Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α

Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α

Πρόλογος Ναοί της Αρχαϊκής εποχής Οι κίονες και τα μαθηματικά τους-σχεδίαση Υλοποίηση Επίλογος Πηγές

Αποτελείται από τρία μέρη, τη βάση, τον κορμό, που μπορεί να είναι λείος ή να έχει ραβδώσεις ή ανάγλυφες παραστάσεις όπως οι θριαμβικοί κίονες, και το κιονόκρανο. Ο Κίονας είναι στύλος από ξύλο, πέτρα ή μέταλλο που στηρίζει μια στέγη, που στην καθομιλουμένη ονομάζεται κολώνα. Η χρήση του είναι γενική στην αρχιτεκτονική όλων των λαών. Ο πέτρινος κίονας, που χωρίς αμφιβολία, προέρχεται από τον ξύλινο, τις περισσότερες φορές αποτελείται από σπονδύλους που ενώνονται με ξύλινους, χάλκινους ή μολύβδινους συνδέσμους και, πιο σπάνια, αποτελούνται από μια μονοκόμματη πέτρα. Είναι συνήθως απλοί, έχουμε όμως και τους δίδυμους ή τρίδυμους κίονες, τους πολυγωνικούς και τους συνεστραμμένους.

1 η ενότητα

Οι ναοί της Αρχαϊκής εποχής, αποτελούμενοι και από τους κίονες, προκαλούν θαυμασμό μέχρι τις ημέρες μας. Πρόκειται για τον τόπο λατρείας των Θεών και τελέσης των μυστηρίων. Οι κίονες, από τους οποίους αποτελούνται, έχουν πολλά χαρακτηριστικά που θα δούμε στις επόμενες διαφάνειες.

Οι κίονες της Αρχαϊκής εποχής διακρίνονται σε δύο ρυθμούς: Τον δωρικό και Τον Ιωνικό ρυθμό

Δωρικός Ρυθμός ονομάζεται στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική, και ειδικότερα στη ναοδομία, ο ρυθμός εκείνος που διακρίνεται για τη λιτότητα, την αυστηρότητα και τη μνημειακότητά του από τον πιο διακοσμητικό Ιωνικό Ρυθμό. Οι απαρχές του Δωρικού Ρυθμού πιστεύεται ότι βρίσκονται στο Άργος και την Κόρινθο, δύο σημαντικά δωρικά κέντρα τέχνης κατά τη Γεωμετρική Περίοδο (8ος αι. π.χ.). Ωστόσο από τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα τόσο πρώιμης εποχής δεν έχουν σωθεί, αφού μάλιστα για την κατασκευή τους θα πρέπει να είχε χρησιμοποιηθεί κυρίως ξύλο. Πράγματι, ο Παυσανίας αναφέρει ότι στον δωρικό ναό της Ήρας στην Ολυμπία είδε έναν ξύλινο κίονα ανάμεσα στους λίθινους. Φαίνεται ότι οι ξύλινοι κίονες αντικαταστάθηκαν σταδιακά με λίθινους. Αυτό δικαιολογεί και το ότι κανένας από αυτούς δεν είναι ίδιος με κάποιον άλλο.

Κύριο χαρακτηριστικό των κιόνων είναι η απουσία βάσης: οι κίονες στηρίζονται απευθείας στον στυλοβάτη. Τα κιονόκρανα είναι λιτά σε σχέση με τους άλλους δύο ρυθμούς. Αποτελούνται από δύο μέρη, τον "εχίνο" και τον "άβακα". Ο "άβακας" είναι το τετραγωνης κάτοψης ανώτερο σημείο του κίονα στο οποίο στηρίζεται το επιστύλιο, ενώ ο "εχίνος" (αχινός) είναι το αμέσως κατώτερο σημείο το οποίο αποτελεί ομαλή μετάβαση από τον "άβακα" στον κυρίως κίονα.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό των δωρικών κιόνων είναι ότι οι αιχμές των ραβδώσεών τους είναι οξύες και όχι επίπεδες όπως στον Ιωνικό και τον Κορινθιακό. Ο θριγκός στα δωρικά κτήρια αποτελείται από δύο μέρη: το επιστύλιο και τη δωρική ζωφόρο. Το επιστύλιο (η ζώνη που ακουμπά ακριβώς πάνω στους κίονες) χαρακτηρίζεται από την απουσία διακοσμητικών στοιχείων με εξαίρεση μία λεπτή ταινία στο ανώτερο μέρος της, που αποτελεί συνέχεια της διακόσμησης των τριγλύφων που βρίσκονται ακριβώς από πάνω. Στη δωρική ζωφόρο, υπάρχει μία συνεχής εναλλαγή από τρίγλυφα και μετόπες.

