ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 2004 2005 Υπεύθυνοι Καθηγητές ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΦΥΣΙΚΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΑΒΡΑΣ, ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΦΥΣΙΚΟΣ Ομάδα Μαθητών Παρουσίασης ΚΟΥΜΠΑΡΟΥ ΝΕΦΕΛΗ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΡΙΟΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΗΝΑΟΓΛΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΩΡΑΪΤΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΙΑΓΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΝΤΕΛ-ΡΟΣΟ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Είμαστε μαθητές της Α Τάξης του 12 ου Ενιαίου Λυκείου Αθηνών, στα Κάτω Πετράλωνα. Ύστερα από συζήτηση, στις αρχές της χρονιάς, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με την ενέργεια, που μπορούμε να πάρουμε από το νερό. Έτσι, ξεκινήσαμε το ταξίδι. Θα σας πούμε τι έχουμε κάνει μέχρι τώρα και τι έχουμε προγραμματίσει για τη συνέχεια. Χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται δύο τρόποι.
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2 Α. Ο ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ Β. ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ξεκινάμε με τους νερόμυλους
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 3 Ο ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ Ο πιο παλιός νερόμυλος που γνωρίζουμε λέγεται -υδραλέτης- και αναφέρεται από το Στράβωνα. Στην Ελλάδα δεν είναι γνωστό πότε εμφανίστηκαν οι νερόμυλοι, κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους όμως υπήρχαν. Στην ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά, όπου υπήρχε νερό χτίστηκαν χιλιάδες. Χρησιμοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο για το άλεσμα των δημητριακών και λιγότερο ως ταμπακόμυλοι, ως μπαρουτόμυλοι ή για το άλεσμα οικοδομικών υλικών. Συχνά το κτίσιμο ενός νερόμυλου συνοδευόταν και από το κτίσιμο της κατοικίας του μυλωνά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν, σε αρκετές περιοχές μυλοχώρια όπου το κάθε σπίτι είχε και το νερόμυλό του. Ο μηχανισμός του νερόμυλου αποτελείται από δυο μέρη, το κινητικό, που το αποτελούσαν η φτερωτή και τα εξαρτήματα της και το αλεστικό, που περιλάμβανε τις μυλόπετρες με τα εξαρτήματα λειτουργίας.
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 4 Οι μυλόπετρες προέρχονταν συνήθως από τη Μήλο και την Κίμωλο, των οποίων τα εδάφη είναι ηφαιστειογενή. Η ποιότητά τους ήταν άριστη, γεγονός που τις καθιστούσε ακριβότερες. Αναφορά στην εξαιρετική τους ποιότητα βρίσκουμε σε έγγραφο του Ενετού χαρτογράφου Μαρίνου Σανούδου του Πρεσβυτέρου. Πως λειτουργούσαν οι νερόμυλοι Η υδατόπτωση έδινε στους νερόμυλους την απαραίτητη δυναμική ενέργεια για την περιστροφή της φτερωτής. Το μικρό πετρόχτιστο, κεραμοσκέπαστο του νερόμυλου, που είχε συνήθως δύο δωματιάκια, βρισκόταν στο χαμηλότερο σημείο μιας πλαγιάς και εκμεταλλευόταν το νερό από το κοντινότερο ρέμα. Το νερό συγκεντρωνόταν με τη βοήθεια νεροαυλάκων σε μια ή δύο δεξαμενές, τις λεγόμενες στέρνες, που ήταν χτιστές από πέτρες και βρίσκονταν σε υψόμετρο αρκετά πιο ψηλά από το μύλο. Από τις δεξαμενές το νερό κυλούσε μέσα σε αυλάκι ή υδραύλακο