Συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρίες

Συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρίες Η στρατηγική της Ευρώπης για την προώθηση των ίσων ευκαιριών Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Ίσες ευκαιρίες για ίσα δικαιώματα Η ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία Tο 2003, το ευρωπαϊκό έτος των ατόμων με ειδικές ανάγκες (EΕΑΑ) προβλημάτισε όλους τους ευρωπαίους πολίτες σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Τα κράτη μέλη είναι κυρίως υπεύθυνα για τα μέτρα που αφορούν την αναπηρία. Εντούτοις, η Ένωση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο με τη συμπλήρωση και ενίσχυση των εθνικών μέτρων, ενώ παράλληλα δημιουργεί τις συνθήκες για περαιτέρω πρόοδο, όπως ο αντίκτυπος της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και των δράσεων στην κατάσταση των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Η Ένωση επιδιώκει την ενεργό συμπερίληψη και την πλήρη συμμετοχή των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην κοινωνία, σύμφωνα με την προσέγγιση της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε θέματα αναπηρίας. Η αναπηρία είναι ζήτημα δικαιωμάτων και όχι θέμα διάκρισης. Επιπλέον, η προσέγγιση αυτή βρίσκεται στο επίκεντρο της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, της οποίας η Ευρωπαϊκή Κοινότητα αποτελεί μέρος. Πρόκειται για ίση πρόσβαση σε δικαιώματα Ως πλήρεις πολίτες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν ίσα δικαιώματα και δικαιούνται να απολαμβάνουν αξιοπρέπεια, ίση μεταχείριση, ανεξάρτητη διαβίωση και πλήρη συμμετοχή στην κοινωνία. Η διαδικασία να καταστούν ικανά τα άτομα με ειδικές ανάγκες να απολαύσουν τα δικαιώματα αυτά βρίσκεται στο επίκεντρο των δράσεων της ΕΕ. Κατά συνέπεια, οι ίσες ευκαιρίες ενισχύουν τους μακροπρόθεσμους στόχους της Ευρώπης για την αναπηρία και παρέχουν τη δυνατότητα στα άτομα με ειδικές ανάγκες να εκπληρώσουν το δυναμικό τους και να καταστούν ικανοί να συμμετάσχουν στην κοινωνία. Tο ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την αναπηρία παρέχει το πλαίσιο για την οργάνωση της ενσωμάτωσης των θεμάτων που αφορούν τα άτομα με αναπηρία. Χρησιμοποιεί διάφορα μέσα πολιτικής που καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων που ενδιαφέρουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Μέχρι το 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να διαπιστώσει βελτιώσεις στις προοπτικές απασχόλησης, την προσβασιμότητα για όλους και την ανεξάρτητη διαβίωση. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες συμμετέχουν στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων, με βάση την ευρωπαϊκή αρχή: «Τίποτα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες χωρίς αυτά». 1

Εργαζόμενοι προς την πλήρη ενσωμάτωση Δεδομένα και αριθμοί Τα άτομα με ειδικές ανάγκες εκπροσωπούν τουλάχιστον το 16 % του συνολικού ενεργού πληθυσμού της EΕ. Πάνω από 45 εκατομμύρια ανθρώπων στην Ευρώπη ένας στους έξι ηλικίας από 16 έως 64 ετών έχουν ένα χρόνιο πρόβλημα υγείας ή μια αναπηρία. Μεταξύ των νέων (ηλικία 16 25), ο αριθμός κυμαίνεται στο 7,3 %. Δεδομένου ότι τα άτομα με αναπηρία συνήθως χρειάζονται κάποιο είδος βοήθειας ή φροντίδας, υπάρχει ομάδα εργασίας (οι παροχείς σταδιοδρομίας και υπηρεσιών) που ανταποκρίνεται στις ανάγκες αυτές. Οι παροχείς υπηρεσιών