Εισήγηση της σύσκεψης του Συνδικάτου ΟΤΑ Αττικής στις 9/9/2018 για παιδικούς σταθμούς Η σημερινή μας σύσκεψη έχει στόχο την καλύτερη οργάνωση του μετώπου εργαζομένων και γονέων για την αγωνιστική διεκδίκηση των σύγχρονων αναγκών μας για την αγωγή και την φροντίδα στους παιδικούς σταθμούς. Έχουμε όλοι μας μία πείρα από τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις και τις διεκδικήσεις των προηγούμενων ετών, άλλα και των αγώνων που είναι σε εξέλιξη σήμερα. Θέλουμε αυτή η πείρα να έρθει, να συζητήσουμε, να κατατεθούν προτάσεις, να διαμορφώσουμε ένα σχέδιο για το πως θα πορευτούμε στη συνέχεια. Και αυτή η χρονιά ξεκινάει με χιλιάδες αποκλεισμένα παιδιά, υπεράριθμα τμήματα, ελλείψεις προσωπικού και υλικοτεχνικής υποδομής, εργαζόμενους στην ανασφάλεια των ελαστικών σχέσεων εργασίας. Οι δημοτικές δομές παραμένουν συρρικνωμένες, ελλειμματικές, σε ενοικιαζόμενα και ακατάλληλα πολλές φορές κτίρια για να υλοποιηθεί η παιδαγωγική πράξη και να διασφαλιστεί η φροντίδα και η ασφάλεια των παιδιών. Σύμφωνα με το ίδιο το υπουργείο Εργασίας, τουλάχιστον 35.000 παιδιά έμειναν φέτος εκτός παιδικών σταθμών, δηλαδή περισσότερα από πέρυσι. Ο πραγματικός αριθμός βέβαια είναι αρκετά μεγαλύτερος. Μια ενδεικτική εικόνα για τον αποκλεισμό χιλιάδων παιδιών δίνουν τα φετινά αποτελέσματα για τη δωρεάν φιλοξενία σε παιδικούς σταθμούς του προγράμματος του ΕΣΠΑ. Υποβλήθηκαν 161.360 αιτήσεις παιδιών και έλαβαν το πολυπόθητο «voucher» - που εξασφαλίζει απαλλαγή από τα τροφεία - μόλις 93.611! Τα παιδιά που φέτος μπήκαν στο ΕΣΠΑ αυξήθηκαν κατά μόλις 1.068 σε όλη την Ελλάδα, όμως οι οικογένειες που εντάχθηκαν στο ΕΣΠΑ είναι κατά 300 λιγότερες από πέρυσι (70.211 το 2018, 70.521 το 2017). Ουσιαστικά αυξήθηκαν σε σχέση με πέρυσι οι οικογένειες που θα προσπαθήσουν να βρουν μία θέση σε βρεφονηπιακό σταθμό, αν έχουν την δυνατότητα να πληρώσουν τροφεία. Να σημειωθεί ότι πολλές οικογένειες δεν είχαν ούτε καν τη δυνατότητα να καταθέσουν αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα. Κατά βάση χιλιάδες παιδιά λαϊκών οικογενειών θα μείνουν εκτός παιδικών σταθμών με τους εξής τρόπους: Γιατί δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν τα τροφεία και αποκλείονται από το ΕΣΠΑ. Γιατί δεν υπάρχουν θέσεις στους παιδικούς σταθμούς λόγω έλλειψης υποδομών και προσωπικού. Φέτος οι θέσεις είναι ακόμα λιγότερες λόγω της εφαρμογής του Προεδρικού Διατάγματος 99/2017, με το οποίο καθορίζονται οι προϋποθέσεις αδειοδότησης και λειτουργίας τους. Πρόκειται για αυστηρότατες προδιαγραφές. Ειδικά για τα βρέφη οι υποδομές είναι τελείως ανεπαρκείς και ακόμα και παιδιά που πήραν το voucher του ΕΣΠΑ τελικά θα μείνουν εκτός παιδικών σταθμών. 1