Οι μετόπες βρίσκονταν ανάμεσα στα τρίγλυφα και ήταν είτε απλά κομμάτια μαρμάρου, είτε έφεραν γραπτές ή ανάγλυφες παραστάσεις. Κατά την αρχαιότητα, τα τρίγλυφα ήταν βαμμένα μπλε ενώ οι μετόπες κόκκινες. Τα τρίγλυφα είναι τρία μακρόστενα και κάθετα λαξεύματα στο μάρμαρο. Το σχέδιό τους καθιερώθηκε ώστε να θυμίζει τα ξύλινα δοκάρια που στέγαζαν παλιότερα τους ναούς. Γι' αυτόν τον λόγο, κάτω ακριβώς από το κάθε ένα (σκαλισμένα στο επιστύλιο) βρίσκονται απομιμήσεις των καρφιών που συγκρατούσαν κάποτε τις ξύλινες δοκούς, που ονομάζονται "σταγόνες".

Το σημαντικότερο πρόβλημα στον σχεδιασμό των δωρικών ναών είναι το λεγόμενο "πρόβλημα της γωνιακής τριγλύφου". Κάθε τρίγλυφος ήταν έτσι τοποθετημένη ώστε να βρίσκεται ακριβώς πάνω από κίονα. Αυτό όμως ήταν αδύνατο να συμβεί στους γωνιακούς. Για τον λόγο αυτό έγιναν διάφορες δοκιμές αρκετά ατυχείς (όπως για παράδειγμα η μεγέθυνση των γωνιακών τριγλύφων). Η λύση δόθηκε με την κατασκευή του Παρθενώνα. Εκεί, οι γωνιακοί κίονες μεταφέρθηκαν λίγο πιο κοντά στους παραπλήσιούς τους και το πλάτος των μετόπων μεγάλωνε σταδιακά προς το κέντρο. Με αυτόν τον τρόπο το μάτι του θεατή ξεγελιέται και δίνει μία συμμετρία στο όλο κτίσμα.

Ο Ιωνικός ρυθμός είναι ένας από τους τρεις αρχαίους κλασικούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς. Κατατάσσεται μεταξύ του Δωρικού και του Κορινθιακού ρυθμού. Κύρια στοιχεία διάκρισης των ρυθμών αυτών είναι η ζωφόρος, τα κιονόκρανα και οι κιονοστοιχίες των αρχαίων κτισμάτων Διακρίνουμε μεταξύ του Μικρασιατικού Ιωνικού ρυθμού και του Αττικού Ιωνικού ρυθμού, οι οποίοι έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά ως προς τη βάση του στύλου και της ζωφόρου.