δημιουργούν θέσεις εργασίας καθώς και οφέλη για την οικονομία παρέχοντας τις υπηρεσίες αυτές. Εξεύρεση και διατήρηση των θέσεων απασχόλησης Κατά μέσον όρο μόνο το 50 % των Ευρωπαίων που υποφέρουν από μια αναπηρία έχουν εργασία, σε σύγκριση με πάνω από το 68 % των φυσιολογικών ατόμων. Οι πιθανότητες να είναι ανενεργά τα άτομα με αναπηρία είναι σχεδόν διπλάσιες από αυτές των φυσιολογικών ατόμων.. Ωστόσο, με λίγο περισσότερη βοήθεια, εκατομμύρια Eυρωπαίων με ειδικές ανάγκες θα μπορούσαν να ενταχθούν ή να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας. Η αναθεωρημένη από την ΕΕ στρατηγική της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση αποσκοπεί κυρίως στη βελτίωση των συγκριτικά χαμηλών ποσοστών συμμετοχής στην αγορά εργασίας των Ευρωπαίων με ειδικές ανάγκες. Τα κράτη μέλη καθορίζουν τις δικές τους πολιτικές απασχόλησης με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση (EΣΑ). Υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις στην ΕΕ σχετικά με τις εθνικές πρωτοβουλίες για την απασχόληση, συμπεριλαμβανομένων των πρωτοβουλιών για την αναπηρία. Η πολιτική της ΕΕ για κοινωνική προστασία και ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη κατά την ανάπτυξη της πολιτικής τους για κοινωνική ενσωμάτωση, υγειονομική περίθαλψη και κοινωνικές υπηρεσίες, και ως εκ τούτου αυξάνει τις πιθανότητες των ατόμων με ειδικές ανάγκες για εξεύρεση και διατήρηση εργασίας. 2

Εκπαίδευση για όλους Η στρατηγική της EΕ για την αναπηρία τονίζει την ίση πρόσβαση στην εκπαίδευση υψηλού επιπέδου και τη διά βίου μάθηση. Αυτοί οι δύο τομείς παρέχουν τη δυνατότητα στα άτομα με ειδικές ανάγκες να συμμετάσχουν πλήρως στην κοινωνία και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμβάλλει στην ένταξη των μειονεκτούντων παιδιών στα κανονικά εκπαιδευτικά συστήματα. Έχει εγκαινιάσει διάφορες εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Αυτές περιλαμβάνουν τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής, καθώς και μια ειδική ομάδα μελέτης για την αναπηρία και τη διά βίου μάθηση. Διάφορα κοινοτικά προγράμματα όπως το «Σωκράτης», το Leonardo da Vinci για την επαγγελματική κατάρτιση, συνέβαλαν στην κανονική εκπαίδευση και κατάρτιση των μειονεκτούντων ατόμων. Διαβίωση χωρίς εξάρτηση Η στρατηγική της ΕΕ για την αναπηρία στοχεύει να παρέχει στα άτομα με ειδικές ανάγκες τις ίδιες ατομικές επιλογές και έλεγχο στην καθημερινή τους ζωή όπως στα φυσιολογικά άτομα. Οι υπηρεσίες υποστήριξης και φροντίδας θα πρέπει να ανταποκρίνονται περισσότερο στις συγκεκριμένες ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί προσιτές οικονομικά, προσβάσιμες και ποιοτικές κοινωνικές υπηρεσίες και υποστήριξη μέσω ενοποιημένων κοινωνικών διατάξεων και διατάξεων ενσωμάτωσης. Η στρατηγική της ΕΕ για την αναπηρία υποστηρίζει επίσης την αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί μελέτες για την παροχή υπηρεσιών που βασίζονται στην κοινωνία προκειμένου να εξασφαλίζει ότι τα άτομα με ειδικές ανάγκες απολαμβάνουν τα κατάλληλα επίπεδα ασφάλειας, ελευθερίας και ανεξαρτησίας για τις συνθήκες διαβίωσης στην κοινωνία. Οι εταίροι από την πρώτη μελέτη για μεγάλα ιδρύματα διαμονής έχουν σχηματίσει τον ευρωπαϊκό συνασπισμό για τις συνθήκες διαβίωσης στην κοινωνία. 3