Η κατάσταση με τις δημοτικές δομές είναι κρίσιμη. Το ήδη ανεπαρκές δίκτυο των δημοτικών βρεφονηπιακών σταθμών συρρικνώνεται ακόμα παραπέρα. Είναι χαρακτηριστικά τα λουκέτα σε τρεις παιδικούς σταθμούς στο δήμο Αθηναίων και άλλους τρεις στο δήμο Πειραιά. Ήδη μια σειρά δήμων της χώρας δηλώνουν την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές και τις προθεσμίες που θέτει το ΠΔ και κάνουν λόγο για μείωση της δυναμικότητας των βρεφονηπιακών σταθμών, ακόμη και μέχρι 40%. Το πρόβλημα θα οξυνθεί περαιτέρω με δεδομένο ότι η πλήρης εφαρμογή των προδιαγραφών του προεδρικού διατάγματος θα γίνει σε βάθος 5ετίας. Έτσι μία σειρά από δημοτικοί παιδικοί σταθμοί που λειτουργούν σήμερα σε βάθος 5ετίας θα κλείσουν. Παράλληλα υπάρχουν και οι προδιαγραφές του προγράμματος ΕΣΠΑ με αποτέλεσμα να παρατηρείται στους δήμους και η εξής τραγελαφική κατάσταση: άλλοι παιδικοί σταθμοί να λειτουργούν με την προβλεπόμενη αναλογία του ΕΣΠΑ και άλλοι στον ίδιο δήμο να στοιβάζουν τα παιδιά που παίρνουν εκτός προγράμματος. Η πραγματικότητα των τεράστιων ελλείψεων γίνεται ακόμη πιο αποκαλυπτική αν λάβουμε υπόψη τον αριθμό των γεννήσεων στη χώρα μας. Ο μέσος όρος των γεννήσεων τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας ανέρχεται σε 93 χιλιάδες παιδιά κατά έτος. Με βάση τις υποδεχόμενες ηλικίες στους παιδικούς σταθμούς είναι τουλάχιστον 300 χιλιάδες τα βρέφη/νήπια που εν δυνάμει αναζητούν μια θέση ως εκ τούτου 2 στα 3 παιδιά θα μένουν από χέρι εκτός κάθε δομής είτε δημόσιας είτε ιδιωτικής. Η ίδια τραγική κατάσταση ισχύει και με το προσωπικό των δήμων όπου πλέον οι εργαζόμενοι που εργάζονται με ελαστικές μορφές εργασίας αποτελούν την πλειοψηφία τόσο στο παιδαγωγικό προσωπικό όσο και στο βοηθητικό προσωπικό. Πρόκειται κατά βάση για συμβασιούχους με το πρόγραμμα ΕΣΠΑ που ζουν κάθε χρόνο με την αγωνία ότι δεν θα ανανεωθούν οι συμβάσεις τους λόγω της μείωσης των παιδιών που μπορούν να φιλοξενηθούν στις δημοτικές δομές. Πέρσι είχαμε και τις πρώτες απολύσεις γι αυτό το λόγο στο Δήμο Ψυχικού. Παράλληλα κάθε χρόνο στους παιδικούς σταθμούς εργάζονται και 8μηνα με προγράμματα κοινωφελούς εργασίας σε όλες τις ειδικότητες με αμοιβή 425 ευρώ για τους κάτω των 25 ετών και 495 ευρώ για τους άνω των 25 ετών. Είναι δε τέτοια η έλλειψη προσωπικού που οι εργαζόμενοι όλων των σχέσεων εργασίας εναλλάσσονται στα τμήματα, ανάλογα με το πότε προσλαμβάνονται ή απολύονται. Έτσι ένα παιδί μπορεί να αλλάξει και 3 παιδαγωγούς μέσα στον ίδιο χρόνο με ότι αυτό συνεπάγεται για την παιδαγωγική διαδικασία και την φροντίδα του. Ταυτόχρονα λόγω της έλλειψης προσωπικού σε πολλούς παιδικούς σταθμούς δεν τηρείται η προβλεπόμενη από τους ίδιους τους κανονισμούς λειτουργίας τους αναλογία παιδιών παιδαγωγών και τα παιδιά στοιβάζονται σε υπεράριθμα τμήματα. Ειδικότητες όπως ψυχολόγοι, λογοθεραπευτές, ειδικοί παιδαγωγοί είναι άγνωστες λέξεις στους παιδικούς σταθμούς.27 2
Λόγω της έλλειψης επαρκούς χρηματοδότησης παρατηρούνται προβλήματα και στη σίτιση των παιδιών, τόσο στη ποιότητα όσο και στη ποσότητα, αλλά και στη καθαριότητα με αποτέλεσμα σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των παιδιών. Ταυτόχρονα δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που παιδαγωγοί αναγκάζονται να πληρώνουν από την τσέπη τους για παιδαγωγικό υλικό, (μαρκαδόροι, φωτοτυπίες, παιχνίδια κτλ). Το ίδιο και οι γονείς για πολιτιστικές