Γραπτή εξέταση στο μάθημα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Τάξη: Α Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητής: Κ είμενο Λύσανδρος δὲ τάς τε ναῦς καὶ τοὺς αἰχμαλώτους καὶ τἆλλα πάντα εἰς Λάμψακον ἀπήγαγεν, ἔλαβε δὲ καὶ τῶν στρατηγῶν ἄλλους τε καὶ Φιλοκλέα καὶ Ἀδείμαντον. Ἧ δ ἡμέρᾳ ταῦτα κατειργάσατο, ἔπεμψε Θεόπομπον τὸν Μιλήσιον λῃστὴν εἰς Λακεδαίμονα, ἀπαγγελοῦντα τὰ γεγονότα, ὃς ἀφικόμενος τριταῖος ἀπήγγειλε. Μετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρος ἁθροίσας τοὺς συμμάχους ἐκέλευσε βουλεύεσθαι περὶ τῶν αἰχμαλώτων. Ἐνταῦθα δὴ κατηγορίαι ἐγίγνοντο πολλαὶ τῶν Ἀθηναίων, ἅ τε ἤδη παρενενομήκεσαν καὶ ἃ ἐψηφισμένοι ἦσαν ποιεῖν, εἰ κρατήσειαν τῇ ναυμαχίᾳ, τὴν δεξιὰν χεῖρα ἀποκόπτειν τῶν ζωγρηθέντων πάντων, καὶ ὅτι λαβόντες δύο τριήρεις, Κορινθίαν καὶ Ἀνδρίαν, τοὺς ἄνδρας ἐξ αὐτῶν πάντας κατακρημνίσειαν. Φιλοκλῆς δ ἦν στρατηγὸς τῶν Ἀθηναίων, ὃς τούτους διέφθειρεν. Ἐλέγετο δὲ καὶ ἄλλα πολλά, καὶ ἔδοξεν ἀποκτεῖναι τῶν αἰχμαλώτων ὅσοι ἦσαν Ἀθηναῖοι πλὴν Ἀδειμάντου, ὅτι μόνος ἐπελάβετο ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ περὶ τῆς ἀποτομῆς τῶν χειρῶν ψηφίσματος ᾐτιάθη μέντοι ὑπό τινων προδοῦναι τὰς ναῦς. Λύσανδρος δὲ Φιλοκλέα πρῶτον ἐρωτήσας, ὃς τοὺς Ἀνδρίους καὶ Κορινθίους κατεκρήμνισε, τί εἴη ἄξιος παθεῖν ἀρξάμενος εἰς Ἕλληνας παρανομεῖν, ἀπέσφαξεν. Π αρατηρήσεις Α. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Φιλοκλῆς δ ἦν ἀπέσφαξεν.» μονάδες 20 Β1. Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται τα έργα του Ξενοφώντα; Να γράψετε δύο τίτλους έργων από κάθε κατηγορία. μονάδες 10 Β2. α. Να καταγράψετε τις ενέργειες του Λυσάνδρου μετά τη νίκη του στους Αιγός ποταμούς. μονάδες 10 β. Ποια απόφαση πήραν ο Λύσανδρος και οι σύμμαχοί του για τους αιχμαλώτους και για ποιους λόγους; μονάδες 10
γ. Ποια ήταν η στάση των Λακεδαιμονίων απέναντι στο στρατηγό Αδείμαντο και πώς τους κρίνετε για τη στάση τους αυτή; μονάδες 10 Β3. α. ναῦς, αἰχμαλώτους, ἡμέρᾳ, ληστήν, ἄνδρας: Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των παραπάνω ουσιαστικών στον ενικό αριθμό. β. ἔπεμψε, ἐκέλευσε, ἐγίγνοντο: Να κάνετε χρονική αντικατάσταση των ρημάτων. γ. ἀπήγαγεν, ἔλαβε, εἴη: Να κάνετε εγκλιτική αντικατάσταση των ρημάτων στο πρόσωπο, στη φωνή και στο χρόνο που βρίσκονται. Β4. α. ληστήν, βουλεύεσθαι, κατηγορίαι, πολλαί, στρατηγός: Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις λέξεις του κειμένου. β. ἔπεμψε, ἀπαγγελοῦντα, ἀποκόπτειν, κατακρημνίσειαν, ἀπέσφαξεν: Να γράψετε τα αντικείμενα των ρημάτων και των ρηματικών τύπων. γ. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία): ὃς ἀφικόμενος τριταῖος ἀπήγγειλε ὅτι μόνος ἐπελάβετο ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ περὶ τῆς ἀποτομῆς τῶν χειρῶν ψηφίσματος Β5. α. Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α στήλης με την ομόρριζή της στη Β στήλη ( δύο λέξεις της Β στήλης περισσεύουν): Α ΣΤΗΛΗ Β ΣΤΗΛΗ 1. ἀποκόπτειν α) δόγμα 2. κατειργάσατο β) εγκρατής 3. κρατήσειαν γ) κατάληψη 4. ἐπελάβετο δ) δείγμα 5. ἔδοξεν ε) διακοπή στ) εγκατάλειψη ζ) επεξεργασία
