ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ 2015-2019

ΔΗΜΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ 2015-2019 Α Φάση. Στρατηγικός Σχεδιασμός Υφιστάμενη κατάσταση & Στρατηγική του ΟΤΑ Σεπτέμβριος 2015

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ... 4 1.1. Στάδια οργάνωσης της κατάρτισης του Ε.Π... 4 1.2. Συμμετοχή των υπηρεσιών, των Νομικών προσώπων και των υπόλοιπων οργάνων στην εκπόνηση του Ε.Π.... 9 1.3. Διαδικασίες διαβούλευσης... 9 1.3.1. Παρουσίαση του Στρατηγικού Σχεδίου μέσω διαθέσιμων συστημάτων και διαδικασιών επικοινωνίας... 10 1.3.2. Σύνοψη των συμπερασμάτων των διαδικασιών διαβούλευσης και ενημέρωση της Εκτελεστικής Επιτροπής και των αρμόδιων υπηρεσιών... 10 1.3.3. Αναθεώρηση Στρατηγικού Σχεδιασμού... 10 2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ... 11 2.1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ... 11 2.1.1. Η γενική εικόνα της περιοχής του Δήμου και του Δήμου ως Οργανισμού.... 11 2.1.1.1. Βασικά χαρακτηριστικά και χωροταξική ένταξη του Δήμου Δυτικής Αχαΐας... 11 2.1.1.2. Μεταβολές στον πραγματικό πληθυσμό και την πληθυσμιακή πυκνότητα του Δήμου Δυτικής Αχαΐας... 12 2.1.1.3. Κατανομή πληθυσμού του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ανά δημοτική/ τοπική κοινότητα και οικισμό... 16 2.1.1.4. Συνοπτική περιγραφή της περιοχής του Δήμου Δυτικής Αχαΐας... 22 2.1.1.5. Συνοπτική περιγραφή του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ως οργανισμού... 23 2.1.1.6. Θέση & Ρόλος του Δήμου στην Περιφερειακή Ενότητα & στην Περιφέρεια... 27 2.1.2. Η περιοχή του Δήμου και οι κάθετες υπηρεσίες στο θεματικό τομέα «Περιβάλλον και ποιότητα ζωής»... 30 2.1.2.1. Γεωγραφική θέση και γεωμορφολογικά στοιχειά του Δήμου... 30 2.1.2.2. Φυσικοί πόροι - Προστατευόμενες περιοχές... 32 2.1.2.3. Οικισμοί, Πολεοδομικές Ενότητες... 39 2.1.2.4. Βασικές υποδομές - Δίκτυα... 42 2.1.2.5. Αξιολόγηση της περιοχής του Δήμου και ιεράρχηση των κρίσιμων ζητημάτων τοπικής ανάπτυξης για τον τομέα «Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής»... 46 2.1.3. Η περιοχή του Δήμου και οι κάθετες υπηρεσίες στο θεματικό τομέα «Κοινωνική Πολιτική, Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμός και Αθλητισμός».... 53 2.1.3.1. Υγεία - Κοινωνική Πρόνοια... 53 2.1.3.2. Πολιτιστική υποδομή και δραστηριότητες... 54 2.1.3.3. Ιστορικοί Τόποι Αρχαιολογικοί Χώροι... 55 Σελίδα 2 από 101

2.1.3.4. Αξιολόγηση της περιοχής του Δήμου και ιεράρχηση των κρίσιμων ζητημάτων τοπικής ανάπτυξης για τον τομέα «Κοινωνική Πολιτική, Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμός και Αθλητισμός»... 58 2.1.4. Η περιοχή του Δήμου και οι κάθετες υπηρεσίες στο θεματικό τομέα «Τοπική οικονομία και απασχόληση»... 63 2.1.4.1. Οικονομικά ενεργός πληθυσμός ανεργία και απασχόληση ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας... 63 2.1.4.2. Γενικά χαρακτηριστικά των κλαδών Οικονομικής Δραστηριότητας... 63 2.1.4.3. Αναπτυξιακή φυσιογνωμία του Δήμου... 70 2.1.4.4. Αξιολόγηση της περιοχής του Δήμου και ιεράρχηση των κρίσιμων ζητημάτων τοπικής ανάπτυξης για τον τομέα «Τοπική Οικονομία και Απασχόληση»... 72 2.1.5. Το οργανόγραμμα, το εσωτερικό περιβάλλον του Δήμου και οι οριζόντιες υπηρεσίες.... 76 2.1.5.1. Περιγραφή και αποτύπωση της οργάνωσης και λειτουργίας του Δήμου και ιεράρχηση των κρίσιμων ζητημάτων εσωτερικής ανάπτυξης... 76 2.1.5.2. Αξιολόγηση της οργάνωσης και λειτουργίας του Δήμου και ιεράρχηση των κρίσιμων ζητημάτων εσωτερικής ανάπτυξης... 79 2.1.6. Οικονομικά Στοιχεία του Δήμου... 84 2.2. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ... 86 2.2.1. Διατύπωση του αναπτυξιακού οράματος του Δήμου... 86 2.2.2. Η στρατηγική του Δήμου - Οι Άξονες, τα Μέτρα & οι Στόχοι του Στρατηγικού Σχεδίου... 86 2.2.2.1. Καθορισμός Στρατηγικής... 86 2.2.2.2. Καθορισμός των Αξόνων... 96 2.2.2.3. Καθορισμός των Μέτρων... 97 2.2.2.4. Καθορισμός των στόχων τοπικής ανάπτυξης... 98 2.2.2.5. Καθορισμός των στόχων εσωτερικής ανάπτυξης... 100 Σελίδα 3 από 101

1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.1. Στάδια οργάνωσης της κατάρτισης του Ε.Π. Η εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος περιλαμβάνει τρείς (3) διακριτές φάσεις µε επιμέρους βήματα, µε σκοπό να προσεγγιστούν και να αναλυθούν συστηματικά όλες οι παράμετροι και όλοι οι συντελεστές που επηρεάζουν και καθορίζουν το πλαίσιο λειτουργίας και ανάπτυξης του Δήμου. Τα βήματα που περιλαμβάνονται σε κάθε φάση του Έργου περιγράφονται συνοπτικά στη συνέχεια. Φάση Α. Στρατηγικός Σχεδιασμός του Δήμου Δυτικής Αχαΐας Αποτύπωση και Αξιολόγηση του Εξωτερικού και Εσωτερικού Περιβάλλοντος του Ο.Τ.Α. Βήμα 1: Προετοιμασία και οργάνωση. Προετοιμασία και οργάνωση της διαδικασίας κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος, μέσω των εξής ενεργειών: Οργάνωση του έργου από την αρμόδια Υπηρεσία Προγραμματισμού και Ανάπτυξης. Διατύπωση των αρχικών κατευθύνσεων της δημοτικής αρχής. Προγραμματισμός του Έργου. Ενημέρωση του προσωπικού των υπηρεσιών και των ΝΠ του Δήμου για τη διαδικασία κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Βήμα 2: Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης της περιοχής του Δήμου. Για το σκοπό αυτό, η αρμόδια Υπηρεσία επί θεμάτων Προγραμματισμού και Ανάπτυξης («Γραφείο Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης Δήμου Δυτ. Αχαΐας»): - Περιγράφει συνοπτικά τη γενική, μακροσκοπική εικόνα της περιοχής του Δήμου αλλά και το Δήμο ως Οργανισμό. - Σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του Δήμου και τα Νομικά του Πρόσωπα, όπου απαιτείται, αναφέρει τα γεωγραφικά, πληθυσμιακά, κοινωνικά, οικονομικά, πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του Δήμου καθώς και των σχέσεων και των αλληλεξαρτήσεών του με την ευρύτερη περιοχή. Στο στάδιο αυτό η χρήση πινάκων διευκολύνει τη συνοπτική και περιεκτική παρουσίαση των στοιχειών που απαιτούνται. - Σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του Δήμου και τα Νομικά τους Πρόσωπα, μέσω συμπλήρωσης ερωτηματολογίων περιγραφής και αξιολόγησης της κατάστασης από τις υπηρεσίες και τα ΝΠ, προβαίνει σε εντοπισμό προβλημάτων για την τοπική ανάπτυξη σε κάθε θεματικό τομέα («Περιβάλλον και ποιότητα ζωής», «Κοινωνική Πολιτική, Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμός και Αθλητισμός», «Τοπική Οικονομία και Απασχόληση»). Η χρήση Σελίδα 4 από 101

