Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας

Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας Ως τμήμα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΚΕΠΠΑ) η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) καλύπτει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ένωσης και τις μη στρατιωτικές αποστολές. Η ΚΠΑΑ παρέχει το πολιτικό πλαίσιο για έναν αριθμό μόνιμων πολιτικών και στρατιωτικών δομών καθώς και για επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Η εν λόγω πολιτική ενσωματώθηκε στις συνθήκες ΕΕ το 1999. Από το 2003, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας καθορίζει την στρατηγική στην οποία βασίζεται η ΚΠΑΑ, ενώ η Συνθήκη της Λισαβόνας παρέχει νομική σαφήνεια για τις θεσμικές πτυχές, και ενισχύει τον πολιτικό και δημοσιονομικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ως μία από τις πλέον ορατές και ταχέως εξελισσόμενες πολιτικές της ΕΕ, η ΚΠΑΑ απέκτησε, σε λιγότερο από δέκα έτη, σημαντικό στρατηγικό προσανατολισμό και επιχειρησιακή δυνατότητα. Στον απόηχο των εξελίξεων και των προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας στην Ευρώπη, και την αποδεδειγμένη ζήτηση από τα κράτη μέλη και τους πολίτες για έναν αυξανόμενο ρόλο για την ΕΕ ως παρόδου ασφάλειας, η ΚΠΑΑ εξελίσσεται ήδη και είναι πιθανόν να εξελιχθεί περαιτέρω, όπως καθορίζεται στην Συνθήκη της Λισαβόνας. Νομική βάση Η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) αποτελεί πλήρες τμήμα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της Ένωσης [1]. Η ΚΠΑΑ καθορίζεται από τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Το άρθρο 41 ρυθμίζει τη χρηματοδότηση της ΚΕΠΠΑ και της ΚΠΑΑ, και η πολιτική περιγράφεται περαιτέρω στα άρθρα 42-46, στο κεφάλαιο 2, τμήμα 2 του τίτλου V («Διατάξεις για την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας»), καθώς και στα πρωτόκολλα 1, 10 και 11 και στις δηλώσεις 13 και 14. Ο ιδιαίτερος ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑ και της ΚΠΑΑ περιγράφεται στο άρθρο 36 της Συνθήκης ΣΕΕ. Ιδιαιτερότητες της ΚΠΑΑ Οι αποφάσεις σχετικά με την ΚΠΑΑ λαμβάνονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 42 ΣΕΕ). Λαμβάνονται ομόφωνα με κάποιες ορισμένες σημαντικές εξαιρέσεις που αφορούν τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (ΕΟΑ, άρθρο 45 ΣΕΕ) καθώς και τη μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία (PESCO, άρθρο 46 ΣΕΕ), όπου ισχύει η ψηφοφορία με πλειοψηφία. Οι προτάσεις για αποφάσεις παρουσιάζονται συνήθως από την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Εξωτερικές Υποθέσεις και Πολιτικής Ασφάλειας η οποία είναι επίσης και αντιπρόεδρος της Επιτροπής (ΑΠ/ΥΕ). Η Συνθήκη της Λισαβόνας εισήγαγε την έννοια της ευρωπαϊκής πολιτικής δυνατοτήτων και εξοπλισμών (άρθρο 42 παράγραφος 3 της ΣΕΕ), παρά το γεγονός ότι αυτή θα πρέπει ακόμη να [1]Βλέπε τίτλο V («Γενικές διατάξεις σχετικά με εξωτερική δράσης της Ένωσης και ειδικές διατάξεις σχετικά με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ)») της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) επίσης Θεματολογικό Δελτίο 6.1.1 για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2016 1

