Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης 2014/2247(INI) 18.6.2015 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την πολιτική συνοχής και τις περιθωριοποιημένες κοινότητες (2014/2247(INI)) Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης Εισηγήτρια: Terry Reintke PR\1056574.doc PE554.719v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...10 PE554.719v01-00 2/12 PR\1056574.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την πολιτική συνοχής και τις περιθωριοποιημένες κοινότητες (2014/2247(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη τα άρθρα 2 και 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας υπόψη τα άρθρα 151, 153, 162 και 174 έως 176 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, έχοντας υπόψη τις ευρωπαϊκές συμβάσεις για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών και ιδίως την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (ΕΣΔΑ) και τη συναφή νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και τις σχετικές συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων καθώς και τη σύμβαση πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 (εφεξής «ΚΚΔ») 1, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1301/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και για τη θέσπιση ειδικών διατάξεων σχετικά με τον στόχο «Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση» και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 2, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 437/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Μαΐου 2010 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, όσον αφορά την επιλεξιμότητα παρεμβάσεων στέγασης υπέρ περιθωριοποιημένων κοινοτήτων 3, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1304/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο 1 ΕΕ L 347, 20.12.2013, σ. 320. 2 ΕΕ L 347, 20.12.2013, σ. 289. 3 ΕΕ L 132, 29.5.2010, σ. 1. PR\1056574.doc 3/12 PE554.719v01-00
και την κατάργηση του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1081/2006 του Συμβουλίου 1, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1381/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, για τη θέσπιση του Προγράμματος «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» για την περίοδο 2014-2020 2, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 223/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2014, για το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους 3, έχοντας υπόψη τον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 240/2014 της Επιτροπής, της 7ης Ιανουαρίου 2014, για τον ευρωπαϊκό κώδικα συμπεριφοράς για τις εταιρικές σχέσεις στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων 4, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 26ης Φεβρουαρίου 2014 σχετικά με την 7η και την 8η έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πολιτική συνοχής της ΕΕ και τη στρατηγική έκθεση του 2013 σχετικά με την υλοποίηση των προγραμμάτων της περιόδου 2007-2013 5, έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για την ένταξη των Ρομά 6, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 11ης Ιουνίου 2013, σχετικά με την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση 7, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 9ης Μαρτίου 2011, σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την ενσωμάτωση των Ρομά 8, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 20ής Μαΐου 2010, σχετικά με τη συμβολή της