AΠΟΣΤΟΛΗ Mirage 2000-9 του Δηµήτρη Θ. Στεργίου Φωτογραφίες: Δ.Θ.Σ., Dassault Aviation Η πρόθεση πώλησης των Mirage 2000-9 των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων αιωρείται στη διεθνή αγορά εδώ και καιρό, καθώς τα τελευταία φλερτάρουν µε την ιδέα αγοράς Dassault Rafale. H πρόθεση όµως αυτή αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς η Πολεµική Αεροπορία κάτω από το πρίσµα των δύσκολων, οικονοµικά καιρών- εξετάζει την ιδέα απόκτησής τους σαν µεσοπρόθεσµης λύσης ενίσχυσης της µαχητικής της ικανότητας. Πόσο συµφέρουσα όµως είναι η υιοθέτηση µιας τέτοιας πρότασης; ΝΕΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΥΠΕΡΟΠΛΟ ΜΕΣΩ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗΣ ΛΥΣΗΣ Η ένταξη του Mirage 2000-5Mk.2 σε υπηρεσία στην Πολεµική Αεροπορία τον Νοέµβριο του 2007 από τη µία πλευρά υπήρξε ένα σηµαντικό βήµα εξέλιξης για τους λόγους που εξηγούµε αναλυτικά στο πρώτο κιόλας τεύχος της ΣΙ&Γ µέσα από ένα εκτενέστατο αφιέρωµα µε τίτλο «114 ΠΜ-Ο στρατηγικός βραχίονας της ΠΑ σε πλήρη ανάπτυξη». Από την άλλη όµως ανέδειξε ένα χρόνιο ελληνικό πρόβληµα: αυτό της πολυτυπίας ή της «µεσοβέζικης λύσης», αν θέλουµε να ακριβολογούµε. Η 114 Πτέρυγα βρέθηκε µε τις δύο Μοίρες της εξοπλισµένες µε αεροπλάνα που, ενώ εξωτερικά δείχνουν ίδια, τεχνολογικά απέχουν δύο δεκαετίες Βρέθηκε µε άλλα λόγια µε δύο εντελώς διαφορετικούς τύπους στη διάθεσή της. Στα προβλήµατα που δηµιουργεί η κατάσταση αυτή, αλλά και στο πώς διαµορφώθηκε τα περασµένα χρόνια, αναφερθήκαµε επίσης αναλυτικά χρησιµοποιώντας τον τίτλο «Το παρόν και το µέλλον των Mirage 2000EGM», στο ίδιο πάντα αφιέρωµα. Για όποιον θέλει να ανατρέξει σε αυτές τις σελίδες και να διαβάσει τι ακριβώς έγινε την τελευταία δεκαετία υπενθυµίζουµε ότι το κόστος του εκσυγχρονισµού των ελληνικών Mirage 2000EGM ανά µονάδα (10 αεροπλάνα) έφτασε (µε τη σύµβαση να έχει υπογραφεί τον Αύγουστο του 2000) τα 22 εκατ. ευρώ, όταν η κατά προσέγγιση τιµή κάθε καινούργιου Mirage 2000-5Mk.2 ανερχόταν στα 45 περίπου εκατ. ευρώ. Σηµειώναµε επίσης στο τέλος της συγκεκριµένης παραγράφου ότι αν η σηµερινή ελληνική κυβέρνηση έπαιρνε την απόφαση να εκσυγχρονίσει τα 21 Mirage 2000EGM, το κόστος ανά µονάδα θα κυµαινόταν µεταξύ 30 και 35 εκατ. ευρώ. Οι εξελίξεις ήρθαν να µας επιβεβαιώσουν από τη στιγµή που από τις διαπραγµατεύσεις που ξεκίνησαν οι Ινδοί για τον εκσυγχρονισµό των δικών τους Mirage 2000 αποκαλύφθηκε (και δηµοσιεύθηκε στο Defence-point.gr) ότι το κόστος που τους δόθηκε φτάνει τα 40 εκατ. δολάρια ανά µονάδα Ακόµα και για ένα µαχητικό µε τη δοµική στιβαρότητα και το µεγάλο όριο ωφέλιµης ζωής του Mirage 2000Η, τα χρήµατα αυτά είναι πραγµατικά πολλά. Και αυτό ισχύει ακόµα και µε το δεδοµένο ότι είναι στην καλύτερη περίπτωση τα µισά από αυτά που απαιτούνται για την αγορά ενός καινούργιου µαχητικού Η λύση του εκσυγχρονισµού και των εναποµεινάντων ελληνικών Mirage 2000ΕGM είναι ασύµφορη εποµένως. Και θα ήταν 36 Στρατιωτική Ισορροπία Τεύχος 8