οριστεί. Θέσπισε, επίσης, ένα σύνδεσμο μεταξύ της ΚΠΑΑ και άλλων πολιτικών της Ένωσης απαιτώντας ο ΕΟΑ να υλοποιεί τις αποστολές του σε συνεργασία με την Επιτροπή, όταν αυτό είναι απαραίτητο (άρθρο 45 παράγραφος 2 ΣΕΕ). Αυτό αφορά ειδικότερα τις πολιτικές της Ένωσης σχετικά με την έρευνα, τη βιομηχανία και το διάστημα, μέσω των οποίων το Κοινοβούλιο απέκτησε τη δυνατότητα να επηρεάζει πολύ περισσότερο την ΚΠΑΑ από ό,τι κατά το παρελθόν. Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Το Κοινοβούλιο έχει το δικαίωμα να ελέγχει την ΚΠΑΑ και να λαμβάνει την πρωτοβουλία να απευθύνεται στην ΑΠ/ΥΕ και στο Συμβούλιο για το εν λόγω θέμα (άρθρο 36 ΣΕΕ). Επίσης, ασκεί εξουσία στον προϋπολογισμό της εν λόγω πολιτικής (άρθρο 41 ΣΕΕ). Το Κοινοβούλιο προβαίνει δύο φορές ανά έτος σε συζήτηση σχετικά με τις προόδους που έχουν υλοποιηθεί κατά την εφαρμογή της ΚΕΠΠΑ και της ΚΠΑΑ, και εγκρίνει τις σχετικές εκθέσεις: μία για την ΚΕΠΠΑ, που συντάσσεται από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και περιέχει στοιχεία που αφορούν την ΚΠΑΑ, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο, και, μία σχετικά με την ΚΠΑΑ που συντάσσεται από την Επιτροπή Ασφάλειας και Άμυνας. Από το 2012 το Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών έχουν οργανώσει διακοινοβουλευτικές διασκέψεις δύο φορές ανά έτος προκειμένου να συζητήσουν θέματα που αφορούν την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας. Η διακοινοβουλευτική συνεργασία στους εν λόγω τομείς προβλέπεται από το πρωτόκολλο 1 στη Συνθήκη της Λισαβόνας, το οποίο περιγράφει το ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι καινοτομίες στη Συνθήκη της Λισαβόνας επέτρεψαν να βελτιωθεί η συνεκτικότητα της πολιτικής στον τομέα της ΚΠΑΑ. Η ΑΠ/ΥΕ κατέχει κεντρικό θεσμικό ρόλο, προεδρεύοντας στο Συμβούλιο «Εξωτερικών Υποθέσεων» στην «σύνθεση που συγκεντρώνει τους υπουργούς άμυνας» (το όργανο απόφασης της ΕΕ για την ΚΠΑΑ) και διευθύνοντας τον ΕΟΑ. Το πολιτικό πλαίσιο για τη διαβούλευση και το διάλογο με το Κοινοβούλιο εξελίσσεται ώστε να επιτρέψει στο Κοινοβούλιο να διαδραματίσει πλήρη ρόλο στην εξέλιξη της ΚΠΑΑ. Βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας, το Κοινοβούλιο αποτελεί εταίρο ο οποίος διαμορφώνει τις εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης και αντιμετωπίζει τις προκλήσεις που περιγράφονται στην «έκθεση για την εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής ασφάλειας» του 2008: «Είναι θεμελιώδους σημασίας να διατηρήσουμε τη στήριξη του κοινού για την παγκόσμια εμπλοκή μας. Στις σύγχρονες δημοκρατίες, όπου τα μέσα ενημέρωσης και η κοινή γνώμη είναι ζωτικής σημασίας για τη διαμόρφωση της πολιτικής, η λαϊκή δέσμευση είναι ουσιαστική για να υλοποιήσουμε τις δεσμεύσεις μας στο εξωτερικό. Αναπτύσσουμε αστυνομία, δικαστικούς εμπειρογνώμονες και στρατιωτικούς σε ασταθείς ζώνες ανά την υφήλιο. Εναπόκειται στις κυβερνήσεις, στα κοινοβούλια και στα όργανα της ΕΕ να μεταδώσουν με ποιο τρόπο συμβάλλουν όλα αυτά στην εσωτερική μας ασφάλεια». Θέματα που ενδιαφέρουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Το Κοινοβούλιο εξετάζει τις εξελίξεις στην ΚΠΑΑ από απόψεως θεσμικών οργάνων, δυνατοτήτων και επιχειρήσεων, και εξασφαλίζει ότι τα θέματα της ασφάλειας και άμυνας ανταποκρίνονται στις ανησυχίες που εκφράζονται από τους πολίτες της ΕΕ. Διεξάγονται τακτικά συζητήσεις, ακροάσεις και εργαστήρια που αφιερώνονται σε θέματα που περιλαμβάνουν: τις πάνω από 20 στρατιωτικές και μη στρατιωτικές αποστολές που έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της ΚΠΑΑ στην περιοχή του Νοτίου Καυκάσου, της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2016 2

