Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΒΡΟΥ 1 www.kouzas.com
Η κατάταξη της ΑΜΘ (και Β. Έβρου) σε ΑΕΠ ΑΕΠ ΑΜΘ Σε εκατ. Κατάταξη Περιφερειών 2010 9.198 8 η 2 www.kouzas.com
Η κατάταξη της ΑΜΘ (και Β. Έβρου) σε ΑΕΠ Κατά κεφαλή ΑΕΠ ΑΜΘ Σε χιλ. Κατάταξη Περιφερειών 2010 15.057 11 η 3 www.kouzas.com
Η κατάταξη της ΑΜΘ (και Β. Έβρου) σε ΑΕΠ Απασχόληση σε ΑΜΘ Σύνολο εργαζομένων Εργαζόμενοι σε: Γεωργία, Εμπόριο, Μεταφορές, Δημόσια Διοίκηση, Άμυνα, Καταλύματα, Υγεία, Κοινωνική μέριμνα Κατάταξη Περιφερειών 2010 235.181 174.870 7 η Από αυτούς Αγρότες: 61.071 4 www.kouzas.com
Η κατάταξη της ΑΜΘ (και Β. Έβρου) σε ΑΕΠ Απασχόληση σε ΑΜΘ Σύνολο εργαζομένων Εργαζόμενοι σε: Τέχνες, Ψυχαγωγία, Παροχή υπηρεσιών κ.λπ. Κατάταξη Περιφερειών 2010 235.181 8.558 8 η 5 www.kouzas.com
Αξιολογική διαπίστωση Ο Β. Έβρος υστερεί στον τομέα παροχής υπηρεσιών, που σχετίζονται με τα πολιτιστικά αγαθά και συνακόλουθα υστερεί στην απασχόληση σ αυτόν τον τομέα και στην συμβολή που έχει αυτός στο ΑΕΠ της περιοχής. Γιατί; 6 www.kouzas.com
Αίτια της τουριστικής και πολιτιστικής υπανάπτυξης Υπερσυγκέντρωση πολιτιστικών αγαθών σε Αττική, Πελοπόννησο, Κρήτη και Θεσσαλονίκη που συνδυάζεται με τη Βεργίνα, το Δίον και την Πέλλα. Χωρική υπερσυγκέντρωση του τουρισμού σε «έναν μικρό αριθμό νησιωτικών και παράκτιων περιοχών» (Τσάρτας 2014). Η απασχόληση σε αυτόν τον τομέα είναι από τις μεγαλύτερες σε σχέση με την αντίστοιχη των υπόλοιπων περιφερειών 7 www.kouzas.com
Αίτια της τουριστικής και πολιτιστικής υπανάπτυξης Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους η επικέντρωση του ενδιαφέροντός του για τουριστική ανάπτυξη και η αξιοποίηση των αρχαιολογικών μνημείων γινόταν στην πρωτεύουσα και πέριξ αυτής. Το κράτος όμως σήμερα δεν μπορεί να διαχειριστεί τα προβλήματα της άνισης τουριστικής ανάπτυξης και ασφυκτιά μέσα σε ένα κλοιό που το ίδιο δημιούργησε. 8 www.kouzas.com
Αίτια της τουριστικής και πολιτιστικής υπανάπτυξης «Σε όλη σχεδόν τη μεταπολεμική περίοδο, ο σχεδιασμός παρέμενε υπόθεση του κεντρικού κράτους και λιγότερο των ΟΤΑ και σε ό,τι αφορά τους εταίρους που αποφασίζουν την τουριστική πολιτική αυτοί ήταν αποκλειστικά σχεδόν το κράτος και ο ιδιωτικός τομέας με μικρότερη τη συμβολή των ΟΤΑ, ενώ οι υπόλοιποι δύο εταίροι ελάχιστα ή καθόλου δεν συμμετέχουν» (Τσάρτας 2014). 9 www.kouzas.com
Αίτια της τουριστικής και πολιτιστικής υπανάπτυξης στον Β. Έβρο Αδιαφορία ή σκοπιμότητα ή αδυναμία του κράτους για ανάπτυξη του πολιτιστικού τομέα της περιοχής Ολιγωρία ή μη διεκδίκηση των τοπικών εξουσιών Τυπικά παραδείγματα πρωτοβουλίας πολιτών Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ν. Ορεστιάδας Αρχαιολογική εκπαιδευτική έκθεση Σπηλαίου 10 www.kouzas.com