πολιτικής συνοχής στην επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας και της ΕΕ2020 9, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 11ης Μαρτίου 2009, σχετικά με την κοινωνική κατάσταση των Ρομά και τη βελτίωση της πρόσβασής τους στην αγορά εργασίας της ΕΕ 10, έχοντας υπόψη την 6η έκθεση της Επιτροπής για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της 23ης Ιουλίου 2014 με τίτλο "Επενδύσεις για τη δημιουργία απασχόλησης και ανάπτυξης: προώθηση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στην Ένωση", 1 ΕΕ L 347, 20.12.2013, σ. 470. 2 ΕΕ L 354, 28.12.2013, σ. 62. 3 ΕΕ L 72, 12.3.2014, σ. 1. 4 ΕΕ L 74, 14.3.2014, σ. 1. 5 Εγκριθέντα κείμενα, P7_TA(2014)0132. 6 Εγκριθέντα κείμενα, P7_TA(2013)0594. 7 Εγκριθέντα κείμενα, P7_TA(2013)0246. 8 Εγκριθέντα κείμενα, P7_TA(2011)0092. 9 ΕΕ L 161, 31.5.2011, σ. 120. 10 ΕΕ C 87, Ε, 1.4.2010, σ. 60. PE554.719v01-00 4/12 PR\1056574.doc
έχοντας υπόψη το θεματικό δελτίο καθοδήγησης, της 27ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις κοινότητες Ρομά και τις περιθωριοποιημένες κοινότητες (θεματικός στόχος 9 - κοινωνική ενσωμάτωση και φτώχεια), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 2ας Απριλίου 2014, με τίτλο "Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του πλαισίου της ΕΕ για εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά" (COM(2014)0209), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 21ης Μαΐου 2012, με τίτλο «Εθνικές στρατηγικές για την ένταξη των Ρομά: ένα πρώτο βήμα προς την εφαρμογή του πλαισίου της ΕΕ" (COM(2012)0226), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 8ης Δεκεμβρίου 2010, με τίτλο «Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιοχή του Δούναβη» (COM(2010)0715), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 12ης Δεκεμβρίου 2010, με θέμα "Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για κοινωνική και εδαφική συνοχή" (COM(2010)0758), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 3ης Μαρτίου 2010, με τίτλο «Ευρώπη 2020 Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» (COM(2010)2020), έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με αποτελεσματικά μέτρα για την ένταξη των Ρομά στα κράτη μέλη 1, έχοντας υπόψη την ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης προς την Επιτροπή, της 24ης Φεβρουαρίου 2015, σχετικά με τη χρηματοδότηση για τις περιθωριοποιημένες κοινότητες (E-002782-15), έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Στρατηγικές ένταξης των Ρομά» 2, έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων και της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (A8-0000/2015), Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτική συνοχής στοχεύει στην ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, συμπεριλαμβανομένων της μείωσης και της εκρίζωσης της φτώχειας και του αποκλεισμού, επομένως είναι ζητούμενα η αποτροπή του αποκλεισμού και η προαγωγή της ισότητας στην πρόσβαση και στις ευκαιρίες για όλους τους πολίτες, ιδίως για τις πιο περιθωριοποιημένες κοινότητες Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι χρηματοδοτικές ευκαιρίες για τις περιθωριοποιημένες 1 ΕΕ C 378, 14.12.2013, σ. 1. 2 ΕΕ C 114, 15.4.2014, σ. 73. PR\1056574.doc 5/12 PE554.719v01-00
