Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 8 Μαΐου 2018 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2018/0114 (COD) 8561/18 ADD 2 DRS 22 CODEC 720 IA 120 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 25 Απριλίου 2018 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης SWD(2018) 142 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 όσον αφορά τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών στον τομέα του εταιρικού δικαίου και Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 όσον αφορά τις διασυνοριακές μετατροπές, συγχωνεύσεις και διασπάσεις Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - SWD(2018) 142 final. συνημμ.: SWD(2018) 142 final 8561/18 ADD 2 γπ DGG 3B
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 25.4.2018 SWD(2018) 142 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 όσον αφορά τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών στον τομέα του εταιρικού δικαίου και Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 όσον αφορά τις διασυνοριακές μετατροπές, συγχωνεύσεις και διασπάσεις {COM(2018) 239 final} - {COM(2018) 241 final} } - {SWD(2018) 141 final}
Δελτίο συνοπτικής παρουσίασης Εκτίμηση επιπτώσεων σχετικά με τη δέσμη μέτρων για το εταιρικό δίκαιο της ΕΕ: αξιοποίηση των ψηφιακών λύσεων και παροχή αποτελεσματικών κανόνων για τις διασυνοριακές πράξεις με σεβασμό στη σφαίρα εφαρμογής της εθνικής κοινωνικής και εργατικής νομοθεσίας Γιατί; Ποιο είναι το πρόβλημα; Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης Οι εθνικοί κανόνες σχετικά με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων (π.χ. για την καταχώριση εταιρειών και τις υποβολές εγγράφων στο μητρώο επιχειρήσεων) είτε παρουσιάζουν αποκλίσεις από χώρα σε χώρα είτε δεν υπάρχουν και η τρέχουσα ενωσιακή νομοθεσία προβλέπει μόνο πολύ περιορισμένη χρήση τέτοιων εργαλείων. Ειδικότερα, δεν υπάρχουν διατάξεις για την ηλεκτρονική καταχώριση των εταιρειών. Η αδυναμία χρήσης των σχετικών ψηφιακών εργαλείων εμποδίζει τις εταιρείες να ασκήσουν την ελευθερία εγκατάστασης. Ομοίως, ελλείψει αξιόπιστου ενωσιακού νομικού πλαισίου για τις διασυνοριακές διασπάσεις και μετατροπές, και λόγω ανεπαρκειών στους υφιστάμενους ενωσιακούς κανόνες για τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις, οι εταιρείες δυσκολεύονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε αγορές άλλων κρατών μελών και συχνά αναγκάζονται να αναζητήσουν ακριβές εναλλακτικές λύσεις αντί μιας άμεσης διαδικασίας. Αυτό μπορεί να τις αποτρέψει από το να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά σε διασυνοριακό επίπεδο, ιδίως τις ΜΜΕ. Τα ενδιαφερόμενα μέρη (εργαζόμενοι, πιστωτές, μέτοχοι μειοψηφίας και άλλοι τρίτοι) αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα ως προς τα δικαιώματα και τις προστασίες που τους παρέχονται σε διασυνοριακές καταστάσεις. Οι αποκλίνοντες εθνικοί κανόνες σύγκρουσης νόμων συμβάλλουν σε αυτήν την κατάσταση. Τι αναμένεται να επιτευχθεί με την παρούσα πρωτοβουλία; Ο στόχος είναι να αναπτυχθεί η ενιαία αγορά, μέσω της εμβάθυνσής της και με το να καταστεί δικαιότερη και πιο προβλέψιμη, αυξάνοντας την υπεύθυνη χρήση από τις εταιρείες των ευκαιριών που αυτή προσφέρει. Η πρωτοβουλία αναμένεται να τονώσει την απασχόληση, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, και να έχει ιδίως θετικό αντίκτυπο για τις ΜΜΕ. Αναμένεται επίσης να στηρίξει τη δημιουργία της ψηφιακής ενιαίας αγοράς, βελτιώνοντας τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής μιας εταιρείας. Αναμένεται ότι θα παράσχει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις και ότι θα οδηγήσει σε μείωση του