στο κεφάλαιο Προστασία και Διαχείριση του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς (το οποίο και επανεκδόθηκε το 2015). - Αυτό το χρόνο, η επιστημονική κοινότητα είχε την καλή τύχη να συναντήσει ένα από πιο σπάνια και ακριβοθώρητα δείγματα άγριας ζωής, όταν ντόπιος κτηνοτρόφος κατάφερε να παγιδεύσει άτομο του κοινώς γνωστού ως κρητικού αγριόγατου, Felis silvestris cretensis, στην προσπάθειά του να προστατέψει τα ζώα του. Το ζώο ήταν ένα νεαρό θηλυκό άτομο το οποίο αποδείχτηκε ότι χαίρει άκρας υγείας αφού πραγματοποιήθηκαν οι απαραίτητες εξετάσεις από τους ειδικούς κτηνιάτρους. Το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Ηρακλείου, χρησιμοποιώντας δείγμα αίματος που λήφθηκε από το ζώο κατάφερε να αποδείξει με απόλυτη σιγουριά ότι το συγκεκριμένο άτομο ανήκει πράγματι στο εν λόγω υποείδος. - Ένας πετρώδης σχηματισμός με μορφή ψαριού βρέθηκε κοντά στο φυλάκιο της Σαμαριάς και εν αρχή θεωρήθηκε ότι είναι απολίθωμα κάποιου αρχαίου θαλάσσιου ζώου. Το αντικείμενο μεταφέρθηκε στο Πολυτεχνείο των Χανίων, όπου και ταυτοποιήθηκε από τους ειδικούς ως κομμάτι μεταμορφωσιγενούς πετρώματος και συγκεκριμένα της τάξης των πλακωδών ασβεστόλιθων. Επιλεκτική διάβρωση μετά από σειρά ετών κατάφερε να δώσει το ομοιάζον με ψάρι σχήμα, το οποίο και τράβηξε την προσοχή των τοπικών και διεθνών ειδησεογραφικών μέσων. - Στο πνεύμα της αλληλεπίδρασης των προστατευόμενων περιοχών με τον αστικό χώρο, όπως προτείνεται από την UNESCO, οργανώθηκε ο φετινός αγώνας ορεινού τρεξίματος Samaria Run, σε συνεργασία με τον Ορειβατικό Σύλλογο Χανίων, καθώς επίσης και το ετήσιο πανηγύρι της εκκλησίας της Σαμαριάς. - Διεθνές ενδιαφέρον, τράβηξε φέτος στον Εθνικό Δρυμό η συγκινητική ιστορία ενός Ελληνοαμερικανού πατέρα ο οποίος διέσχισε το φαράγγι μαζί με την ανάπηρη κόρη του. Ο Εθνικός Δρυμός δε διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές για να είναι προσπελάσιμος από άτομα με ειδικές ανάγκες, με αποτέλεσμα το γονέας να χρειαστεί να μεταφέρει το κορίτσι στους ώμους του για να διαβούν το φαράγγι. Τόσο τα τοπικά μέσα ενημέρωσης όσο και τα διεθνή έδειξαν άμεσο ενδιαφέρον για αυτήν την τόσο συγκινητική ιστορία αγάπης και σθένους. Φωτογραφία του αγριόγατου, Felis silvestris cretensis, που αιχμαλωτίστηκε στην περιοχή του Ομαλού.

8 Φωτογραφία του πετρώδους σχηματισμού με τη μορφή ψαριού που βρέθηκε στη Σαμαριά. Φωτογραφία του ελληνοαμερικανού πατέρα που διασχίζει το φαράγγι της Σαμαριάς με την κόρη του στους ώμους.

9 6. Στατιστικά στοιχεία Ακολούθως παρατίθενται τα ετήσια στατιστικά στοιχεία του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, όπως αυτά κατεγράφησαν από τους αρμόδιους υπαλλήλους της ΔιεύθυνσηςΔασών Δασών Χανίων, μόνιμους και εποχικούς. Γίνεται, επίσης, σύνδεση και σύγκριση των αντίστοιχων μεγεθών από τα προηγούμενα χρόνια λειτουργίας του Δρυμού, ξεκινώντας από το έτος 1981. Στο πρώτο διάγραμμα εμφανίζεται ο αριθμός των επισκεπτών στο Δρυμό ανά έτος ενώ παρουσιάζεται και η σχετική συνεισφορά του κάθε ξεχωριστού μήνα στο σύνολο της ετήσιας επισκεψιμότητας. Ο εκάστοτε μήνας δίνεται με διαφορετικό χρώμα το οποίο επεξηγείται στο παράρτημα, όπως αυτό παρατίθεται στη δεξιά πλευρά του διαγράμματος. Στο δεύτερο από τα διαγράμματα παρουσιάζεται η ανά τα έτη διακύμανση του αριθμού των επισκεπτών στοδρυμό τα τελευταία 30 χρόνια. Με το 2017 να εμφανίζει σε σχέση με το 2016 μικρή αύξηση στην επισκεψιμότητα και συγκεκριμένα, κατά 1.478 επισκέπτες. Το τρίτο κατά σειρά διάγραμμα παρουσιάζει την ανά μήνα ποσοστιαία, επί τις εκατό, επισκεψιμότητα στο σύνολο του ετήσιου αριθμού επισκεπτών για το έτος 2017. Το μέγιστο της επισκεψιμότητας εμφανίζεταικατά τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο, ακριβώς όπως είχε παρατηρηθεί και για το προηγούμενο έτος (2016). Μια τελευταία γενική παρατήρηση, σταθερή ανά τα έτη, είναιότι οι περισσότεροι επισκέπτες προτιμούν να εισέρχονται από τη βόρεια είσοδο του ΕθνικούΔρυμού (Ξυλόσκαλο) σε αντίθεση με την νότια είσοδο (Αγία Ρουμέλη) η οποία εμφανίζει σαφώς χαμηλότερο αριθμό επισκεπτών εξαιτίας κυρίως της μεγάλης δυσκολίας της ανάβασης από τα νότια προς τα βόρεια. Γράφημα του ετήσιου αριθμού των επισκεπτών του Εθνικού Δρυμού από το έτος 1981 ως 2017.

10 Γράφημα της ετήσιας διακύμανσης στον αριθμό των επισκεπτών του ΕθνικούΔρυμού ανά τα έτη. Γράφημα της μηνιαίας, επί τις εκατό, κατανομής επισκεπτών στο Δρυμό για το έτος 2017.