Εργαστήρι Τέχνης για παιδιά στη Χαλκίδα

Εργαστήρι Τέχνης για παιδιά στη Χαλκίδα διπλωματική εργασία _ τομέας συνθέσεων _ Μάρτιος 2012 σπουδάστριες: Γιόκαρη Αικατερίνη _ Γκιόλα Θεοδώρα επιβλέπουσα καθηγήτρια: Τσιράκη Σοφία

Εργαστήρι Τέχνης για παιδιά στη Χαλκίδα διπλωματική εργασία _ τομέας συνθέσεων _ Μάρτιος 2012 σπουδάστριες: Γιόκαρη Αικατερίνη _ Γκιόλα Θεοδώρα _ επιβλέπουσα καθηγήτρια: Τσιράκη Σοφία

η πόλη _ Χαλκίδα Θέμα της διπλωματικής αυτής είναι ένα εργαστήρι τέχνης για παιδιά στη Χαλκίδα. Η Χαλκίδα είναι η πρωτεύουσα της Εύβοιας και λειτουργεί ως κέντρο για το νησί. Ο ρόλος της πόλης είναι διπλός καθώς πέρα από κέντρο του νησιού, λειτουργεί και ως προάστιο της Αθήνας. Η σύνδεση με την πρωτεύουσα πραγματοποιείται είτε μέσω της Εθνικής Οδού, είτε μέσω του σιδηροδρόμου. πρωτεύουσα Νομού Εύβοιας έκταση: 412,38 τ.χμ. πληθυσμός: 102.420 πυκνότητα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο: 241,12

Ιδιαιτερότητα της σημερινής εικόνας της πόλης είναι η σύνδεσή της με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσα από δύο γέφυρες, την υψηλή, κρεμαστή γέφυρα και τη γέφυρα του Ευρίπου. Χαρακτηριστικό της πόλης είναι ο παραλιακός πεζόδρομος, πόλος έλξης των Χαλκιδαίων και των Αθηναίων κυρίως τα σαββατοκύριακα, καθώς εκεί συγκεντρώνονται οι περισσότερες δραστηριότητες αναψυχής της πόλης. Οι διάφορες ιστορικές φάσεις αποτυπώνονται στα κτίρια και στον αστικό ιστό της πόλης και πολλά κελύφη κτιρίων παραμένουν σήμερα αναξιοποίητα. γκραβούρα _ εποχή Ενετοκρατίας 3000 π.χ. _ νεολιθική εποχή _ πρώτα ίχνη κατοίκησης 8ος αιώνας π.χ. _ γεωμετρική εποχή _ ακμή της αρχαίας πόλης γέφυρα του Ευρίπου 7ος αιώνας μ.χ. _ μεταφορά πόλης στο στενό του Ευρίπου παραλιακό μέτωπο 540 μ.χ. _ κατασκευή πρώτης γέφυρας στο στενό του Ευρίπου 1204-1470 _ ενετοκρατία 1470-1833 _ οθωμανική κυριαρχία 1836 _ έγκριση πολεοδομικού σχεδίου τέλη 19ου αιώνα _ επέκταση της πόλης προς τα ανατολικά 1985 _ έγκριση γενικού πολεοδομικού σχεδίου 1993 _ κατασκευή υψηλής γέφυρας ρωμαϊκό υδραγωγείο _ καμάρες παραλιακό μέτωπο άποψη της πόλης και του στενού του Ευρίπου υψηλή γέφυρα παλιά δημοτική αγορά παλιά δημοτική αγορά περιοχή Αγίας Παρασκευής