κοινότητες εισάχθηκαν στο ΕΤΠΑ το 2010 λαμβάνοντας υπόψη ότι το νομοθετικό πλαίσιο για την πολιτική συνοχής 2014-2020 προσφέρει μία στρατηγική προσέγγιση σε περιθωριοποιημένες κοινότητες, εξασφαλίζοντας ευρύτερες ευκαιρίες χρηματοδότησης Γ. λαμβάνοντας υπόψη τον στόχο της κοινωνικής συνοχής ζητεί να δημιουργηθεί ευρωπαϊκός ρόλος στις πολιτικές για την ενσωμάτωση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων και απαιτεί από τα κράτη μέλη να αναλάβουν την ευθύνη και να χρησιμοποιήσουν τις εξουσίες τους για να αλλάξουν την κατάσταση, εφαρμόζοντας όσο το δυνατόν περισσότερα υποστηρικτικά μέτρα Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι σοβαρές περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες λόγω της κρίσης έχουν οδηγήσει σε πολυάριθμα προβλήματα, με αποτέλεσμα σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα για τους δήμους, πράγμα που οδηγεί σε έλλειψη επιλογών κατά την αντιμετώπιση της προβληματικής των περιθωριοποιημένων ομάδων και την προσπάθεια βελτίωσης της ενσωμάτωσης και αποτροπής του περαιτέρω αποκλεισμού Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι αυξάνονται οι παράγοντες σε διάφορα επίπεδα και τομείς καθώς και οι ενδιαφερόμενοι και οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών που συμμετέχουν και συχνά παίζουν αποφασιστικό ρόλο, πράγμα που απαιτεί συνεκτική και καλοσυντονισμένη προσέγγιση ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν υπάρχει ορισμός της ΕΕ για τις περιθωριοποιημένες κοινότητες λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατανόηση της έκθεσης ξεκινά από τον προσδιορισμό συγκεκριμένων χαρακτηριστικών περιθωριοποιημένων ομάδων, όπως οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, η περιορισμένη πρόσβαση στα συστήματα παιδείας και υγείας, σε συνδυασμό με τον δομικό και συστημικό αποκλεισμό Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ρομά είναι η μεγαλύτερη εθνοτική μειονότητα της Ευρώπης και η πιο περιθωριοποιημένη της κοινότητα Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ενσωμάτωση περιθωριοποιημένων κοινοτήτων στη χρηματοδότηση απαιτεί την καταβολή προσπαθειών σε όλα τα επίπεδα, μία προσέγγιση μακράς πνοής, μόνιμες λύσεις, ενδυνάμωση, αξιοποίηση εμπειριών και οικοδόμηση δυναμικού, προκειμένου να λάβει τέλος ο αποκλεισμός και να επιτευχθεί η εξομάλυνση Γενικές αρχές 1. επιδοκιμάζει την επίγνωση που έχει η Ένωση για την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο της πολιτικής για τη συνοχή ως προς τη στήριξη της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτισμικής και εδαφικής τους ενσωμάτωσης 2. χαιρετίζει το γεγονός ότι το νομοθετικό πλαίσιο για την πολιτική συνοχής 2014-2020 εισήγαγε νέα στοιχεία που ολοκληρώνουν την αρχική προσέγγιση διευρύνοντας τις χρηματοδοτικές ευκαιρίες και εισάγοντας μηχανισμούς για να διασφαλιστεί ότι η στήριξη των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων συμμορφώνεται με τις ευρωπαϊκές αξίες και στόχους και λαμβάνει υπόψη την ανάγκη να εξασφαλιστεί η συμμετοχή αυτών των ομάδων στη συνολική διαδικασία PE554.719v01-00 6/12 PR\1056574.doc
3. θεωρεί λυπηρό που η Επιτροπή δεν έδωσε επαρκείς πληροφορίες σχετικά με την αξιοποίηση χρηματοδοτικών ευκαιριών για περιθωριοποιημένες κοινότητες ζητεί να διενεργηθεί ανάλυση που θα επιτρέψει την εξαγωγή των κατάλληλων συμπερασμάτων και τον εντοπισμό των παραγόντων που εμποδίζουν την περαιτέρω αξιοποίηση ή την επίτευξη των βέλτιστων δυνατών αποτελεσμάτων 4. τονίζει με έμφαση ότι η οριζόντια αρχή των ίσων ευκαιριών και της καταπολέμησης των διακρίσεων πρέπει να εφαρμοστεί, καθώς είναι ανάγκη να εξαλειφθούν οι συστημικές αιτίες της ανισότητας τονίζει με έμφαση ότι η κατανόηση και η ευαισθητοποίηση έναντι της συστημικής ξενοφοβίας και