β. αναγγελία, αποκοπή, απαγωγή, άφιξη, ψήφος: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια. Τύχῃ ἀγαθῇ!
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Π ΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Ο Φιλοκλής ήταν ο στρατηγός των Αθηναίων που τους εξόντωσε. Διατυπώνονταν και άλλες πολλές κατηγορίες και φάνηκε καλό να σκοτώσουν όσους αιχμαλώτους ήταν Αθηναίοι, εκτός από τον Αδείμαντο, γιατί μόνο αυτός στην εκκλησία του δήμου ήταν αντίθετος στην απόφαση για την αποκοπή των χεριών κατηγορήθηκε όμως από μερικούς ότι πρόδωσε το στόλο. Ο Λύσανδρος, αφού ρώτησε πρώτα το Φιλοκλή, που έριξε στη θάλασσα τους Ανδρίους και τους Κορινθίους, ποια τιμωρία του άξιζε να υποστεί, επειδή πρώτος άρχισε να παραβαίνει τους νόμους κατά των Ελλήνων, τον έσφαξε. Β1. σχολικό βιβλίο: σελ. 31 Β2. α. Μετά την καταστροφή του αθηναϊκού στόλου στους Αιγός ποταμούς και τη νίκη των Σπαρτιατών, ο Λύσανδρος μετέφερε τα πλοία των Αθηναίων και τους αιχμαλώτους, ανάμεσά τους και κάποιους στρατηγούς των Αθηναίων στη Λάμψακο. Στη συνέχεια έστειλε τον πειρατή Θεόπομπο στη Σπάρτη, για να ενημερώσει τους συμπατριώτες του για το αποτέλεσμα της ναυμαχίας. Κατόπιν συγκάλεσε συνέλευση των συμμάχων, στην οποία καλούνταν όλοι μαζί να αποφασίσουν για την τύχη των αιχμαλώτων, ώστε να μην επωμιστεί ο Λύσανδρος την ευθύνη μιας προσωπικής απόφασης. Στη διάρκεια της συνέλευσης αποφάσισαν να σκοτώσουν τους Αθηναίους αιχμαλώτους καθώς και το στρατηγό Φιλοκλή. β. Στη συνέλευση των συμμάχων που συγκάλεσε ο Λύσανδρος αποφασίστηκε από κοινού να σκοτώσουν τους Αθηναίους αιχμαλώτους και το Φιλοκλή εκτός από τον Αδείμαντο. Οι λόγοι αυτής της απόφασης υπαγορεύονταν από το γεγονός ότι οι αιχμάλωτοι ήταν πολλοί και ανάμεσά τους πολλοί ονομαστοί κι έπειτα η ατμόσφαιρα διαπνεόταν από εμπάθεια και εκδικητική μανία. Επομένως, ο Λύσανδρος δεν ήθελε να επωμιστεί μόνος του τη βαρύτατη αυτή ευθύνη. Γι αυτό το λόγο συγκάλεσε πολεμικό συμβούλιο των συμμάχων και επιπλέον με αυτό τον τρόπο έντυσε τις πράξεις του με μια όψη δημοκρατικότητας, για να παρουσιάσει την προσωπική του απόφαση για την εκτέλεση ως αποτέλεσμα συλλογικής διαδικασίας. Από την εκτέλεση εξαιρέθηκε ο Αδείμαντος, γιατί επέδειξε μετριοπαθή στάση στην απόφαση για το κόψιμο του δεξιού χεριού των Σπαρτιατών στρατιωτών.