Ένα από τα διθέσια Mirage 2000-9DAD της Αεροπορίας των ΗΑΕ σε πτήση δοκιµής πάνω από τη Νότια Γαλλία, λίγο µετά την έξοδό τους από τη γραµµή παραγωγής. To πρώτο -9 των ΗΑΕ που πέταξε στις 14 Δεκεµβρίου του 2000 ήταν διθέσιο (DAD10). Στην ένθετη φωτογραφία αριστερά εικονίζεται το πρώτο µονοθέσιο Mirage 2000-9 (RAD19) κατά την παρθενική του πτήση (δεν έχει καν βαφεί ακόµα). Σε αντίθεση µε τα ελληνικά Mirage 2000-5Mk.2, τα Mirage 2000-9 είναι πιστοποιηµένα για τη µεταφορά του ατρακτιδίου κατάδειξης λέιζερ Damocles (Shehab) και του ατρακτιδίου FLIR ναυτιλίας Nahar. (Dassault Aviation) ασύµφορη ακόµα και αν η ελληνική οικονοµία βρισκόταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Παλαιότερα είχαν γίνει σκέψεις για την αγορά των Mirage 2000-5EDA και διθέσιων -5DDA της Αεροπορίας του Κατάρ, καθώς τα αεροπλάνα αυτά είχαν διατεθεί προς πώληση. Χωρίς κανένα αποτέλεσµα όµως Τη λύση στο πρόβληµα της δηµιουργίας µίας δεύτερης τουλάχιστον µοίρας της ΠΑ, εξοπλισµένης µε Mirage 2000-5, η ελληνική πλευρά άρχισε να εξετάζει ξανά, αν και όχι «πάση δυνάµει», όταν στις αρχές του 2009 τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα ξεκίνησαν διαπραγµατεύσεις µε τη γαλλική κυβέρνηση για την προµήθεια 60 µαχητικών τύπου Rafale. Από τότε, από τα αρχικά στάδια των διαπραγµατεύσεων δηλαδή, τα ΗΑΕ είχαν γνωστοποιήσει την πρόθεσή τους να πουλήσουν τα 63 συνολικά µονοθέσια και διθέσια Mirage 2000-9 που διαθέτουν, µε σκοπό φυσικά να χρηµατοδοτήσουν εν µέρει το πρόγραµµα αγοράς του Rafale. Δηµοσιεύµατα σχετικά µε την προοπτική της αγοράς µέρους ή του συνόλου των µαχητικών αυτών από την Ελλάδα είχαν κάνει την εµφάνισή τους στον ελληνικό ηµερήσιο Τύπο. Βέβαια το θέµα «ξεφούσκωσε» πριν καν προκύψει λόγω της επικαιρότητας του καλοκαιριού του 2009 που δεν ήταν άλλη από την εκλογική αναµέτρηση του Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου. Σύµφωνα µε πληροφορίες, το ΥΠΕΘΑ επανέφερε πρόσφατα το συγκεκριµένο θέµα στο προσκήνιο, δεδοµένης της καλής εξέλιξης των διαπραγµατεύσεων µεταξύ Γαλλίας και ΗΑΕ σχετικά µε την επικείµενη αγορά των 60 Rafale, αλλά και του ενδιαφέροντος της Ρουµανίας για την αγορά µεταχειρισµένων µαχητικών F-16. Συγκεκριµένα και µε βάση τις διαθέσιµες πληροφορίες η ελληνική πλευρά εξετάζει το ενδεχόµενο πώλησης των F-16 Block 30 της ΠΑ στη Ρουµανία παράλληλα µε την αγορά αριθµού Mirage 2000-9 από τα ΗΑΕ, προκει- µένου έτσι να αναβαθµίσει τις επιχειρησιακές δυνατότητες της ΠΑ µε το χαµηλότερο δυνατό κόστος. Το ΥΠΕΘΑ έχει ήδη αναγνωρίσει ότι τα αεροσκάφη των ΗΑΕ είναι σχετικά καινούρια λαµβάνοντας παράλληλα υπόψη ότι ήδη η ΠΑ διαθέτει τον τύπο και ότι η ΕΑΒ µπορεί να τον υποστηρίξει και να κάνει προσαρµογές-τροποποιήσεις σύµφωνα µε τα ελληνικά επιχειρησιακά δεδοµένα. Επίσης, αναγνωρίζεται -πάντα σύµφωνα µε ασφαλείς πληροφορίες- από το ΥΠΕΘΑ η υψηλή στρατηγική αξία των Mirage 2000-9, γιατί η Τουρκία δεν διαθέτει τέτοια αερο- Οκτώβριος 2010 37