ρατσισμού, όπως ο ρατσισμός κατά των Ρομά, πρέπει να αποτελέσει σημείο εστίασης κατά την ανάλυση των ριζών του αποκλεισμού 5. υπενθυμίζει ότι η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών συνιστά χρηματοδοτική αρχή που εφαρμόζεται οριζόντια θεωρεί ότι οι περιθωριοποιημένες κοινότητες, ιδίως οι γυναίκες, αντιμετωπίζουν συχνά πολλαπλές μορφές διακρίσεων 6. επισημαίνει ότι η αρχή της "ρητής αλλά όχι αποκλειστικής στόχευσης" έχει την έννοια της εστίασης σε συγκεκριμένες ομάδες στόχους, ενώ δεν αποκλείονται άλλοι σε παρόμοιες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες ούτε πυροδοτούνται αμυντικές αντιδράσεις από την πλειονότητα του πληθυσμού επειδή αισθάνονται ότι οι ανάγκες τους δεν αντιμετωπίζονται 7. τονίζει ότι πρέπει να είναι σε λειτουργία διαφανείς και δημοκρατικές δομές που λογοδοτούν, για να καταπολεμούν τη διαφθορά και την απάτη στη χρήση κονδυλίων για τη διασφάλιση της ενσωμάτωσης περιθωριοποιημένων κοινοτήτων 8. θεωρεί την πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες έναν από τους βασικότερους στόχους όσον αφορά την ενσωμάτωση περιθωριοποιημένων ομάδων απαιτεί τη μετάβαση από μία προσέγγιση που βασίζεται στη ζήτηση σε μία προσέγγιση υπηρεσιών υποδοχής 9. ζητεί την ευθυγράμμιση και την εδραίωση ισχυρότερων δεσμών μεταξύ των εθνικών στρατηγικών ενσωμάτωσης των Ρομά και των εθνικών στρατηγικών μείωσης της φτώχειας με πολιτική συνοχής 10. καλεί την Επιτροπή να διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη συμμορφώνονται με αυτές τις αρχές όταν εγκρίνουν και εποπτεύουν την εφαρμογή επιχειρησιακών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης των αιτιών των δομικών ανισοτήτων Προετοιμασία των προγραμμάτων 11. τονίζει ότι η αρχή της εταιρικής σχέσης πρέπει να οδηγεί στη συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα και πρέπει να εφαρμόζεται από τα κράτη μέλη σε υποχρεωτική βάση τονίζει τη σημασία της εφαρμογής ενός κώδικα δεοντολογίας για την εταιρική σχέση, για να διασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή και η εκπροσώπηση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων εκφράζει την ανησυχία του για την ελλιπή συμμόρφωση με την υποχρεωτική συμμετοχή εταίρων σύμφωνα με το άρθρο 5 του ΚΚΔ καλεί την Επιτροπή να μην εγκρίνει πληρωμές σε προγράμματα που παραβλέπουν τη συμμετοχή εταίρων, συμπεριλαμβανομένων όσων ενδιαφέρονται περισσότερο PR\1056574.doc 7/12 PE554.719v01-00
12. θεωρεί λυπηρό που η Επιτροπή έχει δεχθεί συμφωνίες εταιρικής σχέσης οι οποίες δεν περιλαμβάνουν περιθωριοποιημένες κοινότητες ζητεί από την Επιτροπή να διασφαλίσει την ενσωμάτωση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων στην υλοποίηση των έργων προτείνει τις συστάσεις στο ευρωπαϊκό εξάμηνο ως κατάλληλο εργαλείο για την προώθηση των μέτρων που πρέπει να λάβουν τα κράτη μέλη 13. καλεί τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν τα κονδύλια τονίζει την ανάγκη ιδιαίτερης εστίασης στη χρηματοδότηση μέτρων που δεν περιορίζονται στη στοχούμενη δράση, στο πλαίσιο του θεματικού στόχου για κοινωνική ενσωμάτωση, καταπολέμηση της φτώχειας και κάθε είδους διακρίσεων, ώστε να επιτυγχάνεται έτσι μια πιο ολοκληρωμένη και συστηματική προσέγγιση 14. πιστεύει ότι η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση παίζει σημαντικό ρόλο τονίζει ότι η συμμετοχή τοπικών αρχών είναι ουσιώδης για την κάλυψη της στοχούμενης ομάδας και απαιτείται να είναι όσο το δυνατόν γεωγραφικά πλησιέστερες Εφαρμογή των προγραμμάτων 15. είναι της άποψης ότι τα κονδύλια