ΓΡΑΠΣΗ ΕΞΕΣΑΗ ΣΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα: Ημερομηνία: 09/12/ 2017 Βαθμός: Α. ΚΕΙΜΕΝΟ α) Ξενοφώντος Ελληνικά, 2.2, παραγρ. 20-23 [21] Θηραμένης δὲ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πρέσβεις ἐπανέφερον ταῦτα εἰς τὰς Ἀθήνας. εἰσιόντας δ αὐτοὺς ὄχλος περιεχεῖτο πολύς, φοβούμενοι μὴ ἄπρακτοι ἥκοιεν: οὐ γὰρ ἔτι ἐνεχώρει μέλλειν διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἀπολλυμένων τῷ λιμῷ.[22] τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον οἱ πρέσβεις ἐφ οἷς οἱ Λακεδαιμόνιοι ποιοῖντο τὴν εἰρήνην: προηγόρει δὲ αὐτῶν Θηραμένης, λέγων ὡς χρὴ πείθεσθαι Λακεδαιμονίοις καὶ τὰ τείχη περιαιρεῖν. ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ, πολὺ δὲ πλειόνων συνεπαινεσάντων, ἔδοξε δέχεσθαι τὴν εἰρήνην.[23] μετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τὸν Πειραιᾶ καὶ οἱ φυγάδες κατῇσαν καὶ τὰ τείχη κατέσκαπτον ὑπ αὐλητρίδων πολλῇ προθυμίᾳ, νομίζοντες ἐκείνην τὴν ἡμέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας. β) Ξενοφώντος Ελληνικά, 2.3, παραγρ. 15-16 Τον πρώτο καιρό ο Κριτίας κι ο Θηραμένης ήταν ομοϊδεάτες και φίλοι. Ο Κριτίας όμως που ανάμεσα στ άλλα είχε εξοριστεί κιόλας από τους δημοκρατικούς είχε διάθεση να σκοτώσει πολύν κόσμο, ενώ ο Θηραμένης εναντιωνόταν, λέγοντας ότι δεν ήταν λογικό να θανατώνουν ανθρώπους για μόνο το λόγο ότι τους τιμούσε ο λαός, έστω κι αν δεν πείραζαν σε τίποτα την καλή τάξη. «Στο κάτω-κάτω», τούλεγε, «κ εγώ κ εσύ έχουμε πει και κάνει πολλά για ν αποχτήσουμε δημοτικότητα». Ο άλλος πάλι αποκρινόταν (γιατί φερόταν ακόμα φιλικά στο Θηραμένη)ότι όποιος θέλει να κυριαρχεί είν υποχρεωμένος να βγάζει από τη μέση εκείνους που θα μπορούσαν να του σταθούν εμπόδιο: «Κι αν φαντάζεσαι ότι επειδή είμαστε τριάντα κι όχι ένας η εξουσία μας δε χρειάζεται τόση φροντίδα όσο και μια προσωπική τυραννία είσαι ανόητος». Β. ΠΑΡΑΣΗΡΗΕΙ 1. Από το κείμενο α να μεταφραστεί το απόσπασμα: «τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον... ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας». Μονάδες 30 [1]
Την επόμενη μέρα οι πρέσβεις ανακοίνωσαν με ποιους όρους οι Λακεδαιμόνιοι δέχονταν να συνάψουν ειρήνη ο Θηραμένης μιλώντας εξ ονόματος των πρέσβεων έλεγε ότι πρέπει να υπακούσουν στους Λακεδαιμόνιους και να γκρεμίσουν τα τείχη. Επειδή λίγοι του έφεραν αντίρρηση, αλλά πολύ περισσότεροι συμφώνησαν μαζί του, αποφάσισαν να δεχτούν την ειρήνη. Ύστερα από αυτά και ο Λύσανδρος κατέπλευσε στον Πειραιά και οι εξόριστοι επέστρεφαν στην πατρίδα τους και άρχισαν να γκρεμίζουν τα τείχη πολύ πρόθυμα, ενώ οι αυλητρίδες έπαιζαν τον αυλό τους και τραγουδούσαν, επειδή νόμιζαν ότι εκείνη η μέρα ήταν για την Ελλάδα η αρχή της ελευθερίας. 