τις διεθνείς κρίσεις που είχαν επιπτώσεις στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας και τις μεταρρυθμίσεις του τομέα της ασφάλειας σε συνέχεια των κρίσεων τις δομές και την πολυμερή συνεργασία εκτός ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και άμυνας, κυρίως σε ό,τι αφορά το NATO τις διεθνείς εξελίξεις σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των εξοπλισμών και τη μη διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής τον αγώνα κατά της διεθνούς τρομοκρατίας, πειρατείας, οργανωμένου εγκλήματος και εμπορίας ανθρώπων την ενίσχυση του ρόλου του Κοινοβουλίου στην ΚΠΑΑ μέσω πολιτικών της ΕΕ που έχουν επιπτώσεις στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας (όπως οι πολιτικές σχετικές με την εσωτερική ασφάλεια και την ασφάλεια στα σύνορα, την έρευνα, τη βιομηχανία και το διάστημα) τις ορθές πρακτικές για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των επενδύσεων στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας και για να ενισχυθεί η τεχνολογική και βιομηχανική βάση, η «έξυπνη άμυνα» και «οι δυνατότητες συνένωσης και κοινής χρήσης πόρων» τις θεσμικές εξελίξεις σε ό,τι αφορά: τις στρατιωτικές δομές της Ένωσης τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και άμυνας εντός της Ένωσης τον ΕΟΑ και τους άλλους οργανισμούς και δομές της Ένωσης στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας [2] τη νομοθεσία και τα πολιτικά ψηφίσματα σχετικά με την ασφάλεια και την άμυνα, κυρίως όταν αφορούν τα προαναφερθέντα θέματα. Το Κοινοβούλιο συμμετέχει στις κοινές συνεδριάσεις διαβούλευσης που οργανώνονται τακτικά με το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) και την Επιτροπή. Οι εν λόγω συνεδριάσεις επιτρέπουν την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις αποστολές και τις επιχειρήσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της ΚΠΑΑ, την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΚΕΠΠΑ, και τις περιφέρειες ενδιαφέροντος και ανησυχίας. Αποτελούν τμήμα των διαβουλεύσεων μεταξύ του Κοινοβουλίου και των άλλων θεσμικών οργάνων που εμπλέκονται στην ΚΕΠΠΑ και την ΚΠΑΑ οι οποίες θεσπίστηκαν σε συνέχεια της δήλωσης της ΑΠ/ΥΕ το 2010 σχετικά με την πολιτική ευθύνη (6.1.1). Δεδομένου του κεντρικού ρόλου που διαδραματίζει το ΝΑΤΟ στην εγγύηση της ευρωπαϊκής ασφάλειας, το Κοινοβούλιο συμμετέχει στην Κοινοβουλευτική του Συνέλευση με σκοπό να αναπτύξει μία σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ η οποία θα σέβεται την ανεξάρτητη φύση των δύο μερών. Η εν λόγω σχέση είναι ιδιαίτερα σημαντική στα θέατρα επιχειρήσεων όπου δραστηριοποιούνται και οι δύο αυτές οργανώσεις, όπως το Αφγανιστάν, το Κοσσυφοπέδιο και ο αγώνας κατά της πειρατείας στα ανοιχτά του Κέρατος της Αφρικής. Η ΚΠΑΑ το 2015 μία πολιτική σε ταχεία εξέλιξη Ενώ η ΚΠΑΑ δεν έχει αλλάξει σημαντικά κατά τα πρώτα έτη μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας το 2009, έχει μεγάλο δυναμικό για εξέλιξη, τόσο από πολιτικής όσο και από θεσμικής απόψεως. Τα κύρια επιτεύγματα της ΚΠΑΑ μέχρι το 2014 ήταν η εδραίωση των σχετικών δομών της ΕΕ υπό την αιγίδα της ΕΥΕΔ, και ο ορισμός του Συμβούλιου για το καταστατικό του ΕΟΑ, την έδρα και τους επιχειρησιακούς κανόνες, όπως προβλέπεται στο άρθρο 45 παράγραφος 2 της ΣΕΕ. [2]Μεταξύ άλλων, το δορυφορικό κέντρο της ΕΕ (ΔΚΕΕ), το Ινστιτούτο Μελετών της ΕΕ για θέματα ασφάλειας (EUISS) και ο Κοινός Οργανισμός Συνεργασίας στον Τομέα των Εξοπλισμών (OCCAR). Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2016 3