Έχοντας καταγράψει κάποια σημεία ενδιαφέροντος μέσα στην πόλη, προτείνουμε μία διαδρομή πεζών που τα συνδέει, ξεκινώντας από τη γέφυρα του Ευρίπου και καταλήγοντας στην περιοχή μελέτης. Η πορεία αυτή συνδέει διάφορα αξιοθέατα της πόλης, αλλά και αναξιοποίητα κελύφη κτιρίων, όπως είναι η δημοτική αγορά, το μακαρονάδικο και το δάριγκ, τα οποία θα μπορούσαν να δεχθούν πολιτιστικές λειτουργίες. Η πορεία αυτή διέρχεται από το σημερινό κέντρο πόλης και γειτνιάζει με το ιστορικό κέντρο της Χαλκίδας, αλλά και με τον παραλιακό πεζόδρομο. διαδρομή στο χώρο και στο χρόνο πεζόδρομος στο σημερινό κέντρο πόλης κάστρο Καράμπαμπα γέφυρα Ευρίπου Α.Σ.Α.Χ. - αλευρόμυλος Δήμητρα τζαμί περιοχή Αγίας Παρασκευής αρχαιολογικό μουσείο συναγωγή αγορά Αγία Παρασκευή Λαογραφικό μουσείο δημοτική αγορά περιοχή Αγίας Παρασκευής μακαρονάδικο μακαρονάδικο σημερινό κέντρο πόλης ιστορικό κέντρο πόλης πρώην βιομηχανική ζώνη Δάριγκ Αρέθουσα κελύφη βιομηχανικών κτιρίων εργοστάσιο Γεωργιάδη η ταυτότητα της περιοχής Η επέμβασή μας πραγματοποιείται στην περιοχή του Αγίου Στεφάνου. Πρόκειται για περιοχή ιδιαίτερης ιστορικής αξίας, καθώς ευρήματα μαρτυρούν την κατοίκησή της από τη νεολιθική ως την ελληνορωμαϊκή εποχή. Στην περιοχή είχαν συσπειρωθεί, ήδη από τον 8ο π.χ. αιώνα, οικισμοί σε μία ενότητα, η οποία είχε ως κέντρο την επίπεδη περιοχή γύρω από τον κόλπο του Αγίου Στεφάνου και το Βαθροβούνι ως φυσική οχύρωση. Αυτή η οικιστική ενότητα αποτέλεσε και τον πρώτο πυρήνα οικιστικής ανάπτυξης της πόλης. Επίσης, το φυσικό λιμάνι της περιοχής έπαιξε σημαντικό ρόλο στο εξαγωγικό εμπόριο. Ως τις αρχές του προηγούμενου αιώνα η περιοχή ήταν ένας ειδυλλιακός τόπος αναψυχής, γεμάτος πράσινο, όπου υπήρχαν στρατιωτικά παραπήγματα εγκαταλελειμμένα από χρόνια, τα οποία φιλοξένησαν πρόσφυγες. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα η περιοχή έγινε σημαντικός βιομηχανικός πυρήνας και έπαιξε ρόλο στην ανάπτυξη της πόλης. Μετά την κατεδάφιση των μεσαιωνικών τειχών της Χαλκίδας, οι μικρές βιομηχανίες της περιοχής εκείνης μεταφέρθηκαν στον Άγιο Στέφανο, όπου υπήρχε άφθονο νερό, εύκολη επικοινωνία με την πόλη και με τους γύρω αγροτικούς οικισμούς, αλλά και με τη βόρεια και νότια Εύβοια, ενώ παράλληλα δινόταν και η δυνατότητα μεταφοράς των εμπορευμάτων μέσω θαλάσσης. Σήμερα, μάρτυρες αυτού του βιομηχανικού χαρακτήρα της περιοχής στέκουν τα κελύφη βιομηχανικών κτιρίων ερημωμένα και αναξιοποίητα. Σε γενικές γραμμές τα κτίρια αυτά χτίστηκαν την περίοδο 1900-1927, έχουν πέτρινο φέροντα οργανισμό και οι τοιχοποιίες τους είναι λιθοδομές ή συνδυασμός πέτρας και συμπαγών οπτολίθων. Τα περισσότερα από τα κτίρια αυτά είναι σε καλή κατάσταση και χάρη στα μεγάλα ύψη και στους ενιαίους τους χώρους μπορούν να δεχτούν νέες χρήσεις πολιτιστικού χαρακτήρα, όπως προβλέπεται και από το σχέδιο πόλης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και η περίπτωση του παλιού οινοποιείου της Αρέθουσας, το οποίο προβλέπεται να γίνει διαχρονικό μουσείο της πόλης. Με την πρόσφατη διάνοιξη του δρόμου που έρχεται από την υψηλή γέφυρα και καταλήγει στη συμβολή των οδών Στύρων και 28ης Οκτωβρίου, άλλαξε ο χαρακτήρας της περιοχής, που λειτουργεί πλέον ως νότια είσόδο της πόλης. Επίσης, επιβαρύνθηκε η κυκλοφορία και Βαθροβούνι νέες δραστηριότητες, εμπορικού κυρίως χαρακτήρα, αναπτύχθηκαν στην περιοχή οδηγώντας στη δημιουργία κτιρίων μεγάλου ύψους. Ο δρόμος αυτός αποκόπτει ουσιαστικά την περιοχή από το θαλάσσιο μέτωπο. Στον Άγιο Στέφανο βρίσκονται και οι πηγές της Αρέθουσας οι οποίες από την αρχαιότητα θεωρούνταν ιερές. Σήμερα τίποτα δε δηλώνει την ύπαρξη τους και τα νερά τους χάνονται μέσα από τις καλαμιές στη θάλασσα. Το φυσικό τοπίο της περιοχής παρουσιάζει ενδιαφέρον. Σε αυτή αναπτύσσονται καλάμια, αρμυρίκια, ευκάλυπτοι και γενικότερα υψηλή και χαμηλή βλάστηση, τα οποία εντοπίζονται κυρίως στο πάρκο του Λαού, σε έναν πυρήνα αστικού πρασίνου που δημιουργήθηκε μέσα από έργα επιχωματώσεων κατά τη δεκαετία του 80, αλλάζοντας σημαντικά το σχήμα της ακτογραμμής. παλιά και νέα ακτογραμμή