πάνω σε ένα χτιστό με πέτρες τοίχο, ο οποίος βρισκόταν κάθετα στο μύλο. Στο τέρμα του ο τοίχος έφτανε σε ύψος 7-10 μέτρα ανάλογα με τη μορφή του εδάφους και το νερό έπεφτε με ορμή, σαν καταρράχτης από το επικλινές μέρος του τοίχου, τη λεγομένη χούνη ή και κρεμαστή, και μέσα στο βαγένι. Στο κάτω μέρος βρισκόταν άνοιγμα 10 εκ., το σιφούνι. Το νερό εκτινασσόταν από το σιφούνι με μεγάλη πίεση, κινούσε τη φτερωτή- σίδερο στρογγυλό- η οποία μέσω κατακόρυφου άξονα ( αδράχτι ) και άλλων εξαρτημάτων περιέστρεφε με τη σειρά της τη μυλόπετρα. Η μυλόπετρα τριβόταν πάνω σε μία άλλη σταθερή, στην οποία ο μυλωνάς έβαζε το σιτάρι ή το κριθάρι. Τα «γεννήματα» έπεφταν οπό μια σκάφη με πορτάκι, το λεγόμενο βαρδάρι. Το νερό έβγαινε από το μύλο από ένα τοξωτά άνοιγμα στη βάση τουτη χούρχουλη- και έπεφτε στο ρέμα. Αρχιτεκτονική νερόμυλου Η κατασκευή ενός νερόμυλου ήταν απλή. Το κύριο κτίσμα συνήθως ήταν ορθογώνιο, λιθόκτιστο με κεραμίδια ή πλάκες, δώμα ή και θόλο (το οποίο εξυπηρετούσε τις διανυ-
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 5 κτερεύσεις του μυλωνά). Η κατασκευή της στέγης ήταν προσαρμοσμένη στην τοπική αρχιτεκτονική δηλαδή, ξύλινη κεκλιμένη (μονόριχτη, δίριχτη ή τετράριχτη) με κάλυψη από κεραμίδια ή σχιστόπλακες. Διαστάσεις δεν μπορούμε να ορίσουμε, γιατί υπήρχε μία ποικιλία στο μέγεθος, γεγονός το οποίο καθόριζε και το κόστος κατασκευής. Ο μηχανισμός ενός νερόμυλου διαιρείται σε δύο μέρη: στο κινητικό που το αποτελούσαν η φτερωτή με τα εξαρτήματα λειτουργίας της και στο αλεστικό που περιελάμβανε τις μυλόπετρες, πάλι με τα εξαρτήματα του. Υπήρχαν και βοηθητικά συστήματα, π.χ. ρύθμισης των μυλόπετρων, μεταφοράς και μετατροπής της κίνησης, σταματήματος κ.ά., τα οποία παρουσίαζαν διαφορές από περιοχή σε περιοχή. Είδη νερόμυλου Στον ελληνικό χώρο λειτούργησαν δύο τύποι νερόμυλων: ο «ρωμαϊκός» με την όρθια εξωτερική φτερωτή (όπου η ροή του νερού ήταν μεγάλη) και κυρίως ο «ανατολικός» ή «ελληνικός» με τη μικρότερη εσωτερική οριζόντια φτερωτή ( όπου η ποσότητα του
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 6 νερού ήταν μικρή και γινόταν εκμετάλλευση πίεσης από εκτόξευση ή υδατόπτωση). Ο νερόμυλος με την οριζόντια φτερωτή φαίνεται ότι διαδόθηκε γρήγορα στο Βυζαντινό κράτος (γι αυτό και ονομάστηκε «ανατολικός») και ως το τέλος της λειτουργίας του δεν παρουσίασε σημαντική εξέλιξη. Στους οριζόντιους νερόμυλους που λειτουργούσαν με λίγο νερό, ήταν απαραίτητη η παράλληλη κατασκευή έργων υποδομής συγκέντρωσης, αποθήκευσης και διοχέτευσης του νερού ( νεροκράτες, λίμνες, αγωγοί, αυλάκια, γέφυρες, δεξαμενές, βαγένια, κάναλοι), των οποίων η αξία ήταν πολλές φορές μεγαλύτερη από την αξία του ίδιου του μύλου. Παραγωγή / αλεστική ικανότητα νερόμυλου Η αλεστική ικανότητα ενός μύλου όσο υπήρχε η απαιτούμενη ποσότητα νερού, έφτα-
