Δρ Ανδρέας Θεοδωρίδης & Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Νεοπροαχθέντων Διευθυντών Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2010-2011 Ο Διευθυντής και το εκπαιδευτικό έργο του σχολείου (Σχεδιασμός Πρακτικές εφαρμογές Αξιολόγηση)
1.Ο βασικός ρόλος του διευθυντή στην πράξη Ποιος πρέπει να είναι βασικός ρόλος του διευθυντή στο σχολείο; Ποιος είναι στην πραγματικότητα ο βασικός ρόλος τους διευθυντή;
Τι έχει προτεραιότητα; «Η αειφόρος ηγεσία δεν αμφιταλαντεύεται. Βάζει τη μάθηση στο κέντρο όλων των δράσεων της ηγεσίας. Η μάθηση των παιδιών έρχεται πρώτα και μετά οτιδήποτε άλλο την υποστηρίζει.» (Stoll, Fink & Earl, 2003)
Ο ρόλος του διευθυντή: Τι συμβαίνει στην κυπριακό δημοτικό σχολείο; Σε ποιους τομείς αφιερώνετε το χρόνο σας ως διευθυντές; α/α Τομείς Πραγματική κατάσταση 1 Η άσκηση εκπαιδευτικής ηγεσίας 2 Η πρακτική διαχείριση καθημεριών θεμάτων 1,40 3,91 3,70 1,76 3 Η διοίκηση του σχολείου 2,52 2,84 4 Τα διδακτικά καθήκοντα 2,38 1,50 1(ο λιγότερος χρόνος) 4 (ο περισσότερος χρόνος) Ιδεώδης κατάσταση 4 Έρευνα της Κλαδικής Επιτροπής Διευθυντών ΠΟΕΔ (2009)
Ο ρόλος του διευθυντή: Τι συμβαίνει στην κυπριακό δημοτικό σχολείο; α/α Ο βαθμός ικανοποίησης από το χρόνο που διαθέτει ο διευθυντής σε ηγετικά καθήκοντα Μ.Ο. Τ.Α. 1 Οι επισκέψεις στις τάξεις για παρακολούθηση μαθημάτων 1,75 0,69 2 Η αναθεώρηση του Αναλυτικού Προγράμματος 1,79 0,87 3 Η παρακολούθηση/αξιολόγηση των μαθητών 1,87 0,75 4 Η παρακολούθηση/αξιολόγηση των εκπαιδευτικών 2,24 0,79 5 Η εισαγωγή καινοτομιών στο σχολείο 2,26 0,83 6 Η ανάπτυξη/επιμόρφωση του διδακτικού προσωπικού 2,48 0,82 7 Η παρακολούθηση αξιολόγησης της σχολικής μονάδας 2,54 0,83 8 Η ανάπτυξη σχεδίου βελτίωσης της σχολικής μονάδας 2,61 0,96 9 Ο συντονισμός του εκπαιδευτικού έργου 2,69 0,86 1 (ο μικρότερος βαθμός) 4 (ο μεγαλύτερος βαθμός) 5 Έρευνα της Κλαδικής Επιτροπής Διευθυντών ΠΟΕΔ (2009)
Ο ρόλος του διευθυντή: Ποια είναι η εκπαιδευτική πολιτική; Κύπρος Νομοθεσία: σχέδιο υπηρεσίας διευθυντή Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Ευρωπαϊκή Ένωση: Σύνοδοι Υπουργών Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασία και Ανάπτυξης: Έρευνες Εκθέσεις Διαπίστωση Όλοι τονίζουν ότι ο σημαντικότερος ρόλους του διευθυντή του σχολείου είναι αυτός του παιδαγωγικού ηγέτη που πρέπει να προάγει το εκπαιδευτικό έργο (τη διδασκαλία και τη μάθηση).
2. Ασκεί πραγματικά ο διευθυντής σημαντική επίδραση στα μαθησιακά αποτελέσματα του σχολείου; Είδος έρευνας σε διάφορες χώρες Αποτελέσματα ερευνών ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ Μεγάλης κλίμακας ποσοτικές έρευνες Ο διευθυντής ασκεί σημαντικό ρόλο στα μαθησιακά αποτελέσματα ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Μελέτες περιπτώσεων σχολείων Οι επιδράσεις του διευθυντή είναι μικρές και κυρίως έμμεσες (μέσω μεταβλητών του σχολείου και της τάξης). Συμπέρασμα Τα αποτελέσματα είναι δύσκολο να γενικευθούν. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το όλο πλαίσιο του σχολείου (π.χ. η χώρα, το εκπαιδευτικό σύστημα, το επίπεδο αυτονομίας του σχολείου).
