Ευαγγελική περικοπή: Εκ του Κατά Λουκά Κεφ. 17:12 19 (Η Θεραπεία των δέκα λεπρών) Κείμενο: Τω καιρό εκείνο, εἰσερχομένου αὐτοῦ εἴς τινα κώμην ἀπήντησαν αὐτῷ δέκα λεπροὶ ἄνδρες, οἳ ἔστησαν πόρρωθεν, καὶ αὐτοὶ ἦραν φωνὴν λέγοντες Ιησοῦ ἐπιστάτα, ἐλέησον ἡμᾶς, καὶ ἰδὼν εἶπεν αὐτοῖς πορευθέντες ἐπιδείξατε ἑαυτοὺς τοῖς ἱερεῦσι. καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ὑπάγειν αὐτοὺς ἐκαθαρίσθησαν. Εἷς δὲ ἐξ αὐτῶν, ἰδὼν ὅτι ἰάθη, ὑπέστρεψε μετὰ φωνῆς μεγάλης δοξάζων τὸν Θεόν, καὶ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ εὐχαριστῶν αὐτῷ καὶ αὐτὸς ἦν Σαμαρείτης. ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ιησοῦς εἶπεν οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; οἱ δὲ ἐννέα ποῦ; οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ εἰ μὴ ὁ ἀλλογενὴς οὗτος; καὶ εἶπεν αὐτῷ ἀναστὰς πορεύου ἡ πίστις σου σέσωκέ σε. Ερμηνευτική απόδοση: Από Π. Ν. Τρεμπέλα Εκείνο τον καιρό, καθώς έμπαινε ο Ιησούς σ ένα χωριό, τον συνάντησαν δέκα λεπροί. Στάθηκαν λοιπόν από μακριά και του φώναζαν δυνατά: «Ιησού, αφέντη, ελέησέ μας!» Βλέποντάς τους εκείνους τους είπε: «Πηγαίνετε να σας εξετάσουν οι ιερείς». Και καθώς πήγαιναν, καθαρίστηκαν από τη λέπρα. Ένας απ αυτούς, όταν είδε ότι θεραπεύτηκε, γύρισε δοξάζοντας με δυνατή φωνή τον Θεό, έπεσε με το πρόσωπο στα πόδια του Ιησού και τον ευχαριστούσε. Κι αυτός ήταν Σαμαρείτης. Τότε ο Ιησούς είπε: «Δεν θεραπεύτηκαν και οι δέκα; Οι άλλοι εννέα που είναι; Κανένας τους δεν βρέθηκε να γυρίσει να δοξάσει τον Θεό παρά μόνο τούτος εδώ ο αλλοεθνής;» Και σ αυτόν είπε: «Σήκω και πήγαινε στο καλό, η πίστη 1 / 8
σου σε έσωσε». Σχόλια: Σωκράτης Ανδρέου, Θεολόγος Ιεροψάλτης. Η σημερινή ευαγγελική περικοπή από το ευαγγέλιο του αποστόλου Λουκά έχει να μας διδάξει πλούσια και ευεργετικά διδάγματα και συμπεριφορές. Ο ευαγγελιστής κάνει λόγο για τη συνάντηση των δέκα λεπρών με τον Ιησού. Οι δυστυχισμένοι και καταφρονημένοι λεπροί, θέτουν εναγωνίως την ελπίδα τους στην ιαματική και θεραπευτική δύναμη του Χριστού. Ήδη η δράση και η διδασκαλία του Χριστού με θαύματα και παραβολές, είχε διευρυνθεί και έτσι πήραν και αυτοί το θάρρος να ζητήσουν την ίασή τους από τον Χριστό. Ας θυμηθούμε επίσης την θεραπεία του λεπρού όπως την περιγράφει ο ίδιος ο ευαγγελιστής στο πέμπτο κεφάλαιο (στίχος 12), όπου και εκεί ο Χριστός ενεργεί θεραπευτικά στον λεπρό ασθενή τόσο σωματικά, όσο και ψυχικά. Είναι άξιο προσοχής ότι οι λεπροί δεν ζητούν από τον Χριστό να τους ιατρεύσει, αλλά να τους ελεήσει!! Αισθάνονταν δηλαδή ότι η ασθένειά τους ήταν ένα μίασμα και μια τιμωρία που τους ταλαιπωρούσε λόγω των αμαρτιών τους. Αυτή η πεποίθηση τους δεν πρέπει