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 7 νε τις 100 οκάδες / ώρα (1 οκά = 1.200 gr) και επειδή δούλευε συνήθως δωδεκάωρο, μπορούσε να αλέσει μέχρι 1.200 οκάδες την ημέρα. Όταν όμως το νερό ήταν λίγο και έπρεπε να περιμένουν για να ξαναγεμίσει η στέρνα, με δυσκολία έφτανε τις 200 οκάδες. Η πελατειακή κίνηση ήταν αυξημένη τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο μετά το τέλος του θερισμού και πολύ μικρή πριν από αυτόν, οπότε είχαν τελειώσει τα αποθέματα κάθε οικογένειας για άλεσμα. Σήμερα πια, ελάχιστοι νερόμυλοι έχουν τους μηχανισμούς τους και μπορούν να αλέσουν. Οι περισσότεροι καταρρέουν και τα χαλάσματα τους καλύπτονται από την πυκνή βλάστηση στα βάθη των ποταμιών. Κοινωνική διάσταση νερόμυλου Για την πρωταρχική οικονομική του διάσταση ο νερόμυλος έπαιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή του χωριού. Και πρώτα-πρώτα ο χώρος του μύλου, ως σημείο συνάντησης χωριανών, (ή και κατοίκων γειτονικών χωριών) ήταν μια, τρόπο τινά, πηγή ειδήσεων. Ο μυλωνάς ήταν ο δέκτης και ο αναμεταδότης πληθώρας πληροφοριών, φημών και διαδόσεων που κάλυπταν όλους τους τομείς της οικογενειακής, οικονομικής και της κοινωνικής ζωής του τόπου. Καθώς ο μύλος λειτουργούσε ολόκληρο το 24ωρο, ιδιαίτερα τις ατελείωτες νύχτες του χειμώνα, μπροστά στο τζάκι με τα κούτσουρα να τριζοβολούν, ο μυλωνάς με τους χωριανούς, που περίμεναν να γίνει το αλεύρι τους ή να ξημερώσει για να φορτώσουν και να φύγουν, έστηναν πολύωρο κουβεντολόι. Διηγούνταν τα τελευταία νέα, παλιές ιστορίες με κλέφτες και ληστές, ανέσυραν από τη λήθη τους και ξαναθυμούνταν αξέχαστα κυνηγετικά περιστατικά. Το κουτσομπολιό ήταν αγαπημένο θέμα στις συζητήσεις του μύλου. Πολλές φορές με μεσολάβηση του μυλωνά άρχιζε ή και ολοκληρωνόταν με ευτυχή κατάληξη κάποιο προξενιό. Οι γυναίκες, που θα τύχαινε να καθυστερήσουν και πολλές φορές να ξενυχτήσουν στο μύλο, είχαν φροντίσει να είναι εφοδιασμένες με αρκετές τουλούπες μαλλιού ή άφθονη κλωστή για το πλεκτό τους. Θα θέλαμε να σας πούμε, ότι έχουμε φτιάξει σε μικρές διαστάσεις νερόμυλους, τους οποίους έχουμε στο χώρο επίδειξης και φυσικά μπορείτε να τους δείτε.
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 8 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπάρχουν πολλοί τρόποι άντλησης ενέργειας από το νερό. Τεχνολογίες για την εκμετάλλευση της θερμικής ενέργειας στους ωκεανούς (παραγωγή ενέργειας εκμεταλλευόμενοι τη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της επιφάνειας της θάλασσας και των κατώτερων στρωμάτων της), της παλίρροιας και των κυμάτων, είναι σε μια τάση έξαρσης σε χώρες που βρέχονται από ωκεανούς. Στην Ελλάδα, επειδή η μεσόγειος είναι μια κλειστή θάλασσα και δεν διακρίνεται για
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 9 κανένα από τα παραπάνω φαινόμενα, προς το παρόν, δεν έχουν αναπτυχθεί ανάλογα έργα. Γι αυτό η μόνη τεχνολογία σχετική με την παραγωγή ενέργειας από νερό που είναι αρκετά διαδεδομένη σήμερα στην Ελλάδα είναι η υδροηλεκτρική ενέργεια. Υδροηλεκτρική Ενέργεια Η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι ενέργεια που παράγεται από τη μετακίνηση του γλυκού νερού από τους ποταμούς και τις λίμνες. Η δυναμική (λόγω βαρύτητας) ενέργεια που συνδέεται με αυτό το νερό το αναγκάζει να διατηρεί καθοδική ροή. Αυτή η προς τα κάτω κίνηση του νερού περιέχει την κινητική ενέργεια, η οποία μπορεί να μετατραπεί σε μηχανική ενέργεια ( νερόμυλοι ) και έπειτα από μηχανική σε ηλεκτρική στους σταθμούς υδροηλεκτρικής παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Η μετατροπή της κινητικής ενέργειας του νερού σε μηχανική δεν είναι μια καινούργια ιδέα. Οι ξύλινοι νερόμυλοι ( υδραυλικοί τροχοί ) χρησιμοποιήθηκαν πριν 2.000 χρόνια για την επεξεργασία διαφόρων αγαθών. Η παλιότερη αναφορά ως προς τη χρήση τους προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα. Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί Οι πρώτες σύγχρονες υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις χτίστηκαν το 1882 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτές οι πρώτες εγκαταστάσεις χρησιμοποίησαν έναν γρήγορα ρέοντα ποταμό ως πηγή της ενέργειας. Μερικά έτη αργότερα, άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα φράγματα ως τεχνητές περιοχές αποθήκευσης ύδατος στις καταλληλότερες θέσεις. Αυτά τα φράγματα ελέγχουν επίσης το ποσοστό ροής του νερού στους στροβίλους των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Αρχικά, οι σταθμοί υδροηλεκτρικής παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος ήταν μικρής κλίμακας, ιδρύονταν δίπλα σε καταρράκτες κοντά στις πόλεις καθώς δεν ήταν δυνατό, εκείνη την περίοδο, να μεταφερθεί η ηλεκτρική ενέργεια σε μεγάλες αποστάσεις. Σήμερα, η μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλες αποστάσεις είναι εφικτή με αποτέλεσμα να έχει υπάρξει μεγάλης κλίμακας χρήση υδροηλεκτρικής δύναμης καθιστώντας την οι-
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 10 κονομικά βιώσιμη. Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί χρειάζονται μικρό προσωπικό για τη λειτουργία και τη συντήρηση τους. Και δεδομένου ότι κανένα καύσιμο δεν απαιτείται, οι τιμές καυσίμων δεν είναι πρόβλημα. Επίσης, χρησιμοποιούν μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που δεν μολύνει το περιβάλλον. Εντούτοις, η κατασκευή των φραγμάτων για να επιτρέψει την υδροηλεκτρική παραγωγή μπορεί να προκαλέσει σημαντική περιβαλλοντική ζημία ( θέμα που είναι και αυτό αντικείμενο του προγράμματος μας). Τέλος, αντίθετα από τους συμβατικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, που χρειάζονται αρκετό χρόνο για να ξεκινήσουν την παραγωγή ενέργειας, οι σταθμοί υδροηλεκτρικής παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος μπορούν να αρχίσουν την ηλεκτρική ενέργεια πολύ γρήγορα. Αυτό τους καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμους στις ξαφνικές αυξήσεις σε ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας από τους πελάτες. Πως λειτουργεί Το ποσό ηλεκτρικής ενέργειας που μπορεί να παραχθεί από μια περιοχή εξαρτάται από δύο συντελεστές: την υψομετρική διαφορά της στάθμης του νερού μεταξύ του φράγματος και του ποταμού (ή της λίμνης), όπου καταλήγει το νερό και την ποσότητα ροής
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 11 του νερού. Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος είναι επομένως τοποθετημένοι όπου μπορούν να εκμεταλλευθούν τη μέγιστη πτώση μιας μεγάλης ποσότητας νερού - στο χαμηλότερο σημείο μιας βαθιάς και απότομα-πλαισιωμένης κοιλάδας ή ενός φαραγγιού, ή κοντά στη βάση ενός φράγματος (σχήμα 1). Το νερό συλλέγεται και αποθηκεύεται σε ένα φράγμα, επάνω από το σταθμό παραγωγής, για να χρησιμοποιηθεί όταν απαιτείται. Μερικά φράγματα δημιουργούν μεγάλες δεξαμενές για αποθήκευση νερού (αυξάνοντας παράλληλα την στάθμη του ποταμού ή δημιουργώντας τεχνητή λίμνη), με σκοπό να αυξήσουν τη