Από νομικής πλευράς Η οδηγία για την ισότητα στην απασχόληση απαγορεύει τις διακρίσεις καθώς και την παρενόχληση και τις οδηγίες για διακρίσεις. Όλοι οι εργοδότες πρέπει να παρέχουν «κατάλληλη υποδομή για τα άτομα με ειδικές ανάγκες». Πολλά κράτη μέλη αναγκάστηκαν να τροποποιήσουν κατά μεγάλο βαθμό το εθνικό τους δίκαιο ώστε να συμμορφώνεται με τους κανονισμούς απασχόλησης. Ο κανονισμός για τις κρατικές ενισχύσεις για την απασχόληση προωθεί την πρόσληψη και απασχόληση εργαζομένων με αναπηρία. Δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να προσφέρουν οικονομικά κίνητρα στους εργοδότες και παρέχει εργαστήρια για την πρόσληψη και απασχόλησή τους. Ο κανονισμός σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα όταν ταξιδεύουν αεροπορικώς εγγυάται την υποχρεωτική και δωρεάν παροχή υποστήριξης και πληροφοριών στα αεροδρόμια και από τους αερομεταφορείς. Απαγορεύεται η άρνηση οποιασδήποτε κράτησης λόγω αναπηρίας, εκτός εάν πρόκειται για λόγους ασφαλείας ή ανεπαρκές μέγεθος του αεροσκάφους. Οι αερομεταφορείς και οι διαχειριστές αεροδρομίων θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι το προσωπικό τους έχει λάβει την κατάλληλη κατάρτιση ώστε να είναι σε θέση να βοηθούν άτομα με ειδικές ανάγκες. Είναι υποχρεωτική η καθιέρωση φορέων αρμόδιων για την επιβολή του κανονισμού και για τις διαδικασίες καταγγελίας. Βρίσκεται σε εξέλιξη το νομοθετικό έργο σχετικά με τους επιβάτες με αναπηρίες που ταξιδεύουν σιδηροδρομικώς. Θα ακολουθήσουν προτάσεις για τις θαλάσσιες μεταφορές και τις μεταφορές με πούλμαν. Διάφορα τμήματα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας αναφέρονται στις ανησυχίες των ατόμων με αναπηρίες, όπως η νομοθεσία που αφορά τον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Παρέχοντας καθοδήγηση Η ευρωπαϊκή ανοικτή μέθοδος συντονισμού προσδιόρισε το πρόγραμμα και στηρίζει τα κράτη μέλη στην ανάπτυξη των πολιτικών τους εντός ενός ολοκληρωμένου πλαισίου. Παρέχει τη δυνατότητα να λαμβάνονται υπόψη τα θέματα αναπηρίας στην απασχόληση, την κοινωνική προστασία και ενσωμάτωση, τις συντάξεις, την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια μέριμνα. Μέσω του κοινωνικού διαλόγου της ΕΕ, οι κοινωνικοί εταίροι ενθαρρύνονται ώστε να εφαρμόσουν τις συστάσεις τους όσον αφορά την απασχόληση ατόμων με αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένων των τομεακών πρωτοβουλιών. 4

Χρηματοδοτικά μέσα Διαρθρωτικά ταμεία Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο αποτελεί ένα σημαντικό μέσο για τη στήριξη της ενεργής ενσωμάτωσης των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία και την αγορά εργασίας. Συγχρηματοδοτεί προγράμματα που προσφέρουν στα άτομα καλύτερα εφόδια για την απασχόληση ή προσαρμόζουν το ανθρώπινο δυναμικό στην αγορά εργασίας. Περιλαμβάνει νέες διατάξεις που απαγορεύουν τη διάκριση βάσει της αναπηρίας. Η προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρίες είναι τώρα ένα από τα κύρια κριτήρια που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν κατά τον ορισμό των προς χρηματοδότηση δραστηριοτήτων. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την αναγνώριση των δικών τους προτεραιοτήτων όσον αφορά τη χρηματοδότηση και επιλογή σχεδίων. Κοινωνική αλληλεγγύη Από το 2007, αρκετά έργα που σχετίζονται με τα μειονεκτούντα άτομα θα χρηματοδοτηθούν βάσει του νέου προγράμματος για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη: Progress. Τα έργα αυτά θα είναι καθοριστικά στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων της ΕΕ για την απασχόληση, την κοινωνική προστασία και ενσωμάτωση, τους όρους εργασίας, την ισότητα των φύλων, την καταπολέμηση των διακρίσεων και την ποικιλομορφία. Το νέο πρόγραμμα παρέχει τη δυνατότητα συγχρηματοδότησης των λειτουργικών δαπανών των ΜΚΟ που ασχολούνται με την αναπηρία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πρότυπα σχέδια Βρίσκονται σε εξέλιξη 15 πρότυπα σχέδια για την έναρξη ή διευκόλυνση της ενσωμάτωσης των θεμάτων που αφορούν τα άτομα με αναπηρία σε τομείς πολιτικής σε διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης και σε τομείς όπως προσβάσιμα κτίρια, μεταφορές, περιφερειακή ανάπτυξη, και απασχόληση, καθώς και σε περιφερειακά και τοπικά επίπεδα. Άλλες δυνατότητες Σύμφωνα με την αρχή της ενσωμάτωσης, τα θέματα των ατόμων με αναπηρία αποτελούν μέρος διαφόρων πρωτοβουλιών χρηματοδότησης όπως στατιστικές μελέτες, κοινοτικά προγράμματα-πλαίσια για την έρευνα, εκπαίδευση, το ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών για όλους 2007. 5

Τα μέσα πολιτικής της Ευρώπης Το σχέδιο δράσης για την αναπηρία Η μακροπρόθεσμη στρατηγική της ΕΕ για την ενεργή ενσωμάτωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες περιστρέφεται γύρω από το σχέδιο δράσης για την αναπηρία (ΣΔΑ) και τη στρατηγική της ΕΕ για την αναπηρία (2004-2010), τα οποία παρέχουν την δυνατότητα στην Ένωση να αντιμετωπίσει ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον. Το σχέδιο οργανώνει την ουσιαστική ενσωμάτωση των θεμάτων που σχετίζονται με την αναπηρία, συγκροτώντας προτεραιότητες στο μεγάλο εύρος των πολιτικών και δραστηριοτήτων της ΕΕ σύμφωνα με τις εξελίξεις στην κατάσταση και το περιβάλλον των ατόμων με αναπηρίες και νέες προκλήσεις. Η ενσωμάτωση των θεμάτων που αφορούν τα άτομα με αναπηρίες βρίσκεται στο επίκεντρο των δράσεων της ΕΕ, ούτως ώστε το σύνολο της κοινωνίας να αναγνωρίσει τις ανάγκες, καθώς και τη συνεισφορά, των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Η ενσωμάτωση αυτή περιλαμβάνει την ανάλυση των σχετικών τομέων πολιτικής από την οπτική γωνία της αναπηρίας, την κατανόηση των διαφόρων αναγκών των ατόμων με ειδικές ανάγκες και το συνυπολογισμό τους κατά την ανάπτυξη πολιτικής. Χρησιμοποιούνται διάφορα μέσα για την ενθάρρυνση πλήρως ολοκληρωμένων μέτρων που ανταποκρίνονται τόσο στις ατομικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες όσο και σε εκείνες των ατόμων χωρίς αναπηρίες, με τον ίδιο τρόπο όπως για τα φυσιολογικά άτομα. Η ενσωμάτωση περιλαμβάνει τον συνεχή διάλογο με τις κρατικές αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους, τον ιδιωτικό τομέα και τις ΜΚΟ που ασχολούνται με θέματα σχετικά με τα μειονεκτούντα άτομα. Το σχέδιο δράσης διαρθρώνει προτεραιότητες στις πολιτικές και δραστηριότητες της ΕΕ σύμφωνα με τις εξελίξεις στην κατάσταση και το περιβάλλον των ατόμων με αναπηρίες. Κάθε διετία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει μια έκθεση για τη συνολική κατάσταση των ατόμων με αναπηρία που αποτελεί τη βάση για την εξακρίβωση αυτών των προτεραιοτήτων. Καθοδηγεί επίσης τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς όσον αφορά τις πολιτικές τους για τα άτομα με αναπηρίες. Προτεραιότητες 2004 2005 Πρόσβαση στις θέσεις εργασίας και διατήρησή τους Εκπαίδευση, κατάρτιση και νέοι Νέες τεχνολογίες για την παροχή δυνατοτήτων σε άτομα με αναπηρίες Πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες στην κοινωνία Προτεραιότητες 2006 2007 Προσέλκυση ατόμων με αναπηρίες στην απασχόληση Παροχή πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υποστήριξης και φροντίδας Ενίσχυση της προσβασιμότητας σε αγαθά και υπηρεσίες Αύξηση των αναλύσεων της ΕΕ σχετικά με τις στατιστικές των ατόμων με αναπηρία 6

Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες; Περαιτέρω πληροφορίες http://ec.europa.eu/employment_social/disability/intro_en.html Άλλες ζεύξεις Έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2005) σχετικά με την ενσωμάτωση των θεμάτων που αφορούν την αναπηρία στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση (EΣΑ): http://ec.europa.eu/employment_social/disability/emco010705_en.pdf EdeAN: www.e-accessibility.org http://ec.europa.eu/employment_social/disability/index_en.html http://ec.europa.eu/employment_social/fundamental_rights/index_el.htm KE-75-06-211-EL-D Με τη συμμετοχή όλων των ευρωπαίων πολιτών Η ευρωπαϊκή ημέρα των ατόμων με ειδικές ανάγκες Κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργανώνει ένα συνέδριο για να σηματοδοτήσει την ευρωπαϊκή ημέρα των ατόμων με ειδικές ανάγκες, σε στενή συνεργασία με το ευρωπαϊκό φόρουμ των ατόμων με ειδικές ανάγκες (EDF). Η ημερομηνία αυτή επιλέχθηκε να συμπίπτει με τη διεθνή ημέρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με ειδικές ανάγκες που καθιερώθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1992. Στα συνέδρια αυτά συμμετέχουν άτομα που είναι υπεύθυνα για τη χάραξη πολιτικής, άτομα με και χωρίς αναπηρίες, ενδιαφερόμενοι φορείς, ακαδημαϊκοί εμπειρογνώμονες, μέσα μαζικής ενημέρωσης καθώς και άλλοι φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αναπηρίας. Αποτελούν μέρος των προσπαθειών της ΕΕ για την προώθηση της ενσωμάτωσης των θεμάτων που αφορούν την αναπηρία, όπως αναπτύσσονται στο σχέδιο δράσης για ίσες ευκαιρίες για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Ενισχύουν επίσης την ανταλλαγή ορθής πρακτικής σε τομείς που είναι καίριοι για την ενεργό ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρίες, δίνοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία δικτύωσης μεταξύ βασικών φορέων στο πεδίο πολιτικής που αφορά την αναπηρία. Κάθε έτος περιλαμβάνει ένα θέμα που πραγματεύεται μια διαφορετική πτυχή της αναπηρίας. Ανάμεσα σε αυτά των περασμένων ετών είναι η καταπολέμηση της βίας κατά των ατόμων με αναπηρία, ο σχεδιασμός για όλους, η εκπαίδευση, η εξεύρεση και διατήρηση των θέσεων απασχόλησης, η συμβίωση στην κοινωνία, και οι νέοι. Οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα των συνεδρίων αυτών τροφοδοτούν τις εκθέσεις που δημοσιεύει ανά διετία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη συνολική κατάσταση των ατόμων με αναπηρία, φέρνοντας την Ευρώπη πιο κοντά σε όλους τους πολίτες της. Οι εκθέσεις αυτές αποτελούν τη βάση στην οποία στηρίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον καθορισμό δράσεων προτεραιότητας για διαδοχικές φάσεις του σχεδίου δράσης για την αναπηρία της ΕΕ. Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2007 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Printed in Italy Τυπωμενο σε χαρτι λευκασμενο χωρισ χλωριο