ΕΙΙΣΑΓΩΓΗ ΙΙΗΜΕΡΡΙΙ ΑΣ Η περιοχή Natura Σπερχειού Μαλιακού, έχει µελετηθεί µέχρι τώρα από διαφορετικούς φορείς µεταξύ των οποίων η ιεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης & η ιεύθυνση Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, που ήταν από τους πρώτους που προσέγγισαν ζητήµατα που αφορούν το περιβάλλον, οι δασικές υπηρεσίες, τα ασαρχεία δηλαδή Λαµίας και Σπερχειάδας, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας µέσα από το πρόγραµµα Life Φυση, το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών και ιδιαίτερα το τµήµα εσωτερικών υδάτων, & το πρόγραµµα του Υδρολογίου από πλευράς ΥΠΕΧΩ Ε & το ΕΚΒΥ. Σίγουρα ιδιαίτερη σηµασία έχουν στοιχεία που έχουν φορείς όπως το ΙΓΜΕ η ΥΕΒ, η TE Κ & η ΕΥΑΛ που παρακολουθεί ζητήµατα που αφορούν το νερό και τα λύµατα, το Πανεπιστήµιο της Αθήνας και ο σύλλογος των Ωκεανογράφων, οι ΜΚΟ της περιοχής, τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Στυλίδας & Υπάτης και φορείς όπως και το ΕΘΙΑΓΕ, σε πιο διαφοροποιηµένες προσεγγίσεις από ότι στο πρόγραµµα βιώσιµη ανάπτυξη, η Natura Σπερχειού Μαλιακού, πράσινη αµφικτιονία. Η πράσινη αµφικτιονία, για την βιώσιµη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος στον Σπερχειό Μαλιακό, αποβλέπει στην δηµιουργία µιας συµµαχίας φορέων και διαβούλευσης µε ευαισθητοποίηση και δράση, για τα ζητήµατα που συνδέονται αφενός µεν µε την προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο του ιαχειριστικού Σχεδίου της περιοχής Natura Σπερχειού Μαλιακού, & αφετέρου στην ανάδειξη του συγκριτικού πλεονεκτήµατος για ειδικές επιχειρηµατικές δράσεις που να αναδεικνύουν τελικά το περιβάλλον και να συνθέτουν την βιώσιµη ανάπτυξη. Η διηµερίδα αποτελεί κατά κάποιο τρόπο και το κλείσιµο της χρηµατοδοτούµενης φάσης του προγράµµατος από το ΥΠΕΧΩ Ε. Αξίζει εδώ να σηµειώσουµε ότι τουλάχιστον από πλευρά της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ, το πρόγραµµα υπερέβη κατά πολύ 13
τους προϋπολογισµούς και το χρηµατοδοτούµενο µέρος και οπωσδήποτε πρέπει να ευχαριστήσουµε όλους τους συντελεστές του προγράµµατος, όσους συµµετέχουν σε αυτή την τελευταία φάση και συγκεκριµένα την Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φθιώτιδας, τον ήµο Λαµιέων, το Εµποροβιοτεχνικό επιµελητήριο Φθιώτιδας το Τεχνικό Επιµελητήριο - το τµήµα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας - και φορείς που συνεργάστηκαν για την επεξεργασία στοιχείων και για την διανοµή υλικού όπως το ΚΕΚ Europrogress και επίσης του Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, το γραφείο ευρωπαϊκής πληροφόρησης το Info Point της Λαµίας, και φυσικά πολλούς εκ των οµιλητών που χωρίς άλλα κίνητρα, συµµετείχαν και θυσίασαν ένα 3ήµερο, συµµετέχοντας σε αυτό το συνέδριο για να διαχύσουν κρίσιµη πληροφόρηση. Να ευχαριστήσουµε επίσης ιδιαίτερα για το βίντεο για τον Ελληνοπυγόστεο το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών και προσωπικά τον κο Νταουλά & τέλος όλους τους οµιλητές και τους εκπροσώπους φορέων και υπηρεσιών, που κατέθεσαν τις