πινάκων διευκολύνει τη συνοπτική και περιεκτική παρουσίαση των στοιχειών που απαιτούνται. - Σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του Δήμου, μέσω συμπλήρωσης ερωτηματολογίων, αποτυπώνει και παρουσιάζει συνοπτικά στοιχεία που αφορούν στην εσωτερική λειτουργία του Δήμου. - Σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του Δήμου και τα Νομικά τους Πρόσωπα, μέσω συμπλήρωσης ερωτηματολογίων, για τους ανωτέρω αναφερόμενους προβαίνει σε εντοπισμό προβλημάτων για την εσωτερική ανάπτυξη του Δήμου. Η αξιολόγηση της περιοχής του Δήμου και της οργάνωσης και λειτουργίας του περιλαμβάνει τα ακόλουθα σημεία: - Τα κρίσιμα ζητήματα ανάπτυξης (τοπικά και εσωτερικά), τα οποία είναι σκόπιμο να αντιμετωπιστούν από το Δήμο μεσοπρόθεσμα, ιεραρχημένα κατά σειρά προτεραιότητας. - Τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα της περιοχής του Δήμου ως προς τα κρίσιμα ζητήματα, τις ανάγκες των πολιτών καθώς επίσης και την εκτιμώμενη ζήτηση για την παροχή υπηρεσιών σε επίπεδο Δήμου. - Τις δυνατότητες και τις υφιστάμενες αδυναμίες των υπηρεσιών του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του, σε σχέση α) με τις λειτουργίες που επιτελούν, το ανθρώπινο δυναμικό, την υλικοτεχνική τους υποδομή, την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, και β) με την οικονομική κατάσταση του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του. - Τις ευκαιρίες και τους περιορισμούς από εξωγενείς παράγοντες (όπως θεσμικό πλαίσιο, εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές και χρηματοδοτήσεις). Βήμα 3: Καθορισμός του Οράματος και της Στρατηγικής του Δήμου-Κατάρτιση Στρατηγικού Σχεδίου. Σε αυτό το στάδιο η αρμόδια Υπηρεσία επί θεμάτων Προγραμματισμού και Ανάπτυξης σε συνεργασία με την Εκτελεστική Επιτροπή του Δήμου προβαίνουν στις ακόλουθες ενέργειες οι οποίες αποτυπώνονται στο κείμενο του Στρατηγικού Σχεδιασμού: o o o o διατύπωση του οράματος για το Δήμο, διατύπωση των κατευθυντηρίων πολιτικών επιλογών της Δημοτικής Αρχής για την επόμενη περίοδο, επιλογή της στρατηγικής που θα ακολουθήσει ο Δήμος, προσδιορισμός των Μέτρων (Αναπτυξιακές Προτεραιότητες) και των Στόχων, σύμφωνα με τις οποίες θα διαρθρωθεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές (τομεακές και περιφερειακές) αναπτυξιακές προτεραιότητες. Η στρατηγική του Δήμου οργανώνεται σε τέσσερις άξονες: Άξονας 1 ος : «Περιβάλλον και ποιότητα ζωής», Άξονας 2 ος : «Κοινωνική Πολιτική, Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμός και Αθλητισμός», Άξονας 3 ος : «Τοπική Οικονομία και Απασχόληση», Άξονας 4 ος : «Βελτίωση Διοικητικής Ικανότητας και της Οικονομικής Κατάστασης του Δήμου», Σελίδα 5 από 101

για κάθε έναν από τους οποίους εξειδικεύονται Μέτρα και Στόχοι. Οι αναπτυξιακές προτεραιότητες Δήμου αποτελούν γενικές κατευθύνσεις της Δημοτικής Αρχής που καθοδηγούν και προσανατολίζουν τις ειδικότερες αποφάσεις των υπηρεσιών κατά την επιλογή των προτεινόμενων δράσεων για την περίοδο 2015-2019. Βήμα 4: Συνεργασία με όμορους Δήμους και την Περιφέρεια Σκοπός του βήματος είναι η διασφάλιση του συντονισμού των δράσεων υπερτοπικής ανάπτυξης και η προώθηση τυχόν διαδημοτικών και διαβαθμιδικών συνεργασιών (Περιφέρειας-Δήμου). Το βήμα, εκτός των άλλων, στοχεύει επίσης στην αναβάθμιση του επιπέδου συνεργασίας του Δήμου με όμορους Δήμους για τη συντονισμένη προώθηση της υπερτοπικής ανάπτυξης και την από κοινού παροχή υπηρεσιών ή την υλοποίηση δράσεων και συμφωνιών. Επιπρόσθετα, το βήμα στοχεύει στη συνεργασία του Δήμου με την Περιφέρεια, ώστε να συντονιστούν δράσεις που αφορούν στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη. Έγκριση Στρατηγικού Σχεδίου Διαβούλευση Βήμα 5: Έγκριση του στρατηγικού σχεδίου και διαδικασίες διαβούλευσης. Το βήμα περιλαμβάνει τις εξής ενέργειες : - Έγκριση του Στρατηγικού Σχεδίου από το Δημοτικό Συμβούλιο μετά από εισήγηση της Εκτελεστικής Επιτροπής. - Παρουσίαση του Στρατηγικού Σχεδίου στη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης. - Δημοσιοποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου μέσω των διαθέσιμων συστημάτων και διαδικασιών επικοινωνίας. - Διοργάνωση δημόσιων εκδηλώσεων-διαβούλευση. - Σύνοψη των συμπερασμάτων των διαδικασιών διαβούλευσης και ενημέρωση της Εκτελεστικής Επιτροπής και των αρμόδιων υπηρεσιών. Στο στάδιο αυτό, εφόσον κρίνεται απαραίτητο από την Εκτελεστική Επιτροπή, με βάση τα συμπεράσματα της διαβούλευσης, αναθεωρούνται σημεία του Στρατηγικού Σχεδίου. Φάση Β. Επιχειρησιακός Σχεδιασμός του Δήμου Δυτικής Αχαΐας Βήμα 6: Κατάρτιση Επιχειρησιακού Σχεδίου Με σκοπό την εφαρμογή της στρατηγικής του Δήμου, στο βήμα αυτό, καταρτίζεται το Επιχειρησιακό Σχέδιο για την επίτευξη κάθε Στόχου του Στρατηγικού Σχεδίου. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα περιλαμβάνει Άξονες, Μέτρα, Στόχους, όπως έχουν καταρτιστεί στη φάση κατάρτισης του Στρατηγικού Σχεδίου (και πιθανώς έχουν τροποποιηθεί κατά την διάρκεια της διαβούλευσης) καθώς και Δράσεις που εξειδικεύουν τη στρατηγική του Δήμου. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα καταρτίζεται από την Υπηρεσία Προγραμματισμού και Ανάπτυξης σε συνεργασία με την Υπηρεσία που είναι αρμόδια για κάθε Μέτρο και Στόχο. Για την κατάρτιση του Επιχειρησιακού Σχεδίου απαιτούνται οι εξής ενέργειες: Σελίδα 6 από 101

1. Εξειδίκευση των Μέτρων και των Στόχων σε Δράσεις. 2. Συνοπτική περιγραφή του σχεδίου δράσης για κάθε αρμόδια υπηρεσία Το Επιχειρησιακό Σχέδιο αναφέρεται τόσο σε δράσεις τοπικής ανάπτυξης όσο και σε δράσεις εσωτερικής ανάπτυξης. Βήμα 7: Πενταετής Προγραμματισμός των Δράσεων. Οικονομικός Προγραμματισμός του Επιχειρησιακού Προγράμματος Σκοποί του βήματος είναι: - Ιεράρχηση & προγραμματισμός των δράσεων, διάρκεια και χρονοδιάγραμμα, αρμόδια υπηρεσία, φορείς υλοποίησης και χωροθέτηση, προτεραιότητα, προσδιορισμός των αναγκαίων ανθρώπινων και υλικών πόρων για την υλοποίηση τους, εκροές, κλπ. - Εκτίμηση του προϋπολογισμού των δράσεων. - Εκτίμηση των εσόδων και των πηγών χρηματοδότησης. - Κατανομή των εσόδων στα έτη για την κάλυψη των δαπανών των δράσεων. Ο πενταετής προγραμματισμός και ο οικονομικός προγραμματισμός πραγματοποιούνται από την αρμόδια Υπηρεσία επί θεμάτων Προγραμματισμού και Ανάπτυξης, σε συνεργασία με την υπηρεσία που είναι αρμόδια για το Μέτρο και το Στόχο. Προκειμένου να αποκτηθεί η συγκεντρωτική εικόνα των δράσεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος αλλά και η εικόνα για επιμέρους κατανομές, η αρμόδια Υπηρεσία επί θεμάτων Προγραμματισμού και Ανάπτυξης δημιουργεί συγκεντρωτικούς πίνακες και τους ομαδοποιεί : - ανάλογα με την υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για την υλοποίησή τους - ανάλογα με το είδος τους (λειτουργία, ενέργεια, επένδυση/έργο) (συνεχιζόμενη, νέα) - ανάλογα με την προτεραιότητα - ανάλογα με τη χωροθέτηση (στο σύνολο της επικράτειας του Δήμου, ανά δημοτική/τοπική κοινότητα, διαδημοτική, διαβαθμιδική, π, κλ.) - ανάλογα με το έτος - ανάλογα με τη πηγή χρηματοδότησης και το έτος Μέσω των προηγούμενων ομαδοποιήσεων διενεργούνται ποικίλοι έλεγχοι των δράσεων. Βήμα 8: Προσδιορισμός Δεικτών Παρακολούθησης Στο βήμα αυτό προσδιορίζονται οι δείκτες με βάση τους οποίους θα πραγματοποιείται η παρακολούθηση και η αξιολόγηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Οι δείκτες παρακολούθησης κατηγοριοποιούνται σε δείκτες εισροών, εκροών και αποτελέσματος Βήμα 9: Έγκριση του Επιχειρησιακού Προγράμματος &Τελικές Ενέργειες Το βήμα περιλαμβάνει τις εξής ενέργειες : - Έγκριση από το ΔΣ του κάθε Νομικού Προσώπου του Δήμου των στόχων και των δράσεων του Επιχειρησιακού που το αφορούν. - Ολοκλήρωση του σχεδίου Επιχειρησιακού Προγράμματος από την Υπηρεσία Προγραμματισμού και Ανάπτυξης Σελίδα 7 από 101