Αρέθουσα οπτική φυγή προς τη θάλασσα πάρκο του Λαού εργοστάσιο Κόντη μαρίνα ερασιτεχνών ψαράδων οπτική φυγή προς τη θάλασσα αεροφωτογραφία της περιοχής περιοχή κολυμβητηρίου αεροφωτογραφία της περιοχής

Διαμορφώνουμε το πάρκο με πιο καθαρές χαράξεις συγκρητικά με τις υφιστάμενες. Οι νέες αυτές χαράξεις αποτελούν συνέχεια της πορείας πεζών που προτείνουμε, αλλά και συνέχεια των δρόμων της πόλης. Οι κύριες διαδρομές του πάρκου περνούν και πάνω από το δρόμο με πεζογέφυρες, στοχεύοντας στη σύνδεση των δύο περιοχών που αποκόπτει τώρα ο δρόμος. Το στοιχείο του νερού ενισχύεται με τη διαπλάτυνση του υφιστάμενου καναλιού, με τη δημιουργία μίας μικρής λίμνης και με τη διαμόρφωση πορειών παράλληλα στο νερό. Η περιοχή του πάρκου σήμερα είναι τελείως επίπεδη, καθώς έχει προκύψει από επιχωματώσεις. Δημιουργούμε, λοιπόν, ένα γήλοφο γύρω από τη λίμνη, προστατεύοντας με αυτό τον τρόπο το πάρκο από την κίνηση του δρόμου και δημιουργώντας μάλιστα ένα παιχνίδι με το έδαφος. Άλλο κύριο στοιχείο της λύσης μας είναι μία αλέα φυλλοβόλων δέντρων, η οποία συνδέει την πόλη και την Αρέθουσα με το κτίριό μας. Δημιουργείται με τον τρόπο αυτό ένα δίπολο πολιτισμού με κέντρο το Πάρκο του Λαού. Επιλέγουμε για τη φύτευση της αλέας φυλλοβόλα δέντρα γιατί επιθυμούμε η εικόνα της να αλλάζει με το πέρασμα των εποχών. Στην κεντρική περιοχή του πάρκου τοποθετούμε κήπους με θάμνους και πόες, των οποίων τα παρτέρια ορίσονται με τις δευτερεύουσες διαδρομές. Διατηρούμε την υπάρχουσα βλάστηση και ενισχύουμε αυτή των μετώπων με πυκνές φυτεύσεις για την προστασία του πάρκου από τους γύρω δρόμους. Στο τμήμα του πάρκου το οποίο γειτνιάζει με τον αστικό ιστό επιλέγουμε σημειακές φυτεύσεις, ώστε να είναι σταδιακή η μετάβαση από το αστικό στο φυσικό τοπίο. Παράλληλα με το κανάλι και σε στα όρια του πάρκου διαμορφώνουμε έναν ποδηλατόδρομο αναψυχής. Τέλος, συγκεντρώνουμε τις δραστηριότητες αθλητισμού σε μία ζώνη, η οποία περιλαμβάνει το δημοτικό γυμναστήριο και κολυμβητήριο καθώς και τη μαρίνα ερασιτεχνών ψαράδων της περιοχής, της οποίας τροποποιούμε το σχήμα. διάγραμμα κινήσεων η πρότασή μας για την περιοχή υφιστάμενες χρήσεις γης διάγραμμα φυτεύσεων

Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας Το Εργαστήρι Τέχνης που μετεστεγάζουμε υπάρχει ήδη στη Χαλκίδα. Ιδρύθηκε το 1978 από τον τότε δήμαρχο Γιάννη Σπανό και από τους ζωγράφους Χαρίκλεια και Δημήτρη Μυταρά. Σήμερα το διευθύνει η Χαρίκλεια Μυταρά. Το 1980 δημιουργήθηκε το πρώτο εικαστικό τμήμα για ενήλικες. Από το 1985 το εργαστήρι στεγάζεται κυρίως σε ένα νεοκλασσικό κτίριο το οποίο βρίσκεται στην πλατεία του Αγίου Δημητρίου. Το κτίριο αυτό ανήκει στο Δήμο και το παραχωρεί στο Εργαστήρι. Αρχικά το Εργαστήρι ήταν δημόσιο αλλά πλέον είναι ιδιωτικό, με χαμηλό κόστος διδάκτρων. Σκοπός του είναι η πολιτιστική και εικαστική ανάπτυξη της πόλης. Το Εργαστήρι Τέχνης της Χαλκίδας, από την ίδρυσή του, οργανώνει ετήσιες εκθέσεις των μαθητών του και συμμετέχει σε ομαδικές εκθέσεις στην υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα συνεργάζεται με σημαντικούς φορείς για εκθέσεις και ομιλίες που πραγματοποιούνται στη Χαλκίδα. Πραγματοποιεί, επίσης, εκπαιδευτικές εκδρομές - επισκέψεις σε μουσεία, αίθουσες τέχνης και θέατρα. Οι μαθητές του εργαστηρίου, ακόμη, συμμετέχουν στα δρώμενα της πόλης, όπως το καρναβάλι και η γιορτή του χαρταετού. Τα μαθήματα του εργαστηρίου είναι ζωγραφική, σχέδιο, κόμικ, φωτογραφία, κόσμημα, αγιογραφία, ιστορία τέχνης, κεραμεική, εικαστική αναζήτηση, γλυπτική, χαρακτική, θέατρο και σκηνογραφία. Πέρα από τα μαθήματα και τις γενικότερες δραστηριότητες του εργαστηρίου, διατηρεί το δικαίωμα να κρατάει στο αρχείο του δύο με τρία έργα το χρόνο από κάθε μαθητή. Με τον τρόπο αυτό έχει δημιουργηθεί ένα αρχείο έργων μαθητών, εμπλουτισμένο με βιβλία και περιοδικά τέχνης. Το σύνολο αυτό είναι προσβάσιμο από κάθε πολίτη ή επισκέπτη της πόλης. Θεωρούμε πως οι σημερινές εγκαταστάσεις του εργαστηρίου δεν επαρκούν και για αυτό δημιουργούμε ένα νέο κτίριο για το Εργαστήρι στο Πάρκο του Λαού. Στεγάζουμε στο νέο αυτό κτίριο τα παιδικά τμήματα καθώς πιστεύουμε πως ένα εργαστήρι που προορίζεται λειτουργεί καλύτερα σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, δίπλα σε ένα πάρκο δηλαδή. Τα μαθήματα του εργαστηρίου ήδη πρακολουθούνται από παιδιά από όλο το νησί καθώς και από άλλες κοντινές πόλεις, όπως η Αθήνα και το Σχηματάρι. Έτσι, δικαιολογείται η τοποθέτησή του στην κομβική θέση της εισόδου στην πόλη.