δραστηριότητες, ακόμα και υλικοτεχνική υποδομή. Με βάση αυτά τα δεδομένα θεωρούμε πως τόσο το κίνημα των εργαζομένων στους δήμους όσο και το γονεϊκό κίνημα πρέπει να υιοθετήσει και να παλέψει για ορισμέμα άμεσα αιτήματα προς την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ όπως: Να διασφαλιστεί με άμεσα μέτρα και με όλες τις σύγχρονες και αναγκαίες προϋποθέσεις η διεύρυνση των δημοτικών δομών για βρέφη και νήπια (εξεύρεση και ανέγερση κατάλληλων κτηρίων - την πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού) για όλα τα παιδιά που είτε συμμετείχαν με αίτηση των γονιών τους στο πρόγραμμα και σήμερα δεν εγκρίθηκαν ή δεν βρίσκουν θέση σε δομή της περιοχή τους, είτε έχουν κατάθεση αίτημα στους δήμους. Να παρθούν έκτακτα μέτρα χρηματοδότησης των δήμων ώστε να στήσουν άμεσα αντίστοιχες δημοτικές δομές για ΚΔΑΠ - ΑΜΕΑ και ΚΔΑΠ, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες όλων των παιδιών. Να διασφαλιστεί για όλους τους δήμους η ανανέωση των συμβάσεων όλων των εργαζομένων στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ και άμεσα να μονιμοποιηθούν χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Να διατεθούν κονδύλια για την ανέγερση των αναγκαίων κτιριακών υποδομών για Παιδικούς Σταθμούς και Νηπιαγωγεία που σήμερα λείπουν ανά τη χώρα με ιδιαίτερα οξυμένο το πρόβλημα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Με βάση το νέο κανονισμό λειτουργίας των Παιδικών Σταθμών, να διατεθεί έκτακτο κονδύλι προς τους δήμους προκειμένου να γίνουν οι αναγκαίες κτιριακές παρεμβάσεις, να εναρμονίσουν τη λειτουργία τους με τους όρους και τις προϋποθέσεις όπως ορίζονται από τον εν λόγω κανονισμό. Οι ευθύνες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ είναι τεράστιες γιατί στα 3μιση χρόνια που κυβερνάει: Οι δημόσιες επενδύσεις για υποδομές είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Χαρακτηριστικά για την Περιφέρεια Αττικής το 2017 ολοκληρώθηκαν μόλις 2 Παιδικοί Σταθμοί. Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης για δημιουργία δήθεν 400 νέων Παιδικών Σταθμών στο 2018 δεν ήταν παρά μια επικοινωνιακή απάτη. Με 50 και 70 χιλιάδες ευρώ εφάπαξ σε 212 δήμους ούτε φτιάχνεται, πολύ περισσότερο δεν στελεχώνεται με προσωπικό, ούτε λειτουργεί Παιδικός Σταθμός. Διατήρησε σε πολύ χαμηλά επίπεδα τη κρατική χρηματοδότηση τόσο προς τους δήμους όσο και προς τους γονείς. Είναι αποκαλυπτικό το στοιχείο ότι για τις δυο μεγαλύτερες περιφέρειες της χώρας (Αττική, Κεντρική Μακεδονία) που διαθέτουν 3
και τον μεγαλύτερο αριθμό παιδικών δομών οι αιτήσεις που έγιναν είναι πάνω από 82 χιλιάδες παιδιά και τα voucher μόλις 34,5 χιλιάδες! Δυο στα τρία παιδιά φτωχών και άνεργων νοικοκυριών που είχαν το δικαίωμα να κάνουν αίτηση αποκλείστηκαν. Με το Προεδρικό Διάταγμα για την καταλληλότητα και αδειοδότηση των κτιρίων που εξέδωσε τον περσινό Σεπτέμβρη, έθεσε αυστηρότατες προδιαγραφές για τα κτίρια. Δεν σκοπεύει όμως να προχωρήσει στη δημιουργία νέων κατάλληλων σταθμών ή να χρηματοδοτήσει την ανακαίνισή τους. Αυτό είναι καθήκον των