απόψεις τους και τα στοιχεία που υπήρχαν. Θέλουµε ιδιαίτερα να ευχαριστήσουµε το σύλλογο Ωκεανογράφων και το Πανεπιστήµιο της Αθήνας για την συνεργασία και την κοινή προσπάθεια στο πλαίσιο του προγράµµατος. Μεταξύ των άλλων ευχαριστούµε και για την προσφορά της πρώτης µελέτης που έχει γίνει για την διασύνδεση προστασίας περιβάλλοντος και γεωργίας, τον κο Νίκα και για λόγους συµβολικούς µεταξύ των άλλων. Το θέµα της προσαρµογής όλων των παραγωγικών δράσεων στο καθεστώς διαχείρισης της περιοχής Natura Σπερχειού Μαλιακού, είναι ένα µείζον θέµα για το µέλλον της περιοχής και για το περιβάλλον αλλά και για τον ανθρώπινο παράγοντα. Τα περιβαλλοντικά στοιχεία προσδιορίζουν την βιώσιµη ανάπτυξη που σηµαίνει από την µία οικονοµική ανάπτυξη από την άλλη περιβαλλοντική αειφορία, ή προστασία του περιβάλλοντος µαζί µε κοινωνική συνοχή, µε προστασία 14
δηλαδή του κοινωνικού ιστού, στο πλαίσιο της κοινωνικής αλληλεγγύης αλλά και του βιώσιµου εισοδήµατος. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται η ευρύτερη δυνατή συµµετοχή, πράγµα που επιδιώξαµε και πιστεύουµε ότι αυτή η προσέγγιση θα είναι ιδιαίτερα χρήσιµη και στη βάση του σχεδιασµού της περιφερειακής ανάπτυξης. Θα είναι χρήσιµο εργαλείο και για την ΤΕ Κ και την Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση όπως και για κάθε φορέα στην πορεία του κάθε Κοινοτικού Πλαισίου Σήριξης, καθώς τα περιβαλλοντικά ζητήµατα αναδεικνύονται όλο και περισσότερο στις ευρωπαϊκές πολιτικές και καθώς το Ταµείο Συνοχής είναι ιδιαίτερα συναφές µε την τήρηση περιβαλλοντικών όρων και την δηµιουργική προσέγγιση του περιβάλλοντος ως ίδιου συγκριτικού πλεονεκτήµατος για την βιώσιµη ανάπτυξη και τον κοινωνικό χαρακτήρα της. Θέλουµε επίσης να ευχαριστήσουµε όσους συνεισέφεραν προσωπικά, σαν εθελοντές, και επίσης και το Europrogress, για την συµµετοχή τους στις διάφορες εργασίες που απαιτήθηκαν πριν και µετά το συνέδριο, & ακόµη τα µέσα ενηµέρωσης, τα οποία ανέδειξαν το συγκεκριµένο συνέδριο επαρκώς και συνεισέφεραν στην επιτυχία του. Η πρώτη ενότητα του συνεδρίου αναφέρεται στους θεσµούς, όπου καταθέτουν τις απόψεις τους εισηγητικά και διερευνητικά η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φθιώτιδας, το Επιµελητήριο Φθιώτιδας, το Τεχνικό Επιµελητήριο, η Εκκλησία και η ΜΚΟ «ΣΟΛΩΝ», που είχε την κύρια ευθύνη της διοργάνωσης του συνεδρίου, στο πλαίσιο του προγράµµατος που υλοποιείται από κοινού από το Σύλλογο Ωκεανογράφων, από το Πανεπιστήµιο της Αθήνας, και τον Σύλλογο Προστασίας και ιαχείρισης Πλατανοδάσους Μάκρης. Παράλληλα οι χαιρετισµοί αποτελούν και ένα πρώτο βήµα για το συνέδριο σε σχέση µε όλους τους φορείς που είναι και συναφείς, όπως ο Εθνικός ρυµός Οίτης και όµιλος φίλων του δάσους, ο οποίος συµµετείχε ενεργά κατά την διάρκεια του συνεδρίου. 15
Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται στην Επιστηµονική Παρακολούθηση και αποτίµηση, και εδώ σηµαντικό ρόλο έχουν οι παρατηρήσεις του Τεχνικού Επιµελητηρίου, που προσεγγίζει τα ζητήµατα των περιορισµών και των ρυθµίσεων και οι οµιλίες των µελών της οµάδας από το πανεπιστήµιο της Αθήνας των Ωκεανογράφων και του µεταπτυχιακού τµήµατος, που συµµετείχαν στο πρόγραµµα µε καθαρά ερευνητικές επιστηµονικές βάσεις. Στην επιστηµονική παρακολούθηση που αποτελεί µια από τις κύριες βάσεις για τον σχεδιασµό της βιώσιµης ανάπτυξης, υπήρξαν ιδιαίτερα γόνιµες προσεγγίσεις από αρµόδιους εισηγητές για την ορνιθοπανίδα, εκ µέρους της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, για τα Πλατανοδάση του Σπερχειού, από τον ασάρχη Σπερχειάδας και για το γεωλογικό περιβάλλον από πανεπιστηµιακούς ερευνητές και από πανεπιστηµιακούς καθηγητές. Στο πλαίσιο αυτό εντάχθηκαν και οι ανιχνεύσεις των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, του θεσµικού πλαισίου και του ρόλου της επιτροπής «Φύση» και της πολιτικής για τις περιοχές Natura, ενώ ιδιαίτερα σηµαντική θέση κατέχει η παρουσία του θέµατος του ελληνοπυγόστεου, από τον άνθρωπο όπου περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον έχει αναδείξει αυτό το µοναδικό ψάρι στην κοιλάδα του Σπερχειού, τον ερευνητή διευθυντή ερευνών του ΕΚΘΕ κο Νταουλά µε την προβολή του σχετικού βίντεο. Ιδιαίτερο βάρος στην διοργάνωση του συνεδρίου, αποδώσαµε στην διαχείριση για την βιώσιµη ανάπτυξη όπου προσεγγίζονται ζητήµατα που αφορούν τους παραγωγικούς τοµείς και τις παραγωγικές δράσεις, ξεκινώντας από την ιστορία αυτών των παραγωγικών δράσεων, που µας προσδιορίζει και το παρελθόν µε την βοήθεια και του προϊσταµένου του Ιστορικού Αρχείου, προχωρώντας στη συνέχεια µε την ανάπτυξη των ζητηµάτων της παραγωγής προϊόντων µε πιστοποίηση, µε σήµανση από τον πρωτογενή τοµέα, από την εκπρόσωπο της ιεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, ενώ έρχεται να προστεθεί η 16
ιδιαίτερα σηµαντική προσέγγιση που πρέπει να υπάρχει για την βιωσιµότητα της περιοχής, στο πλαίσιο της διαχείρισης του νερού, όπου παρουσιάζονται η ευρωπαϊκή οδηγία και η ευρωπαϊκή εφαρµογή αλλά και µια πιλοτική προσέγγιση που µπορεί να χρησιµοποιηθεί εν µέρει σαν πρότυπο από την περιφέρεια της Θεσσαλίας και συγκεκριµένα στην λεκάνη απορροής του Πηνειού ποταµού. Επειδή πιστεύουµε ότι στις προστατευόµενες περιοχές το περιβάλλον πρέπει να είναι περιβάλλον ολοκληρωµένης συνέργιας των περιβαλλοντικών πολιτικών και τις περιβαλλοντικής διαχείρισης & διακυβέρνησης, καθώς και ότι ένα από τα µεγαλύτερα περιβαλλοντικά ζητήµατα δηµιουργείται από την αδυναµία διαχείρισης των αποβλήτων µεταξύ των άλλων προσεγγίστηκε από τον περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον αρµόδιο για την διαχείριση των αποβλήτων, τον προϊστάµενο του Γραφείου Εναλλακτικής ιαχείρισης συσκευασιών και άλλων προϊόντων το ζήτηµα της πολιτικής στον τοµέα αυτό. Η περιβαλλοντική πιστοποίηση της ποιότητας, είναι ένα κρίσιµο θέµα, καθώς είναι συνυφασµένη και µε τις δράσεις κυρίως του δευτερογενούς τοµέα και όχι µόνο, και καθώς επίσης παρέχει µια ιδιαίτερη δυναµική επιχειρηµατικότητας, σε συνάφεια µε το περιβάλλον και την αγορά. Τα περιβαλλοντικά συστήµατα διαχείρισης της ποιότητας, αποτελούν από τα βασικά