- Υποβολή του σχεδίου Επιχειρησιακού Προγράμματος από την Εκτελεστική Επιτροπή στο Δημοτικό Συμβούλιο, επισυνάπτοντας τις σχετικές αποφάσεις των Νομικών Προσώπων του Δήμου για δράσεις/ σχέδια δράσης που το αφορούν. - Έγκριση του σχεδίου από το Δημοτικό Συμβούλιο - Έλεγχο για τη νομιμότητα της διαδικασίας κατάρτισης του προγράμματος από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση (Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ), με υποβολή σχετικής έκθεσης εγκεκριμένης από το Δημοτικό Συμβούλιο - Δημοσιοποίηση του προγράμματος από το Δήμο. Φάση Γ. Υποστήριξη μετά την κατάρτιση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Οι ενέργειες που πραγματοποιούνται σε αυτό το στάδιο αφορούν: Στην υλοποίηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Στην εκπαίδευση αρμοδίων στελεχών του Δήμου. Σχήμα 1 Διαγραμματική απεικόνιση των σταδίων κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Σελίδα 8 από 101

1.2. Συμμετοχή των υπηρεσιών, των Νομικών προσώπων και των υπόλοιπων οργάνων στην εκπόνηση του Ε.Π. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου Δυτικής Αχαΐας για την περίοδο 2015 2019 εκπονήθηκε από την αρμόδια Υπηρεσία επί θεμάτων Προγραμματισμού και Ανάπτυξης (Γραφείο Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης), βάσει των κατευθύνσεων της Εκτελεστικής επιτροπής. Οι Διευθύνσεις - Τμήματα, οι Επιχειρήσεις και τα Νομικά Πρόσωπα του Δήμου Δυτικής Αχαΐας συμμετείχαν ενεργά στην όλη διαδικασία µε την υποβολή προτάσεων και παρατηρήσεων για τη διαμόρφωση του τελικού κειμένου, καθώς και µε την διεξαγωγή σε βάθος συνεντεύξεων οι οποίες αφορούσαν στην αποτύπωση και αξιολόγηση της λειτουργίας τους. Το Γραφείο Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης του Δήμου Δυτικής Αχαΐας είχε τον κύριο και συντονιστικό ρόλο για την εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος, το οποίο και υπέβαλε στην Εκτελεστική Επιτροπή για παρατηρήσεις. Έπειτα από τον έλεγχο του Προγράμματος από την Εκτελεστική Επιτροπή, το Ε.Π. υποβάλλεται, βάσει της προβλεπόμενης διαδικασίας προς ψήφιση στο Δ.Σ του Δήμου. 1.3. Διαδικασίες διαβούλευσης Η δημοσιοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος και η συνεχής επικοινωνία με τους πολίτες του Δήμου, αποτελεί συστατικό στοιχείο της διαδικασίας προγραμματισμού. Για το σκοπό αυτό έχουν προβλεφθεί από το Δήμο ενέργειες, οι οποίες καθιστούν ουσιαστική τη συμμετοχή των πολιτών αρχικά κατά τη διάρκεια της κατάρτισης και στη συνέχεια κατά την υλοποίηση και αξιολόγηση του προγράμματος. Στο πλαίσιο λοιπόν της δημόσιας διαβούλευσης αποφασίζεται από την Εκτελεστική Επιτροπή η έκταση και οι τρόποι συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας. Πριν την ψήφιση του Στρατηγικού Σχεδίου από το Δημοτικό Συμβούλιο, τα συμβούλια των δημοτικών/τοπικών κοινοτήτων, οι υπηρεσίες και τα Νομικά Πρόσωπα του Δήμου κλήθηκαν να υποβάλουν τις προτάσεις τους με σκοπό την αποτύπωση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του Δήμου. Μετά την ψήφιση του Στρατηγικού Σχεδίου από το Δημοτικό Συμβούλιο πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση του Στρατηγικού Σχεδίου στη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης. Η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης: - γνωμοδοτεί σχετικά με τα αναπτυξιακά προγράμματα και τα προγράμματα δράσης του δήμου, το επιχειρησιακό πρόγραμμα και το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου. - εξετάζει τα τοπικά προβλήματα και τις αναπτυξιακές δυνατότητες του δήμου και διατυπώνει γνώμη για την επίλυση των προβλημάτων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτών. Σελίδα 9 από 101

Σημειώνουμε ότι, η διατύπωση γνώμης από την Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης δεν αποκλείει την παράλληλη ηλεκτρονική διαβούλευση με τους πολίτες, μέσω διαδικτύου ή με άλλο πρόσφορο μέσο. 1.3.1. Παρουσίαση του Στρατηγικού Σχεδίου μέσω διαθέσιμων συστημάτων και διαδικασιών επικοινωνίας Εκτός από το Δημοτικό Συμβούλιο, τα αρμόδια Όργανα του Δήμου, τα Συμβούλια δημοτικών ή τοπικών κοινοτήτων και τους υπαλλήλους του Δήμου, ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται στην ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας σχετικά με το περιεχόμενο του Στρατηγικού Σχεδίου. Ο Δήμος για το σκοπό αυτό δημοσιοποιεί το κείμενο Στρατηγικού Σχεδιασμού για τουλάχιστον δύο (2) εβδομάδες αξιοποιώντας κάθε πρόσφορο μέσο επικοινωνίας όπως τοπικά ΜΜΕ, ιστοσελίδα του Δήμου, ειδικούς πίνακες ανακοινώσεων κλπ. Κατά τη διάρκεια της περιόδου δημοσιοποίησης υποβάλλονται προτάσεις, εγγράφως ή ηλεκτρονικά, από πολίτες ή ενώσεις πολιτών και από τοπικούς κοινωνικούς φορείς. 1.3.2. Σύνοψη των συμπερασμάτων των διαδικασιών διαβούλευσης και ενημέρωση της Εκτελεστικής Επιτροπής και των αρμόδιων υπηρεσιών Η αρμόδια Υπηρεσία επί θεμάτων Προγραμματισμού και Ανάπτυξης συντάσσει κείμενο με τα πορίσματα των διαδικασιών διαβούλευσης, στο οποίο περιλαμβάνονται οι προτάσεις ομαδοποιημένες ανά Άξονα, Μέτρο και Στόχο και ενημερώνει την Εκτελεστική Επιτροπή και τις αρμόδιες υπηρεσίες. 1.3.3. Αναθεώρηση Στρατηγικού Σχεδιασμού Εφόσον κρίνεται απαραίτητο από την Εκτελεστική Επιτροπή, με βάση τα συμπεράσματα της διαβούλευσης, αναθεωρούνται σημεία του Στρατηγικού Σχεδίου. Σελίδα 10 από 101

2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 2.1.1. Η γενική εικόνα της περιοχής του Δήμου και του Δήμου ως Οργανισμού. 2.1.1.1. Βασικά χαρακτηριστικά και χωροταξική ένταξη του Δήμου Δυτικής Αχαΐας Ο δήμος Δυτικής Αχαΐας προήλθε από συνένωση των πρώην δήμων Δύμης, Λαρίσου, Μόβρης και Ωλενίας στα πλαίσια του προγράμματος Καλλικράτης. Έδρα του νέου δήμου είναι η Κάτω Αχαΐα. Η έδρα του δήμου απέχει περίπου 24 χιλιόμετρα από την Πάτρα και 75 χιλιόμετρα, από τον Πύργο. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 572,22 τ.χλμ και ο πληθυσμός του 31.275 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001., με αποτέλεσμα η πληθυσμιακή πυκνότητα του Δήμου να κυμαίνεται στους 54,7 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Ο δήμος Δυτικής Αχαΐας καταλαμβάνει το δυτικότερο τμήμα του νομού Αχαΐας. Έτσι, στα δυτικά συνορεύει με τον νομό Ηλείας, ενώ η ανατολική του πλευρά συνορεύει με τον δήμο Ερύμανθου ενώ βορειοανατολικά συνορεύει με τον Δήμο Πατρών. Στα νότια ο δήμος συνορεύει με τον νομό Ηλείας ενώ νοτιοανατολικά με τον δήμο Ερύμανθου. Παρακάτω φαίνεται η χωροταξική θέση του δήμου. Χάρτης 2.1 Καλλικρατικοί δήμοι της περιφερειακής ενότητας Αχαΐας Σελίδα 11 από 101

2.1.1.2. Μεταβολές στον πραγματικό πληθυσμό και την πληθυσμιακή πυκνότητα του Δήμου Δυτικής Αχαΐας Τα πληθυσμιακά και δημογραφικά χαρακτηριστικά του Δήμου Δυτικής Αχαΐας βασίζονται στην ανάλυση των δεδομένων των Απογραφών πληθυσμού 1 των ετών 1991, 2001 και 2011 που διενέργησε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). Παράλληλα γίνεται συγκριτική αναφορά της εξέλιξης της πληθυσμιακής κατανομής του Δήμου με αυτήν της ευρύτερης περιοχής του, σε νομαρχιακό και περιφερειακό επίπεδο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1991-2001 σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού του Δήμου Δυτικής Αχαΐας κατά 11,2% (από 28.132 κατοίκους το 1991, σε 29.608 κατοίκους το 2001), ενώ τη δεκαετία 2001-2011, ο πληθυσμός του Δήμου μειώθηκε κατά -12,5%. Ο πληθυσμός του δήμου απαριθμείται πλέον σε 25.916 κατοίκους (Απογραφή 2011) και αντιστοιχεί στο 8,4% του πληθυσμού του Νομού (Περιφερειακής Ενότητας) Αχαΐας (309.694 κάτοικοι) και στο 3,8% της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (679.796 κάτοικοι). Ανά φύλο η αύξηση του πληθυσμού, μεταξύ των ετών 1991-2001, κυμάνθηκε στο 13,2% για τους άνδρες και 8,9% για τις γυναίκες. Την επόμενη δεκαετία 2001-2011 ο ανδρικός πληθυσμός σημείωσε μείωση κατά -14,1% και ο γυναικείος πληθυσμός κατά -10,6%. Το 2011 ο ανδρικός πληθυσμός ανέρχεται σε 13.653 κατοίκους και ο γυναικείος πληθυσμός στις 12.263. Πίνακας 2.1. Πληθυσμιακή κατανομή συνολικά και ανά φύλο στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας, στο Νομό Αχαΐας και στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας [1991, 2001, 2011] Μόμιμος πληθυσμός Σύνολο 1991 2001 2011 Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Ποσοστιαία Μεταβολή 2001/1991 Άνδρες Γυναίκες Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας 707.316 354.071 353.245 740.506 376.596 363.910 679.796 339.310 340.486-8,2-9,9-6,4 Νομός Αχαΐας 300.078 149.902 150.176 322.789 162.894 159.895 309.694 152.871 156.823-4,1-6,2-1,9 Δήμος Δυτικής Αχαΐας 28.132 14.793 13.339 29.608 15.890 13.718 25.916 13.653 12.263-12,5-14,1-10,6 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Απογραφές 1991 & 2001 1 Μόνιμος πληθυσμός είναι ο αριθμός των ατόμων που έχουν τη συνήθη διαμονή τους σε κάθε περιφέρεια, νομό, δήμο/ κοινότητα, δημοτικό/κοινοτικό διαμέρισμα και αυτοτελή οικισμό. Πραγματικός πληθυσμός είναι ο αριθμός των ατόμων που βρέθηκαν παρόντα κατά την ημέρα της απογραφής, σε κάθε περιφέρεια, νομό, δήμο/κοινότητα, δημοτικό/κοινοτικό διαμέρισμα και αυτοτελή οικισμό. Σελίδα 12 από 101