3.Τι είναι η παιδαγωγική ηγεσία (instructional leadership); Αφορά το ρόλο του διευθυντή στον έλεγχο και το συντονισμό του εκπαιδευτικού προγράμματος (Bossert, 1982). Περιλαμβάνει τις δράσεις που ο διευθυντής αναλαμβάνει η μεταβιβάζει στους άλλους με σκοπό την βελτίωση της μάθησης των μαθητών (Jordan, 1986). Στοχεύει στη βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης και δίνει έμφαση στην αλληλεπίδραση μεταξύ του διευθυντή και των μαθητών (Wright, 1991, σελ. 114). «Είναι μια σειρά από συμπεριφορές που σχεδιάζονται για να βελτιώσουν τη διδασκαλία και μάθηση άμεσα ή έμμεσα» (Leithwood, 1995, σελ, 3).
Ποιος όρος επιλέγεται; Για τους σκοπούς της συζήτησης αυτής θα χρησιμοποιηθεί ο όρος παιδαγωγική ηγεσία και θα εστιάσουμε την προσοχή μας στο ρόλο του διευθυντή σε σχέση με το εκπαιδευτικό έργο του σχολείου(σχεδιασμός πρακτικές εφαρμογές αξιολόγηση).
Τομείς της παιδαγωγικής ηγεσίας Καθορισμός διδακτικής αποστολής του σχολείου Διαχείριση του Α.Π. και της διδασκαλίας Προώθηση θετικού μαθησιακού κλίματος Παρατήρηση και βελτίωση διδασκαλίας Αξιολόγηση διδακτικού προγράμματος Ο κάθε τομέας αναλύεται στο Φυλλάδιο 1
Άλλες προσεγγίσεις για τις λειτουργίες της παιδαγωγικής ηγεσίας 1. Το μοντέλο PIMRS (Principal Instructional Management Rating Scale του Hallinger (1983) Φυλλάδιο 2 2. Οι τέσσερις διαστάσεις των Andrews & Soder (1987) Φυλλάδιο 3 3. Οι δράσεις της ηγεσίας του Weber (1989) Φυλλάδιο 4 4. Τα οκτώ καθήκοντα του Heck (1992) Φυλλάδιο 5 5. Οι συμπεριφορές της παιδαγωγικής ηγεσία του Shepphards (1996) Φυλλάδιο 6
4.Άμεση και έμμεση παιδαγωγική ηγεσία Άμεση παιδαγωγική ηγεσία ΤΙ ΕΙΝΑΙ; Προάγει τις άμεσες αλληλεπιδράσεις μεταξύ του διευθυντή και των εκπαιδευτικών για το εκπαιδευτικό έργο του σχολείου. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Εποπτεία και αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Παρακολούθηση των επιδόσεων των μαθητών Συνεργασία του διευθυντή με τους εκπαιδευτικούς σε θέματα επιμόρφωσης, προγραμματισμού, και διδασκαλίας (όπως η παρακολούθηση διδασκαλίας). Έμμεση παιδαγωγική ηγεσία ΤΙ ΕΙΝΑΙ; Αφορά την ηγετική συμπεριφορά που προάγει τις έμμεσες επιδράσεις του διευθυντή στο εκπαιδευτικό έργο. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Ανάπτυξη οράματος και σκοπών Καθορισμός στόχων Λήψη αποφάσεων Επικοινωνία με γονείς και εξωτερικούς φορείς Έλεγχος του φυσικού περιβάλλοντος του σχολείου (π.χ. καθαριότητα) Παροχή εκπαιδευτικών μέσων
Δεξιότητες του παιδαγωγικού ηγέτη Τεχνικές Στοχοθέτηση Μέτρηση και προγραμματισμός Παρατήρηση διδασκαλίας Έρευνα και αξιολόγηση Διαπροσωπικές Επικοινωνία Παρώθηση Διαδικασία λήψης αποφάσεων Διαχείριση συγκρούσεων