σηµεία, προσέγγισης σε αυτή την ηµερίδα, παρουσιαζόµενα από τον κάθ ύλην αρµόδιο ενώ συµπληρώνονται από µια ιδιαίτερη κατηγορία επιχειρηµατικής ποιότητας και πιστοποίησης, που παρουσιάζονται από έναν άνθρωπο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την προώθηση και την θεσµοθέτηση του συστήµατος κυρίως για τον ορεινό τουρισµό που µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν ένα µοντέλο για τοπικές προσαρµογές στην κοιλάδα του Σπερχειού Μαλιακού. Τα τοπικά σύµφωνα ποιότητας είναι ιδιαίτερα σηµαντικά, καθώς προάγουν τη συνεργασία και διαµορφώνουν 17
ολοκληρωµένο περιβάλλον συνέργιας για την βιώσιµη ανάπτυξη και την οικοανάπτυξη, για την ανάδειξη των περιοχών που στηρίζονται στην περιβαλλοντική ποιότητα και ταυτότητα και που αναδεικνύουν αισθητικά το συγκριτικό τους πλεονέκτηµα στην τουριστική αγορά αλλά και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Τέλος ιδιαίτερα σηµαντική, κρίθηκε για την ολοκλήρωση και την επιτυχία της διηµερίδας, η διάσταση της Εκπαίδευσης, Ενηµέρωσης και Ευαισθητοποίησης του Εθελοντισµού και των ΜΚΟ, που διαµορφώνουν µια κινηµατική δυναµική και ένα κατάλληλο πλαίσιο για την διαβούλευση και την συνεργασία όπου εδώ βέβαια παρουσιάστηκε η περιβαλλοντική εκπαίδευση, τόσο από τη µεριά του κεντρικού της σχεδιασµού και των ειδικών προγραµµάτων, όσο και από τα κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Στυλίδας Υπάτης, που δραστηριοποιούνται στην περιοχή αυτή, όπως επίσης και στο πλαίσιο του διεθνούς προγράµµατος διάχυσης γνώσης σε σχέση µε τις θάλασσες, τo Mar-Eco, ώστε να αντληθεί µια διεθνής εµπειρία για τις πρακτικές διάχυσης και γνώσης στο πλαίσιο της εκπαίδευσης αλλά και σε όλες τις βαθµίδες εκπαίδευσης, ενηµέρωσης, ευαισθητοποίησης και επικοινωνίας. Στην συγκεκριµένη ενότητα θεωρούσαµε αναγκαίο να περιληφθεί και η επαγγελµατική κατάρτιση µε την εκπροσώπηση του ΚΕΚ Europrogress καθώς η επαγγελµατική κατάρτιση είναι στενά συνυφασµένη και µε την απασχόληση στο περιβάλλον και µε την διάχυση πληροφόρησης αλλά και µέσα από τις πρακτικές της µε δράσεις ευαισθητοποίησης και επικοινωνίας και για τους καταρτιζόµενους και για την ίδια την κοινωνία. Ο τοµέας της Πολιτικής Προστασίας είναι σηµαντικός επίσης, όπως οργανώνεται ως τοµέας της νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης και των εθελοντικών οµάδων, πολλές από τις οποίες είναι ενταγµένες στις εθελοντικές οργανώσεις ή στο ίκτυο Εθελοντικών Οργανώσεων της περιοχής, ώστε να 18
αποτελεί ένα πρώτο µοντέλο συνεργασίας το οποίο είναι απολύτως αναγκαίο για την εφαρµογή Σχεδίων αποτροπής, πρόληψης και περιορισµού φυσικών καταστροφών, αλλά & γιατί όχι και ως πρόκληση της φύλαξης και της εφαρµογής του νόµου. Η ανάπτυξη της συνεργασίας µε τον ιαχειριστικό Φορέα του Εθνικού ρυµού Οίτης, που διαχειρίζεται µια όµορη περιοχή Natura, είναι ιδιαίτερα σηµαντική και αποτελεί κρίσιµο σηµείο όπου αναδεικνύονται οι συνέργιες και η οικονοµία της κλίµακας και επίσης παίζει καθοριστικό ρόλο η προσέγγιση κοινών στόχων και κοινών δράσεων για την επιτυχία των πολιτικών προστασίας ανάδειξης και διαχείρισης, την διάσταση αυτή προσέγγισε η εκπρόσωπος των ΜΚΟ η γραµµατέας του.