δήμων, οι οποίοι με τη σειρά τους επικαλούνται έλλειψη κονδυλίων από το κράτος. Μείωσε και αυτήν την ελλιπή κρατική χρηματοδότηση προς τις δημοτικές δομές με την ικανοποίηση του πάγιου αιτήματος των ιδιοκτητών παιδικών σταθμών η χρηματοδότηση να μην πηγαίνει απευθείας στις δημοτικές δομές, αλλά να καταλήγει μέσω των voucher και στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς. Δεν προχώρησε στη πρόσληψη προσωπικού με μόνιμη και σταθερή εργασία. Αρνήθηκε τη μονιμοποίηση των συμβασιούχων και εξαιτίας και των συνταξιοδοτήσεων διευρύνθηκε ο αριθμός όσων εργάζονται με ελαστικές μορφές εργασίας. Παράλληλα εισήγαγε στους παιδικούς σταθμούς εργαζόμενους των 425 και 490 ευρώ. Πρόκειται για συνειδητή πολιτική επιλογή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ που ακολουθεί και εφαρμόζει την αντιδραστική πολιτική της ΕΕ ότι η αγωγή και φροντίδα του παιδιού δεν υφίσταται ως κοινωνική ανάγκη, ως δικαίωμα για όλα τα παιδιά, αλλά ως εμπόρευμα και η όποια παρέμβαση του κράτους παίρνει τη μορφή λοταρίας της φτώχειας, είναι ευκαιριακή και με ημερομηνία λήξης. Πάρα τις πομπώδεις διακηρύξεις της ότι προτεραιότητα θα έχουν τα παιδιά των φτωχών και των ανέργων τα στοιχεία δείχνουν ότι οι οικογένειές των παιδιών που μένουν εκτός του προγράμματος ΕΣΠΑ είναι σε ποσοστό 65% άνεργοι και μερικώς απασχολούμενοι και με εισόδημα από 0 έως 12 χιλιάδες ευρώ σε ποσοστό 81%. Αν στα παραπάνω προστεθεί, ότι δημοτικές - ιδιωτικές δομές μοιράζονται σχεδόν ισομερώς τις προσχολικές δομές αυτών των ηλικιών και το ότι οι δημοτικές επιβάλουν τροφεία, γίνεται φανερό ότι το δικαίωμα του παιδιού στην φροντίδα και την αγωγή έχει διαμορφωθεί κύρια ως εμπορεύσιμο είδος και στην αποκλειστική ευθύνη της οικογένειας. Μεγάλες είναι και οι ευθύνες των δημοτικών αρχών της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ που κατά κανόνα επιβάλλουν δυσβάσταχτα για τις λαϊκές οικογένειες τροφεία. Όχι μόνο δεν διεκδικούν αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης για τους παιδικούς σταθμούς, αλλά στη λογική της αυτοτέλειας των δήμων, λειτουργούν τις δομές ως επιχειρήσεις. Φτάσαν μάλιστα στο σημείο να ζητήσουν να περάσουν στους δήμους και τα νηπιαγωγεία για να ανοίξουν και εκεί το δρόμο για την επιχειρηματική τους λειτουργία όπως επίσης και την διεύρυνση του ιδιωτικού τομέα. 4
Πρέπει να σημειωθεί ότι, όσων αφορά το κίνημα των εργαζομένων στους δήμους, μεγάλες είναι οι ευθύνες που έχει η πλειοψηφία της ΠΟΕ - ΟΤΑ (Συνδικαλιστική Ανατροπή (πρώην ΠΑΣΚΕ) και ΔΑΚΕ), αλλά και ο ΠΑΣΥΒΝ. Αντί των πραγματικών προβλημάτων των παιδικών σταθμών επιχείρησαν να σύρουν το κλάδο σε απεργιακές κινητοποιήσεις με αίτημα να μην εφαρμοστεί η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή γιατί θα μας πέρναν τα 4αρια και θα κλείναν οι σταθμοί. ΠΟΕ- ΟΤΑ και ΠΑΣΥΒΝ δημιούργησαν μέτωπο μαζί με την ΚΕΔΕ και την Ομοσπονδία ιδιοκτητών ιδιωτικών παιδικών σταθμών, πίεσαν κατά της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής, απαλλάσσοντας την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και