Στο επόμενο γράφημα απεικονίζεται η εξέλιξη του πληθυσμού, συνολικά και ανά φύλο, στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας, στο Νομό Αχαΐας και στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, για την περίοδο 1991-2001-2011. Γράφημα 2.1. Πληθυσμιακή κατανομή συνολικά και ανά φύλο στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας, στο Νομό Αχαΐας και στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας [1991, 2001, 2011] 800.000 740.506 700.000 707.316 679.796 600.000 500.000 400.000 300.000 300.078 354.071 353.245 322.789 376.596 363.910 309.694 339.310 340.486 200.000 149.902 150.176 162.894 159.895 152.871 156.823 100.000 0 28.132 14.793 13.339 29.608 15.890 13.718 25.916 13.653 12.263 Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Άνδρες Γυναίκες 2001 2010 2011 Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας Νομός Αχαΐας Δήμος Δυτικής Αχαΐας Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Απογραφές Πληθυσμού Στο ακόλουθο γράφημα παρουσιάζεται η ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού μεταξύ των Απογραφών 2001-2011, σε επίπεδο Δήμου, Περιφερειακής Ενότητας και Περιφέρειας. Θα πρέπει να σημειωθεί πως η ποσοστιαία μείωση του πληθυσμού του Δήμου Δυτικής Αχαΐας είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη μείωση, τόσο σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας, όσο και σε επίπεδο Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Γράφημα 2.2. Ποσοστιαία πληθυσμιακή μεταβολή 2011/2001 συνολικά και ανά φύλο στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας, στο Νομό Αχαΐας και στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας Ποσοστιαία Μεταβολή 2011/2001 0,0 Σύνολο Άνδρες Γυναίκες -2,0-1,9-4,0-4,1-6,0-6,2-6,4-8,0-8,2-10,0-12,0-9,9-10,6-12,5-14,0-16,0 (%) -14,1 Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας Νομός Αχαΐας Δήμος Δυτικής Αχαΐας Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Απογραφές Σελίδα 13 από 101

Εξετάζοντας ανά Δημοτική Ενότητα (Δ.Ε.) την πληθυσμιακή εξέλιξη ανάμεσα στις Απογραφές 1991, 2001 και 2011, παρατηρούμε διαφοροποιήσεις, καθώς άλλες Δημοτικές Ενότητες παρουσίασαν αύξηση και άλλες μείωση. Ειδικότερα, η Δ.Ε. Δύμης (και πρώην Δήμος Δύμης) παρουσιάζει σημαντική αύξηση του πληθυσμού της, κατά 15,6% μεταξύ των ετών 1991-2001 και παραμένει σε σταθερά επίπεδα (αύξηση κατά 0,9%) το 2011. Η συνολική μεταβολή πληθυσμού της Δ.Ε. μεταξύ των ετών 1991-2011 είναι αύξηση κατά 16,7% (ή κατά 1.462 κατοίκους). Η Δ.Ε. Λαρίσου παρουσίασε αύξηση του πληθυσμού της κατά 10,9% μεταξύ των ετών 1991-2001, η οποία όμως ακολουθήθηκε από μία σημαντική μείωση, κατά -31,3%, την επόμενη δεκαετία (2001-2011). Η συνολική μεταβολή πληθυσμού της Δ.Ε. μεταξύ των ετών 1991-2011 είναι μείωση κατά -23,8% (ή κατά -1.764 κατοίκους). Ο πληθυσμός της Δ.Ε. Μόβρης μειώθηκε κατά -7,4% την περίοδο 1991-2001 και κατά -3,3% την περίοδο 2001-2011. Η συνολική μεταβολή πληθυσμού της Δ.Ε. μεταξύ των ετών 1991-2011 είναι μείωση κατά -10,4% (ή κατά -535 κατοίκους). Ο πληθυσμός της Δ.Ε. Ωλενίας μειώθηκε κατά -4,7% την περίοδο 1991-2001 και κατά -16,3% την περίοδο 2001-2011. Η συνολική μεταβολή πληθυσμού της Δ.Ε. μεταξύ των ετών 1991-2011 είναι μείωση κατά -20,2% (ή κατά -1.379 κατοίκους). Πίνακας 2.2. Πληθυσμιακή κατανομή και μεταβολές στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας ανά Δημοτική Ενότητα [1991, 2001, 2011] Μόνιμος πληθυσμός 1991 2001 Μεταβολές Μεταβολές Μεταβολές 1991-2001 2011 2001-2011 1991-2011 Απόλυτες τιμές Απόλυτες τιμές Απόλυτες τιμές ΔΗΜΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ 28.132 29.608 1.476 25.916-3.692-2.216 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Δύμης 8.765 10.131 1.366 10.227 96 1.462 Λαρίσου 7.414 8.221 807 5.650-2.571-1.764 Μόβρης 5.140 4.761-379 4.605-156 -535 Ωλενίας 6.813 6.495-318 5.434-1.061-1.379 Ποσοστιαίες μεταβολές (%) Ποσοστιαία Ποσοστιαία ΔΗΜΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ 5,2 % -12,5 % -7,9 % ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Δύμης 15,6 % 0,9 % 16,7 % Λαρίσου 10,9 % -31,3 % -23,8 % Μόβρης -7,4 % -3,3 % -10,4 % Ωλενίας -4,7 % -16,3 % -20,2 % Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Απογραφές 1991, 2001, 2011 Η Δ.Ε. Δύμης είναι η πολυπληθέστερη κατά τα απογραφικά έτη 1991, 2001 και 2011, καθώς το 1991 οι κάτοικοί της αποτελούσαν το 31,2% του συνολικού πληθυσμού των τεσσάρων πρώην δήμων, ενώ το 2001 αποτελούσαν το 34,2% του συνολικού πληθυσμού και το 2011 το 39,5%. Επίσης, το 2011, το 21,8% του συνολικού πληθυσμού του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ανήκει στη Δ.Ε. Λαρίσου, το 21% στη Δ.Ε. Ωλενίας και το 17,8% στη Δ.Ε. Μόβρης. Σελίδα 14 από 101

Γράφημα 2.3. Ποσοστιαία κατανομή πληθυσμού στις Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Δυτικής Αχαΐας [1991, 2001, 2011] Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Απογραφές 1991, 2001, 2011 Σελίδα 15 από 101

2.1.1.3. Κατανομή πληθυσμού του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ανά δημοτική/ τοπική κοινότητα και οικισμό Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται η κατανομή του Μόνιμου Πληθυσμού του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ανά Δημοτική / Τοπική Κοινότητα και Οικισμό. Πίνακας 2.3. Κατανομή μόνιμου πληθυσμού του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ανά Δημοτική / Τοπική Κοινότητα και Οικισμό [2011] Γεωγραφικός κωδικός Μόνιμος Ποσοστό στο Περιγραφή Καλλικράτη Πληθυσμός σύνολο του Δήμου 3703 ΔΗΜΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ (Έδρα: Κάτω Αχαΐα, η) 25.916 100,0% 370301 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΥΜΗΣ 10.227 39,5% 37030101 Δημοτική Κοινότητα Κάτω Αχαΐας 6.880 26,5% 3703010102 Αλυκαί,αι 144 0,6% 3703010101 Κάτω Αχαΐα,η 6.618 25,5% 3703010103 Μανεταίικα,τα 18 0,1% 3703010104 Παραλία Κάτω Αχαΐας,η 91 0,4% 3703010105 Πίσω Συκέα,η 9 0,0% 37030102 Τοπική Κοινότητα Αγιοβλασιτίκων 241 0,9% 3703010202 Αγιοβλασίτικα,τα 84 0,3% 3703010201 Κάπελη,η 36 0,1% 3703010203 Λεύκος,ο 24 0,1% 3703010204 Στεναΐτικα,τα 97 0,4% 37030103 Τοπική Κοινότητα Αλισσού 750 2,9% 3703010301 Αλισσός,ο 418 1,6% 3703010302 Καμενίτσα,η 113 0,4% 3703010303 Παραλία Αλισσού,η 196 0,8% 3703010304 Προφήτης Ελισσαίος,ο 23 0,1% 37030104 Τοπική Κοινότητα Άνω Αχαΐας 229 0,9% 3703010401 Άνω Αχαΐα,η 229 0,9% 37030105 Τοπική Κοινότητα Ελαιοχωρίου 238 0,9% 3703010501 Ελαιοχώριον,το 238 0,9% 37030106 Τοπική Κοινότητα Κάτω Αλισσού 570 2,2% 3703010602 Γιαλός,ο 101 0,4% 3703010601 Κάτω Αλισσός,ο 469 1,8% 37030107 Τοπική Κοινότητα Νιφοραιίκων 598 2,3% Σελίδα 16 από 101

