ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Καθ. Γεώργιος Χαραλαμπίδης ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 2
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Άσκηση 1... 5 Άσκηση 2... 5 Άσκηση 3... 5 Άσκηση 4... 5 Άσκηση 5... 6 Άσκηση 6... 6 Άσκηση 7... 7 Άσκηση 8... 7 Άσκηση 9... 7 Άσκηση 10... 8 Άσκηση 11... 8 Άσκηση 12... 8 Άσκηση 13... 9 Άσκηση 14... 9 Άσκηση 15... 9 Άσκηση 16... 9 Άσκηση 17... 10 Άσκηση 18... 10 Άσκηση 19... 10 Άσκηση 20... 11 Άσκηση 21... 12 Άσκηση 22... 12 Άσκηση 23... 12 Άσκηση 24... 13 Άσκηση 25... 13 Άσκηση 26... 13 Άσκηση 27... 14 Άσκηση 28... 14 Άσκηση 29... 15 Άσκηση 30... 15 Άσκηση 31... 15 Άσκηση 32... 16 Άσκηση 33... 16 Άσκηση 34... 16 Άσκηση 35... 17 Άσκηση 36... 17 Άσκηση 37... 17 Άσκηση 38... 17 Άσκηση 39... 18 Άσκηση 40... 19 Άσκηση 41... 19 Άσκηση 42... 19 Άσκηση 43... 20 Άσκηση 44... 20 3
Άσκηση 45... 20 Άσκηση 46... 21 Άσκηση 47... 21 Άσκηση 48... 21 Άσκηση 49... 21 Άσκηση 50... 22 Άσκηση 51... 22 Άσκηση 52... 23 Άσκηση 53... 23 Άσκηση 54... 23 Άσκηση 55... 23 4
Άσκηση 1 Εκφώνηση: Θεωρία της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών (plate tectonics): Γιατί η θεωρία αυτή είναι τόσο σημαντική και πως σχετίζεται με τη κοιτασματογένεση; Σωστή Απάντηση Άσκησης 1: Άσκηση 2 Εκφώνηση: Ποιες οι επί μέρους γεωχρονολογικές ζώνες της Ευρώπης και με ποιες ορογενέσεις αυτές συνδέονται; Απάντηση Άσκησης 2: Άσκηση 3 Εκφώνηση: Τι ονομάζουμε ελληνίδες οροσειρές και ποιο το ευρύτερο τόξο του οποίου τμήμα αυτές αποτελούν; Απάντηση Άσκησης 3: Άσκηση 4 Εκφώνηση: Να ονοματίσετε τις γεωτεκτονικές ζώνες της Ελλάδας. 5
Απάντηση Άσκησης 4: Άσκηση 5 Εκφώνηση: Πως διακρίνεται το φαινόμενο της διάβρωσης από αυτό της αποσάθρωσης και από ποιες επί μέρους κατηγορίες αποτελούνται; Απάντηση Άσκησης 5: Άσκηση 6 Εκφώνηση: Να περιγράψετε με ένα απλό σχήμα τον κύκλο των γεωλογικών φαινομένων. 6
Απάντηση Άσκησης 6: Άσκηση 7 Εκφώνηση Τι εννοούμε με τον όρο γεωλογικά θερμόμετρα και γιατί αυτά θεωρούνται σημαντικά σχετικά με το σχηματισμό κοιτασμάτων; Σωστή Απάντηση Άσκησης 7: Άσκηση 8 Εκφώνηση: Έστω ένα κοίτασμα χαλκού περιέχει 10% Cu και 5% Pb. Ποιοι είναι οι συντελεστές εμπλουτισμού για τον Zn και τον Cu όταν η μέση σύσταση του στερεού φλοιού της γης σε Cu και Pb είναι 200 ppm και 10 ppm αντίστοιχα; Απάντηση Άσκησης 8: Άσκηση 9 Εκφώνηση: Δώστε τους παρακάτω ορισμούς: α) Παραπροϊόντα, β) Μετάλλευμα, γ) Υπογενετικά κοιτάσματα, δ) Σύνδρομα ορυκτά, ε) Δευτερογενή κοιτάσματα. Απάντηση Άσκησης 9: 7
