ΤΡΙΩΡΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 3 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2011 ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ : ΖΩΗΣ ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΣΤΑΥΡΙΑΝΟΣ ΕΠΩΝΥΜΟ:................................... ΟΝΟΜΑ:...................................... ΤΜΗΜΑ :.......... Διδαγμένα κείμενα: ΚΕΙΜΕΝΟ Α : Ἔπειτ, ἔφη, ἀδικήσομεν αὐτούς, καί ποιήσομεν χεῖρον ζῆν, δυνατόν αὐτοῖς ὄν ἄμεινον; Ἐπελάθου, ἦν δ' ἐγώ, πάλιν, ὦ φίλε, ὅτι νόμῳ οὐ τοῦτο μέλει, ὅπως ἕν τι γένος ἐν πόλει διαφερόντως εὖ πράξει, ἀλλ' ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι, συναρμόττων τούς πολίτας πειθοῖ τε καί ἀνάγκῃ, ποιῶν μεταδιδόναι ἀλλήλοις τῆς ὠφελίας ἥν ἄν ἕκαστοι τό κοινόν δυνατοί ὦσιν ὠφελεῖν καί αὐτός ἐμποιῶν τοιούτους ἄνδρας ἐν τῇ πόλει, οὐχ ἵνα ἀφιῇ τρέπεσθαι ὅπῃ ἕκαστος βούλεται, ἀλλ'ἵνα καταχρῆται αὐτός αὐτοῖς ἐπί τόν σύνδεσμον τῆς πόλεως. Ἀληθῆ, ἔφη ἐπελαθόμην γάρ. Σκέψαι, τοίνυν, εἶπον, ὦ Γλαύκων, ὅτι οὐδ' ἀδικήσομεν τούς παρ' ἡμῖν φιλοσόφους γιγνομένους, ἀλλά δίκαια πρός αὐτούς ἐροῦμεν, προσαναγκάζοντες τῶν ἄλλων ἐπιμελεῖσθαί τε καί φυλάττειν. (Πλάτωνα Πολιτεία, 519C-520A )
ΚΕΙΜΕΝΟ Β: Ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία, τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καί αἰδῶ ἀνθρώποις «Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καί ταύτας νείμω; Νενέμηνται δέ ὧδε εἷς ἔχων ἰατρικήν πολλοῖς ἱκανός ἰδιώταις, καί οἱ ἄλλοι δημιουργοί. Καί δίκην δή καί αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἤ ἐπί πάντας νείμω;» «Ἐπί πάντας»ἔφη ὁ Ζεύς, «καί πάντες μετεχόντων οὐ γάρ ἄν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν καί νόμον θές παρ ἐμοῦ, τόν μή δυνάμενον αἰδοῦς καί δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». Οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καί διά ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καί Ἀθηναῖοι, ὅταν μέν περί ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἤ ἄλλης τινός δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς, καί ἐάν τις ἐκτός ὤν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς ἐσύ φῄς, εἰκότως, ὡς ἐγώ φημί ὅταν δέ εἰς συμβουλήν πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἥν δεῖ διά δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καί σωφροσύνης, εἰκότως παντός ἀνδρός ἀνέχονται, ὡς παντί προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς, ἤ μή εἶναι πόλεις. Αὕτη, ὦ Σώκρατε ς, τούτου αἰτία. (Πλάτωνα Πρωταγόρας, ενότ. 4 ) ΚΕΙΜΕΝΟ Γ : Τίς μέν οὖν ἐστιν ὁ πολίτης, ἐκ τούτων φανερόν ᾧ γάρ ἐξουσία κοινωνεῖν ἀρχῆς βουλευτικῆς καί κριτικῆς, πολίτην ἤδη λέγομεν εἶναι ταύτης τῆς πόλεως, πόλιν δέ τό τῶν τοιούτων πλῆθος ἱκανόν πρός αὐτάρκειαν ζωῆς, ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν. ( Αριστοτέλους Πολιτικά Γ1, 12) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : 1. Να μεταφραστούν τα υπογραμμισμένα χωρία των κειμένων Α,Β,Γ.