Γεωγραφικός κωδικός Καλλικράτη Περιγραφή Μόνιμος Πληθυσμός Ποσοστό στο σύνολο του Δήμου 3703010701 Νιφοραίικα,τα 485 1,9% 3703010702 Παραλία Νιφοραιίκων,η 113 0,4% 37030108 Τοπική Κοινότητα Πετροχωρίου 721 2,8% 3703010802 Βεσκουκαίικα,τα 79 0,3% 3703010803 Βυθούλκας,ο 35 0,1% 3703010804 Καρυά,η 294 1,1% 3703010805 Λαμπραίικα,τα 76 0,3% 3703010806 Λογοθέτης,ο 60 0,2% 3703010801 Πετροχώριον,το 177 0,7% 370302 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΛΑΡΙΣΣΟΥ (ΛΑΡΙΣΟΥ) 5.650 21,8% 37030201 Δημοτική Κοινότητα Μετοχίου 1.483 5,7% 3703020102 Βουπράσιον,το 6 0,0% 3703020103 Λάπας,ο 1.000 3,9% 3703020101 Μετόχιον,το 349 1,3% 3703020104 Νέον Βουπράσιον,το 128 0,5% 37030202 Τοπική Κοινότητα Αγίου Νικολάου Σπάτων 264 1,0% 3703020202 Άγιος Κωνσταντίνος,ο 67 0,3% 3703020201 Άγιος Νικόλαος,ο 197 0,8% 3703020203 Μονή Αγίου Νικολάου,η 0 0,0% 37030203 Τοπική Κοινότητα Απιδεώνος 309 1,2% 3703020301 Απιδεών,ο 309 1,2% 37030204 Τοπική Κοινότητα Αράξου 509 2,0% 3703020402 Ακρωτήριο Αράξου,το 35 0,1% 3703020401 Άραξος,ο 445 1,7% 3703020403 Καλόγρια,η 29 0,1% 3703020404 Ταξιάρχαι,οι 0 0,0% 37030205 Τοπική Κοινότητα Βελιτσών 404 1,6% 3703020501 Άνω Βελιτσαί,αι 239 0,9% 3703020502 Κάτω Βελιτσαί,αι 165 0,6% 37030206 Τοπική Κοινότητα Καγκαδίου 409 1,6% 3703020601 Καγκάδιον,το 409 1,6% 37030207 Τοπική Κοινότητα Λακκοπέτρας 782 3,0% Σελίδα 17 από 101

Γεωγραφικός κωδικός Καλλικράτη Περιγραφή Μόνιμος Πληθυσμός Ποσοστό στο σύνολο του Δήμου 3703020702 Ιονική Ακτή,η 26 0,1% 3703020703 Καρνάρι,το 80 0,3% 3703020701 Λακκόπετρα,η 645 2,5% 3703020704 Λιμανάκι,το 31 0,1% 37030208 Τοπική Κοινότητα Ματαράγκας 282 1,1% 3703020802 Κεφαλαίικα,τα 165 0,6% 3703020801 Ματαράγκα,η 117 0,5% 37030209 Τοπική Κοινότητα Μιχοΐου 355 1,4% 3703020902 Κάνδαλος,ο 51 0,2% 3703020901 Μιχόιον,το 235 0,9% 3703020903 Τσαμαίικα,τα 65 0,3% 3703020904 Ψευτέικα,τα 4 0,0% 37030210 Τοπική Κοινότητα Πέτα 308 1,2% 3703021001 Πέτας,ο 308 1,2% 37030211 Τοπική Κοινότητα Ριόλου 545 2,1% 3703021102 Μαζαίικα,τα 17 0,1% 3703021101 Ρίολος,ο 528 2,0% 370303 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΒΡΗΣ 4.605 17,8% 37030302 Τοπική Κοινότητα Καραιίκων 726 2,8% 3703030202 Γομοστόν,το 249 1,0% 3703030201 Καραίικα,τα 174 0,7% 3703030203 Καραμεσιναίικα,τα 158 0,6% 3703030204 Ράχη,η 145 0,6% 37030303 Τοπική Κοινότητα Κρίνου 303 1,2% 3703030301 Κρίνος,ο 303 1,2% 37030304 Τοπική Κοινότητα Λιμνοχωρίου 965 3,7% 3703030402 Καλαμάκιον,το 502 1,9% 3703030403 Κάτω Λιμνοχώριον,το 169 0,7% 3703030401 Λιμνοχώριον,το 278 1,1% 3703030404 Παραλία Καλαμακίου,η 16 0,1% 37030305 Τοπική Κοινότητα Μύρτου 397 1,5% 3703030502 Γιουλαίικα,τα 101 0,4% Σελίδα 18 από 101

Γεωγραφικός κωδικός Καλλικράτη Περιγραφή Μόνιμος Πληθυσμός Ποσοστό στο σύνολο του Δήμου 3703030501 Μύρτος,ο 180 0,7% 3703030503 Πουρνάριον,το 116 0,4% 37030301 Τοπική Κοινότητα Σαγαιίκων 1.868 7,2% 3703030102 Απόστολοι,οι 88 0,3% 3703030103 Βραχναίικα,τα 13 0,1% 3703030104 Γερουσαίικα,τα 557 2,1% 3703030105 Μπουταίικα,τα 149 0,6% 3703030101 Σαγαίικα,τα 1.038 4,0% 3703030106 Σταθμός,ο 23 0,1% 37030306 Τοπική Κοινότητα Φράγκας 346 1,3% 3703030602 Σπαναίικα,τα 61 0,2% 3703030603 Τσακώνικα,τα 59 0,2% 3703030601 Φράγκα,η 226 0,9% 370304 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΩΛΕΝΙΑΣ 5.434 21,0% 37030402 Τοπική Κοινότητα Αγίου Νικολάου Κράλης 330 1,3% 3703040202 Άγιος Νικόλαος,ο 39 0,2% 3703040203 Αυγεραίικα,τα 61 0,2% 3703040204 Θωμαίικα,τα 74 0,3% 3703040201 Καλαμάκιον,το 109 0,4% 3703040205 Ποιμενοχώριον,το 47 0,2% 37030403 Τοπική Κοινότητα Αγίου Στεφάνου 901 3,5% 3703040301 Άγιος Στέφανος,ο 124 0,5% 3703040302 Παλαιά Περιστέρα,η 23 0,1% 3703040303 Φυλακές,οι 754 2,9% 37030404 Τοπική Κοινότητα Άνω Σουδεναιίκων 271 1,0% 3703040401 Άνω Σουδεναίικα,τα 271 1,0% 37030405 Τοπική Κοινότητα Άρλας 335 1,3% 3703040501 Άρλα,η 335 1,3% 37030406 Τοπική Κοινότητα Αχαϊκού 192 0,7% 3703040601 Αχαϊκόν,το 192 0,7% 37030407 Τοπική Κοινότητα Γαλαναίϊκα 16 0,1% 3703040701 Γαλαναίϊκα,τα 16 0,1% Σελίδα 19 από 101

Γεωγραφικός κωδικός Καλλικράτη Περιγραφή Μόνιμος Πληθυσμός Ποσοστό στο σύνολο του Δήμου 37030408 Τοπική Κοινότητα Γκανέϊκα 0 0,0% 3703040801 Γκανέικα,τα 0 0,0% 37030409 Τοπική Κοινότητα Κάτω Μαζαράκι 714 2,8% 3703040901 Κάτω Μαζαράκιον,το 714 2,8% 37030401 Τοπική Κοινότητα Λουσικών 632 2,4% 3703040101 Λουσικά,τα 454 1,8% 3703040102 Σπαλιαραίικα,τα 146 0,6% 3703040103 Υψηλή Ράχη,η 32 0,1% 37030410 Τοπική Κοινότητα Μιτοπόλεως 349 1,3% 3703041002 Κώμη,η 77 0,3% 3703041001 Μιτόπολις,η 197 0,8% 3703041003 Σουβαλιωτέικα,τα 75 0,3% 37030411 Τοπική Κοινότητα Πορτών 256 1,0% 3703041101 Πόρται,αι 256 1,0% 37030412 Τοπική Κοινότητα Σαντομερίου 314 1,2% 3703041202 Αμπελάκια,τα 41 0,2% 3703041203 Μονή Αγίας Μαρίνης Μαρίτσης,η 4 0,0% 3703041204 Πολύλοφον,το 105 0,4% 3703041201 Σαντομέριον,το 164 0,6% 37030413 Τοπική Κοινότητα Φλόκα 189 0,7% 3703041302 Ζησιμαίικα,τα 78 0,3% 3703041301 Φλόκας,ο 111 0,4% 37030414 Τοπική Κοινότητα Φωσταίνης 219 0,8% 3703041401 Φώσταινα,η 219 0,8% 37030416 Τοπική Κοινότητα Χαϊκαλίου 399 1,5% 3703041602 Κατσαϊταίικα,τα 42 0,2% 3703041603 Κουνελαίικα,τα 40 0,2% 3703041601 Χαϊκάλιον,το 317 1,2% 37030415 Τοπική Κοινότητα Χαραυγής 317 1,2% 3703041502 Νεοχώριον,το 100 0,4% 3703041503 Πηγάδια,τα 147 0,6% 3703041501 Χαραυγή,η 70 0,3% Σελίδα 20 από 101