Κατηγορίες πολιτιστικών αγαθών προς αξιοποίηση 1. Στατική 2. Μεικτή (συγκερασμός στατικής και δυναμικής) 3. Δυναμική 11 www.kouzas.com
Στατική (κληροδότηση) πολιτιστική διαχείριση και αξιοποίηση 1. Μνημεία Εφέσου στην Τουρκία 12 www.kouzas.com
Στατική (κληροδότηση) πολιτιστική διαχείριση 1.α. Μνημεία Εφέσου στην Τουρκία Δέχεται 2,5 εκατ. επισκέπτες ετησίως 13 www.kouzas.com
Μεικτή πολιτιστική διαχείριση αξιοποίηση 2. Ορυχεία αλατιού Wieliczka Κρακοβίας (Πολωνία) στην Πολωνία 14 www.kouzas.com
Μεικτή πολιτιστική διαχείριση 2.α. Ορυχεία αλατιού στην Πολωνία Δέχεται 1,2 εκατ. επισκέπτες ετησίως 15 www.kouzas.com
Μεικτή πολιτιστική διαχείριση 2.β. Ορυχεία αλατιού στην Πολωνία 16 www.kouzas.com
Μεικτή και δυναμική προσέγγιση (παραγωγή νέων μορφών) 3. Μύλος των Ξωτικών στα Τρίκαλα 17 www.kouzas.com
Δυναμική προσέγγιση (παραγωγή νέων μορφών) 4. Εκδηλώσεις Άρδα στις Καστανιές 18 www.kouzas.com
Δυναμική προσέγγιση (παραγωγή νέων μορφών) 5. Μνημείο Ντράζεν Πέτροβιτς στο Ζάγκρεμπ (Κροατία) 19 www.kouzas.com
Συγκερασμός στατικής και δυναμικής προσέγγισης 6. Μνημείο για τη διάβαση του Ρουβίκωνα από τον Καίσαρα το 49 π. Χ. (Bellaria Igea Marina, μεταξύ Τσεζένας και Ρίμινι). 20 www.kouzas.com
Ρουβίκωνας Ρίμινι Savignano 21 www.kouzas.com
Παραλίες κοντά στον Ρουβίκωνα (Ρίμινι Bellaria Igea Marina) 22 www.kouzas.com
Προοπτικές παραγωγής πολιτιστικού προϊόντος «Η δυναμική του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα αντιπροσωπεύει περίπου το 4,5% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σχεδόν το 4% της απασχόλησης που αντιστοιχεί σε 8,5 εκατ. θέσεις εργασίας - χωρίς να συνεκτιμώνται οι δευτερογενείς επιδράσεις σε άλλους τομείς» (Κατσέλη 2016). «Δυστυχώς δεν υπάρχουν αντίστοιχα καταγεγραμμένα στοιχεία για την χώρα μας, απόρροια της απουσίας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής σ αυτό τον τομέα» (Κατσέλη 2016). 23 www.kouzas.com
Προοπτικές παραγωγής πολιτιστικού προϊόντος Στη στρατηγική της Ε.Ε. για το 2020 η οικονομία του πολιτισμού «διαδραματίζει πλέον κεντρικό ρόλο για την αναπτυξιακή προοπτική, την ανταγωνιστικότητα και το μέλλον της ΕΕ και των πολιτών της». «Η Ελλάδα με τους αρχαιολογικούς χώρους, με την αξιοποίηση της ιστορίας της για θεματικά πάρκα, το αρχαίο δράμα, τις φυσικές της καλλονές και την ηλιοφάνεια είναι αυτή που θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομία του πολιτισμού της Ε.Ε.» (Κατσέλη 2014) 24 www.kouzas.com