Άσκηση 10 Εκφώνηση: Να αναφέρετε τους παράγοντες εκμεταλλευσιμότητας ενός κοιτάσματος. Απάντηση Άσκησης 10: Άσκηση 11 Εκφώνηση Ποιοι είναι οι ρυθμιστικοί παράγοντες στη δημιουργία κοιτασμάτων; Απάντηση Άσκησης 5: Άσκηση 12 Εκφώνηση: Ποια τα πλέον συνηθισμένα σύνδρομα ορυκτά ενός πρωτογενούς κοιτάσματος; 8
Άσκηση 13 Εκφώνηση: Ενδογενείς διαδικασίες: Να δώσετε σύντομες περιγραφές των τριών πιο σημαντικών διαδικασιών, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν στον σχηματισμό σημαντικών κοιτασμάτων. Σωστή Απάντηση Άσκησης 13: Άσκηση 14 Εκφώνηση: Υδροθερμικές αποθέσεις: Σύντομη περιγραφή, διαδικασίες σχηματισμού κοιτασμάτων, σημαντικές αποθέσεις στην Ελλάδα. Απάντηση Άσκησης 14 Άσκηση 15 Εκφώνηση: Να δώσετε τις κυριότερες κατηγορίες και την περιγραφή των μορφών των μεταλλοφόρων σωμάτων. Απάντηση Άσκησης 15: Άσκηση 16 Εκφώνηση: Πηγματικά κοιτάσματα: Σχηματισμός, κατηγορίες, μορφές. 9
Απάντηση Άσκησης 16: Άσκηση 17 Εκφώνηση: Τα υδροθερμικά κοιτάσματα διακρίνονται σε αυτά πλήρωσης διακένων και αντικατάστασης. Να ονοματίσετε τις επί μέρους υποκατηγορίες των δύο παραπάνω κύριων κατηγοριών. Απάντηση Άσκησης 17: Άσκηση 18 Εκφώνηση: Υδροθερμικά κοιτάσματα αντικατάστασης: Να περιγράψετε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κοιτασμάτων αυτών. Απάντηση Άσκησης 18: Άσκηση 19 Εκφώνηση: Τα υδροθερμικά κοιτάσματα ταξινομούνται επίσης και σε σχέση με τη θερμοκρασία και το βάθος σχηματισμού. Να ονοματίσετε σχετικά το είδος του κοιτάσματος σε κάθε επί μέρους βάθος και θερμοκρασία. Απάντηση Άσκησης 19: 10
Άσκηση 20 Εκφώνηση: Τι γνωρίζετε για τις αποθέσεις αέριων ατμίδων και τον σχηματισμό σχετικών κοιτασμάτων; 11
Απάντηση Άσκησης 20: Άσκηση 21 Εκφώνηση: Με ένα απλό σχήμα να περιγράψετε το γενετικό μοντέλο της διαδικασίας υποθαλάσσιας ατμιδικής και ηφαιστειακής δραστηριότητας. Σωστή Απάντηση Άσκησης 21: Άσκηση 22 Εκφώνηση: Ποιες είναι οι κατηγορίες κοιτασμάτων οι οποίες συνδέονται με τα συμπαγή θειούχα υποθαλάσσιας ηφαιστειότητας; Απάντηση Άσκησης 22: Άσκηση 23 Εκφώνηση: Υποθαλάσσια στρώματα κονδύλων μαγγανίου: Τρόπος γένεσης, μορφή, εξάπλωση, περιεκτικότητα σε μέταλλα. Απάντηση Άσκησης 23: 12
Άσκηση 24 Εκφώνηση: Ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις και η διάρκεια για τον σχηματισμό των υπολειμματικών συγκεντρώσεων; Απάντηση Άσκησης 24: Άσκηση 25 Εκφώνηση: Τι είναι ένας λατερίτης; Να περιγράψετε τον τρόπο και τα περιβάλλοντα σχηματισμού του, καθώς και την ορυκτοχημική του σύσταση. Απάντηση Άσκησης 25: Άσκηση 26 Εκφώνηση: Υπολειμματικά κοιτάσματα σιδήρου, νικελίου και μαγγανίου: Προέλευση, σχήμα, ορυκτολογική σύσταση, εξάπλωση, περιβάλλοντα απόθεσης. 13