πρέπει να χρησιμοποιηθούν με πιο ολοκληρωμένο τρόπο, μεταξύ άλλων μέσω πολυταμειακών προγραμμάτων, τοπικής ανάπτυξης υπό την καθοδήγηση των κοινοτήτων, ολοκληρωμένων εδαφικών επενδύσεων και διασταυρούμενης χρηματοδότησης, όπως αναφέρεται στο άρθρο 98 παράγραφος 2 του ΚΚΔ, και να επιτύχουν συνέργιες με άλλους ενωσιακούς και εθνικούς μηχανισμούς χρηματοδότησης ζητεί από τις αρμόδιες διοικήσεις και αρχές να επιδιώξουν την ενεργό συνεργασία 16. επισημαίνει ότι οι περιθωριοποιημένες κοινότητες ζουν συχνά στα λιγότερο ευνοημένα τμήματα των πόλεων τονίζει τη σημασία των προγραμμάτων αστικής αναζωογόνησης για υποβαθμισμένες γειτονιές, τα οποία αντιμετωπίζουν τις οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις αλλά και βελτιώνουν το αστικό περιβάλλον 17. τονίζει την ανάγκη να οικοδομηθεί το δυναμικό των ενδιαφερόμενων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων υπηρεσιών, της διοίκησης και των οργανώσεων κοινωνίας των πολιτών επιμένει ότι η στοχευμένη τεχνική βοήθεια και χρηματοδότηση πρέπει να χρησιμοποιηθούν γι' αυτό τον σκοπό 18. επιδοκιμάζει την προσέγγιση κατά την οποία όλες οι στρατηγικές και επιχειρησιακές πολιτικές ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς διοικητικής ή θεσμικής ικανότητας, πρέπει να βρίσκονται εν ισχύι πριν να γίνει η επένδυση ενθαρρύνει την Επιτροπή να παρακολουθεί προσεκτικά την εκπλήρωση αυτών των όρων και να διασφαλίζει ότι θα ληφθούν συμπληρωματικά μέτρα από τα κράτη μέλη, ιδίως στον τομέα της προώθησης της ενσωμάτωσης και της καταπολέμησης της φτώχειας και των διακρίσεων Παρακολούθηση και συστάσεις 19. επισημαίνει ότι τα έργα υπό ενωσιακή χρηματοδότηση πρέπει να έχουν μακρόπνοη προοπτική για να είναι αποτελεσματικά προειδοποιεί ότι όσοι αναλαμβάνουν την υλοποίησή τους μπορεί να πληρούν τυπικά τα σχετικά κριτήρια, ενώ δεν επενδύουν στις πραγματικές ανάγκες των δικαιούχων και δεν καλύπτουν τις στοχούμενες ομάδες PE554.719v01-00 8/12 PR\1056574.doc
ζητεί ποιοτική αξιολόγηση και μηχανισμούς εποπτείας ζητεί από την Επιτροπή να θέσει σε λειτουργία προορατικούς και συμμετοχικούς μηχανισμούς παρακολούθησης και ελέγχου των δράσεων των κρατών μελών στη διαδικασία σχεδιασμού και αξιολόγησης των κονδυλίων 20. τονίζει ότι οι εκπρόσωποι περιθωριοποιημένων κοινοτήτων πρέπει να συμμετέχουν ενεργά και να διευκολυνθούν να λαμβάνουν μέρος στην παρακολούθηση ως τακτικά μέλη επισημαίνει ότι θα μπορούσε να έχει συγκεντρωθεί σημαντική εμπειρία σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διακρατικό επίπεδο υπογραμμίζει την ανάγκη διάδοσης και αξιοποίησης βέλτιστων πρακτικών καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να ξεκινήσουν δραστηριότητες δικτύωσης, μεταξύ άλλων και ανάμεσα σε επιστήμονες 21. καλεί όλους τους δημόσιους ενδιαφερόμενους παράγοντες να καλλιεργήσουν την ευαισθητοποίηση ως προς την ανάγκη να εξαλειφθούν η ξενοφοβία και ο ρατσισμός, όπως κατά των Ρομά, που οδηγούν στον συστηματικό αποκλεισμό προτείνει να εξεταστεί η λήψη μέτρων για την εκπαίδευση και την καταπολέμηση των διακρίσεων 22. καλεί την Επιτροπή να αναλύσει τους περιορισμούς της υπάρχουσας κλείδας κατανομής για να προσδιοριστεί η στήριξη από τα ταμεία πολιτικής για τη συνοχή με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ πιστεύει ότι πρέπει να εξεταστούν με επιπλέον προσοχή δείκτες που εντοπίζουν θύλακες φτώχειας και κοινωνικής ευπάθειας στην επικράτεια της ΕΕ, για να υπάρξει καλύτερη στόχευση της ενωσιακής στήριξης προς τις περιθωριοποιημένες κοινότητες 23. καλεί την Επιτροπή να εκδώσει ανακοίνωση στην οποία θα παρουσιάζει την πρόθεσή της να διασφαλίσει ότι θα συμπεριληφθούν στα ενωσιακά κονδύλια οι περιθωριοποιημένες κοινότητες 24. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή. PR\1056574.doc 9/12 PE554.719v01-00