κόστους, ενώ παράλληλα θα προσφέρει αποτελεσματική προστασία για τους εργαζομένους, τους πιστωτές, τους μετόχους μειοψηφίας και τους τρίτους. Σε γενικές γραμμές, αναμένεται να παράσχει ένα ισορροπημένο πλαίσιο, στο οποίο η άσκηση της ελευθερίας εγκατάστασης που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ συμβαδίζει με την προστασία της σφαίρας εφαρμογής της εθνικής κοινωνικής και εργατικής νομοθεσίας, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η πρωτοβουλία θα συμπληρώσει άλλες πρωτοβουλίες της ΕΕ, όπως η πρωτοβουλία για την ενιαία ψηφιακή πύλη. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ; Η αντιμετώπιση των σχετικών προβλημάτων σε επίπεδο ΕΕ προσφέρει σαφή προστιθέμενη αξία. Τα υφιστάμενα προβλήματα προκαλούνται κατά κύριο λόγο από αποκλίνοντες εθνικούς κανόνες, την έλλειψη κατάλληλων κανόνων ή την ανάγκη εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων ενωσιακών κανόνων. Τα κράτη μέλη, ενεργώντας μεμονωμένα, δεν μπορούν να άρουν με ικανοποιητικό τρόπο τα εμπόδια στην ελευθερία εγκατάστασης, επειδή οι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες θα πρέπει να είναι συμβατά μεταξύ τους προκειμένου να έχουν αποτέλεσμα σε διασυνοριακές καταστάσεις. Ομοίως, τα κράτη μέλη ενεργώντας μεμονωμένα δεν μπορούν να θεσπίσουν εγγυήσεις για τα ενδιαφερόμενα μέρη σε διασυνοριακές καταστάσεις. Το Δικαστήριο έχει αναγνωρίσει επανειλημμένα ότι δεν μπορούν να επιλυθούν από τη νομολογία όλες οι διαφορές μεταξύ των εθνικών κανόνων, αλλά κάποιες πρέπει να λυθούν στο μέλλον μέσω νομοθετικών ή συμβατικών διαδικασιών (C- 81/87 σκέψη 21 έως 23, C-208/00 σκέψη 69, C-210/06 σκέψη 108). Β. Λύσεις Ποιες νομοθετικές και μη νομοθετικές επιλογές πολιτικής έχουν εξεταστεί; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Γιατί; Εξετάστηκε μια σειρά επιλογών πολιτικής για τη βελτίωση της χρήσης ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών, τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις, διασπάσεις και μετατροπές, καθώς και για την επίλυση των συγκρούσεων νόμων. Για κάθε έναν από τους εν λόγω τομείς πολιτικής προκρίθηκαν προτιμώμενες επιλογές. Οι προτιμώμενες επιλογές για τη βελτίωση της χρήσης ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών θα εισαγάγουν εναρμονισμένους κανόνες για την ηλεκτρονική καταχώριση εταιρειών και υποκαταστημάτων και την υποβολή εταιρικών εγγράφων 2
καθώς επίσης και μεγαλύτερη διαφάνεια ως προς τα στοιχεία των εταιρειών στα μητρώα επιχειρήσεων. Όσον αφορά τις διασυνοριακές πράξεις, οι προτιμώμενες επιλογές για την ενημέρωση των εργαζομένων, τη διαβούλευση με αυτούς και τη συμμετοχή τους i) θα εισαγάγουν στοχευμένες τροποποιήσεις των υφιστάμενων κανόνων για τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις, ii) θα καταστήσουν τους κανόνες αυτούς εφαρμοστέους και στις διασυνοριακές διασπάσεις και μετατροπές, και iii) θα προβλέψουν ειδικά μέτρα για τις διασυνοριακές διασπάσεις και μετατροπές λόγω των διαφαινόμενων μεγαλύτερων κινδύνων για τους εργαζόμενους τους οποίους ενέχουν οι εν λόγω πράξεις. Οι προτιμώμενες επιλογές θα εισαγάγουν επίσης εναρμονισμένους κανόνες για την προστασία των πιστωτών και των μετόχων μειοψηφίας σε όλες τις διασυνοριακές πράξεις. Η προτιμώμενη επιλογή για τις διασυνοριακές μετατροπές θα εισαγάγει κανόνες και διαδικασίες που θα υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να εξετάζουν κατά περίπτωση αν η εκάστοτε διασυνοριακή μετατροπή αποτελεί τεχνητή μεθόδευση που αποσκοπεί στην αποκόμιση αδικαιολόγητων φορολογικών πλεονεκτημάτων ή στην αδικαιολόγητη προσβολή των δικαιωμάτων των εργαζομένων, των μετόχων μειοψηφίας ή των πιστωτών. Σε ό,τι αφορά