ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 17.12.2013 2013/2167(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την εξωτερική πολιτική της ΕΕ σε έναν κόσμο πολιτισμικών και θρησκευτικών διαφορών (2013/2167 (INI)) Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων Εισηγήτρια: Μαριέττα Γιαννάκου PR\1013582.doc PE526.121v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 PE526.121v01-00 2/7 PR\1013582.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την εξωτερική πολιτική της ΕΕ σε έναν κόσμο στον οποίο επικρατούν πολιτισμικές και θρησκευτικές διαφορές (2013/2167 (INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη τα άρθρα 2 και 21 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), έχοντας υπόψη τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, έχοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπόψη το στρατηγικό πλαίσιο και το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία (11855/2012), που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις 25 Ιουνίου 2012, έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 2008 σχετικά με την προαγωγή της πολιτισμικής ποικιλομορφίας και του διαπολιτισμικού διαλόγου στις εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης και των κρατών μελών της, έχοντας υπόψη την ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό (COM(2007)0242), στόχος της οποίας είναι η προώθηση της γνώσης όσον αφορά την πολιτισμική πολυμορφία και τις αξίες της ΕΕ, του διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών και των ανταλλαγών ορθών πρακτικών, έχοντας υπόψη τη Σύμβαση της UNESCO για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 12ης Μαΐου 2011 σχετικά με τις πολιτιστικές διαστάσεις των εξωτερικών δράσεων της ΕΕ 1, έχοντας υπόψη τη σύστασή του προς το Συμβούλιο της 13ης Ιουνίου 2013 σχετικά με το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για την προαγωγή και την προστασία της ελευθερίας θρησκευτικής συνείδησης ή πεποιθήσεων 2 και τις Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για την προαγωγή και την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας των πεποιθήσεων, που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις 24 Ιουνίου 2013, έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών για την ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης ή πεποιθήσεων και για την εξάλειψη κάθε μορφής μισαλλοδοξίας και διακρίσεων λόγω θρησκείας ή πεποιθήσεων, ιδίως το ψήφισμα A/RES/67/179 της 20ής Δεκεμβρίου 2012, και το ψήφισμα A/HRC/22/20/L.22 της 22ας Μαρτίου 2013 του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, 1 Κείμενα που εγκρίθηκαν, ΕΕ C 277 E της 7.12.2012, σ. 135. 2 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2013)0279. PR\1013582.doc 3/7 PE526.121v01-00
έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας (A7-0000/2013), A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ εδράζεται στις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας και ότι έχει νομική και ηθική υποχρέωση να προάγει τις αξίες αυτές στο πλαίσιο των σχέσεών της με όλες τις χώρες Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις σημερινές συνθήκες παγκοσμιοποίησης, όλα τα έθνη, τα κράτη και οι πολιτισμοί αλληλεπιδρούν ενεργά μεταξύ τους και τα πρότυπα και οι κανόνες που διέπουν τη λειτουργία των οικονομικών και πολιτικών συστημάτων συνδέονται ολοένα πιο στενά Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι όλοι οι πολιτισμοί αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στα πολιτισμικά θεμέλια στα οποία εδράζεται η ίδια τους η ταυτότητα Οι αρχές της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ 1. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάγκη καταπολέμησης του εξτρεμισμού εξακολουθεί να αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχή οικοδόμηση μιας νέας διεθνούς τάξης που θα βασίζεται σε οικουμενικές αξίες ευρείας αποδοχής 2. επαναλαμβάνει την πεποίθησή του ότι η ΕΕ πρέπει να υπερασπίζεται με αποφασιστικό και ενιαίο τρόπο τα συμφέροντά της ανά τον κόσμο και να έχει πάντοτε ως βάση για τις πολιτικές της την προαγωγή των θεμελιωδών αξιών στις οποίες εδράζεται η Ένωση (δηλαδή, τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ισότητα, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων), καθώς και τον σεβασμό προς τις άλλες χώρες 3. εμμένει, ιδίως, στην προαγωγή των δικαιωμάτων και της χειραφέτησης των γυναικών, καθώς και στην καταπολέμηση των πάσης φύσεως διακρίσεων λόγω φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού 4. καλεί την ΕΕ να προωθήσει την κύρωση και την εφαρμογή των βασικών διεθνών συνθηκών στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των θεμελιωδών συμβάσεων για τα εργασιακά δικαιώματα, καθώς και των περιφερειακών πράξεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα 5. θεωρεί ότι η δημιουργία σταθερών και φιλελεύθερων δημοκρατιών συνιστά εργαλείο για την οικοδόμηση ειρήνης, διεθνούς συνεργασίας και βούλησης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση παγκόσμιων ζητημάτων, και φρονεί ότι είναι προς το συμφέρον της ΕΕ να προωθήσει με ενεργό τρόπο μια πολιτική κουλτούρα ανεκτικότητας, ανοιχτού πνεύματος και κοσμικού χαρακτήρα, καθώς και την ανάπτυξη δημοκρατικών θεσμών ανά τον κόσμο 6. επισημαίνει, ειδικότερα, ότι ο εκδημοκρατισμός διαφόρων κρατών ανά τον κόσμο τις δύο τελευταίες δεκαετίες και, πιο πρόσφατα, οι εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο κατέδειξαν ότι η επιδίωξη της δημοκρατίας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ισότιμης συμμετοχής δεν συνιστά απλώς ιδεολογία της Δύσης, αλλά σημαντική κινητήριο δύναμη PE526.121v01-00 4/7 PR\1013582.doc
για δράση μέσα σε διαφορετικά πολιτισμικά συστήματα και θρησκευτικά υπόβαθρα και μεταξύ αυτών 7. θεωρεί ότι, μέχρι σήμερα, η έννοια των πολιτισμικών και θρησκευτικών διαφορών χρησιμοποιήθηκε κατ επανάληψη ως πρόσχημα για κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από απολυταρχικά και ακραία καθεστώτα 8. απορρίπτει την ουσιοκρατική αντίληψη σύμφωνα με την οποία οι πολιτισμοί αποτελούν αμετάβλητες οντότητες πιστεύει ότι η αυξανόμενη αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων με διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη και την ενίσχυση ενός κοινού πυρήνα οικουμενικών αξιών 9. υπενθυμίζει ότι η προάσπιση πολιτισμών μικρότερων κοινοτήτων και μειονοτικών πολιτισμών και η ενίσχυση της ικανότητάς τους να εκφράζονται ελεύθερα είναι ένας τρόπος να μην αντιμετωπίζονται οι πολιτισμικές διαφορές ως αντιπαράθεση μεταξύ ασυμφιλίωτων συνασπισμών 10. καλεί την ΕΕ να προωθήσει την κύρωση και την εφαρμογή της σύμβασης της UNESCO για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων 11. τονίζει τη σπουδαιότητα που έχει η πολιτισμική διπλωματία και η πολιτισμική συνεργασία για τη διάδοση των αξιών που συνιστούν τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού και για την προώθηση των συμφερόντων της ΕΕ και των κρατών μελών της υπογραμμίζει την ανάγκη να ενεργεί η ΕΕ ως παγκόσμιος παράγων με οικουμενική προοπτική και ευθύνη Ο ρόλος της ΕΕ στο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών και σε πολυμερή φόρουμ 12. αναγνωρίζει ότι η σημερινή δομή του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως δε του Συμβουλίου Ασφαλείας, θα έπρεπε να αντικατοπτρίζει με καταλληλότερο τρόπο την πολυμορφία των παγκόσμιων παραγόντων 13. επισημαίνει, ωστόσο, ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν καταφέρει να βρουν κοινό έδαφος για διάλογο και συνεργασία με τα κράτη μέλη του ΟΗΕ προκειμένου να επιτευχθούν λύσεις υπεράνω πολιτισμικών και θρησκευτικών διαφορών επισημαίνει επίσης ότι οι εντάσεις και τα αδιέξοδα που παρεμποδίζουν την εξεύρεση τέτοιων λύσεων προκύπτουν από την αντίδραση κρατών σε συμφωνίες αυτού του είδους, κυρίως λόγω στρατηγικών συμφερόντων και όχι λόγω αντικρουόμενων ηθικών αξιών 14. υπογραμμίζει τη σημασία των συντονιστικών φόρουμ που έχουν ως στόχο την προώθηση του διαλόγου και της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ πολιτισμών και θρησκειών εκτιμά, ωστόσο, ότι πρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των εν λόγω φόρουμ και να μελετηθούν μέσα για την αύξηση της επιρροής τους Προκλήσεις θρησκευτικής επιρροής στη διεθνή πολιτική σκηνή 15. επισημαίνει με ανησυχία ότι, πέραν των κινδύνων που εγκυμονούν τα δίκτυα τρομοκρατών τόσο για την Ένωση όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο, οι φονταμενταλιστικές θρησκευτικές ομάδες που επιδιώκουν να επηρεάσουν κοινωνίες και PR\1013582.doc 5/7 PE526.121v01-00