γ. Ακόμη και στο οξυμμένο από πάθη κλίμα του πολέμου υπήρχαν περιθώρια εκδήλωσης ανθρωπιάς. Ο Αθηναίος στρατηγός Αδείμαντος είναι ο μόνος που εξαιρέθηκε από την ομαδική εκτέλεση των αιχμαλώτων. Έτσι οι Λακεδαιμόνιοι επιβραβεύουν τη μετριοπαθή στάση του στην εκκλησία του δήμου σχετικά με τη σκληρή και απάνθρωπη πρόταση του ακρωτηριασμού των αντιπάλων. Ωστόσο, η σωτηρία του Αδείμαντου στην κοινή γνώμη προβλήθηκε ως αποτέλεσμα προδοσίας του αθηναϊκού στόλου. Προφανώς έγινε το εξιλαστήριο θύμα της τραγικής ήττας των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς. Β3. α. νεώς νηί ναῦν // αἰχμαλώτου, αἰχμαλώτῳ, αἰχμάλωτον // ἡμέρας, ἡμέρᾳ, ἡμέραν // ληστοῦ, ληστῇ, ληστήν // ἀνδρός, ἀνδρί, ἄνδρα β. πέμπει, ἔπεμπε, πέμψει, ἔπεμψε, πέπομφε, ἐπεπόμφει // κελεύει, ἐκέλευε, κελεύσει, ἐκέλευσε, κεκέλευκε, ἐκεκελεύκει // γίγνονται, ἐγίγνοντο, γενήσονται, ἐγένοντο, γεγόνασι γεγένηνται, ἐγεγόνεσαν ἐγεγένηντο γ. ἀπήγαγεν, ἀπαγάγῃ, ἀπαγάγοι, ἀπαγαγέτω // ἔλαβε, λάβῃ, λάβοι, λαβέτω // ἐστί, ᾖ, εἴη, ἔστω Β4. α. ληστήν: παράθεση στο Θεόπομπον βουλεύεσθαι: αντικείμενο, τελικό απαρέμφατο στο ἐκέλευσε κατηγορίαι: υποκείμενο στο ἐγίγνοντο πολλαί: επιθετικός προσδιορισμός στο κατηγορίαι στρατηγός: κατηγορούμενο στο Φιλοκλῆς β. ἔπεμψε: Θεόπομπον ἀπαγγελοῦντα: γεγονότα ἀποκόπτειν: χείρα κατακρημνίσειαν: ἄνδρας ἀπέσφαξεν: Φιλοκλέα γ. ὃς ἀφικόμενος τριταῖος ἀπήγγειλε: Είναι μια δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο Θεόπομπον. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ὃς και εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό. ὅτι μόνος ἐπελάβετο ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ περὶ τῆς ἀποτομῆς τῶν χειρῶν ψηφίσματος: Είναι μια επιρρηματική αιτιολογική δευτερεύουσα
πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο ὅτι, γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό και λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στην κύρια πρόταση. Β5. α. αποκόπτειν: διακοπή κατειργάσατο: επεξεργασία κρατήσειαν: εγκρατής ἐπελάβετο: κατάληψη ἔδοξεν: δόγμα β. αναγγελία: ἀπαγγελοῦντα αποκοπή: ἀποκόπτει απαγωγή: ἀπήγαγεν άφιξη: ἀφικόμενος ψήφος: ἐψηφισμένοι