δυναμικότητα τους. Πολλά φράγματα συλλαμβάνουν απλά τη ροή των ποταμών και εκτρέπουν το νερό στο σταθμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος μέσω των σωληνώσεων. Ενώ ένας υδροστρόβιλος είναι πιο περίπλοκος από τους παλαιούς υδραυλικούς τροχούς, οι αρχές λειτουργίας του παραμένουν ίδιες: τα πτερύγια της γεννήτριας είναι ενωμένα με έναν άξονα ο οποίος περιστρέφεται λόγω της ροής του νερού που ασκεί πίεση στα πτερύγια. Όταν το νερό έχει μεταφέρει όλη του την κινητική ενέργειά στον υδροστρόβιλο, απαλλάσσεται μέσω των αποχετεύσεων ή των καναλιών διαφυγής του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και συνεχίζει κανονικά τη ροή του στο ποτάμι ενώ
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 12 δεν παύει να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για λόγους άρδευσης ή παροχής νερού. Μια υδροηλεκτρική μονάδα παραγωγής αποτελείται από έναν υδροστρόβιλο, για να μετατρέψει την ενέργεια του νερού σε μηχανική, και μια ηλεκτρική γεννήτρια, για να μετατρέψει τη μηχανική ενέργεια σε ηλεκτρική. Το σύνολο της διαθέσιμης ενέργειας εξαρτάται από την ποσότητα του διαθέσιμου νερού και από την πίεσή του στο στρόβιλο. Η πίεση είναι η υδροστατική πίεση, και μετριέται ως το διανυσματικό διάστημα από το στρόβιλο έως την επιφάνεια του νερού στο φράγμα. Όσο μεγαλύτερο το ύψος του νερού πάνω από τον κινητήρα, τόσο περισσότερη ενέργεια μεταφέρει κάθε κυβικό μέτρο νερού στον κινητήρα (που κινεί στη συνέχεια τη γεννήτρια). Όσο μεγαλύτερη η ποσότητα του νερού, τόσο μεγαλύτερος ο αριθμός και το μέγεθος των στροβίλων που μπορούν να περιστραφούν, και τόσο μεγαλύτερη η παραγωγή ενέργειας. Περισσότερα για την παραγωγή ενέργειας από το νερό μ αυτό τον τρόπο, θα μάθουμε από τους ανθρώπους της ΔΕΗ στη Λίμνη Κρεμαστών της Ευρυτανίας. Γιατί όμως στη Λίμνη Κρεμαστών;
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 13 ΤΕΧΝΗΤΗ ΛΙΜΝΗ ΚΡΕΜΑΣΤΩΝ Το φράγμα των Κρεμαστών, θεωρείται ως το μεγαλύτερο γεώφραγμα της Ευρώπης, με ύψος στάθμης νερού 153 μ. και πλάτος 500 μ. Συγκεντρώνει τα νερά των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη και Ταυρωπού, δημιουργώντας μια μεγάλη τεχνητή λίμνη υδροχωρητικότητας 4.700.000.000 κυβικών μέτρων. Από τις 21 Ιουλίου 1965 λειτουργεί εδώ ο μεγαλύτερος Υδροηλεκτρικός Σταθμός της ΔΕΗ στη χώρα μας, που αποτελείται από τέσσερις μονάδες συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 437 MW. Οικολογία λίμνης κρεμαστών Η δημιουργία του φράγματος και η συσσώρευση μεγάλου όγκου νερού είχαν ως αποτέλεσμα τη μεταβολή του κλίματος στην περιοχή, με συνέπεια τον καταστρεπτικό σεισμό της 5ης Ιουλίου 1966. Παράλληλα εγκαταλείφθηκαν αρκετοί οικισμοί και καλλιεργήσιμα εδάφη, ενώ χάθηκε στα νερά της λίμνης, η Επισκοπή, μια από τις σημαντικότερες εκκλησίες της περιοχής. Μέχρι τελευταία, στο χώρο της τεχνητής λίμνης αναπτύχθηκαν και ιχθυοκαλλιέργειες. Η μελέτη της πανίδας και της χλωρίδας σήμερα θα γίνει με την επίσκεψη μας στο χώρο της λίμνης. Η επίσκεψη θα πραγματοποιηθεί στις 25 έως 27 Φεβρουαρίου 2005. Στην επίσκεψη αυτή θα δούμε μέσω συνεντεύξεων και ποιες ήταν οι γενικότερες αλλαγές που επέφερε το φράγμα στη ζωή των κατοίκων της περιοχής.
ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 14