ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφαλείας των Τροφίμων 25.10.2012 2012/0120(NLE) *** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ σχετικά με την απόφαση του Συμβουλίου για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Πρωτοκόλλου της Nagoya-Kuala Lumpur περί ευθύνης και αποζημίωσης, συμπληρωματικού προς το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια (13582/2012 C7-0323/2012 2012/0120(NLE)) Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφαλείας των Τροφίμων Εισηγητής Matthias Groote PR\910151.doc PE494.594v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_NLE-AP_art90 Υπόμνημα για τα χρησιμοποιούμενα σύμβολα * Διαδικασία διαβούλευσης *** Διαδικασία έγκρισης ***I Συνήθης νομοθετική διαδικασία (πρώτη ανάγνωση) ***II Συνήθης νομοθετική διαδικασία (δεύτερη ανάγνωση) ιιι) Συνήθης νομοθετική διαδικασία (τρίτη ανάγνωση) (Η ενδεικνυόμενη διαδικασία στηρίζεται στη νομική βάση που προτείνεται στο σχέδιο πράξης) PE494.594v01-00 2/8 PR\910151.doc
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...5 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...6 PR\910151.doc 3/8 PE494.594v01-00
PE494.594v01-00 4/8 PR\910151.doc
ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την απόφαση του Συμβουλίου για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Πρωτοκόλλου της Nagoya-Kuala Lumpur περί ευθύνης και αποζημίωσης, συμπληρωματικού προς το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια (13582/2012 C7-0323/2012 2012/0120(NLE)) (Έγκριση) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου (13582/2012), έχοντας υπόψη το Πρωτόκολλο της Nagoya-Kuala Lumpur περί ευθύνης και αποζημίωσης, συμπληρωματικού προς το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια, το οποίο εγκρίθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2010 κατά την τελευταία ολομέλεια της πέμπτης Διάσκεψης των Συμβαλλομένων Μερών που επέχει θέση Συνόδου των Συμβαλλομένων Μερών (ΔΣΜ/ΣΣΜ 5) στη Nagoya και υπεγράφη από την Ένωση στις 11 Μαΐου 2011 (13583/2012), έχοντας υπόψη την αίτηση έγκρισης που υπέβαλε το Συμβούλιο σύμφωνα με το άρθρο 192 και το άρθρο 218, παράγραφος 6, δεύτερο εδάφιο, στοιχείο α), της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (C7-0323/2012), έχοντας υπόψη τα άρθρα 81 και 90, παράγραφος 7, του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη τη σύσταση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (A7-0000/2012), 1. εγκρίνει τη σύναψη του Πρωτοκόλλου 2. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει τη θέση του Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών. PR\910151.doc 5/8 PE494.594v01-00
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Ιστορικό της πρότασης Στις 29 Δεκεμβρίου 1993 ετέθη σε ισχύ η Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλία (ΣΒΠ). Βάσει του άρθρου 19, παράγραφος 3, της ΣΒΠ, και ύστερα από διάφορες συνεδριάσεις ομάδων εργασίας, εγκρίθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2000 το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια, που προσαρτάται στη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλία ως συμπληρωματική προς τη ΣΒΠ συμφωνία και ετέθη σε ισχύ στις 11 Σεπτεμβρίου 2003. Η εν λόγω διεθνής συνθήκη εξασφαλίζει ένα πλαίσιο, με βάση την αρχή της προφύλαξης, για την ασφαλή μεταφορά, χειρισμό και χρήση των ζώντων τροποποιημένων οργανισμών (ΖΤΟ) που παράγονται με τις μεθόδους της σύγχρονης βιοτεχνολογίας και ενδέχεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη διατήρηση και βιώσιμη χρήση της βιολογικής ποικιλίας ή να εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου. Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια, η διάσκεψη των συμβαλλομένων μερών, συνερχόμενη ως σύνοδος των συμβαλλομένων μερών (ΔΣΜ/ΣΣΜ) του εν λόγω πρωτοκόλλου, υποχρεούται κατά την πρώτη συνεδρίασή της να θεσπίσει διαδικασία για την εκπόνηση διεθνών κανόνων και διαδικασιών στον τομέα της ευθύνης και της αποζημίωσης ζημιών οφειλομένων στη διασυνοριακή διακίνηση ζώντων τροποποιημένων οργανισμών. Κατά την πέμπτη διάσκεψη των συμβαλλομένων μερών που συνήλθε ως σύνοδος των συμβαλλομένων μερών του πρωτοκόλλου (ΔΣΜ/ΣΣΜ 5) της Ναγκόγια (Ιαπωνία), η ΕΕ υποστήριξε ομόφωνα τον τελικό συμβιβασμό που επετεύχθη σχετικά με το συμπληρωματικό πρωτόκολλο της Ναγκόγια Κουάλα Λουμπούρ περί ευθύνης και αποζημίωσης, αφού έλαβε υπόψη ότι ήταν εντός των ορίων των συμφωνημένων θέσεων της ΕΕ και των οδηγιών διαπραγμάτευσης που δόθηκαν στην Επιτροπή. Στις 15 Οκτωβρίου 2010, η τελευταία ολομέλεια της πέμπτης ΔΣΜ/ΣΣΜ ενέκρινε πλήρως το συμπληρωματικό πρωτόκολλο της Ναγκόγια - Κουάλα Λουμπούρ σχετικά με την ευθύνη και την αποζημίωση στο πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια. Στις 20 Δεκεμβρίου 2010, το Συμβούλιο χαιρέτισε την έγκριση του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου της Ναγκόγια Κουάλα Λουμπούρ. Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου της 6ης Μαΐου 2011, το Πρωτόκολλο της Ναγκόγια Κουάλα Λουμπούρ σχετικά με την ευθύνη και την αποζημίωση, που είναι συμπληρωματικό προς το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια, υπεγράφη από την Ένωση στις 11 Μαΐου 2011, με την επιφύλαξη της σύναψής του σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Στόχος Το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια, που προσαρτάται στη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλία είναι μια διεθνής συνθήκη που διέπει τη μεταφορά γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ), προερχόμενων από μεθόδους της σύγχρονης βιοτεχνολογίας, από τη μία χώρα στην άλλη. Το Πρωτόκολλο καθιερώνει μία διαδικασία χορήγησης άδειας κατόπιν ενημερώσεως (advance informed agreement (AIA)) για να διασφαλίζει ότι παρέχονται στις χώρες οι απαραίτητες πληροφορίες, ώστε να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις προτού εγκρίνουν την εισαγωγή τέτοιων οργανισμών στην επικράτεια τους. Το Πρωτόκολλο περιέχει αναφορά σε μια προσέγγιση προφύλαξης και επαναβεβαιώνει τα περί προφυλάξεως που αναφέρονται στην Αρχή 15 της Διακήρυξης του PE494.594v01-00 6/8 PR\910151.doc
Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη. Το Πρωτόκολλο θεσπίζει επίσης ένα Κέντρο Ανταλλαγών για την Πρόληψη Βιοτεχνολογικών Κινδύνων (Biosafety Clearing-House) που θα διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών για ζώντες τροποποιημένους οργανισμούς και θα συνδράμει τις χώρες στην εφαρμογή του Πρωτοκόλλου. Η Αρχή 13 της Διακήρυξης του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη του 1992 καλεί τα κράτη να εκπονήσουν εθνική νομοθεσία περί ευθύνης και αποζημίωσης, καθώς επίσης και να συνεργασθούν για την εκπόνηση νέου διεθνούς δικαίου περί ευθύνης και αποζημίωσης για τις αρνητικές επιπτώσεις που αφορούν την περιβαλλοντική ζημία. Η ευθύνη και η αποζημίωση στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης αφορά το ζήτημα του τι θα συνέβαινε αν η διασυνοριακή μεταφορά ΓΤΟ προκαλούσε ζημία. Το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο περί Ευθύνης και Αποζημίωσης, το οποίο εγκρίθηκε στη ΔΣΜ/ΣΣΜ 5 στη Ναγκόγια το 2010, προβλέπει διεθνείς κανόνες και διαδικασία περί ευθύνης και αποζημίωσης για ζημιά στη βιοποικιλότητα λόγω ΓΤΟ. Το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο εστιάζει, κυρίως, στις διοικητικές διαδικασίες και τις απαιτήσεις όσον αφορά τα μέτρα αντίδρασης που πρέπει να λαμβάνονται σε περίπτωση ζημίας από ΓΤΟ που επιδρά αρνητικά στη διατήρηση και βιώσιμη χρήση της βιολογικής ποικιλίας, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τους κινδύνους στην υγεία του ανθρώπου. Δυνάμει του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου, τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν την υποχρέωση να προβλέψουν, στο πλαίσιο ενός νέου ή του υπάρχοντος εγχώριου δικαίου, κανόνες και διαδικασίες για την αποκατάσταση της ζημίας. Οφείλουν να προβλέψουν μέτρα αντίδρασης με στόχο την πρόληψη ή τον μετριασμό της ζημίας ή την