Σε αντίθεση με τον δωρικό ρυθμό ο κίονας δεν στηρίζεται πάνω στον στυλοβάτη, παρά έχει την δική του βάση. Στους ιωνικούς ναούς της Μικράς Ασίας η βάση συνήθως αποτελείται από μία τετράγωνη πλάκα, τον λεγόμενο πλίνθο. Πάνω στον πλίνθο ακολουθούν διάφορα επιστρώματα που έχουν σχήμα στρογγυλό, και τερματίζουν με εξόγκωση ή προεσοχή. Τα επιστρώματα αυτά συνήθως είναι διακοσμημένα με οριζόντιες αυλακιές. Στον αττικό ιωνικό ρυθμό συχνά συναντάμε βάσεις χωρίς πλίνθο, αλλά με ιδιαίτερα διογκωμένη στρογγυλή βάση. Οι κίονες σε σύγκριση με τους κίονες του δωρικού ρυθμού είναι λεπτότεροι, στενεύουν ελαφρώς προς τα πάνω, και έχουν κατακόρυφες αυλακιές. Τα αυλάκια αντί να συνδέονται μεταξύ τους με οξείες κόψεις, χωρίζονται με μικρές επίπεδες επιφάνειες που είναι ανάμεσά τους. Συνήθως συναντάμε μεταξύ 20 και 24 αυλακιών σε κάθε κίονα, ενώ 24 είναι η κατά προτίμηση κλασική διαρρύθμιση. Το κιονόκρανο είναι λεπτεπίλεπτο, στηρίζεται πάνω στον αστράγαλο, μια λεπτή πλάκα μεταξύ του κίονα και του κιονόκρανου. Έχει πολλά και φαρδιά διακοσμητικά ανάγλυφα και καταλήγει στους κοχλίες δεξιά και αριστερά, πάνω στους οποίους στηρίζεται ένας λεπτός άβακας διακοσμημένος με κυματισμούς

2 η ενότητα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΙΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΉ ΕΠΟΧΗ Δεν υπάρχουν καθορισμένοι κανόνες, ούτε για την διατομή(κυλική ή πρισματική, τετράγωνη ή πολυσύνθετη, οπότε θα σχημάτιζε πεσσό), ούτε για την κατασκευή( μονολιθική, όρθια, από σπονδύλους επισωρευμένους, από συναρμωσμένο λιθόγημα), ούτε για τα στοιχεία( στη βάση, στον κορμό και στο κιονόκρανο μπορούν να προστεθούν ένα πόδιοκ.λ.π., ούτε για τα υλικά.

Στους κίονες εμφανίζονται τα εξής σχήματα: Ορθογώνιο για τον κίωνα, για την βάση, τον στυλοβάτη,τα ευθηντήρια, το επιστύλιο, το γείσο, την μετώπη, τα τρίγλυφα και την ζωφόρο. Τρίγωνο για το αέτωμα και το ακρωτήριο. Ημικύκλιο για το κιονόκρανο.

Οι γεωμετρικές ιδιότητες όπως και στην κατασκευή των κιόνων δεν είναι σταθερή γιατί ο κάθε κίονας διέφερε και δεν υπήρχε κάποιος κανόνας που να λέει τις γεωμετρικές ιδιότητες (ύψος, μήκος, πλάτος κ.τ.λ.)και να ισχύει για κάθε κίονα.

Τα μαθηματικά που χρειάζονται για έναν κίονα είναι οι αναλογίες, (δηλαδή τα μήκη των πλευρών να είναι ανάλογα με την πραγματικότητα, προσέχοντας και το μέγεθος του πλαισίου που σχηματίζουμε τον κίονα) και ίσες αποστάσεις μεταξύ των διάφορων σχημάτων. Ο αλγόριθμος σχεδίασης του κίονα σε χαρτί είναι: Ένα ορθογώνιο, ίσιες γραμμές στο εσωτερικό του ορθογωνίου, δύο τραπέζια (ένα πάνω και ένα κάτω από το ορθογώνιο), τελείες στα δύο τραπέζια.άρα τα σχήματα είναι 1 ορθογώνιο, δύο τραπέζια, γραμμές και τελείες.

4 η ενότητα

http://www.livepedia.gr/index.php/%ce%9a% CE%AF%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%82 http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%94%cf%89 %CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_% CF%81%CF%85%CE%B8%CE%BC%CF%8C%CF %82 http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%99%cf% 89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF% 82_%CF%81%CF%85%CE%B8%CE%BC%CF% 8C%CF%82