να μας φαίνεται παράλογη, καθότι, ακόμη και τον περασμένο αιώνα (20ον) γνωρίζουμε ότι η ίδια αντίληψη ήταν ένα ταμπού προκατάληψη που μάστιζε πολλές κοινωνίες, ως πρόφαση αποξένωσης των εν λόγω ασθενών. Παραταύτα όμως οι λεπροί είχαν καλλιεργήσει την υγιή αυτογνωσία, και ο πόθος τους να θεραπευθούν και σωματικά και ψυχικά εισακούσθηκε. Αναγνωρίζοντάς τον Χριστό ως αφέντη («επιστάτα»), είδαν στο πρόσωπό Του όχι μόνον έναν απλό ιατρό, αλλά και έναν παντοδύναμο διδάσκαλο ο οποίος «πάντα όσα ηθέλησεν εποίησεν». Ο Ιησούς βλέποντας την συντετριμμένη και ευλαβική στάση των λεπρών τους πρόσταξε να πορευθούν προς τους ιερείς της συναγωγής για να τους δουν, και καθώς προχωρούσαν είχαν ιαθεί. 2 / 8
Το έλεος το οποίο ζήτησαν από τον Κύριο το έλαβαν αφειδώλευτα. Η λέπρα από την οποία έπασχαν είχε εξαφανιστεί. «Εκαθαρίσθησαν» όπως λέει ο ευαγγελιστής. Η καθαρά καρδία και η ειλικρινής τους ευλάβεια όμως ήταν το κριτήριο το οποίο σίγουρα αξιολόγησε ο παντογνώστης Κύριος και τους εξάγνισε παντελώς. Γιατί όμως ο Χριστός τους έστειλε στους ιερείς ώστε να τους δουν που θεραπεύτηκαν; Εάν ανατρέξουμε λίγα κεφάλαια προηγουμένως στο ευαγγέλιο του αποστόλου Λουκά εύκολα θα παρατηρήσουμε την αυστηρή, αλλά παιδαγωγική στάση του Χριστού προς τους Φαρισαίους, τους γραμματείς και τους άρχοντες του λαού. Τις νουθεσίες τις οποίες τους προέλεγε περί της βασιλείας του Θεού και της επιτίμησης της στάσης τους προς τους συνανθρώπους τους. Παράλληλα όμως θα διαπιστώσουμε και την εχθρική και γεμάτη δόλο και κακία αλαζονική συμπεριφορά των προαναφερθέντων έναντι του ευαγγελίου του Χριστού. Τα θαύματα λοιπόν, και εν προκειμένω η ίαση των λεπρών, ήταν η τρανή επισφράγιση ότι ο Θεός είναι ο παντογνώστης και θεραπευτής των καρδιών των ανθρώπων (Λουκ. 16, 15). Η συνέχεια της περικοπής είναι ακόμη πιο διδακτική και ψυχωφελής, αφού μέσα απ αυτήν αναδύεται το μείζον θέμα της ευχαριστίας προς τον ευεργέτη. Είναι γεγονός ότι και οι δέκα λεπροί καθαρίσθηκαν και έγιναν υγιείς. Εντούτοις όμως ένας φιλοτιμήθηκε να γυρίσει πίσω και να ευχαριστήσει τον Χριστό για την μεγάλη του αυτή δωρεά. Μάλιστα, το συγκλονιστικό είναι ότι αυτός ήταν ένας Σαμαρείτης, και όχι Ιουδαίος. Οι Σαμαρείτες θεωρούνταν από τους Ιουδαίους ως αλλοεθνής και παρεπίδημοι. Εξαιτίας ιστορικών και πολιτικών συγκυριών οι Σαμαρείτες είχαν περισσότερες αιμομιξίες με λαούς της ανατολής, όπως οι Πέρσες και οι Άραβες. Έτσι δεν ήσαν τόσο αγαπητοί στους Ιουδαίους και είχαν πάντοτε μεταξύ τους φυλετικά και θρησκευτικά ερείσματα. Το ευαγγέλιο και η χάρις του Θεού όμως δεν κάνει διακρίσεις, ούτε επιλέγει οπαδούς και έθνη. Δεν διχοτομεί, ούτε ευνοεί την ανθρώπινη μικροπρέπεια και τον φυλετικό ρατσισμό. Η αλήθεια της 3 / 8