Ένας αριθμός ευκαιριών για την περαιτέρω εξέλιξη της ΚΠΑΑ δεν αξιοποιήθηκε: προσπάθειες έναρξης επιχειρήσεων είτε απέτυχαν, όπως π.χ. στο Λίβανο και στη Λιβύη, είτε καθυστέρησαν όπως στο Μαλί. Ως εκ τούτου, οι μάχιμες μονάδες της ΕΕ [3] δεν αναπτύχθηκαν, και τα μόνιμα γενικά στρατηγεία για επιχειρήσεις της Ένωσης δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί. Το Κοινοβούλιο διαδραματίζει έναν πιλοτικό ρόλο στον έλεγχο της εξέλιξης της ΚΠΑΑ και στην ανάλυση των αποτυχιών αυτής της πολιτικής. Το Κοινοβούλιο πιέζει το Συμβούλιο και τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της σχετικής πολιτικής. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη να δοθεί στρατηγική ώθηση για τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθόρισε έναν αριθμό αρχικών στόχων τον Δεκέμβριο του 2013 για την περαιτέρω εξέλιξη της ΚΠΑΑ. Επικεντρώθηκε σε τρεις τομείς: την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της εμβέλειας της ΚΠΑΑ την ενίσχυση της ανάπτυξης των αμυντικών δυνατοτήτων και την ισχυροποίηση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Επίσης, ανέθεσε στην Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να προβούν σε αξιολόγηση της επίπτωσης των αλλαγών στο παγκόσμιο περιβάλλον της ΕΕ, με σκοπό να υποβάλλουν έκθεση σχετικά με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που προκύπτουν για την Ένωση, ειδικότερα από απόψεως εξελίξεων στον τομέα της ασφάλειας Η επιδείνωση της κατάστασης της ασφάλειας το 2014 και κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2015 είχαν ως αποτέλεσμα να γίνονται αντιληπτά από άλλη οπτική γωνία τα διάφορα έγγραφα που συντάχθηκαν το 2015 στον τομέα της ΚΠΑΑ, και που περιλαμβάνουν: κοινή έκθεση ΥΕ/Επιτροπής σχετικά με την επίπτωση των αλλαγών στο παγκόσμιο περιβάλλον και τις προκλήσεις και ευκαιρίες για την Ένωση: «Η ΕΕ σε ένα μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον Ένας πιο διασυνδεδεμένος, αμφισβητούμενος και περίπλοκος κόσμος» που εκδόθηκε για το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις 18 Μαΐου 2015 κοινή πρόταση ΥΕ/Επιτροπής για την ενίσχυση της ικανότητας πολιτικής των χωρών εταίρων και των περιφερειακών οργανώσεων: Κοινή ανακοίνωση της Ύπατης Εκπροσώπου και της Επιτροπής, με θέμα «Δημιουργία ικανοτήτων για την υποστήριξη της Ασφάλειας και της Ανάπτυξης Δίνοντας τη δυνατότητα σε εταίρους να προλαμβάνουν και να διαχειρίζονται κρίσεις» (28 Απριλίου 2015) σχέδια δράσης για: την εφαρμογή της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ΕΕ: Κοινό Υπηρεσιακό Έγγραφο Εργασίας με θέμα: «Προώθηση της Σφαιρικής Προσέγγισης της ΕΕ για τη διαχείριση εξωτερικών συγκρούσεων και κρίσεων Σχέδιο Δράσης 2015» (10 Απριλίου 2015) την ενσωμάτωση της στήριξης ΚΠΑΑ στη διαχείριση των συνόρων της ΕΕ στο πλαίσιο της στρατηγικής Σαχέλ: στις 20 Απριλίου 2015 το Συμβούλιο ενέκρινε το Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης για το Σαχέλ 2015-2020, με σχέδια ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, ανοίγοντας τον χώρο για μη στρατιωτικές αποστολές ΚΠΑΑ, σύμφωνα με τη συνολική προσέγγιση της ΕΕ. Για να διατηρηθεί η δυναμική στα εν λόγω θέματα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθόρισε την προθεσμία για την υποβολή της σχετικής έκθεσης αξιολόγησης για τον Ιούνιο του 2015. [3]Η έννοια των μάχιμων μονάδων της ΕΕ παρέχει στην ΚΠΑΑ ένα μέσο για έγκαιρη και ταχεία απάντηση σε στρατιωτικές κρίσεις. Μία μάχιμη μονάδα είναι ένα σύνολο δυνάμεων που αποτελείται από περίπου 1 500 μέλη (συνήθως πολυεθνική δύναμη) ήτοι (ο ελάχιστος αριθμός για να υπάρξει αποτελεσματικότητα στον στρατιωτικό τομέα) ικανή να διεξαγάγει επιχειρήσεις κατά τρόπο αυτόνομο ή να διεξαγάγει την αρχική φάση ευρύτερων επιχειρήσεων. Οι μάχιμες μονάδες της ΕΕ είναι επιχειρησιακές από τον Ιανουάριο του 2005. Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2016 4

Πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που διεξήχθη στις 25-26 Ιουνίου, η ΥΕ/ΑΕ Mogherini, επίσης υπό την ιδιότητά της ως επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, παρουσίασε έκθεση για την κατάσταση εφαρμογής όσον αφορά τους στόχους που περιλαμβάνονται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2013, καθώς και αρχικές προτάσεις για το μέλλον. Τα έγγραφα αυτά αποτέλεσαν τη βάση για τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της 18ης Μαΐου 2015, που υιοθετήθηκαν και προωθήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25ης-26ης Ιουνίου 2015. Ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος είναι πλέον επιφορτισμένη με τη σύνταξη μιας «συνολικής στρατηγικής της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας», ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2016, το Συμβούλιο επιβεβαίωσε τους τρεις κύριους στόχους της ΚΠΑΑ που καθορίστηκαν το 2013. Στα συμπεράσματά του, υπογράμμισε επίσης: την χρηματοδότηση της αμυντικής διάστασης (δαπάνες των κρατών μελών στον τομέα της άμυνας προϋπολογισμός της ΕΕ προκειμένου να δοθεί ώθηση στις εργασίες στον τομέα της ΚΠΑΑ), την ανάγκη για συνεργασία στον τομέα της άμυνας προκειμένου να επιλυθούν τα θέματα ικανοτήτων, με μέσα της ΕΕ ως φορέα διευκόλυνσης, την χρησιμότητα των αποστολών/ επιχειρήσεων ΚΠΑΑ στην αντιμετώπιση υβριδικών απειλών, και τη σημασία των εταιρικών σχέσεων με άλλους οργανισμούς ή χώρες, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ικανοτήτων, με σκοπό την πρόληψη ή τη διαχείριση κρίσεων. Από μία ευρύτερη προοπτική, εάν κάποιος πρέπει να ταξινομήσει τα βασικά ζητήματα που διακυβεύονται, η ΚΠΑΑ θα μπορούσε να προχωρήσει, το σχετικό θεσμικό πλαίσιο να αναπτυχθεί και η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και με τις δομές της ΕΕ να ενισχυθεί με: την ανάπτυξη μιας στρατηγικής προσέγγισης με σκοπό να υπάρξει πλήρης εκμετάλλευση όλου του δυναμικού της πολιτικής, όπως προβλέπεται από τη Συνθήκη της Λισαβόνας και έχοντας ως βάση την κατανόηση σε ποιον τομέα θα μπορούσε η Ένωση να συνεισφέρει ώστε να υπάρξει προστιθέμενη αξία στο πλαίσιο μιας παρόμοιας προσέγγισης θα πρέπει μία Λευκή Βίβλος για την ασφάλεια και την άμυνα να καταγράφει την επιθυμητέα ισορροπία μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών την ενσωμάτωση της άμυνας στις πολιτικές της Ένωσης σχετικά με την έρευνα και την καινοτομία, καθώς και στις πολιτικές στους τομείς του διαστήματος και της βιομηχανίας, επειδή αυτό θα βοηθούσε να εναρμονιστούν οι στρατιωτικές και μη στρατιωτικές απαιτήσεις καθώς και να αναπτυχθούν και να ενισχυθούν οι δυνατότητες της ΚΠΑΑ την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου της Ένωσης κατ' αρχάς αναβαθμίζοντας τον ΕΟΑ, ώστε να υπάρχει πλήρης εκμετάλλευση όλων των δυνατοτήτων των αποστολών του και των καθηκόντων του όπως αυτές καθορίζονται από τις Συνθήκες της Ένωσης, κυρίως με την ανάπτυξη της πολιτικής στον τομέα των δυνατοτήτων και των εξοπλισμών σύμφωνα με την ΚΠΑΑ (άρθρο 42 παράγραφος 3 ΣΕΕ) και τον καθορισμό των ρόλων των άλλων οργανισμών της Ένωσης καθώς και των άλλων ευρωπαϊκών υπηρεσιών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας [4] τον ορισμό μιας μόνιμα δομημένης συνεργασίας, που θα περιλαμβάνει κυρίως την υποστήριξη της Ένωσης στα κράτη μέλη που διαθέτουν το στρατιωτικό δυναμικό τους (όπως προβλέπεται από το άρθρο 46 της ΣΕΕ) [4]Ειδικότερα τους ευρωπαϊκούς διακυβερνητικούς οργανισμούς εκτός των δομών της ΕΕ, όπως ο Κοινός Οργανισμός Συνεργασίας στον Τομέα των Εξοπλισμών (OCCAR), ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), το γαλλογερμανικό ινστιτούτο έρευνας του Saint-Louis (ISL) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια της Αεροναυτιλίας (Eurocontrol), που είτε ήδη συμμετέχουν ή θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ρόλους στα προγράμματα της ΕΕ ασφάλειας και άμυνας (ή διπλής χρήσης), μεταξύ άλλων στους τομείς που συνδέονται με το διάστημα, την έρευνα και την ανάπτυξη, την τυποποίηση και την πιστοποίηση. Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2016 5

τον ορισμό της σχέσης μεταξύ των διαφόρων στοιχείων της ΚΠΑΑ: πολιτική στον τομέα των δυνατοτήτων και των εξοπλισμών (άρθρο 42 παράγραφος 3 της ΣΕΕ), μόνιμη δομημένη συνεργασία (άρθρο 42 παράγραφος 7 της ΣΕΕ), ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής (άρθρο 42 παράγραφος 7 της ΣΕΕ, που ερμηνεύεται ως ρήτρα αμοιβαίας άμυνας), ρήτρα αμοιβαίας αλληλεγγύης (άρθρο 222 της ΣΛΕΕ), δέσμευση της Ένωσης για σταδιακό καθορισμό κοινής πολιτικής άμυνας της ΕΕ (άρθρο 42 παράγραφος 2 της ΣΕΕ), και σχέση ΕΕ-NATO. Ενώ οι πρόσφατες εξελίξεις εμφανίζονται να ωθούν τα πράγματα προς την σωστή κατεύθυνση, θα απαιτηθούν πολιτική βούληση και συνεκτικές και μόνιμες πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστεί αυτός ο κατάλογος των βελτιώσεων στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας Το Κοινοβούλιο έχει αποδείξει από την πλευρά του, τη θέλησή του να δράσει και να συνεχίσει πολιτικές πρωτοβουλίες σε αυτόν τον τομέα. Ως πρώτο πρακτικό αποτέλεσμα, το Κοινοβούλιο πρότεινε τη χρηματοδότηση ενός πιλοτικού σχεδίου για την έρευνα σχετικά με την ΚΠΑΑ στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2015. Το πιλοτικό αυτό σχέδιο, που εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2014, σημαίνει ότι, για πρώτη φορά, κονδύλια της ΕΕ θα μεταβιβαστούν στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας για τη διενέργεια έρευνας σχετικά με τις στρατιωτικές απαιτήσεις. Το Κοινοβούλιο θα συνεχίσει να ενεργεί στο επίπεδό του και εντός των αρμοδιοτήτων του ως καταλύτης για να βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ ως παρόχου ασφάλειας κατά τρόπο αποτελεσματικό και ορατό, όπως ζητήθηκε από τους πολίτες της ΕΕ. Ωστόσο, για να είναι πλέον αποτελεσματικό στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει, όμως, να τύχει της υποστήριξης των εθνικών ομολόγων του καθώς και των άλλων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Jérôme Legrand 11/2015 Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2016 6