2. α) Με βάση το κείμενο α ποιες ενέργειες έγιναν αμέσως μετά την αποδοχή των όρων της ειρήνης; Μονάδες 15 Ο Λύσανδρος αρχικά πολιορκούσε την Αθήνα από τη θάλασσα. Επειδή, όμως οι Αθηναίοι αντιστέκονταν, έπλευσε με μέρος του στόλου του εναντίον πόλεων της Μ. Ασίας, των οποίων ρύθμισε την πολιτική κατάσταση, βίαια ή ειρηνικά, σύμφωνα με τα συμφέροντα της Σπάρτης. Η είδηση της παράδοσης της Αθήνας τον βρήκε να πολιορκεί τη Σάμο. Έλυσε λοιπόν την πολιορκία της και κατέπλευσε στον Πειραιά. Μαζί του έφερε και τους εξόριστους που τον ακολουθούσαν. Οι Λακεδαιμόνιοι κατά την κατεδάφιση των τειχών, για να πανηγυρίσουν τη νίκη τους αυτοί και οι ολιγαρχικοί Αθηναίοι, κάλεσαν αυλητρίδες, όπως γίνονταν στα συμπόσια και στα γλέντια. Έτσι, έδωσαν εορταστικό περιεχόμενο και χαρακτήρα στην πράξη τους αλλά και συμβολικό. Μέσα σε αυτή την εορταστική ατμόσφαιρα, ο Λύσανδρος κατεδάφιζε τα τείχη, έκαιγε τις τριήρεις, ενώ οι σύμμαχοι στεφανωμένοι διασκέδαζαν. Οι Έλληνες πίστευαν ότι την ημέρα αυτή απελευθερώνονταν από την τυραννία των Αθηναίων. Επίσης, έληγε πια ένας μακροχρόνιος πόλεμος. Γι αυτό και συμμετέχουν σε αυτό το πανηγύρι χαράς. Όμως, σύντομα το μέλλον έδειξε ότι η προσδοκία τους αυτή ήταν λανθασμένη, γιατί οι Λακεδαιμόνιοι αποδείχτηκαν βαρύτεροι δυνάστες από τους Αθηναίους. β) Να χαρακτηρίσετε τον Κριτία και τον Θηραμένη με βάση το κείμενο β. Μονάδες 15 [2]
Ο Κριτίας κι ο Θηραμένης ήταν ηγετικές μορφές των Τριάκοντα, ήταν ομοϊδεάτες και φίλοι, στη συνέχεια όμως εκπροσώπησαν δύο διαφορετικές τάσεις μέσα στην ίδια παράταξη. Ο Θηραμένης, ως μετριοπαθής ολιγαρχικός και άνθρωπος που δεν έχει προκαλέσει την αντιπάθεια του δημοκρατικού λαού, δε συμμερίζεται τις εκδικητικές διαθέσεις και τη σκληρότητα του Κριτία. Πιστεύει ότι δεν πρέπει να προκαλούν το λαϊκό αίσθημα και ασκεί πιο διαλλακτική και συνετή πολιτική, ζητώντας να αποφευχθεί η σύλληψη και η εκτέλεση τόσων πολλών ανθρώπων. Διαφαίνεται πως διαθέτει κάποια ίχνη πολιτικής ευαισθησίας και ηθικής και γι αυτό αντιδρά στον πολιτικό αμοραλισμό του Κριτία. Ο Κριτίας αντίθετα, τροφοδοτεί το μίσος του εναντίον των δημοκρατικών όχι μόνο από τα ολιγαρχικά του φρονήματα, αλλά από το γεγονός ότι είχε ο ίδιος εξοριστεί από αυτούς. Είναι αδίστακτος, σκληρός, ανάλγητος, διψά για εκδίκηση και χρησιμοποιεί τα πιο απάνθρωπα μέσα προκειμένου να ισχυροποιήσει το καθεστώς των Τριάκοντα και να παραμείνει στην εξουσία. Για τον Κριτία «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», γι αυτό και συγκρούεται με τον Θηραμένη, όταν