Aπογείωση του ελληνικού 548 την ηµέρα της επίσηµης τελετής ένταξης των Mirage 2000-5Mk.2 σε υπηρεσία στην ΠΑ, το Νοέµβριο του 2007. (Dassault Aviation) πλάνα αλλά ούτε και τα ειδικά όπλα που µπορούν να φέρουν. Προς το παρόν δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε το Æο Ë έøει ήδη αναγνöρίσει ότι τα -9 τöν είναι σøετικά καινοàρια λαμβάνοντας ðαράλληλα υðόãη ότι ήδη η διαθέτει τον τàðο και ότι η µ μðορεί να τον υðοστηρίêει και να κάνει ðροσαρμογές-τροðοðοιήσεις σàμφöνα με τα ελληνικά εðιøειρησιακά δεδομένα. σε ποια τιµή προσφέρονται τα Mirage 2000-9 και το εάν η ελληνική πλευρά προσανατολίζεται στην αγορά µέρους ή του συνόλου των αεροπλάνων αυτών. Στην ιδανική περίπτωση που η Ελλάδα κατορθώσει να προµηθευτεί και τα 63 Mirage 2000-9 των ΗΑΕ, η ΠΑ θα συγκροτήσει τρεις τουλάχιστον πλήρεις Μοίρες που θα ενεργοποιήσει άµεσα, αποσύροντας έτσι τόσο τα Α-7Ε και τα F-16 Block 30. Πέρα από την αναβάθµιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων (στο πρώτο τεύχος της ΣΙ&Γ αναλύουµε τον στρατηγικό χαρακτήρα της 331 Μοίρας των Mirage 2000-5Mk.2) που θα έφερνε µία τέτοια εξέλιξη, θα συνεπαγόταν και την εξοικονόµηση κονδυλίων για την υλοποίηση προγράµµατος εκσυγχρονισµού και φυσικά πλήρους οµογενοποίησης του στόλου των F-16 που είναι και η ραχοκοκαλιά της δύναµής της. Ακόµα όµως και µε την αγορά 40 µονάδων, η ΠΑ θα λύσει σε µεγάλο βαθµό το πρόβληµα της αντικατάστασης παλαιότερων τύπων µε µικρό κόστος, χωρίς παράλληλα να αντιµετωπίσει για αρκετό χρονικό διάστηµα πρόβλη- µα ανταλλακτικών για τα σκάφη και τους κινητήρες, δεδοµένου ότι θα αξιοποιήσει ως πηγή τα 21 Mirage 2000EGM-BGM. Όσο για τη θέση των κατασκευαστών µαχητικών που φυσικά έχουν προσδοκίες από ένα µελλοντιοκό ελληνικό πρόγραµ- µα προµήθειας νέων µαχητικών, θεωρούµε ότι δεν θα είναι αρνητική για τον εξής πολύ απλό λόγο... Η προµήθεια των -9 38 Στρατιωτική Ισορροπία Τεύχος 8
Ένα από τα 37 εκσυγχρονισµένα Mirage 2000-5F της Γαλλικής Αεροπορίας. Οι Γάλλοι εκσυγχρόνισαν µικρό αριθµό Mirage 2000C, δεσµεύοντας το µεγαλύτερο µέρος των κονδυλίων που διαθέτουν τα τελευταία 15 χρόνια για την ανάπτυξη και την αγορά των τελευταίων εκδόσεων (διαµορφώσεων) του Rafale (F2 και F3). (Dassault Aviation) Η αγορά Mirage 2000 από την Ινδία αποφασίστηκε όταν το Πακιστάν προέβη στην αγορά µαχητικών F-16 στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το αρχικό συµβόλαιο που προέβλεπε την αγορά 36 Mirage 2000H (s/n KF101 έως KF136, «KF» είναι το χαρακτηριστικό κλίσης των ινδικών Mirage 2000) και τεσσάρων διθέσιων ΤΗ (s/n ΚF201 έως KF204) αξίας 500 εκατοµµυρίων δολαρίων, υπεγράφη τον