Γράφημα 2.4. Φθίνουσα ταξινόμηση των Δημοτικών / Τοπικών Κοινοτήτων του Δήμου Δυτικής Αχαΐας με βάση το μόνιμο πληθυσμό τους Πληθυσμός ανά Δημοτική/ Τοπική Κοινότητα 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ (Απογραφή 2011) Ιδία επεξεργασία Σελίδα 21 από 101

2.1.1.4. Συνοπτική περιγραφή της περιοχής του Δήμου Δυτικής Αχαΐας Ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας αποτελεί έναν από τους πέντε δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας. Δημοτικές Ενότητες Ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας με τη σημερινή του μορφή συστάθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Καλλικράτης, με συνένωση των πρώην δήμων α. Ωλένιας, β. Μόβρης, γ. Δύμης και δ. Λαρίσου, οι οποίοι καταργήθηκαν και αποτελούν πλέον τις Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Δυτικής Αχαΐας. Έδρα του Δήμου είναι η Κάτω Αχαΐα. Δ.Ε. Ωλενίας: Με πληθυσμό 5.434 μόνιμους κατοίκους είναι η τρίτη από τις 4 δημοτικές ενότητες σε πληθυσμό. Βρίσκεται στα δυτικά της περιφερειακής ενότητας Αχαΐας 20 χιλιόμετρα από την Πάτρα, και 3 χιλιόμετρα από την εθνική οδό Πατρών Πύργου, ως πρώην δήμος αποτελείτο από 14 Τοπικά Διαμερίσματα ξεχωριστής σημασίας και ομορφιάς (Αγ. Νικόλαος (Κράλι) - Άγιος Στέφανος - Άνω Σουδενέϊκα - Άρλα - Αχαϊκό - Λουσικά - Μιτόπολη - Μαζαράκι - Πόρτες - Σαντομέρι - Φλώκα - Φώσταινα - Χαϊκάλι - Χαραυγή. Έδρα του Δήμου ήταν τα Λουσικά). Δ.Ε. Μόβρης: Με 4.605 μόνιμους κατοίκους η Δ.Ε. Μόβρης είναι η Δ.Ε. του Δήμου με τους λιγότερους κατοίκους. Η έκτασή της είναι 86.484τ.μ. Ως πρώην δήμος είχε έδρα τα Σαγέικα. Η Δ.Ε. Μόβρης καλύπτει μια μεγάλη πεδινή έκταση η οποία είναι καρποφόρα και πλούσια κυρίως σε παραγωγή ελαιολάδου, κρασιού, πατάτας (ως επί το πλείστον βιομηχανικής) και καρπουζιού. Η τοπική οικονομία στηρίζεται επίσης στην πλούσια κτηνοτροφία. Σε κάποιες περιοχές συναντάμε και μικρές βιοτεχνίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μεταποίησης. Υπάρχουν επίσης και εργοστασιακές μονάδες, πολύ λίγες στον αριθμό. Ως πρώην δήμος αποτελείτο από 6 Δημοτικά Διαμερίσματα (Σαγαιίκων, Λιμνοχωρίου, Καραίκων, Μύρτου, Φράγκα, Κρίνου). Δ.Ε. Δύμης: Η δημοτική ενότητα Δύμης βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της περιφερειακής ενότητας Αχαΐας και συγκεκριμένα η γεωγραφική έκταση του δήμου καλύπτει τη βορειοδυτική επιφάνεια της δυτικής Αχαΐας καταλαμβάνοντας 71.553 στρ. Πριν το πρόγραμμα Καλλικράτη Ανατολικά συνόρευε με το Δήμο Βραχνέϊκων, ανατολικά - νοτιοανατολικά με το Δήμο Ωλενίας, δυτικά με το Δήμο Μόβρης, ενώ βόρεια βρέχεται από τον Πατραϊκό κόλπο. Στο μεγαλύτερο τμήμα του δήμου συναντά κανείς πεδινές εκτάσεις, ενώ στα νοτιοανατολικά η περιοχή είναι ημιορεινή. Ο πληθυσμός της Δ.Ε., σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, είναι 10.227 κάτοικοι εκ των οποίων ποσοστό άνω του 70% κατοικεί στην παραλιακή ή σχεδόν παραλιακή περιοχή. Αποτελεί την πρώτη Δ.Ε. σε πληθυσμό στον δήμο. Χαρακτηριστικό της ραγδαίας πληθυσμιακής εξέλιξης της Δ.Ε. είναι το γεγονός ότι ο πληθυσμός του σχεδόν διπλασιάστηκε εντός της περιόδου που ορίζεται από τις Απογραφές 1981-1991-2001, ενώ παρέμεινε σχεδόν σταθερός στη διάρκεια της περιόδου 2001-2011. Εκτιμάται ότι ο συνολικός πληθυσμός της Δ.Ε. σε περίοδο αιχμής (θερινή περίοδος) πλησιάζει τους 17.000 κατοίκους. Η Κάτω Αχαΐα, 22 χλμ. δυτικά της Πάτρας, με πληθυσμό 7.000 κατοίκων, αποτελεί το εμπορικό, πνευματικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής της Δυτικής Αχαΐας και αποτελεί και την έδρα του Δήμου. Σελίδα 22 από 101

Δ.Ε. Λαρίσου: Η Δ.Ε. Λαρίσου έχει 5.650 μόνιμους κατοίκους και καλύπτει 225.729 στρ. Έχει τρεις ζώνες ημιορεινή, πεδινή και παραθαλάσσια. Ως πρώην δήμος είχε έδρα το Μετόχι και τα δημοτικά διαμερίσματα ήταν Άγιος Νικόλαος, Απιδεώνας, Βουπράσιο, Άραξος, Βελιτσές, Καγκάδι, Λακκόπετρα, Ματαράγκα, Μιχόι, Πέτα, Λάππα και Ριόλος. Επίσης στην Δ.Ε. Λαρίσου βρίσκεται και ο υδροβιότοπος του δάσους της Στροφυλιάς με το μεγαλύτερο πευκοδάσος στην Ελλάδα ενώ η παραλίας της Καλόγριας είναι η μεγαλύτερη παραλία με άμμο στην Ελλάδα. 2.1.1.5. Συνοπτική περιγραφή του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ως οργανισμού Δημοτικές Υπηρεσίες και Νομικά πρόσωπα Δήμου Δυτικής Αχαΐας Δημοτικές Υπηρεσίες Με την απόφαση υπ αριθμόν 216/2011 του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ψηφίστηκε ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Δυτικής Αχαΐας σύμφωνα με τον οποίο οι υπηρεσίες έχουν την εξής διάρθρωση: Διάρθρωση Κεντρικών Υπηρεσιών Οι κεντρικές υπηρεσίες είναι εγκατεστημένες στην έδρα του Δήμου και περιλαμβάνουν τις παρακάτω οργανικές μονάδες ομαδοποιημένες σε ενότητες συναφούς σκοπού και αντικειμένου: Ενότητα Α : Υπηρεσίες υπαγόμενες απευθείας στο δήμαρχο [Οριζόντιες Υπηρεσίες] 1. Γενικός γραμματέας. 2. Ιδιαίτερο Γραφείο δημάρχου. 3. Αυτοτελές Γραφείο Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων. 4. Νομική Υπηρεσία. 5. Αυτοτελές Γραφείο Διαφάνειας. 6. Αυτοτελές Γραφείο Διοικητικής Βοήθειας. 7. Αυτοτελές Τμήμα Δημοτικής Αστυνομίας α ) Γραφείο Επιχειρησιακού Σχεδιασμού β ) Γραφείο Αστυνόμευσης. Ενότητα Β : Επιτελικές υπηρεσίες [Οριζόντιες Υπηρεσίες] Αυτοτελές Τμήμα Προγραμματισμού, Οργάνωσης και Πληροφορικής α ) Γραφείο Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης και β ) Γραφείο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.). Ενότητα Γ : Υπηρεσίες τοπικής οικονομικής ανάπτυξης [Κάθετες Υπηρεσίες] Αυτοτελές Τμήμα Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης α ) Γραφείο Αγροτικής Παραγωγής και Αλιείας, β ) Γραφείο Αδειοδοτήσεων και Ρύθμισης Εμπορικών Δραστηριοτήτων και γ ) Γραφείο Απασχόλησης, Τουρισμού και Αξιοποίησης Τοπικών Πόρων. Ενότητα Δ : Υπηρεσίες περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής [Κάθετες Υπηρεσίες] 1. Αυτοτελές Τμήμα Πολεοδομίας Σελίδα 23 από 101