Προοπτικές παραγωγής πολιτιστικού προϊόντος Ποια όμως Ελλάδα; Η ίδια Ελλάδα του υπερσυγκεντρωμένου χώρου της Αττικής, Θεσσαλονίκης, Πελοποννήσου και κάποιων παράκτιων περιοχών; Ποιες δυνατότητες έχουν αντικειμενικά και πολιτικά οι άλλες περιοχές της χώρας μας; 25 www.kouzas.com
Τα ιστορικά και αρχαιολογικά προϊόντα της Ορεστιάδας 1. Ταφικός τύμβος Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης 2. Αρχαιολογική εκπαιδευτική έκθεση Σπηλαίου 3. Μουσείο Πέτρας Τριγώνου (Μύλος Πετρωτών) 4. Μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου Παταγής 5. Μεταβυζαντινός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Θεραπειού 6. Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας 26 www.kouzas.com
Τα ιστορικά και αρχαιολογικά προϊόντα της Ορεστιάδας 7. Αρχείο του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδρ/πόλεως 8. Εκθεσιακός χώρος γένους Καραθεοδωρή (Νέα Βύσσα) 9. Μητροπολιτικός ναός Αγίων Θεοδώρων Ορεστιάδας 10. Εκδηλώσεις Άρδα 11.Θεατρικό Εργαστήρι Ορεστιάδας Φεστιβάλ ετήσιου ερασιτεχνικού θεάτρου 27 www.kouzas.com
Άλλα τουριστικά ή πολιτιστικά προϊόντα της Ορεστιάδας 11.Ευρωθήραμα Πενταλόφου 12.Αναψυκτήριο Βύσσας για κάτοψη Αδριανούπολης 13.Φράγμα Κυπρίνου 14.Δεν έχει δοθεί η δέουσα σημασία στο Ορμένιο και τη μάχη του Ορμενίου (26 Σεπτ. 1371) Η μάχη του Ορμενίου αφορά τις ενωμένες χριστιανικές δυνάμεις Σέρβων, Ούγγρων, Ναπολιτάνων, Βλάχων και τους μωαμεθανούς μουσουλμάνους του εμιράτου του Ορχάν. 28 www.kouzas.com
Η μάχη του Ορμενίου ως πολιτιστικό προϊόν Μπορεί να αξιοποιηθεί ιστορικά, εκπαιδευτικά και τουριστικά; Υπό τις παρούσες συνθήκες, ΟΧΙ. Όταν εκλείψουν οι φανατισμοί και οι διεκδικήσεις από την Τουρκία, τότε μπορούν να γίνουν πολλά. Η μάχη αυτή για τα Βαλκάνια έχει ομοιότητα, ως προς τα μεγέθη, με τη μάχη του Βατερλώ. Οι διαφορές είναι πολλές και είναι ποιοτικές. Δεν παύει όμως να είναι ένα ιστορικό γεγονός. 29 www.kouzas.com
Αξιοποίηση μίας μάχης ως πολιτιστικό προϊόν 1. Πεδίο μάχης Βατερλώ 30 www.kouzas.com
Αξιοποίηση μίας μάχης ως πολιτιστικό προϊόν 2. Μουσείο Ουέλινγκτον στο Βατερλώ 31 www.kouzas.com
Αξιοποίηση μίας μάχης ως πολιτιστικό προϊόν 3. Μνημεία Θερμοπυλών, Αλαμάνας, Λεύκτρων 32 www.kouzas.com
Αξιοποίηση μίας μάχης ως πολιτιστικό προϊόν Μπορεί να γίνει μια επιτύμβια στήλη στο Ορμένιο για τη μνήμη των 60.000 70.000 χριστιανών που έπεσαν εκεί; Στην ιστορία καταγράφονται και πρέπει να γνωρίζουμε όλα τα γεγονότα, και τα καλά και τα άσχημα. Τα μεν πρώτα για να τα ακολουθούμε, τα δε δεύτερα για να τα αποφεύγουμε. 33 www.kouzas.com