2. Κείμενο Α: Ποιος θα πρέπει να είναι ο ρόλος του νόμου σύμφωνα με το Σωκράτη μέσα απο ολόκληρη την ενότητα. ( μονάδες 15 ) 3.Κείμενο Β: Στο κείμενο υπάρχουν δυο Προστακτικές εγκλίσεις. Αφού τις επισημάνετε να γράψετε αν υπαρχει αντίφαση μεταξυ τους και αν ο Πρωταγόρας εννοεί κατι αλλο μέσα στην αλληγορία του. ( μονάδες 15 ) 4. Σε ποια μέρη χωρίζει ο Πλάτωνας την ψυχή; 5. ἐπελάθου, μηχανᾶται, συναρμόττων, μεταδιδόναι, ἐμποιῶν : Να γράψετε ένα ουσιαστικό και ένα επίθετο με ετυμολογική συγγένεια με τον καθένα από τους παραπάνω ρηματικούς τύπους.
Αδίδακτο κείμενο ΚΕΙΜΕΝΟ Β : Ἐγώ δέ καί τῶν ἰδιωτῶν τούς ὀλίγα μέν κατορθοῦντας, πολλά δ' ἐξαμαρτάνοντας μέμφομαι καί νομίζω φαυλοτέρους εἶναι τοῦ δέοντος, καί πρός γε τούτοις τούς γεγονότας ἐκ καλῶν κἀγαθῶν ἀνδρῶν, καί ὄντας μέν ὀλίγῳ ἐπιεικεστέρους τῶν ὑπερβαλλόντων ταῖς πονηρίαις, πολύ δέ χείρους τῶν πατέρων λοιδορῶ, καί συμβουλεύσαιμ' ἄν αὐτοῖς παύσασθαι τοιούτοις οὖσιν. Τήν αὐτήν οὖν γνώμην ἔχω καί περί τῶν κοινῶν ἡγοῦμαι γάρ δεῖν ἡμᾶς οὐ μέγα φρονεῖν, οὐδ' ἀγαπᾶν, εἰ κακοδαιμονησάντων καί μανέντων ἀνθρώπων νομιμώτεροι γεγόναμεν, ἀλλά πολύ μᾶλλον ἀγανακτεῖν καί βαρέως φέρειν, εἰ χείρους τῶν προγόνων τυγχάνοιμεν ὄντες πρός γάρ τήν ἐκείνων ἀρετήν ἀλλ' οὐ πρός τήν τῶν τριάκοντα πονηρίαν ἁμιλλητέον ἡμῖν ἐστιν. (Ισοκράτους, Αρεοπαγητικός, 72-73) Σημείωση :μανέντων : μτχ. παθ. αορ. β του μαίνομαι ἁμιλλητέον: ρηματικό επίθ. του ἁμιλλῶμαι (:συναγωνίζομαι) ἀγαπῶ (αμτβ) : ικανοποιούμαι ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Να μεταφραστεί το κείμενο Β. (μονάδες 20) 2. α)να γραφούν οι τύποι που ζητούνται: κατορθοῦντας: β πληθυντικό οριστικής Ενεστώτα ἀγαπᾶν : γ ενικό οριστικής Παρατατικού τυγχάνοιμεν: γ ενικό ευκτικής Μέλλοντα ἀγανακτεῖν: γ ενικό προστακτικής Ενεστώτα
μανέντων: β ενικό οριστικής παθητικού Αορίστου β ἰδιωτῶν: γενική ενικού ἐπιεικεστέρους: αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου στον θετικό βαθμό ( μονάδες 7 ) γ)να γράψετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων και επιρρημάτων στον παρακάτω πίνακα : Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός ἐπιεικεστέρους χείρους καλῶν βαρέως μᾶλλον πολλά ( μονάδες 3 ) 3. α)να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων: τῶν ἰδιωτῶν, τῶν πατέρων, τοιούτοις, αὐτοῖς ( μονάδες 2 ) β)... καί συμβουλεύσαιμι ἄν αὐτοῖς παύσασθαι τοιούτοις οὖσιν... Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. ( μονάδες 4 ) γ) Να βρεθούν και να χαρακτηριστούν οι υποθετικοί λόγοι του κειμένου. ( μονάδες 4 )