σ. του ιαχειριστικού Φορέα Οίτης. Τέλος ο ρόλος των ΜΚΟ είναι επίσης καθοριστικός και για αυτό διαµορφώθηκαν οι συνθήκες για την έκφραση τους στο πλαίσιο αυτό, ένα πλαίσιο που κλείνει το σχεδιασµό µιας τοπικής ατζέντα 21, δηλαδή µιας ατζέντα που εξειδικεύει τα ζητήµατα της βιώσιµης ανάπτυξης, της προστασίας, της διαχείρισης του περιβάλλοντος και του οικοσυστήµατος τοπικά και που αποτελεί τη βάση ενός πλαισίου συµφωνίας, µιας πράσινης συναίνεσης, για την πράσινη αµφικτιονία και την βιώσιµη ανάπτυξη στον Σπερχειό και τον Μαλιακό. Καταβάλαµε την προσπάθεια για µια σφαιρική και πολυδιάστατη προσέγγιση ώστε να αναδειχθεί το συγκριτικό πλεονέκτηµα και το όφελος από την προστασία του περιβάλλοντος. Το κρίσιµο θέµα µας αναδεικνύεται αφενός µεν στις προτάσεις και τις ιδέες που αναπτύχθηκαν και αφετέρου στη διαβούλευση και την εφαρµογή του νόµου. Γιατί πρέπει να σηµειώσουµε ότι ναι µεν όπως έδειξαν και τα στοιχεία, η κατάσταση του Σπερχειού-Μαλιακού, δεν είναι µη αντιστρεπτή καθώς δεν είναι από τις χειρότερες περιπτώσεις κατάστασης περιβάλλοντος όπως θα έλεγε κανείς, αντίθετα είναι από τις λίγο ανώτερου βαθµού από τη µέση κατάσταση για τα ελληνικά 19
δεδοµένα, για τα δεδοµένα άλλων περιοχών, όµως και το σηµειώνουµε αυτό, η εκβολή των λυµάτων από την περιοχή Αγ. Γεωργίου µέχρι και την περιοχή της Λαµίας που διαθέτει ενεργό βιολογικό καθαρισµό, η διατήρηση χωµατερών που θεωρητικά έχουν κλείσει αλλά λειτουργούν και µάλιστα µε καύση των σκουπιδιών, παρόχθια στον Σπερχειό ποταµό καθ όλο σχεδόν το µήκος του, η µη ολοκληρωµένη προσέγγιση & εφαρµογή ενός σχεδίου αποκατάστασης του Σπερχειού από τα σκουπίδια, η έκθεση του Σπερχειού ποταµού σε χηµικά φορτία που προέρχονται από την κτηνοτροφία, την γεωργία, την βιοτεχνία και την βιοµηχανία και επίσης από τα αστικά λύµατα και απορρίµµατα, µαζί µε τις πυρκαγιές, την παράνοµη υλοτόµηση, το παράνοµο κυνήγι, την παράνοµη αµµοληψία και άλλες οχλήσεις αποτελούν µαζί µε τις καταπατήσεις, ένα σηµαντικό ζήτηµα για την βιωσιµότητα της προστασίας του περιβάλλοντος, το οποίο πρέπει να αντιµετωπιστεί µε µία ξεκάθαρη πολιτική βούληση τόσο σε επίπεδο περιφέρειας, αρχών και φορέων που λειτουργούν για την εφαρµογή του νόµου και απονοµής δικαιοσύνης, όσο επίσης και από πλευράς φορέων που έχουνε έναν ιδιαίτερο ρόλο για το σχεδιασµό τοπικών πολιτικών και για την έγκριση µελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπως είναι η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση, η Τοπική Ένωση ήµων και Κοινοτήτων και οι Κοινότητες και οι ήµοι. Ιδιαίτερα προβληµατική κρίνεται η κατάσταση στο Λιβάρι, στο δέλτα των εκβολών του Σπερχειού και στον Μαλιακό κόλπο, όπου υπάρχει µια κρίσιµη κατάσταση για την ορνιθοπανίδα αλλά και για την ιχθυοπανίδα, και εδώ πρέπει να συµπεράνουµε την ευθύνη όλων µας για την αντιµετώπιση µιας κατάστασης που σε πολλά σηµεία χαρακτηρίζεται από παραβατικότητα, για να µην χρησιµοποιήσουµε έναν πιο βαρύ όρο. Πάντως από την δική µας µεριά για την οργάνωση του προγράµµατος, θέλουµε να ευχαριστήσουµε και το λιµεναρχείο 20