Αξιοποίηση μίας μάχης ως πολιτιστικό προϊόν 34 www.kouzas.com
Δημιουργία νέων πολιτιστικών αγαθών Παράδειγμα: Disneyland Μια τεράστια πολυεθνική επιχείρηση αναψυχής και εμπορίου σε τρεις πολιτείες των ΗΠΑ (Florida, Kalifornia, Hawaii) και σε πόλεις τεσσάρων χωρών (Paris, Tokyo, Hong Kong, Shanghai) Δημιουργική (πορτοκαλί) οικονομία Για την περιοχή του Β. Έβρου τι σημαίνει η δημιουργική οικονομία; 35 www.kouzas.com
Δημιουργία νέων πολιτιστικών αγαθών Η έμπνευση, η πρωτοβουλία και η αποφασιστικότητα απλών ανθρώπων μπορεί να κάνει πολλά. Παραδείγματα 1. Μύθος Ορέστη 2. Μύθος Ορφέα 3. Ιφιγένεια 4. Δικτυακός τόπος με τους χορούς της Θράκης 5. Ψηφιακή αναπαραγωγή μιας μάχης της περιοχής 6. Δικτυακός τόπος με τα θηράματα, τους τόπους της θήρας, καταλύματα, εδαφολογικές πληροφορίες και πληροφορίες πρόσβασης κ.λπ. 36 www.kouzas.com
Χρηματοδοτικά εργαλεία 1. Creative Europe 2014-2020 2. Διαρθρωτικά Ταμεία (Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ταμείο Συνοχής) μέσω των διαχειριστικών αρχών του κράτους (ΕΣΠΑ). 3. Το πρόγραμμα INTERREG 4. Το πρόγραμμα URBACT 5. Ο θεσμός της ιδιωτικής πολιτιστικής χορηγίας 37 www.kouzas.com
Χρηματοδοτικά εργαλεία 6. Οι εταιρίες επιχειρηματικών συμμετοχών και κεφαλαίων (venture capital) και οι εταιρίες ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων (private equity funds) 7. Η χρηματοδότηση από το κοινό (crowdfunding) 8. Ο «συγγενής» θεσμός Peer-to-Peer Lending (επιχειρήσεις ή ιδιώτες εξασφαλίζουν έντοκο δανεισμό απευθείας από τους ιδιώτες αποταμιευτές ή επενδυτές). 38 www.kouzas.com
Στόχος και προσδοκώμενα οφέλη Στόχος της αξιοποίησης (τέχνη, τουρισμός, νέες τεχνολογίες, αρχιτεκτονική, διακόσμηση και διαφήμιση) είναι να συνεισφέρουν σε ποσοστό 3% - 7% του ΑΕΠ της περιοχής (Σίνιορ 2014) Με στοιχεία του 2014 για τον νομό Έβρου το ανά κεφαλή ΑΕΠ ήταν 12. 019 ευρώ (ΕΛΣΤΑΤ 2014). Δηλαδή τα 360-840 ευρώ ανά κεφαλή πρέπει να παράγονται από τη διαχείριση και την αξιοποίηση των πολιτιστικών αγαθών. 39 www.kouzas.com
Στόχος και προσδοκώμενα οφέλη Πέρα από την οικονομική πλευρά του θέματος, υπάρχει η ιστορική και η ηθική υποχρέωση για την ανάδειξη του κάθε σημείου της Θράκης, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ιστορικής πορείας του ελληνικού γένους. Γι αυτό πρέπει να αναληφθούν «πρωτοβουλίες ουσίας που κινούνται σε ένα νέο και πιο ουσιαστικό πλαίσιο λειτουργίας και δραστηριότητας των συλλογικών εκπροσωπήσεων» γιατί «χωρίς τη γνώση της ιστορικής διαδρομής της Θράκης, δεν μπορεί να υπάρξει ολοκληρωμένη κατανόηση της ταυτότητάς μας» (Μαλκίδης 2009). 40 www.kouzas.com