α ) Γραφείο Έκδοσης Οικοδομικών Αδειών, β ) Γραφείο Πολεοδομικών Εφαρμογών και γ ) Γραφείο Ελέγχου Κατασκευών. 2. Διεύθυνση Καθαριότητας και Περιβάλλοντος α ) Τμήμα Καθαριότητας και Ανακύκλωσης και i) Γραφείο Σχεδιασμού και Εποπτείας Καθαριότητας και Ανακύκλωσης, ii) Γραφείο Αποκομιδής Απορριμμάτων και Ανακυκλώσιμων Υλικών και iii) Γραφείο Διαχείρισης και Συντήρησης Οχημάτων. β ) Τμήμα Περιβάλλοντος και Πρασίνου. i) Γραφείο Περιβάλλοντος ii) Γραφείο Πρασίνου και Πολιτικής Προστασίας. Ενότητα Ε : Υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας, παιδείας και πολιτισμού [Κάθετες Υπηρεσίες] Αυτοτελές Τμήμα Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας και Πολιτισμού α ) Γραφείο Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτικών Ισότητας των Φύλων, β ) Γραφείο Προστασίας και Προαγωγής της Δημόσιας Υγείας και γ ) Γραφείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Πολιτισμού. Ενότητα ΣΤ : Υπηρεσίες υποστήριξης [Κάθετες & Οριζόντιες Υπηρεσίες] 1. Διεύθυνση Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών [Οριζόντιες Υπηρεσίες] α ) Τμήμα Διοικητικών Υπηρεσιών i) Γραφείο Υποστήριξης των Πολιτικών Οργάνων του Δήμου, ii) Γραφείο Δημοτικής Κατάστασης και Ληξιαρχείου, iii) Γραφείο Αλλοδαπών και Μετανάστευσης και iv) Γραφείο Ανθρώπινου Δυναμικού και Διοικητικής Μέριμνας. β ) Τμήμα Οικονομικών Υπηρεσιών. i) Γραφείο Προϋπολογισμού και Λογιστηρίου, ii) Γραφείο Προμηθειών και Υπηρεσιών, iii) Γραφείο Εσόδων και Περιουσίας και iv) Γραφείο Ταμείου. 2. Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών [Κάθετες Υπηρεσίες] α ) Τμήμα Μελετών και Κατασκευής Έργων i) Γραφείο Προγραμματισμού και Μελετών ii) Γραφείο Κατασκευής και Συντήρησης Υποδομών β ) Τμήμα Συγκοινωνιών και Εγκαταστάσεων. i) Γραφείο Συγκοινωνιών και Κυκλοφορίας ii) Γραφείο Εγκαταστάσεων και Αδειοδοτήσεων. 3. Διεύθυνση Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.) [Οριζόντιες Υπηρεσίες] i) Τμήμα Εξυπηρέτησης Πολιτών ii) Τμήμα Εσωτερικής Ανταπόκρισης. Νομικά Πρόσωπα Τα νομικά πρόσωπα και οι οργανισμοί του δήμου Δυτικής Αχαΐας παρουσιάζονται παρακάτω: Οργανισμός Τοπικής Ανάπτυξης Δυμαίων [Κάθετες Υπηρεσίες] Περιλαμβάνει τα εξής τμήματα: Σελίδα 24 από 101

o Δημοτικός Παιδικός Σταθμός o Αθλητικό Κέντρο o Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Δυμαίων [Κάθετες Υπηρεσίες]: Βάσει της υπ αριθμ. 39/2011 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Δυτικής Αχαΐας, συγχωνεύθηκαν οι κοινωφελείς επιχειρήσεις των συνενούμενων στο Δήμο Δυτικής Αχαΐας τέως Δήμων Δύμης, Λαρίσου, Μόβρης και Ωλενίας, και συστάθηκε νέα κοινωφελής δημοτική επιχείρηση με την επωνυμία «Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Δυμαίων (Κ.Ε.Δ.ΔΥ.)». Σκοπός της επιχείρησης είναι η συντονισμένη παρέμβαση για την ανάπτυξη και διαχείριση δράσεων, λειτουργιών και δραστηριοτήτων στους τομείς της κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης και ο καθορισμός ενός μακροχρόνιου πλαισίου, το οποίο θα αποσκοπεί στην ουσιαστική και ολοκληρωμένη κοινωνική ανάπτυξη του Δήμου Δυτικής Αχαΐας Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης & Αποχέτευσης Δυμαίων [Κάθετες Υπηρεσίες]: Η Δημοτική Αρχή του νεοσύστατου Δήμου Δυτικής Αχαΐας, προχώρησε στην ίδρυση της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Δυμαίων (σύμφωνα με την υπ αριθ. 62/11 Απόφαση Δ.Σ. Δυτικής Αχαΐας), βάζοντας σαν κύριο στόχο την ολοκληρωμένη, συνετή, αποτελεσματική και ποιοτική διαχείριση του κυκλώματος ύδρευσης και αποχέτευσης στον Δήμο μας. Με την ίδρυση της ΔΕΥΑ Δυμαίων, η Δημοτική Αρχή φροντίζει ώστε οι αρχές που θέλουν το νερό ως κοινωνικό αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα να γίνουν δέσμευση έναντι όλων των Δημοτών της. Όργανα διοίκησης και επιτροπές του Δήμου Τα όργανα διοίκησης του δήμου Δυτικής Αχαΐας είναι: Δήμαρχος Αντιδημαρχίες o o o o o Οικονομικών-Διοίκησης-Παιδείας & Αναπληρωτής Δημάρχου Τεχνικών Έργων- Ύδρευσης Αποχέτευσης -Ηλεκτροφωτισμού- Αθλητισμού- Πολιτικής Προστασίας Εύρυθμης Λειτουργίας Δήμου & Ανάπτυξης-Πολεοδομίας - Κυκλοφοριακού- Περιβάλλοντος-Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης-ΣΧΟΟΑΠ Καθαριότητας-Χ.Υ.Τ.Α. ΦΛΟΚΑ Αγροτικής Ανάπτυξης-Γεωργίας-Αλιείας & Κτηνοτροφίας-Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης Δημοτικό Συμβούλιο το οποίο απαρτίζεται από 33 μέλη. Τοπικά Συμβούλια: o Δημοτικής Κοινότητας Κάτω Αχαΐας o Δημοτικής Κοινότητας Μετοχίου o Τοπικής Κοινότητας Αγιοβλασιτίκων o Τοπικής Κοινότητας Λακκόπετρας o Τοπικής Κοινότητας Λιμνοχωρίου o Τοπικής Κοινότητας Λουσικών Σελίδα 25 από 101

o Τοπικής Κοινότητας Αγίου Νικολάου Κράλη o Τοπικής Κοινότητας Αγίου Νικολάου Σπάτων o Τοπικής Κοινότητας Αγίου Στεφάνου o Τοπικής Κοινότητας Αλισσού o Τοπικής Κοινότητας Άνω Αχαΐας o Τοπικής Κοινότητας Άνω Σουδενεΐκων o Τοπικής Κοινότητας Απιδεώνος o Τοπικής Κοινότητας Αράξου o Τοπικής Κοινότητας Άρλας o Τοπικής Κοινότητας Αχαικού o Τοπικής Κοινότητας Βελιτσών o Τοπικής Κοινότητας Ελαιοχωρίου o Τοπικής Κοινότητας Καγκαδίου o Τοπικής Κοινότητας Καραιίκων o Τοπικής Κοινότητας Κάτω Αλισσού o Τοπικής Κοινότητας Κάτω Μαζαρακίου o Τοπικής Κοινότητας Ματαράγκα o Τοπικής Κοινότητας Μιτοπόλεως o Τοπικής Κοινότητας Μιχοίου o Τοπικής Κοινότητας Μύρτου o Τοπικής Κοινότητας Νιφοραιίκων o Τοπικής Κοινότητας Πέτα o Τοπικής Κοινότητας Πετροχωρίου o Τοπικής Κοινότητας Πορτών o Τοπικής Κοινότητας Ριόλου o Τοπικής Κοινότητας Σαγαιίκων o Τοπικής Κοινότητας Σαντομερίου o Τοπικής Κοινότητας Φλόκα o Τοπικής Κοινότητας Φράγκας o Τοπικής Κοινότητας Φωσταίνης o Τοπικής Κοινότητας Χαικαλίου o Τοπικής Κοινότητας Χαραυγής o Τοπικής Κοινότητας Κρίνου Επιτροπές Δήμου o o o Οικονομική Επιτροπή Επιτροπή Ποιότητας Ζωής Επιτροπή Διαβούλευσης Σελίδα 26 από 101

2.1.1.6. Θέση & Ρόλος του Δήμου στην Περιφερειακή Ενότητα & στην Περιφέρεια Ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας προήλθε από συνένωση των πρώην δήμων Δύμης, Λαρίσου, Μόβρης και Ωλενίας στα πλαίσια του προγράμματος Καλλικράτης. Ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας καταλαμβάνει το δυτικότερο τμήμα της περιφερειακής ενότητας Αχαΐας. Έτσι, στα δυτικά συνορεύει με τον νομό Ηλείας, ενώ η ανατολική του πλευρά συνορεύει με τον δήμο Ερύμανθου ενώ βορειοανατολικά συνορεύει με τον Δήμο Πατρών. Στα νότια ο δήμος συνορεύει με την Περιφερειακή Ενότητα Ηλείας ενώ νοτιοανατολικά με το Δήμο Ερύμανθου. Η έκταση και ο πληθυσμός σε σχέση με την περιφερειακή ενότητα παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 2.4. Πραγματικός πληθυσμός και έκταση του Δήμου Δυτικής Αχαΐας ως ποσοστό των αντίστοιχων συνόλων της Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας Δήμος Πραγματικός πληθυσμός % επί του πληθυσμού της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αχαΐας (2001) 31.275 9,69 Δυτικής Αχαΐας (2011) 26.055 8,40 Έκταση(τ.χμ.) % επί της έκτασης της Περιφερειακής Ενότητας 573,300 17,52% Πίνακας 2.5. Αναπτυξιακή φυσιογνωμία της Περιφερειακής Ενότητας στην οποία υπάγεται γεωγραφικά ο Δήμος ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΥΠΑΓΕΤΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ο ΔΗΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: 2008 18.738 ΑΕΠ κατά κεφαλή σε ευρώ 2012 15.040 2008 2,5% ΑΕΠ (% του μέσου όρου της χώρας) 2012 2.4% ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: 2008 2012 ΑΕΠ % ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 3,9% 5,4% ΑΕΠ % ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 19,4% 12,5% ΑΕΠ % ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 76,7% 82,1% ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ: ΖΩΝΗ Γ Επιχορήγηση επενδυτικών σχεδίων για μεγάλες επιχειρήσεις 40 Επιχορήγηση επενδυτικών σχεδίων για μεσαίες επιχειρήσεις 45 Επιχορήγηση επενδυτικών σχεδίων για μικρές επιχειρήσεις 50 % ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ: Πλήθος ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ (Περιγραφή ή Τίτλος) 1 Κρατικός Αερολιμένας Αράξου. Το αεροδρόμιο του Αράξου βρίσκεται στην Κάτω Αχαΐα. Ξεκίνησε να λειτουργεί το 1984 και οι κύριες δραστηριότητές του είναι η υποστήριξη των αεροσταθμών επιβατών και της στάθμευσης των αεροσκαφών Σελίδα 27 από 101