Στυλίδας & την ιεύθυνση Αλιείας που διευκόλυνε σε προηγούµενα στάδια και στων οποίων την συνεργασία βασιζόµαστε για τις συνεχιζόµενες δράσεις όπως και τον σύλλογο ερασιτεχνών αλιέων, που ενδιαφέρεται για την βιωσιµότητα της ιχθυοπανίδας στον Μαλιακό κόλπο. Σίγουρα µεταξύ των θεµάτων δεν περιλαµβάνονται µερικά άλλα. Αυτό ήταν φύση αδύνατον ενώ είναι εµφανές ότι το πρόγραµµα θα υστερούσε σε άλλα σηµεία. Από την δική µας µεριά, σαν ΜΚΟ, και στη βάση της συνεχιζόµενης συνεργασίας µας πιστεύουµε ότι και µε τους άλλους φορείς και συνεργάτες όπως ο Σύλλογος Ωκεανογράφων και το Πανεπιστήµιο της Αθήνας, όπως οι κοινωνικοί φορείς, θα συνεχίσουµε την ενηµέρωση και θα ολοκληρώσουµε αυτή την συνεδριακή δουλειά. Ελπίζουµε στο προσεχές µέλλον, αλλά πάνω από όλα ζητάµε την συνεργασία όλων σε µια συντονισµένη προσπάθεια για κοινούς στόχους όπου και το περιβάλλον θα προστατεύεται και η κοινωνία θα ευηµερεί. Το µοντέλο της κλειστής περιβαλλοντικής περιοχής, αντιµετωπίζει µια διπλή κρίση, αφενός µεν από την έλλειψη εφαρµογής του νόµου και αφετέρου από την έλλειψη προσφοράς κινήτρων στους πολίτες για την προστασία του περιβάλλοντος και για την ανάδειξη αυτής της προστασίας σε πεδία οικολογικής επιχειρηµατικότητας. Σε αυτό αποβλέπει και το συγκεκριµένο πρόγραµµα και νοµίζουµε ότι έτσι υλοποιούµε τους όρους που προβλέπονται από το ιαχειριστικό Σχέδιο και την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, µε τρόπο γόνιµο και αποφασιστικό ώστε η περιοχή να έχει πολλά να προσφέρει και στους κατοίκους συνεπώς και στους παραγωγούς του οικονοµικού προϊόντος όπως και στους επισκέπτες και πάνω από όλα να είναι φιλόξενη, ένα φιλόξενο και αποτελεσµατικό οικοσύστηµα για την πλούσια και σε κάποιες περιπτώσεις την µοναδική βιοποικιλότητα που µας τιµά παραβρισκόµενη στον κοινό µας στόχο για το «κοινό µας 21
µέλλον», όπως έλεγε και η έκθεση Μπρούτλαντ, στο πλαίσιο της αναζήτησης του µοντέλου της βιώσιµης ανάπτυξης. Μερικά ζητήµατα τα οποία δεν αναδείχθηκαν όπως το θέµα της αλιείας, παρά µόνο από τους εθελοντές αλιείς που συµµετείχαν στο διάλογο, όπως και η διαχείριση της παράκτιας περιοχής, από τους τοπικούς αρµόδιους φορείς, καλύφθηκαν εν µέρει από τις επιστηµονικές εισηγήσεις και από την παρουσίαση των δεδοµένων. Επίσης δεν παρουσιάστηκαν κάποιες µελέτες, όπως µελέτες, η µελέτη του ΕΘΙΑΓΕ. Πρέπει τέλος να µνηµονεύσουµε ότι θετικό ρόλο έπαιξε στην διάρκεια της συζήτησης για τις περιβαλλοντικές πολιτικές και η συµµετοχή του εκπροσώπου για τα περιβαλλοντικά ζητήµατα από πλευράς του ήµου Λαµιέων. Στα πρακτικά της ιηµερίδας δεν συµπεριελήφθησαν οι συζητήσεις λόγω τεχνικών προβληµάτων, πρέπει ακόµη να ζητήσουµε συγνώµη για τους δαίµονες των λαθών που κάτω από την πίεση χρόνου εισέδυσαν στα κείµενα. Στην ιηµερίδα αυτή ελπίζουµε πως αναδείξαµε σφαιρικά τα θέµατα και έτσι προσφέρουµε ένα υπόδειγµα πιλοτικό για την βιώσιµη ανάπτυξη ευρύτερα των περιοχών Natura. 22