αποκατάσταση της βιολογικής ποικιλίας. Τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να απαιτούν από τον φορέα που έχει τον άμεσο ή τον έμμεσο έλεγχο του συγκεκριμένου ΓΤΟ να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα ως αντίδραση σε ζημία ή αρκετή πιθανότητα ζημίας, μια καινοτομία ιδίως σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι διατάξεις του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης για τη βιοασφάλεια καλύπτονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη βιοασφάλεια, η οποία τηρεί ως ακρογωνιαίο λίθο την αρχή της προφύλαξης. Οι διατάξεις περί ευθύνης του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου της Ναγκόγια-Κουάλα Λουμπούρ καλύπτονται από την οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημίας, η οποία θεσπίζει ένα πλαίσιο με βάση την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση περιβαλλοντικής ζημίας πληρώνει ο ρυπαίνων. Η ΔΣΜ/ΣΣΜ 5 αποφάσισε επίσης ότι μπορούν να λαμβάνονται πρόσθετα και συμπληρωματικά μέτρα αποζημίωσης σε περιπτώσεις κατά τις οποίες το κόστος των μέτρων αντίδρασης που προβλέπονται στο Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο δεν καλύπτονται, καθώς και ότι τα μέτρα αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν ρυθμίσεις που θα πρέπει να εξετάζει η ΔΣΜ/ΣΣΜ. Επιπλέον, η ΔΣΜ/ΣΣΜ 5 ζήτησε από τα συμβαλλόμενα μέρη να συνεργαστούν για την ανάπτυξη και/ή την ενίσχυση των ανθρώπινων πόρων και των θεσμικών ικανοτήτων που αφορούν την εφαρμογή του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου και κάλεσαν τα συμβαλλόμενα μέρη να το λάβουν αυτό υπόψη κατά τη διαμόρφωση διμερούς, περιφερειακής PR\910151.doc 7/8 PE494.594v01-00
και πολυμερούς βοήθειας προς τα συμβαλλόμενα μέρη της αναπτυσσόμενης χώρας. Δήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σύμφωνα με το άρθρο 34 της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλία, κάθε πρωτόκολλο που προσαρτάται σε αυτή τη σύμβαση υπόκειται σε κύρωση, αποδοχή ή έγκριση από κράτη και περιφερειακούς οργανισμούς οικονομικής ολοκλήρωσης. Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 3 της σύμβασης, οι περιφερειακοί οργανισμοί οικονομικής ολοκλήρωσης πρέπει να δηλώνουν το εύρος των αρμοδιοτήτων τους όσον αφορά θέματα που διέπονται από το σχετικό πρωτόκολλο. Η Επιτροπή εκπόνησε τη δήλωση που επισυνάπτεται στην παρούσα πρόταση για να ανταποκριθεί στην εν λόγω υποχρέωση. Σε αυτή τη δήλωση, η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνει ότι, σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως με το άρθρο 191 αυτής, είναι αρμόδια για την προσχώρηση σε διεθνείς συμφωνίες και για την εφαρμογή των υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνει ότι έχει ήδη θεσπίσει νομικές πράξεις, δεσμευτικές για τα κράτη μέλη της, που καλύπτουν θέματα που διέπονται από το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο. Συμπεράσματα του εισηγητή Το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο της Nagoya-Kuala Lumpur περί ευθύνης και αποζημίωσης θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλία και του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης για τη Βιοασφάλεια. Παράλληλα και με την συναφή ευρωπαϊκή οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη του 2004, το εν λόγω Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο θα αντιμετωπίσει συγκεκριμένα το θέμα της ευθύνης και της αποζημίωσης για ζημιές στη βιοποικιλότητα, οι οποίες οφείλονται σε ΓΤΟ. Ο εισηγητής προσυπογράφει την απόφαση του Συμβουλίου, η οποία εγκρίνει το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο της Nagoya-Kuala Lumpur περί ευθύνης και αποζημίωσης εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα ζητήματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ένωσης. Ο εισηγητής εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν υπογράψει το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο και τα καλεί να το κυρώσουν σύντομα. PE494.594v01-00 8/8 PR\910151.doc