νομοθεσίες υπονομεύουν τις ίδιες τις αρχές που προωθεί η Ένωση στο πλαίσιο των εξωτερικών και αναπτυξιακών πολιτικών της, δρώντας με την - ανοιχτή ή συγκαλυμμένη - στήριξη ορισμένων κρατών 16. καλεί την ΕΕ να συνεργαστεί με τα ισλαμικά κράτη που έχουν υιοθετήσει μια ανεκτική και χωρίς αποκλεισμούς αντίληψη του Ισλάμ προκειμένου να αποτραπούν απόπειρες προώθησης θρησκευτικών ερμηνειών που βασίζονται στον φονταμενταλισμό και τον αποκλεισμό επισημαίνει ότι η αναζωπύρωση ακραίων θρησκευτικών φαινομένων δεν αφορά αποκλειστικά τον ισλαμικό κόσμο αλλά ότι παρατηρείται σε παγκόσμια κλίμακα 17. αναμένει από τους εκπροσώπους της ΕΕ να καταστήσουν σαφές, στις πολιτικές δηλώσεις τους, το γεγονός ότι θρησκευτικές ερμηνείες που βασίζονται στον φονταμενταλισμό και τον αποκλεισμό είναι ασυμβίβαστες με τις αξίες της ΕΕ και πρέπει να αντιμετωπίζονται με την ίδια αποφασιστικότητα με την οποία θα αντιμετωπιζόταν οιοδήποτε καταπιεστικό πολιτικό καθεστώς 18. θεωρεί ότι η ΕΕ θα πρέπει να στηρίζει αποφασιστικότερα την προαγωγή των ανθρωπίνων, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων από την κοινωνία των πολιτών, καθώς και περισσότερο φιλελεύθερων δογματικών ερμηνειών στις χώρες όπου οι κυβερνήσεις προωθούν θρησκευτικές αντιλήψεις με γνώμονα τον φονταμενταλισμό και τον αποκλεισμό 19. υπενθυμίζει ότι η ελευθερία θρησκείας και συνείδησης προϋποθέτει τόσο το δικαίωμα προώθησης των θρησκευτικών πεποιθήσεων όσο και το δικαίωμα αλλαγής πεποιθήσεων αναμένει ότι οι δύο αυτές πτυχές θα συνυπάρχουν στις πρωτοβουλίες της ΕΕ για διαπολιτισμικό διάλογο Αξιοπιστία, συνοχή και συνέπεια της πολιτικής της ΕΕ 20. θεωρεί ότι η αποτελεσματικότητα της δράσης της ΕΕ βασίζεται στην υποδειγματική της στάση και στη συνέπεια μεταξύ της εσωτερικής πρακτικής και της εξωτερικής δράσης που ακολουθεί 21. καλεί όλα τα κράτη μέλη να καταργήσουν τα ισχύοντα νομοθετήματα που αντιβαίνουν στα θεμελιώδη δικαιώματα της ελευθερίας θρησκείας και συνείδησης και της ελευθερίας έκφρασης 22. τονίζει ότι έχει σημασία να αναλάβει η ΕΕ δράση ανά τον κόσμο με σκοπό την προαγωγή του σεβασμού της ελευθερίας έκφρασης, της ελευθερίας του Τύπου και της ελεύθερης πρόσβασης στα μέσα ενημέρωσης και τις νέες τεχνολογίες πληροφοριών 23. καλεί την ΕΕ να αποδώσει στον πολιτιστικό τομέα ακόμη μεγαλύτερη σημασία στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου με χώρες και περιοχές εταίρους σε όλο τον κόσμο, προάγοντας τις πολιτιστικές ανταλλαγές και εντάσσοντας συστηματικά τον πολιτισμό σε αναπτυξιακά προγράμματα και σχέδια 24. ζητεί την ανάπτυξη μιας συνεκτικής ενωσιακής πολιτικής στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων η οποία θα βασίζεται σε κοινά θεμελιώδη πρότυπα, και μιας εποικοδομητικής προσέγγισης, προσανατολισμένης στα αποτελέσματα τονίζει ότι η ΕΕ, PE526.121v01-00 6/7 PR\1013582.doc
όταν καλείται να αντιμετωπίσει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα πρέπει να αξιοποιεί όλο το φάσμα των μέσων που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων 25. επαναλαμβάνει ότι υποστηρίζει την ενσωμάτωση αμοιβαίων προϋποθέσεων και πολιτικών ρητρών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία σε όλες τις συμφωνίες που συνάπτει η ΕΕ με τρίτες χώρες, ως κοινή επιβεβαίωση της αμοιβαίας προσήλωσης στις αξίες αυτές και ανεξαρτήτως της κατάστασης όσον αφορά την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εκάστοτε χώρα, με κατάλληλες ασφαλιστικές δικλείδες που θα εγγυώνται την προστασία από το ενδεχόμενο κατάχρησης του μηχανισμού αναστολής από αμφότερα τα μέρη 26. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, την Επιτροπή, την Αντιπρόεδρο της Επιτροπής/Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, τον Ειδικό Εντεταλμένο της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και στις κυβερνήσεις των κρατών μελών. PR\1013582.doc 7/7 PE526.121v01-00