σωτηρίας είναι ευαγγέλιο για όλους τους Λαούς, για κάθε άνθρωπο ξεχωριστά και σε όλα τα σύνολα απανταχού της Οικουμένης. «Πάντα τα έθνη κροτήσατε χείρας αλαλάξατε το Θεό τω σωτήρι υμών» λέει ο ψαλμωδός. Εύλογα όμως διερωτάται ο Χριστός. «Δεν θεραπεύτηκαν και οι δέκα; Που βρίσκονται οι υπόλοιποι εννέα; Δεν ήρθαν να αποδώσουν δόξα στον Θεό, πάρα μόνο ένας, και αυτός αλλοεθνής». Άραγε αν ήμασταν εμείς ένας εκ των εννέα θα γυρνούσαμε να δοξάσουμε και να ευχαριστήσουμε τον Χριστό; Το ζήτημα της ευγνωμοσύνης και της ευχαριστίας προς τον ύψιστο δημιουργό μας σίγουρα πρέπει καθημερινά να γίνεται για όλους μας πράξη ζωής. Διερωτηθήκαμε πόσο εύκολα ζητάμε πολλές φορές από τον Θεό διάφορες χάρες και βοήθειες για διάφορα θέματα που μας απασχολούν; Πόσες φορές όμως θυμόμαστε να ψελλίσουμε με την καρδιά μας ένα «Δόξα τω Θεω»; Πόση μπορεί να είναι η ευγνωμοσύνη και η δοξολογία για όσα καθημερινά μας παρέχει ο Άγιος Θεός; Είναι καιρός να προβληματιστούμε λοιπόν και η παρούσα περικοπή των δέκα λεπρών να μας αφυπνίσει πνευματικά, όχι για να «χαϊδέψουμε το αυτί του Θεού», αλλά για να ξεδιψάσουμε την στεγνή ψυχή μας από τα νάματα της αεισέβαστης μνήμης και δόξας του Τριαδικού Θεού, και να αξιωθούμε ως ο λεπρός να ακούσουμε από το στόμα του Κυρίου το: «ανάστα και πορεύου, η πίστις σου σέσωκέ σε». Αποστολικό Ανάγνωσμα: Προς Εβραίους ΙΓ, 7 16. Αδελφοί, μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν. Ιησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Διδαχαῖς ποικίλαις καὶ ξέναις μὴ παραφέρεσθε καλὸν γὰρ χάριτι βεβαιοῦσθαι τὴν καρδίαν, οὐ βρώμασιν, ἐν οἷς οὐκ ὠφελήθησαν οἱ περιπατήσαντες. ἔχομεν θυσιαστήριον ἐξ οὗ φαγεῖν οὐκ ἔχουσιν ἐξουσίαν οἱ τῇ σκηνῇ λατρεύοντες ὧν γὰρ εἰσφέρεται ζῴων τὸ αἷμα περὶ ἁμαρτίας εἰς τὰ 4 / 8
Αγια διὰ τοῦ ἀρχιερέως, τούτων τὰ σώματα κατακαίεται ἔξω τῆς παρεμβολῆς διὸ καὶ Ιησοῦς, ἵνα ἁγιάσῃ διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος τὸν λαόν, ἔξω τῆς πύλης ἔπαθε. Τοίνυν ἐξερχώμεθα πρὸς αὐτὸν ἔξω τῆς παρεμβολῆς τὸν ὀνειδισμὸν αὐτοῦ φέροντες οὐ γὰρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν. Δι' αὐτοῦ οὖν ἀναφέρωμεν θυσίαν αἰνέσεως διὰ παντὸς τῷ Θεῷ, τοῦτ' ἔστι καρπὸν χειλέων ὁμολογούντων τῷ ὀνόματι αὐτοῦ. Τῆς δὲ εὐποιΐας καὶ κοινωνίας μὴ ἐπιλανθάνεσθε τοιαύταις γὰρ θυσίαις εὐαρεστεῖται ὁ Θεός. Ερμηνευτική απόδοση: Από Π. Ν. Τρεμπέλα Αδελφοί, να θυμάστε τους εκκλησιαστικούς ηγέτες σας, που σας μετέδωσαν τον λόγο του Θεού, να βλέπεται πως τελείωσαν τη ζωή τους και να ακολουθείτε το παράδειγμα της πίστης τους. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο ίδιος χτές, σήμερα και για πάντα. Μην παρασείρεστε από διάφορες ξένες διδασκαλίες. Είναι προτιμότερο να στηρίζετε την καρδιά σας στη χάρη του Θεού παρά στα φαγητά. Όσοι βασίστηκαν σ αυτά δεν είδαν καμία ωφέλεια. Εμείς έχουμε ένα θυσιαστήριο από το οποίο δεν έχουν το δικαίωμα ν φάνε όσοι συνεχίζουν να λατρεύουν τον Θεό στη σκηνή. Τα σώματα των ζώων που το αίμα τους εισάγεται από τον αρχιερέα στα άγια των αγίων για τη συγχώρηση των αμαρτιών, καίγονται έξω από το στρατόπεδο. Γι αυτό και ο Ιησούς, για να εξαγνίσει τον λαό του με το ίδιο του το αίμα, θανατώθηκε έξω από την πύλη. Ας πάμε λοιπόν και εμείς έξω από το στρατόπεδο κοντά του, κι ας υποστούμε τον ίδιο μ αυτόν εξευτελισμό Γιατί δεν έχουμε εδώ μόνιμη πολιτεία, αλλά λαχταρούμε την μελλοντική. Ας προσφέρουμε, λοιπόν, συνεχώς στον Θεό διά του Ιησού σαν θυσία τον ύμνο μας, δηλαδή τον καρπό των χειλιών μας, που ομολογούν το μεγαλείο του. Μην ξεχνάτε ακόμα να κάνετε το καλό και να μοιράζεστε με τους άλλους ότι έχετε. Με τέτοιες θυσίες ευχαριστείται ο Θεός. 5 / 8
Σχόλια: Σωκράτης Ανδρέου, Θεολόγος Ιεροψάλτης. Η σημερινή αποστολική περικοπή έχει καθοριστεί επί τη μνήμη των σεπτών και επιφανών αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου Αλεξανδρείας. Η ζωή και το έργο τους, κατέστει από τα πρώτα τους κιόλας ιερατικά βήματα, άξια θαυμασμού καθότι ήταν από εκείνους τους πατέρες που προέβαλαν σθεναρή και γνήσια την αληθινή πίστη σε θέματα πίστεως, μπροστά σε δαιδαλώδη κύματα που προξένησαν οι διάφοροι αγνώμονες και αιρετικοί. Βρίσκει λοιπόν ευκαιρία η Εκκλησία μας θέλοντας να τιμήσει τους σεπτούς αυτούς ιεράρχες, και δια των θεόπνευστων λόγων του αποστόλου Παύλου, να νουθετήσει και να προτρέψει εμάς τους πιστούς να υπακούμε στους πνευματικούς μας πατέρες και προϊστάμενους καθώς δι αυτών υπακούμε στον ίδιον τον Θεό. Οι ιερείς και οι αρχιερείς οι οποίοι διακονούν και υπηρετούν το ποίμνιο της Εκκλησίας είναι εις τύπον και τόπον Χριστού. Ο ίδιος ο Χριστός προίκισε τους αποστόλους του με την ζωοποιόν και αέναον χάρη του Παναγίου Πνεύματος. Αυτή η χάρη η ανεξίτηλη και ανεξάντλητη εις τους αιώνας, διαχέεται έως και σήμερα στους λευίτες της του Χριστού Εκκλησίας, όχι μαγικά και μυστικιστικά, αλλά μυστηριακά και αληθινά. Η αποστολική διαδοχή αποτελεί μεγάλη ευλογία για την Ορθόδοξη μας Εκκλησία, και είναι αυτή που μεταλαμπαδεύεται στους ιερωμένους μας με το μυστήριο της ιερωσύνης δια της προσευχητικής χειροτονίας από τους επισκόπους. Αυτό είναι και το νόημα της φράσης του αποστόλου όταν λέει: «Ιησούς Χριστός χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας». Μάλιστα ο απόστολος δεν αρκείται απλά μονάχα στην υπακοή και ευσέβια προς τους ιερείς, αλλά μας προτρέπει να τους μιμούμαστε στην πίστη και την ενάρετη ζωή. Με αυτό τον τρόπο πιο εύκολα θα ενδυναμώσουμε την πίστη μας στον Τριαδικό Θεό και πιο γερά και σταθερά θα βαδίζουμε προς την φωτοφόρο λυχνία του λόγου του Θεού. 6 / 8