την πλειοψηφία των Δημάρχων από τις ευθύνες τους για την κατάσταση των παιδικών σταθμών. Σήμερα που η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εφαρμόζεται, κουτσουρεμένα και χωρίς την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή και το προσωπικό, σε 184 δήμους και κάποια προνήπια απορροφήθηκαν στα νηπιαγωγεία, είναι χιλιάδες τα παιδιά που μένουν εκτός των παιδικών σταθμών αποδεικνύοντας στην πράξη ότι όχι μόνο δεν έχουμε απολύσεις και κλείσιμο παιδικών σταθμών αλλά το αντίθετο βγήκε με ένταση η ανάγκη και για ίδρυση επιπλέον παιδικών σταθμών αλλά και η ανάγκη μαζικών προσλήψεων προσωπικού. Τα χιλιάδες παιδιά μένουν εκτός παιδικών σταθμών γιατί δεν υπάρχουν οι αναγκαίες υποδομές και επαρκή χρηματοδότηση, όχι εξαιτίας της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής. Και από την ίδια την ζωντανή εξέλιξη φαίνεται ότι οι κινητοποιήσεις της προηγούμενης χρονιάς, επιχείρησαν να στρατεύσουν το κίνημα με τα συμφέροντα της εργοδοσίας, ενάντια στα συμφέροντα γονέων και εργαζομένων, τους οποίους με ανοιχτές επιστολές τους καλούσαν να πουν όχι στην δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή, να πουν όχι δηλαδή στην υποχρέωση του κράτους να παρέχει δημόσια προσχολική αγωγή. Αυτό συνάδελφοι δεν πρέπει να το αφήσουμε ατιμώρητο. Τα στοιχεία προβάλλουν διαχρονικά και σταθερά την υποβάθμιση των δημόσιων δομών για το παιδί ως επιλογή του αστικού κράτους και των κυβερνήσεων που το υπηρετούν. Την εμπορευματοποίηση των αναγκών του παιδιού και της λαϊκής οικογένειας, την ένταση του ταξικού χαρακτήρα των πολιτικών που αναπτύσσονται στην αγωγή και τη συνολική φροντίδα του παιδιού, την εκπαίδευση, την υγεία, σε κάθε πλευρά της ζωής της εργατικής λαϊκής οικογένειας. Ας αναλογισθούμε: Σήμερα υπάρχει σε πλήρη επάρκεια καλά καταρτισμένο επιστημονικό παιδαγωγικό προσωπικό για όλες τις βαθμίδες της προσχολικής αγωγής. Το ίδιο ισχύει και για το βοηθητικό προσωπικό. Σήμερα με την ανάπτυξη της επιστήμης και της παραγωγικότητας μπορούν να κατασκευαστούν δομές προσχολικής αγωγής και φροντίδας υψηλού επιπέδου με 5
εγκαταστάσεις που διευκολύνουν την ανάπτυξη των παιδιών. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στους ακριβούς ιδιωτικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία. Σήμερα υπάρχουν χιλιάδες εργάτες άνεργοι οι οποίοι θα μπορούσαν να κατασκευάσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτές τις υποδομές. Σήμερα ο όγκος του παραγόμενου πλούτου είναι τέτοιος που θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει για το σύνολο του πληθυσμού τέτοιες σύγχρονες δομές προσχολικής αγωγής και φροντίδας. Και όμως σήμερα σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο ένα μεγάλο ποσοστό, που κυμαίνεται από 30% έως 50%, αποκλείεται από προσχολικές δομές, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Και βέβαια στη χώρα μας η κατάσταση είναι αυτή που περιγράψαμε. Αιτία είναι το γεγονός ότι το σύστημα δεν λειτουργεί με κριτήριο τις λαϊκές ανάγκες που προκύπτουν από τις