ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις του έτους 2009 Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ανακοινώνουν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις του έτους 2009: 1. ΠΟΙΗΣΗ: Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για εκδόσεις 2009, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στο Γιώργο Καλοζώη για το έργο του Η κλίση του ρήματος (εκδόσεις Φαρφουλάς). Σκεπτικό βράβευσης: Τα 32 ποιήματα συλλογής του Γιώργου Καλοζώη, Η κλίση του ρήματος, αποτελούν ισάριθμα κεφάλαια μιας εκτενούς ανιστόρησης προσωπικών και κοινωνικών/ιστορικών βιωμάτων. Καθημερινές, συνήθεις καταστάσεις αναπτύσσονται μέσα από αλληλένδετες και συνάμα «ασύνδετες» λογικά εικόνες με λόγο ταχύ, συνειρμικό γεμάτο εκπλήξεις και ανατροπές, που μεταποιούν ευφυώς και προγραμματισμένα το κοινότοπο σε μοναδικό, το λαμπρό σε αποτρόπαιο, το βέβηλο σε ιερό και αντιθέτως. Στο βάθος των εικόνων η πολιτεία, η Κύπρος αλλά και η σημερινή ελληνική πραγματικότητα, η στερεοποιημένη μνήμη εισβολής, η κατοχή και η έσω και έξω διαρπαγή ψυχής των πολιτών. Η αλληγορία του Κακού και του Καλού 1 / 5
διαποτίζει τα ποιήματα που ρέουν ορμητικά σε στίχους/διασκελισμούς - μοναδικα σημεία στίξεως λίγα ερωτηματικά - και μας αποκαλύπτουν φαντασιώσεις μαζί και φαντάσματα του καθημερινού και ιστορίας. Ο ποιητής έχει κατακτήσει σε αξιοζήλευτο βαθμό το λεκτικό του, διαχρονικά ελληνικό θα το έλεγε κάποιος, και αυτή η κατάκτηση του δίνει τη δυνατότητα να αποφεύγει το τετριμμένο. Η ενσυνείδητη λεκτική, υφολογική και θεματική εκζήτησή του, κληροδότημα ενός χωνεμένου υπερρεαλισμού, κάποτε σαχτουρικής και εγγονοπούλειας υφής, συντελεί στην ιδιαιτερότητα του βιβλίου. 2. ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ: Το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για εκδόσεις 2009, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Τεύκρο Μιχαηλίδη για το έργο του Αχμές, ο γιος του φεγγαριού (εκδόσεις Πόλις). Σκεπτικό βράβευσης: Το μυθιστόρημα του Τεύκρου Μιχαηλίδη, Αχμές ο γιος του φεγγαριού ανήκει στην κατηγορία λεγόμενης "μαθηματικής" μυθοπλασίας, η οποία, τα τελευταία χρόνια, έχει αναπτυχθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Τα "παραμαθηματικά" μυθιστορήματα, γραμμένα συνήθως από ανθρώπους με ειδικές γνώσεις, όταν είναι επιτυχή, προσφέρουν, πέρα από την αναγνωστική απόλαυση, την ευκαιρία και σε μη ειδικούς (πρωτίστως σε αναγνώστες νεαρής ηλικίας) να γνωρίσουν, έστω και πλαγίως, τη μυστηριώδη γοητεία των μαθηματικών. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται το παρόν μυθιστόρημα, το οποίο διαθέτει και αφηγηματικές αρετές, και εν ταυτώ παρέχει μυθιστορηματικό υλικό που σχετίζεται με τις αξιοζήλευτες μαθηματικές και γεωμετρικές γνώσεις των αρχαίων Αιγυπτίων. Ειδικότερα, το έργο διαθέτει στέρεη αφηγηματική δομή, καθώς ισορροπεί το μυθοπλαστικό υλικό με τα ιστορικό-αρχαιολογικά στοιχεία, τα οποία χωνεύονται αβίαστα στη ροή αφήγησης. Η ίδια ισορροπία παρατηρείται και στα δύο διαφορετικά χρονικά επίπεδα του μυθιστορήματος, στον χρόνο αρχαίας αιγυπτιακής "ιστορίας" και στον χρόνο σύγχρονης αρχαιολογικής "ανακάλυψης". Αυτά τα δύο μυθιστορηματικά στοιχεία, το ενδιαφέρον και πρωτότυπο υλικό και ο τρόπος ανέλιξης του μύθου και των χαρακτήρων δίδει στο μυθιστόρημα την ιδιαιτερότητά του και το κάνει εντέλει πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα. 2 / 5
3. ΙΗΓΗΜΑ: Μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση Επιτροπής, το Κρατικό Βραβείο ιηγήματος δεν απονέμεται. 4. ΟΚΙΜΙΟ / ΜΕΛΕΤΗ: Το Κρατικό Βραβείο οκιμίου / Μελέ, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Κωνσταντίνο Γιαγκουλλή για το έργο Θησαυρός κυπριακής διαλέκτου: Ερμηνευτικό, ετυμολογικό, φρασεολογικό και ονοματολογικό λεξικό μεσαιωνικής και νεότερης κυπριακής διαλέκτου (εκδόσεις Theopress). Η Επιτροπή απένειμε το Κρατικό Βραβείο οκιμίου / Μελέ στον Κωνσταντίνο Γιαγκουλλή για το έργο του Θησαυρός Κυπριακής ιαλέκτου: Ερμηνευτικό, ετυμολογικό, φρασεολογικό και ονοματολογικό λεξικό μεσαιωνικής και νεότερης κυπριακής διαλέκτου επειδή το θεωρεί έργο υψηλότα επιστημονικής στάθμης, βοήθημα σημαντικότατο για τη μελέτη και κατανόηση κυπριακής διαλέκτου και έργο που συντείνει στην εθνική αυτογνωσία και αποδεικνύει με τρόπο διαχρονικό και αδιαμφισβήτητο την ελληνικότητα του νησιού. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για το Παράρτημα / Λεξικό κυπριακής φρασεολογίας και μάλιστα ως μία προσπάθεια που επιχειρείται για πρώτη φορά και σε αυτήν την έκταση. Το πολυτιμότατο υλικό, θησαυρισμένο από ποικίλες πηγές (ενδεικτικά αναφέρουμε τις 2218 ποιητικές φυλλάδες 460 κυπρίων ποιητάρηδων) καταλαμβάνει περίπου 20.000 λήμματα, μέσα στα οποία συγκαταλέγονται, ως έπρεπε, ακόμη και κυπριακές διαλεκτικές λέξεις, χρησιμοποιημένες από τους Τουρκοκύπριους με την ίδια σημασία. Για πρώτη φορά, επίσης, ανιχνεύεται η αραβική ή περσική πηγή λέξεων τουρκικής προελεύσεως που απαντούν στην κυπριακή διάλεκτο. Τέλος το γεγονός ότι ο φιλέρευνος και ενσυνείδητος λεξικογράφος εργάστηκε, μόνος και χωρίς καμιά οικονομική υποστήριξη από την δεκαετία του 1960 ως σήμερα, προσδίδει σε αυτό το επιστημονικό έργο ιδιαίτερη σημασία. 5. ΧΡΟΝΙΚΟ / ΜΑΡΤΥΡΙΑ: Το Κρατικό Βραβείο Χρονικού / Μαρτυρίας, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση 3 / 5
Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην Καλλιόπη Πρωτοπαπά για το έργο Τα έθιμα γέννησης στην παραδοσιακή κοινωνία Κύπρου (έκδοση Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών). Η Επιτροπή κρίνει ότι το βιβλίο Καλλιόπης Πρωτοπαπά Έθιμα γέννησης στην παραδοσιακή κοινωνία Κύπρου αποτελεί ιδιότυπο χρονικό και μαρτυρία του κοινωνικού βίου Κύπρου. Η συγγραφέας εργάστηκε επί μακρόν, με ιδιαίτερη επιμονή και συστηματικότητα, για να ταξινομήσει, εκθέσει και ερμηνεύσει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και ατίθασο υλικόμαρτυρία, συλλεγμένο από όλη την Κύπρο σε διάστημα 90 περίπου χρόνων (1890-1980). Για του λόγου το ασφαλές όλες οι καταγραμμένες μαρτυρίες εμφανίζονται στο εκτενές Παράρτημα του βιβλίου. Αυτό καθεαυτό το πολύτιμο μαρτυρημένο υλικό, που αναφέρεται στα έθιμα γέννησης και σε άλλα σχετιζόμενα συμβάντα, είναι απόρροια ενός οργανωμένου λαϊκού βίου και απόδειξη κοινωνικού / κοινοτικού ενδιαφέροντος και αλληλεγγύης. Αυτό τούτο αποδεικνύουν επίσης πολλές σχετικές φωτογραφίες, και οπωσδήποτε η ίδια η γλωσσική / διαλεκτική σκευή του υλικού. Όλα αυτά συνθέτουν μια άλλη πολύτιμη μαρτυρία του πολιτισμού και των παραδόσεων του κυπριακού λαού, ένα επιπλέον αδιάψευστο τεκμήριο μακραίωνης ελληνικότητας του νησιού. 6. ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗ: Το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Λογοτέχνη, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Παναγιώτη Νικολαΐδη για το ποιητικό έργο Σαν ίαμβος καθρέφ (εκδόσεις Πλανόδιον). Η Επιτροπή απένειμε το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Λογοτέχνη στον Παναγιώτη Νικολαΐδη επειδή το στοιχείο αρτιότητας, το οποίο διακρίνει το βιβλίο του, προοιωνίζεται θετική εξέλιξη του συγγραφέα. Ειδικότερα για το βιβλίο η Επιτροπή παρατηρεί ότι τα λυρικής φύσεως ποιήματα - αρκετά διακρίνονται για τον επιγραμματικό τόνο τους - δείχνουν ότι ο 4 / 5
ποιητής έχει συνείδηση του αναγκαίου. Ο λυρισμός στερεοποιείται σε μικρο-εικόνες απαλλαγμένες από ρητορείες και επαναλήψεις. Αυτή η αναζήτηση και έκφραση του απολύτως αναγκαίου φαίνεται καθαρότερα στα ποιήματα που έχουν συνταχθεί σε κυπριακή διάλεκτο, γεγονός που συντελεί επίσης στην ιδιαιτερότητα συλλογής. Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας αποτέλεσαν οι πιο κάτω: Θανάσης Βαλτινός (Πρόεδρος), ημήτρης Αγγελάτος, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Ζέλεια Γρηγορίου, Ζαχαρίας Σιαφλέκης, Άννα Τζούμα, Λουίζα Χριστοδουλίδου. Τα βραβεία θα επιδώσει ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, κ. Ανδρέας ημητρίου, σε ειδική τελετή, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 15 Φεβρουαρίου 2011, στις 7:30 μ.μ. στο Κινηματοθέατρο Παλλάς. 12 Ιανουαρίου 2011 5 / 5