Προστάζει επίσης, ο απόστολος, τους παραλήπτες της επιστολής του, δηλαδή τους Εβραίους, να μην καταπιάνονται, ούτε να παρασύρονται από ποικίλες και αλλότριες διδασκαλίες. Γνωρίζει τους μεγάλους κινδύνους που διατρέχουν οι νέοι στην πίστη Χριστιανοί και θέλοντας να τους προστατέψει τους δίνει αυτές τις ποιμαντικές συμβουλές. Μάλιστα ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχουν είναι ο υπαρκτός θρησκευτικός συγκρητισμός και η στυγνή τυπολατρία του Ιουδαϊσμού. Με διάκριση όμως και ευθύτητα φέρει ορισμένα παραδείγματα στους πιστούς κάνοντας τον λόγο του πιο σαφή και τεκμηριωμένο. Τους λέει λοιπόν ότι: «Όσοι πριν από εμάς επιδίωξαν να θέσουν ως κέντρο της καρδίας και της ζωής τους την διάκριση στις τροφές, δεν ωφελήθηκαν». Σίγουρα εννοεί το απόλυτο και ανούσιο γράμμα του νόμου και την τυφλή υποταγή των Ιουδαίων σ αυτό. Εκείνο που πρέπει να γεμίζει την καρδιά μας και τη ζωή μας είναι η διαβεβαίωση ότι πρέπει συνεχώς να είμαστε πλήρεις Θείας χάριτος. Αυτό πρέπει να καταστεί η μόνη και ωφέλιμη ασχολία και προσδοκία μας, η μετοχή και ένωσή μας με την Θεία χάρη. Οι ιερείς του Ιουδαϊσμού που ακόμη συνεχίζουν να προσφέρουν σπονδές και αιματηρές θυσίες στον Θεό δεν μπορούν να κατανοήσουν, αλλά ούτε και να μετέχουν αυτής της ένδοξης και ανέμακτης θυσίας και προσφοράς που μας άφησε παρακαταθήκη η Κύριος μας Ιησούς. Το θυσιαστήριο των Χριστιανών είναι αναίμακτο και ασύγκριτα ανυπέρβλητο της οποιασδήποτε θυσίας ζώων. Η Καινή Διαθήκη σφραγίζεται πλέον με το Άγιον και Τίμιον Σώμα και Αίμα του Χριστού, «το εκκειθέν δια της του κόσμου σωτηρίας». Όσοι λοιπόν μένουν έξω από τα τείχη της πόλης για θυσίες ζωντανές με μοναδική πίστη στο Μωσαϊκό Λευιτικό, δεν μπορούν να νυμφευτούν τον νυμφίο της Εκκλησίας. Η μυστηριακή ζωή εμάς των Χριστιανών χαριτώνεται και εξαγιάζεται δια της εν Χριστώ ανακαινίσεως και συσταυρώσεως, και η οποία προϋποθέτει «καρδίαν καθαράν. Και πνεύμα συντετριμένο», όπως ακριβώς η 7 / 8
περίπτωση του λεπρού Σαμαρείτη, της ευαγγελικής περικοπής, αλλά και των τιμωμένων αγίων ιεραρχών Αθανασίου και Κυρίλλου. Αυτοί ήσαν επίσης οι άνθρωποι που ευχαρίστησαν και ευαρέστησαν τον Θεό δοξάζοντας και ευλογώντας το άγιο όνομά Του. Αυτά ακριβώς είναι που ευαρεστούν τον Θεό: οι καλές και αγαθές πράξεις μας και η θερμή ευχαριστία προς αυτόν, γνωρίζοντας ότι όλα παραχωρούνται από την δική Του μεγαλοπρέπεια. 8 / 8