εκείνος κρατά πιο μετριοπαθή στάση στο κυνήγι των πολιτικών αντιπάλων. Είναι ο στυγνός και ωμός εκπρόσωπος της τυραννικής εξουσίας, που χρησιμοποιεί αδίστακτα και κυνικά κάθε βίαιο κι απάνθρωπο μέσο προκειμένου να ικανοποιήσει τα σχέδιά του. Γι αυτό οι εκτροπές και το έγκλημα είναι θεμιτά, αφού πολιτική και ηθική δε συμβαδίζουν. Συναισθάνεται, ωστόσο τον κίνδυνο της μελλοντικής τιμωρίας και επιζητά να χρεώσει συλλογικά την ευθύνη των προγραφών, ώστε ο καθένας να επωμισθεί μέρος αυτής. 3. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου: αὐτοὺς: Αντικείμενο στο ρήμα περιεχεῖτο και Υποκείμενο στη μετοχή εἰσιόντας ἄπρακτοι: επιρρηματικό κατηγορούμενο τρόπου στο Υποκείμενο του ρ. ἥκοιεν οἱ πρέσβεις: Υποκείμενο στο ρήμα ἀπήγγελλον αὐτῶν: Αντικείμενο στο ρήμα προηγόρει Λακεδαιμονίοις: Αντικείμενο στο απαρέμφατο πείθεσθαι τινων: Υποκείμενο στη μετοχή ἀντειπόντων δέχεσθαι: τελικό απαρέμφατο, Υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα ἔδοξε εἰς τὸν Πειραιᾶ: εμπρόθετος επιρρημ. Προσδιορισμός της κατεύθυνσης στο ρ. κατέπλει [3]
πολλῇ: ονοματικός ομοιόπτωτος επιθετικός προσδιορισμός στο προθυμίᾳ ἄρχειν: ειδικό απαρέμφατο, Αντικείμενο στη μετοχή νομίζοντες Μονάδες 10 4. Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται: ἐπανέφερον: β ενικό προστακτικής ενεστώτα Ε.Φ. ἐπανάφερε ἀπήγγελλον: γ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα Ε.Φ. ἀπαγγέλλοιεν λέγων: β ενικό ευκτικής παθητικού μέλλοντα α λεχθήσοιο β ενικό προστακτικής αορίστου β Ε.Φ. εἰπέ απαρέμφατο αορίστου β Ε.Φ. εἰπεῖν πείθεσθαι: απαρέμφατο παθητικού αορίστου α πεισθῆναι β πληθυντικό Οριστικής Παρακειμένου Μ.Φ. πέπεισθε δέχεσθαι: απαρέμφατο αορίστου δέξασθαι γ ενικό προστακτικής παρακειμένου δεδέχθω νομίζοντες: β ενικό Οριστικής Υπερσυντελίκου Μ.Φ. ἐνενόμισο Μονάδες 10 5. α) Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής απλές ή σύνθετες για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἐπανέφερον μεταφορά, προσφορά ἐνεχώρει υποχώρηση, χώρος πείθεσθαι πειστικός, πείσμα ἀντειπόντων λεξικό, ρήτορας κατέπλει πλοίο, πλοίαρχος β) Με ποιες λέξεις του κειμένου α σχετίζονται ετυμολογικά οι παρακάτω λέξεις; διαφορά εξαγγελία ἐπανέφερον ἀπήγγελλον [4]
πρακτικός πανδοχείο ύπαρξη ἄπρακτοι δέχεσθαι ἄρχειν 6. α) Ποιες προσωπικότητες είχε ως πρότυπα ο Ξενοφώντας και γιατί; του». Σχολικό βιβλίο σελ. 30 «Δύο ιστορικές μορφές... απλότητα της συμπεριφοράς β) Σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται τα έργα του Ξενοφώντα; Να αναφέρετε (ονομαστικά) τα έργα που ανήκουν σε κάθε κατηγορία. Σχολικό βιβλίο σελ. 31 Τα έργα του Να έχετε επιτυχία!!! [5]