τη σύγκρουση νόμων, η προτιμώμενη επιλογή θα εναρμονίσει τους σχετικούς κανόνες, ιδίως το συνδετικό στοιχείο που βασίζεται στον τόπο σύστασης της εταιρείας. Συνολικά, οι προτιμώμενες επιλογές αλληλοσυμπληρώνονται και συμβάλλουν στους στόχους πολιτικής της πρωτοβουλίας. Αυτό σημαίνει ότι θα σημειωνόταν ο μέγιστος δυνατός αντίκτυπος εάν η δέσμη περιλάμβανε και τους πέντε τομείς πολιτικής. Ωστόσο, οι τομείς πολιτικής είναι αυτόνομοι και η δέσμη μπορεί να περιλαμβάνει ορισμένους μόνο από αυτούς. Ποιος υποστηρίζει την κάθε επιλογή; Με βάση τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη, οι εναρμονισμένοι κανόνες σχετικά με τα ψηφιακά εργαλεία και τις ψηφιακές διαδικασίες έχουν την έντονη στήριξη της πλειονότητας των κρατών μελών και των επιχειρήσεων, ενώ οι συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν τα θεωρούν προτεραιότητα και οι συμβολαιογράφοι είναι εναντίον τους. Οι εναρμονισμένοι κανόνες για τις διασυνοριακές μετατροπές έχουν τη στήριξη όλων των ενδιαφερόμενων μερών, ιδίως εκείνων που απάντησαν στη δημόσια διαβούλευση του 2017. Οι κανόνες για τις διασυνοριακές διασπάσεις έχουν τη στήριξη των κρατών μελών, των επιχειρήσεων και των συμβολαιογράφων, όχι όμως των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Η ανάγκη αναθεώρησης της οδηγίας για τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις αναγνωρίστηκε από όλους τους απαντήσαντες εκτός των συμβολαιογράφων, αν και οι απαντήσαντες τη θεωρούν χαμηλότερης προτεραιότητας. Σε ό,τι αφορά τη σύγκρουση νόμων, τα κράτη μέλη και οι επιχειρήσεις που απάντησαν στη διαβούλευση του 2017 υποστηρίζουν τα προτεινόμενα μέτρα, ενώ οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι συμβολαιογράφοι δεν θεωρούν ότι απαιτείται ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ. Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών); Η πρωτοβουλία θα δώσει στις εταιρείες τη δυνατότητα της εξολοκλήρου ηλεκτρονικής καταχώρισης, υποβολής και μεταβολής των στοιχείων τους στα μητρώα επιχειρήσεων. Για τις νέες εταιρείες που καταχωρίζονται στην ΕΕ, η εξοικονόμηση από τη θέσπιση της ηλεκτρονικής καταχώρισης εκτιμάται ότι θα κυμανθεί μεταξύ 42 και 84 εκατ. EUR. Επίσης, οι εταιρείες θα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν ορισμένα στοιχεία μόνο μία φορά τα ενδιαφερόμενα μέρη θα έχουν ευκολότερη πρόσβαση στα στοιχεία των εταιρειών στα μητρώα επιχειρήσεων. Οι νέοι κανόνες για τις διασυνοριακές διασπάσεις και μετατροπές αναμένεται ότι θα επιφέρουν εξοικονόμηση μεταξύ 12 000 και 37 000 EUR ανά πράξη για τις διασπάσεις και μεταξύ 12 000 και 19 000 EUR ανά πράξη για τις μετατροπές, παρόλο που η ακριβής μείωση του κόστους θα εξαρτηθεί από τους οριστικούς διαδικαστικούς κανόνες που θα θεσπιστούν και από το σχετικό κόστος συμμόρφωσης. Αναμένεται να προκύψει θετικός κοινωνικός αντίκτυπος από την προστασία των δικαιωμάτων που σχετίζονται με τη συμμετοχή των εργαζομένων καθώς και από τη βελτιωμένη ενημέρωση των εργαζομένων στις περιπτώσεις διασυνοριακών πράξεων. Οι πιστωτές και οι μέτοχοι μειοψηφίας θα επωφεληθούν από εναρμονισμένη προστασία και ως εκ τούτου από ασφάλεια δικαίου. Οι κανόνες σύγκρουσης νόμων θα ενισχύσουν την ασφάλεια δικαίου και ως εκ τούτου θα αποφέρουν οικονομικά οφέλη. Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών); Η πρωτοβουλία απαιτεί από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν κανόνες και να δημιουργήσουν ή να προσαρμόσουν συστήματα που θα επιτρέπουν την ηλεκτρονική καταχώριση εταιρειών. Ωστόσο, η εμπειρία από χώρες που έχουν ήδη ψηφιοποιήσει τις διαδικασίες τους καταχώρισης εταιρειών και υποβολής εγγράφων δείχνει ότι το κόστος που σχετίζεται με τις εν λόγω εξελίξεις ανακτάται γρήγορα και η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης καθίσταται αποτελεσματικότερη. Παρόλο που ο ρόλος των συμβολαιογράφων δεν επηρεάζεται, είναι πιθανό σε ορισμένα κράτη μέλη να χρειαστεί η προσαρμογή του τρόπου παροχής των συμβολαιογραφικών υπηρεσιών σύμφωνα με τις προτιμώμενες επιλογές και την ήδη ισχύουσα νομοθεσία (π.χ. τον κανονισμό e-idas). Οι αυξημένες διασυνοριακές πράξεις θα έχουν ως αποτέλεσμα την καθαρή μείωση του αριθμού των εταιρειών σε 3