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η πολιτική συνοχής είναι ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την καταπολέμηση της ανισότητας και την υποστήριξη της εδαφικής και κοινωνικής συνοχής στις περιφέρειές της. Σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες υπάρχουν ομάδες και κοινότητες που αντιμετωπίζουν δομικό αποκλεισμό και διαχωρισμό από την πλειονότητα της κοινωνίας και δεν έχουν πρόσβαση ούτε καν σε βασικές υποδομές και υπηρεσίες. Πέρα αυτού, πολύ συχνά πλήττονται δυσανάλογα από φτώχεια, ανεργία και προβλήματα υγείας. Οι μεγάλες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες κατά τη διάρκεια της κρίσης επιδείνωσαν τα υφιστάμενα προβλήματα στα κράτη μέλη, όπως η ανεργία, η απουσία κοινωνικής ασφάλειας, οι δυσκολίες στέγασης και η έλλειψη υπηρεσιών δημόσιας υγείας. Συνεπώς, η κρίση είχε άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στα μέλη των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων. Επίσης, πολλοί δήμοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς που δεν τους επιτρέπουν να διαχειριστούν επαρκώς την περιθωριοποίηση στην κοινωνία. Παρ όλα αυτά η κύρια ευθύνη για την αλλαγή της κατάστασης των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων εναπόκειται στα κράτη μέλη. Αν και οι συγκεκριμένες εθνικές συνθήκες, ανάγκες και λύσεις ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανά την Ευρώπη, ο στόχος της κοινωνικής συνοχής καθιστά απαραίτητη την ανάληψη ρόλου από την Ευρώπη όσον αφορά τις πολιτικές για την ενσωμάτωση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων. Περιθωριοποιημένες κοινότητες και δομές που εισάγουν διακρίσεις Δεν υπάρχει ενιαίος ορισμός της ΕΕ για τις περιθωριοποιημένες κοινότητες αντίθετα, ο όρος καλύπτει ένα μεγάλο εύρος εννοιών, όπως τις υποβαθμισμένες γειτονιές, τους άπορους ή τα άτομα που υφίστανται σοβαρές υλικές στερήσεις, τα άτομα που κινδυνεύουν από τη φτώχεια, και τις κοινωνικές ομάδες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ή υφίστανται διακρίσεις. Παρ όλα αυτά η έννοια των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων εισήχθη στον κανονισμό του ΕΤΠΑ το 2013, αποσκοπώντας σαφώς στην καταπολέμηση των συνεπειών της περιθωριοποίησης. Επομένως αποτελεί τώρα ευθύνη της ΕΕ να ακολουθήσει και να υπηρετήσει αυτό τον στόχο με συνεκτικό τρόπο. Επίσης, υπάρχει ένα μεγάλο εύρος δομών που εισάγουν διακρίσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η έμφυλη ταυτότητα καθώς και τα διαφορετικά πολιτιστικά, θρησκευτικά και εθνικά υπόβαθρα. Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν διαφορετικές μορφές διακρίσεων ταυτόχρονα, ιδιαίτερα εντός των κοινοτήτων Ρομά, που συχνά περιθωριοποιούνται στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Η πολιτική συνοχής αποτελεί ισχυρό εργαλείο Η πολιτική συνοχής μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αλλαγή αυτής της πραγματικότητας, όχι μόνο αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις της στέγασης ή της πρόσβασης στη δημόσια υποδομή, όπως ήδη συμβαίνει στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ, αλλά παρέχοντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην καταπολέμηση όλων των διαφορετικών μορφών διακρίσεων που αντιμετωπίζουν οι περιθωριοποιημένες κοινότητες. PE554.719v01-00 10/12 PR\1056574.doc