συνθετική διερεύνηση _ πρώτες χαράξεις Η κεντρική ιδέα για το κτίριό μας ήταν να αποτελεί συνέχεια μιας διαδρομής πεζών που προτείνουμε μέσα στην πόλη, η οποία καταλήγει στο πάρκο και στρέφεται προς τη θάλασσα. Το κτίριο είναι ουσιαστικά μία ανοδική πορεία που γεννάται από το έδαφος και καταλήγει σε μία σημειακή έξαρση, στο παρατηρητήριο, το οποίο σηματοδοτεί την είσοδο στο κτίριο και παράλληλα το καθιστά τοπόσημο για την πόλη. γραμμή στο επίπεδο _ γραμμή στο χώρο Κάτι που μας ώθησε να δουλέψουμε με γραμμές και σημεία είναι η γραμμική ανάπτυξη των γειτονικών βιομηχανικών κτιρίων και οι υψικάμινοί τους. Ένα ακόμη στοιχείο που δανιζόμαστε από τα βιομηχανικά κτίρια της περιοχής, είναι η πέτρα που αποτελεί στο δικό μας κτίριο το όριό του. Οι κτιριακοί όγκοι αναπτύσσονται σε ένα Γ, του οποίου κέντρο αποτελεί μία πλατεία που βρίσκεται λίγο χαμηλότερα από το επίπεδο του εδάφους. Η πλατεία αυτή είναι η καρδιά του κτιρίου μας και η πρόσβαση σε αυτήν πραγματοποιείται μέσω κεκλιμένων επιπέδων. Χωρίζουμε τα μαθήματα του εργαστηρίου σε τέσσερις τομείς και προβλέπουμε τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργαστηρίων. Οι χώροι των εργαστηρίων μας είναι ενιαίοι και μπορούν να λειτουργούν ως εκθεσιακοί χώροι τις ώρες που δεν πραγματοποιούνται τα μαθήματα. Μπαίνοντας στο κτίριο έχει κανείς εποπτεία όλου του χώρου και των κινήσεων. Στο ισόγειο βρίσκεται το καφέβιβλιοθήκη όπου διατηρείται και το αρχείο του εργαστηρίου, καθώς και βιβλία και περιοδικά τέχνης. Τα εργαστήρια στεγάζονται με μία μεταλλική αναδιπλούμενη στέγη και ένας πέτρινος τοίχος ορίζει την υπαίθρια έκθεση που πραγματοποιείται κάθε Ιούνιο. Στα όρια του κτιρίου διαμορφώνουμε έναν γήλοφο, στην ίδια λογική με το γήλοφο του πάρκου, αποτελώντας έτσι το αρνητικό της κεντρικής πλατείας. γραμμή στο επίπεδο _ γραμμή στο χώρο _ γραμμική ανάπτυξη βιομηχανικών κτιρίων ανοδική πορεία _ έξαρση _ σημείο _ παρατηρητήριο _ καμινάδα πέτρα _ μνήμη βιομηχανικών κτιρίων

κάτοψη επιπέδου - +0.00 κάτοψη επιπέδου +4.00

κάτοψη επιπέδου +8.00

τομή α-α τομή γ-γ τομή β-β τομή δ-δ

τομή ε-ε βόρεια όψη οικοδομικές λεπτομέρειες