ορισμένα κράτη μέλη και την καθαρή αύξησή του σε άλλα. Αυτό ενδέχεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις για τη φορολόγηση σε ορισμένα κράτη μέλη, ωστόσο αυτές θα αμβλυνθούν με την εισαγωγή εγγυήσεων για την αντιμετώπιση των κινδύνων κοινωνικής και φορολογικής κατάχρησης. Πώς θα επηρεαστούν οι μεγάλες, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις; Οι ΜΜΕ, ιδίως οι μικρές και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, θα επηρεαστούν ιδιαιτέρως θετικά από τα προτεινόμενα μέτρα, καθώς αυτές έχουν περισσότερο ανάγκη νέους κανόνες για τις διασυνοριακές πράξεις. Δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να προβούν σε ακριβές, έμμεσες ή διαδοχικές διασυνοριακές πράξεις. Το ίδιο ισχύει και για τα προτεινόμενα μέτρα για τη βελτίωση της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων, που είναι περισσότερο αναγκαία για τις μικρότερες εταιρείες, με σκοπό τη μείωση του κόστους και για να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Αυτές οι εταιρείες θα ωφεληθούν επίσης από την ασφάλεια δικαίου που παρέχουν οι κανόνες σύγκρουσης νόμων. Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικητικές αρχές; Η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι η δημιουργία ή η προσαρμογή των υποδομών ώστε να καταστεί δυνατή η χρήση ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών στον τομέα του εταιρικού δικαίου. Ωστόσο, όπως διευκρινίζεται στο σημείο σχετικά με το κόστος της προτιμώμενης επιλογής, αυτό δεν αναμένεται να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικήσεις λόγω των οικονομιών κλίμακας. Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; Η δέσμη μέτρων θα έχει θετικές επιπτώσεις στον ανταγωνισμό και την ανταγωνιστικότητα μέσω της βελτίωσης των επιχειρηματικών ευκαιριών στην ενιαία αγορά. Η θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων για τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και για τις διασυνοριακές πράξεις θα καταστήσει ευκολότερη και αποδοτικότερη ως προς το κόστος τη σύσταση εταιρειών σε εγχώριο και διασυνοριακό επίπεδο και την έναρξη δραστηριοτήτων σε άλλα κράτη μέλη. Η βελτίωση της αποδοτικότητας για τις εταιρείες μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο για τους καταναλωτές όσον αφορά τις τιμές και την προσφορά. Οι εταιρείες θα μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα στις συνθήκες της αγοράς (π.χ. σε αμφίρροπες επιχειρηματικές ευκαιρίες), κάτι που θα οδηγήσει σε αύξηση του ανταγωνισμού. Η χρήση ψηφιακών εργαλείων αναμένεται να ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία, καθώς θα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες για τη σύσταση καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων. Όσον αφορά τις διασυνοριακές πράξεις από εταιρείες, η δέσμη θα παράσχει στους εργαζομένους βελτιωμένη προστασία σε όλη την ενιαία αγορά σε σύγκριση με τη σημερινή κατάσταση. Δ. Παρακολούθηση Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική; Η πολιτική θα πρέπει να επανεξεταστεί 5 έτη μετά τη θέσπιση ή τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των σχετικών κανόνων. 4