δυνατότητες που υπάρχουν με βάση τον παραγόμενο πλούτο, την πρόοδο της επιστήμης, της παραγωγής, αλλά με κριτήριο το κέρδος των λίγων. Έτσι στο καπιταλιστικό κόσμο, η πρόσβαση στην προσχολική αγωγή δεν αναγνωρίζεται ως καθολικό δικαίωμα και ως εκ τούτου δεν αποτελεί υποχρέωση του κράτους να το παρέχει δημόσια και δωρεάν. Το βασικό κίνητρο του ενδιαφέροντος για την προσχολική αγωγή στον καπιταλισμό είναι η ένταξη της γυναίκας στην παραγωγή, χωρίς να υπάρχει ενδιαφέρον για το περιεχόμενο της παιδαγωγικής πράξης για όλα τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Όμως κατά την περίοδο της προσχολικής ηλικίας οι κατακτήσεις του παιδιού είναι γοργές και αλματώδεις. Από ανήμπορο βρέφος που εξαρτάται ολοκληρωτικά από τον ενήλικα, φτάνει στην ηλικία των 6 χρονών να είναι μια προσωπικότητα που μπορεί πιο αυτόνομα και ανεξάρτητα να σταθεί σε πιο απαιτητικές κοινωνικές συνθήκες, όπως το σχολείο. Με τα λόγια του μεγάλου Σοβιετικού παιδαγωγού Β. Σουχομλίνσκι: Η παιδική ηλικία, η σπουδαιότερη περίοδος της ανθρώπινης ζωής, δεν είναι προετοιμασία για τη μελλοντική ζωή, είναι πραγματική, φωτεινή, πρωτότυπη, ανεπανάληπτη ζωή. Κι απ το πως πέρασε την παιδική ηλικία, απ το ποιος κρατούσε απ το χέρι στα παιδικά χρόνια, από το τι μπήκε στο μυαλό και στην καρδιά του απ το περιβάλλον, απ αυτό εξαρτάται σε αποφασιστικό βαθμό, τι άνθρωπος θα γίνει το σημερινό παιδί. Τη σημασία της αυτής της περιόδου για την την ανθρώπινη προσωπικότητα, τη σημασία της προσχολικής αγωγής και φροντίδας για τη διαμόρφωση θεμελιωδών βάσεων, δεν την αναγνωρίζει το αστικό κράτος για τη κοινωνική πλειοψηφία. Ο προσανατολισμός του αγώνα μας σήμερα με βάση αυτά τα δεδομένα πρέπει να βάλει μία σειρά από αιτήματα που στρέφονται ενάντια σε αυτή τη καπιταλιστική λογική και αναδεικνύουν τις σύγχρονες ανάγκες γονέων και εργαζομένων, τις δυνατότητες που υπάρχουν. Διεκδικούμε: 6
Άμεση αναβάθμιση όλων των δομών προσχολικής αγωγής και φροντίδας, τόσο των νηπιαγωγείων όσο και των παιδικών σταθμών. Κτίρια σύγχρονα, ασφαλή, με τους αναγκαίους χώρους για το παιχνίδι, τη σίτιση, την ξεκούραση των παιδιών. Κανένα παιδί εκτός των δομών προσχολικής αγωγής, η συμμετοχή να είναι εντελώς δωρεάν, χωρίς τροφεία, κουπόνια και χρήματα γονιών για να καλύψουν λειτουργικές δαπάνες, εξόδους, πολιτιστικές δράσεις. Προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, όλων των αναγκαίων ειδικοτήτων, παιδαγωγών (βρεφονηπιοκόμων και νηπιαγωγών), ειδικού παιδαγωγικού, ειδικού επιστημονικού( λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ψυχολόγοι) και βοηθητικού προσωπικού. Μονιμοποίηση όλων των συμβασιούχων χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Ενιαίο, επιστημονικό, αναβαθμισμένο σύγχρονο παιδαγωγικό πρόγραμμα για την προσχολική αγωγή, με ευθύνη του κράτους, και όχι όπως ισχύει σήμερα, στη δικαιοδοσία της εκάστοτε δημοτικής αρχής, διαφοροποιημένο και αποσπασματικό. Να υπάρχει συνέχεια στόχων και σκοπών για να συνδέεται το παιδαγωγικό έργο των παιδικών σταθμών με αυτό των νηπιαγωγείων. 7