Τα τελευταία χρόνια έχουν υλοποιηθεί παρεμβάσεις που βελτιώνουν τις δυνατότητες εξυπηρέτησης των διακινούμενων επιβατών. Οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις στον Αερολιμένα Αράξου το 2014 ανήλθαν σε 73.821 επιβάτες (αύξηση κατά 5,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος 2013), ακολουθώντας τη γενική ανοδική πορεία των αφίξεων στα αεροδρόμια της χώρας. ΛΙΜΑΝΙΑ (Περιγραφή ή Τίτλος) 3 1. Λιμάνι Πάτρας 2. Λιμάνι Αιγίου 3. Λιμάνι Ρίου ΟΔΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ (Περιγραφή ή Τίτλος) 1 Με βάση τον αρχικό σχεδιασμό της Ολυμπίας Οδού (Ελευσίνα-Κόρινθος-Πάτρα-Πύργος-Τσακώνα), θα αναβαθμιζόταν η σύνδεση του Δήμου Δυτικής Αχαΐας με άλλες πόλεις όπως η Αθήνα, η Πάτρα, ο Πύργος και η Καλαμάτα. Ωστόσο, το τμήμα Πάτρα-Πύργος-Τσακώνα αφαιρέθηκε αφαιρέθηκε από τη σύμβαση παραχώρησης της Ολυμπίας Οδού, βάσει του νόμου 4219/13 για την επανεκκίνηση των τεσσάρων οδικών έργων παραχώρησης. Πλέον, βρισκόμαστε σε αναμονή της δημοπράτησης του έργου, το οποίο έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και έχει διασφαλισμένη χρηματοδότηση από το Σ.Ε.Σ. ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ (Περιγραφή ή Τίτλος) 1 Το 2011 διακόπηκαν τα δρομολόγια του ΟΣΕ που συνέδεαν το Δήμο Δυτικής Αχαΐας με το υπόλοιπο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας, στο πλαίσιο ευρύτερων περικοπών δρομολογίων που κρίθηκαν ασύμφορα. Σήμερα, εξελίσσονται από την ΕΡΓΟΣΕ οι μελέτες για την κανονικοποίηση της μετρικής γραμμής Πάτρα Πύργος Καλαμάτα. Οι μελέτες που θα ολοκληρωθούν εντός της επόμενης χρονιάς αφορούν στη φάση αυτή το τμήμα Πάτρα - Πύργος - Ολυμπία. Οι μελέτες που συγχρηματοδοτούνται από το Ταμείο Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών αφορούν τη γραμμή Πάτρα Πύργος, συνολικού μήκους 120 χιλιομέτρων, που έχει χωριστεί σε δύο τμήματα, ως εξής: o Πάτρα Σιδηροδρομικός Σταθμός Καβάσιλων με προϋπολογισμό 2.915.875 ευρώ και μήκος δικτύου 52 χιλιομέτρων. o Σιδηροδρομικός Σταθμός Καβάσιλων Πύργος με προϋπολογισμό μελέτης 2.214.977 ευρώ για τα συνολικά 68 χιλιόμετρα της συγκεκριμένης γραμμής. Οι μελέτες αυτές προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2015, συμπεριλαμβανομένων και των περιβαλλοντικών όρων, προκειμένου το έργο να είναι ώριμο ώστε να διεκδικήσει κονδύλια για τη χρηματοδότηση της κατασκευής του από την 5η προγραμματική περίοδο. Από τα στοιχεία των μελετών που έχουν ήδη γίνει προκύπτει ότι το κόστος ολοκλήρωσης του έργου θα είναι της τάξης των 250-300 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, ένα τρέχον και άμεσο αίτημα του Δήμου είναι η επέκταση του προαστιακού σιδηροδρόμου Πάτρας προς την Κάτω Αχαΐα. Μάλιστα, ο αντιπεριφερειάρχης κ. Γρηγόρης Αλεξόπουλος, έχει δεσμευθεί ότι θα είναι το πρώτο έργο που θα ενταχθεί στο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης 2014-2020. Σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη, το έργο είναι πλήρως ώριμο και θα περιλαμβάνει την αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής και των αποβάθρων στην υφιστάμενη μετρική σιδηροδρομική γραμμή, στο τμήμα από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Αγίου Ανδρέα της Πάτρας, έως τον σιδηροδρομικό σταθμό της Κάτω Αχαΐας. Το συνολικό μήκος της γραμμής θα φθάνει 20,8 χιλιόμετρα και η απόσταση από Πάτρα προς Κάτω Αχαΐα θα καλύπτεται σε περίπου μία ώρα, ενώ θα κατασκευαστούν ακόμη οκτώ στάσεις. Επίσης, σύμφωνα με τον Γρηγόρη Αλεξόπουλο, «θα επιδιωχθεί σε συνεργασία με το αστικό και υπεραστικό ΚΤΕΛ, ώστε να εξυπηρετηθούν οι μετακινήσεις μεταξύ δημοτικών διαμερισμάτων, καθώς και οι μετακινήσεις των εργαζομένων από και προς τη βιομηχανική περιοχή και το βιοτεχνικό πάρκο». Ακόμη, η στάση Ανθείας θα εξυπηρετήσει όσους θέλουν να μετακινηθούν από και προς το νέο λιμάνι της Πάτρας. Τέλος είναι απαραίτητο να υπάρξει μέριμνα για την μετακίνηση των επιβατών από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Κάτω Αχαΐας προς την πόλη και το αεροδρόμιο του Αράξου. ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ (Περιγραφή ή Τίτλος) 1 Εμπορευματικός Σταθμός ΟΣΕ Πάτρας ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ/ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ (Περιγραφή ή Τίτλος): 1. Πανεπιστήμιο Πατρών 2. Ανώτατο Τεχνολογικό Ίδρυμα Πάτρας ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΠΟΛΕΙΣ (Περιγραφή ή Τίτλος): Σελίδα 28 από 101

Επιστημονικό Πάρκο Πατρών ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΚΤΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ (Περιγραφή ή Τίτλος): Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων (Ι.Τ.Υ.Ε.) «Διόφαντος» Ερευνητικό Ινστιτούτο Χημικής Μηχανικής & Χημ. Διεργασιών Υψηλής θερμοκρασίας (ΙΤΕ/ΕΙΧΗΜΥΘ) ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΚΑ: Πλήθος ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (Περιγραφή ή Τίτλος) 1 Βιομηχανική Περιοχή Πατρών η οποία βρίσκεται στην περιοχή Κάτω Μαζαράκι στην Δ.Ε. Ωλενίας του δήμου Δυτικής Αχαΐας ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΠΑΡΚΑ (Περιγραφή ή Τίτλος) 1 Βιοτεχνικό Πάρκο Πάτρας: Η περιοχή στην οποία βρίσκεται το Βιοτεχνικό Πάρκο Γλαύκου Πάτρας βρίσκεται στην νότια άκρη του Σχεδίου πόλης της Πάτρας. Στην περιοχή που βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση και με το κατασκευαζόμενο νέο λιμάνι της πόλης, οργανώθηκε ένας χώρος μεγαλύτερος των 600 στρεμμάτων και μετατράπηκε σε Βιοτεχνικό Πάρκο, παρέχοντας στις εγκατεστημένες υπηρεσίες υποδομές και υπηρεσίες όπως οδοποιία, ύδρευση, αποχέτευση ακαθάρτων, αποχέτευση ομβρίων, πυρόσβεση, ηλεκτροδότηση και ηλεκτροφωτισμός, χώροι στάθμευσης, ελεύθεροι χώροι, χώροι πρασίνου καθώς και μονάδα βιολογικού καθαρισμού. Τέλος, το Πάρκο Περιλαμβάνει κτήριο διοίκησης για τη στέγαση του φορέα διαχείρισης και των υπηρεσιών υποστήριξης της λειτουργίας. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ: Πλήθος ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 10 1. Περιφερειακό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών 2. Περιφερειακό Κρατικό Νοσοκομείο «Άγιος Ανδρέας» 3. Καραμανδάνειο Νοσοκομείο Παίδων 4. Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος 5. Γενικό Νοσοκομείο Αιγίου 6. Γενικό Νοσοκομείο Καλαβρύτων 7. 409 Στρατιωτικό Νοσοκομείο Πατρών 8. Ολύμπιον Α.Ε. - ιδιωτική κλινική 9. Ιδιωτικό Μαιευτήριο Πατρών 10. Ιδιωτική Κλινική Μαιευτήριο ΗΩ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ: Πλήθος ΚΛΙΝΕΣ ΣΕ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ - ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ 7.442 ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 1 Σελίδα 29 από 101