Απάντηση Άσκησης 26: Άσκηση 27 Εκφώνηση: Υπολειμματικά κοιτάσματα βωξιτών: Ορισμός του βωξίτη, διάκριση βωξιτών από εμπορικής απόψεως, σχηματισμός βωξιτικών κοιτασμάτων, στάδια μετα σχημα τισμού των πετρωμάτων σε βωξίτη. Απάντηση Άσκησης 27: Άσκηση 28 Εκφώνηση: Μορφές βωξιτικών κοιτασμάτων συνδεόμενες με τον τρόπο σχηματισμού τους. 14
Απάντηση Άσκησης 28: Άσκηση 29 Εκφώνηση: Να αναφέρετε τις διαδικασίες σχηματισμού των μηχανικών συγκεντρώσεων, τις πηγές προέλευσης των ορυκτών συστατικών τους καθώς και τις κατηγορίες δευτερογενών κοιτασμάτων από αποσάθρωση και μεταφορά (placer deposits). Σωστή Απάντηση Άσκησης 29: Άσκηση 30 Εκφώνηση: Πως πραγματοποιείται η μεταφορά και διαλογή στη δημιουργία δευτερογενών αλλουβιακών (προσχωματικών) κοιτασμάτων; Απάντηση Άσκησης 30: Άσκηση 31 Εκφώνηση: Να απεικονίσετε σε ένα απλό διάγραμμα τη σχέση\ ταχύτητας ροής (σε cm/sec) με τη διάβρωση, μεταφορά και απόθεση των αποτιθεμένων τεμαχίων (σε mm). Απάντηση Άσκησης 31: 15
Άσκηση 32 Εκφώνηση: Χαρακτηριστικά κοιτάσματα σχηματίζονται κατά τη διαδικασία της οξείδωσης και του υπεργενετικού εμπλουτισμού, όπου αναπτύσσονται οι ζώνες οξείδωσης και η ζώνη δευτερογενούς ή υπεργενετικού εμπλουτισμού, γνωστή και ως ζώνη αναγωγής. Να οριοθετήσετε τις δύο αυτές ζώνες και να περιγράψετε την γεωχημική διαδικασία σχηματισμού και απόθεσης των σχετικών κοιτασμάτων. Απάντηση Άσκησης 32: Άσκηση 33 Εκφώνηση Ποια είναι τα περιβάλλοντα εντός των οποίων σχηματίζονται προϊόντα εξάτμισης; Απάντηση Άσκησης 33: Άσκηση 34 Εκφώνηση: Ποιοι είναι οι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την απόθεση των εβαποριτών; 16
Απάντηση Άσκησης 34: Άσκηση 35 Εκφώνηση: Πως συνδέονται οι αποθέσεις κοινών και αλατούχων δόμων με τα κοιτάσματα πετρελαίου; Σωστή Απάντηση Άσκησης 35: Άσκηση 36 Εκφώνηση: Να δώσετε μερικά παραδείγματα κοιτασμάτων, τα οποία σχηματίζονται κατά τη διαδικασία της χημικής και βιοχημικής ιζηματογένεσης. Απάντηση Άσκησης 36: Άσκηση 37 Εκφώνηση: Ποιες οι προϋποθέσεις και η προέλευση των συστατικών για τον \σχηματισμό κοιτασμάτων μέσω χημικής και βιοχημικής ιζηματογένεσης; Απάντηση Άσκησης 37: Άσκηση 38 17
Εκφώνηση: Περιβάλλοντα και συνθήκες απόθεσης κοιτασμάτων από χημική και βιοχημική ιζηματογένεση. Απάντηση Άσκησης 38: Άσκηση 39 Εκφώνηση: Περιγραφή σχηματισμού και απόθεσης κοιτασμάτων σιδήρου και μαγγανίου μέσω της διαδικασίας της χημικής και βιοχημικής ιζηματογένεσης. 18