Ωστόσο πολύ συχνά οι περιθωριοποιημένες κοινότητες δεν επωφελούνται από την ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής. Δεν συμμετέχουν ούτε στις δομές λήψης αποφάσεων ούτε στις διαδικασίες υλοποίησης και εποπτείας των σχεδίων. Ως εκ τούτου η ΕΕ μπορεί τελικά να συμβάλει στην επιδείνωση των προβλημάτων των ευπαθών ομάδων, και υπάρχουν πολλά παραδείγματα κακοδιαχείρισης κονδυλίων, ιδιαίτερα όσον αφορά τις περιθωριοποιημένες κοινότητες. Η κατανόηση και ευαισθητοποίηση όσον αφορά τις συστηματικές μορφές διακρίσεων, όπως ο ρατσισμός κατά των Ρομά, πρέπει να αποτελέσουν τα σημεία εστίασης κατά την ανάλυση των λόγων του αποκλεισμού. Ολοκληρωμένη προσέγγιση: ρητή αλλά όχι αποκλειστική στόχευση Κατά την προσέγγιση της ένταξης των περιθωριοποιημένων ομάδων, η αρχή της «ρητής αλλά όχι αποκλειστικής στόχευσης» υιοθετήθηκε από αρκετούς ενδιαφερόμενους παράγοντες. Η εν λόγω αρχή προτείνει την εστίαση σε ορισμένες στοχούμενες ομάδες, χωρίς ωστόσο τον αποκλεισμό άλλων ατόμων που βρίσκονται σε παρόμοιες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες. Ωστόσο, απλά και μόνο η αναφορά των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, όπως οι Ρομά, δεν διασφαλίζει ότι λαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασής τους. Για τον σκοπό αυτό η ορθή εφαρμογή του ευρωπαϊκού κώδικα συμπεριφοράς για τις εταιρικές σχέσεις, ο οποίος έχει προορισμό να διασφαλίσει την ίση συμμετοχή και εκπροσώπηση των ενδιαφερόμενων παραγόντων, είναι θεμελιώδους σημασίας. Εντοπίζονται μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την εφαρμογή της αρχής της εταιρικής σχέσης, που ποικίλλει από τη διαβούλευση σε τακτά διαστήματα με τους κοινωνικούς εταίρους έως την ολική αδιαφορία και άγνοια όσον αφορά τον κώδικα συμπεριφοράς. Επιπλέον, η αξιολόγηση των σχεδίων κατά τη διάρκεια της προηγούμενης περιόδου προγραμμάτων έδειξε ότι η χρηματοδότηση δεν στοχεύει πάντα στις πραγματικές ανάγκες των δικαιούχων. Μερικές φορές οι φορείς υλοποίησης φαίνονται να πληρούν τα κριτήρια απλώς με τη «συμπλήρωση τετραγωνιδίων», για παράδειγμα περιλαμβάνοντας τη συμμετοχή ΜΚΟ που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν τους Ρομά ή διεξάγοντας ψευδο-διαβουλεύσεις χωρίς πραγματικό διάλογο. Συνεπώς, υπάρχει μια σαφής απαίτηση για ποιοτική αξιολόγηση και μηχανισμούς εποπτείας. Χρειάζεται στροφή προς την ποιοτική εποπτεία, ώστε οι παρεμβάσεις να οδηγούν σε μακρόπνοα και διατηρήσιμα αποτελέσματα. Πρόκειται για μια πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί στοχευμένη και αποτελεσματική οικοδόμηση του δυναμικού των οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, καθώς και την ενδυνάμωση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, ώστε να είναι σε θέση να συμμετέχουν προορατικά στον σχεδιασμό και την υλοποίηση παρεμβάσεων. Ο προϋπολογισμός για τεχνική βοήθεια συχνά δεν χρησιμοποιείται και θα πρέπει να κατανέμεται σε σχέδια για προγράμματα κατάρτισης και την οικοδόμηση του δυναμικού της κοινωνίας των πολιτών. Η παρούσα έκθεση διατυπώνει συστάσεις σχετικά με την αντιμετώπιση των προαναφερθέντων προβλημάτων. Με αυτό τον τρόπο, η χρήση κονδυλίων της ΕΕ για την ενσωμάτωση περιθωριοποιημένων κοινοτήτων μπορεί να αποτελέσει σημαντική ευκαιρία για να προωθηθεί και να αναπτυχθεί μεγαλύτερη συνοχή στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. PR\1056574.doc 11/12 PE554.719v01-00
PE554.719v01-00 12/12 PR\1056574.doc