Απάντηση Άσκησης 39: Άσκηση 40 Εκφώνηση: Κατηγορίες κοιτασμάτων ουρανίου προερχόμενες από χημική και βιοχημική ιζηματογένεση. Σωστή Απάντηση Άσκησης 40: Άσκηση 41 Εκφώνηση Περιγραφή, κατηγορίες και θερμαντική ικανότητα των κοιτασμάτων ορυκτών ανθράκων. Απάντηση Άσκησης 41: Άσκηση 42 Εκφώνηση: Ποιες οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τον σχηματισμό των ορυκτών ανθράκων; Απάντηση Άσκησης 42: 19
Άσκηση 43 Εκφώνηση: Ποιες οι φυσικές και χημικές μεταβολές κατά την προοδευτική ενανθράκωση της τύρφης στα κοιτάσματα ανθράκων; Απάντηση Άσκησης 43: Άσκηση 44 Εκφώνηση: Ενανθράκωση της φυτικής ύλης: Παράγοντες που την επηρεάζουν και σύσταση των ορυκτών ανθράκων. Απάντηση Άσκησης 44: Άσκηση 45 Εκφώνηση: Υδρογονάνθρακες: Σχηματισμός μετανάστευση απόθεση: Ποιες οι προϋποθέσεις δημιουργίας και οι δυνάμεις στις οποίες οφείλεται η διαδικασία της μετανάστευσης; 20
Απάντηση Άσκησης 45: Άσκηση 46 Εκφώνηση: Να περιγράψετε τις διαδικασίες για τη δημιουργία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Σωστή Απάντηση Άσκησης 46: Άσκηση 47 Εκφώνηση: Ταξινόμηση και περιγραφή παγίδων πετρελαίου. Απάντηση Άσκησης 47: Άσκηση 48 Εκφώνηση: Μεταφορφωσιγενή και μεταμορφωθέντα κοιτάσματα: Ορισμοί, κατηγορίες και συνθήκες σχηματισμού. Απάντηση Άσκησης 48: Άσκηση 49 21
Εκφώνηση: Με ποια κοιτάσματα συνδέονται οι παρακάτω περιοχές της Ελλάδας: α) Βούρινος Κοζάνης, β) Στρατώνι-Ολυμπιάδα Χαλκιδικής, γ) Λοκρίδα Βοιωτίας, δ) Νευροκόπι Δράμας, ε) Γερακινή Χαλκιδικής, στ) Γαλλικός ποταμός, ζ) Μεγαλόπολη, η) Λαύριο, θ) Μήλος; Απάντηση Άσκησης 49: Άσκηση 50 Εκφώνηση: Που βρίσκονται τα σημαντικότερα λιγνιτικά κοιτάσματα της Ελλάδας, εκτός της λεκάνης Φλώρινας-Πτολεμαΐδας; Απάντηση Άσκησης 50: Άσκηση 51 Εκφώνηση: Δώστε τους ορισμούς των κάτωθι: μεταλλοφόρο κοίτασμα, σύνδρομα ορυκτά, παραπροϊόντα, εμφάνιση. 22
Απάντηση Άσκησης 51: Άσκηση 52 Εκφώνηση: Να παραθέσετε τους γενετικούς τύπους των κυριοτέρων κοιτασμάτων μεταλλικών ορυκτών της Ελλάδας. Σωστή Απάντηση Άσκησης 52: Άσκηση 53 Εκφώνηση: Ποιες είναι οι κυριότερες μη ενεργειακές πρώτες ύλες από την εισαγωγή των οποίων είναι οικονομικά εξαρτημένη η Ε.Ε.; Απάντηση Άσκησης 53: Άσκηση 54 Εκφώνηση: Να καταγράψετε δέκα βιομηχανικά ορυκτά ή πετρώματα με τις αντίστοιχες εφαρμογές τους. Απάντηση Άσκησης 54: Άσκηση 55 23
Εκφώνηση: Να εξηγήσετε τι είναι οι μονάδες μέτρησης των ευγενών μετάλλων ουγκιά και καράτι. Απάντηση Άσκησης 55: 24