Οκτώβριο του 1982. Το KF101 ήταν το πρώτο Mirage 2000 εξαγωγής που πέταξε (21/09/1984). Τα ινδικά αεροσκάφη φορούσαν κινητήρες Μ53-5 οι οποίοι αργότερα αναβαθµίστηκαν στο επίπεδο -Ρ2. Τον Μάρτιο του 1986 δόθηκε άλλη µία συµπληρωµατική παραγγελία για έξι Η (το πρώτο «137» διακρίνεται στη φωτογραφία) και τρία διθέσια ΤΗ. Οι διαπραγµατεύσεις για τον εκσυγχρονισµό τους δεν έχουν ακόµη τερµατιστεί, αν και η ασιατική χώρα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αγορά µεταχειρισµένων Mirage 2000-9. (Dassault Aviation) των ΗΑΕ δεν καταργεί την ανάγκη αγοράς νέων µαχητικών στο µέλλον. Και όταν λέµε στο µέλλον εννοούµε τη χρονική περίοδο αµέσως µετά το 2015, δεδοµένου ότι σε πρώτο χρόνο θα πρέπει να αποσυρθούν τα RF-4E και πρίν από το 2020 και τα εκσυγχρονισµένα F-4E AUP. Eποµένως θέµα µαταίωσης του επόµενου προγράµµατος νέου µαχητικού, δεν υφίσταται. Πληροφορίες σχετικά µε το εάν η ελληνική πλευρά θα επιδιώξει µαζί µε τα αεροπλάνα να προµηθευτεί και τα όπλα τους, αλλά και τα ατρακτίδια κατάδειξης Shehab (Damocles) δεν υπάρχουν. Η λογική όµως µας οδηγεί στο συµπέρασµα ότι τα ΗΑΕ δεν θα αποδεσµεύσουν τα όπλα και το Damocles, επειδή πολύ απλά είναι όλα συµβατά (πιστοποιηµένα) και στο Rafale. Θα πρέπει επίσης να λάβουµε υπόψη ότι τα ελληνικά Mirage 2000-5Mk.2 δεν έχουν Οκτώβριος 2010 39
To πρώτο Mirage 2000-5EI της Αεροπορίας της Ταϊβάν σε πτήση δοκιµής µε τέσσερις πυραύλους MICA EM και δύο R550 Magic II. Και τα 60 αεροπλάνα του τύπου, µαζί µε τα Mirage 2000-5EDA/DDA του Κατάρ, εξοπλίστηκαν µε το ολοκληρωµένο σύστηµα αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέµου ICMS 2000 Mk.2. Διαφέρουν από τα µεταγενέστερα Μirage 2000-5Mk.2/-9 ως προς το ότι φορούν την αρχική έκδοση παραγωγής του RDY, σύστηµα INS τύπου ULISS 52 και ως προς το ότι έχουν την ίδια διάταξη στο πιλοτήριο αλλά µε οθόνες τεχνολογίας CRT, ελαφρώς µικρότερων διαστάσεων. (Dassault Aviation) Απέναντι: Σχηµατισµός τεσσάρων διθέσιων Mirage 2000-9 κατά την πτήση παράδοσής τους. To σύνολο των Mirage 2000-9 είναι πιστοποιηµένα για τη µεταφορά του ατρακτιδίου φωτογραφικής αναγνώρισης µεγάλης ακτίνας (LOROP) ΑΑ-3-38 HAROLD. Το τελευταίο διαθέτει φωτοµηχανή µε φακό 1.700 χλστ. Μπορεί να φωτογραφίσει στόχους µε µεγάλη ευκρίνεια (της τάξης του 1 µέτρου!) από απόσταση 100 χλµ. Δεν έχουµε στοιχεία σχετικά µε το εάν τα -9 πιστοποιήθηκαν και για τη µεταφορά του ατρακτιδίου ραντάρ πλευρικής σάρωσης SLAR 2000 της Raphaelκαι του πυραύλου ΑΜ-39 Εxocet. Κάτι τέτοιο όµως θα πρέπει να θεωρείται πιθανό δεδοµένου ότι τα ΗΑΕ δαπάνησαν 3,4 εκατ. δολάρια µόνο για την αγορά και τον εκσυγχρονισµό των αεροπλάνων. Μαζί µε τα όπλα και τις πιστοποιήσεις των συστηµάτων το ύψος του προγράµµατος έφτασε τα 5,5 εκατ. δολάρια (τιµές 1999)! (Dassault Aviation) πιστοποιηθεί για την ενσωµάτωση του συστήµατος απεικόνισης επί κάσκας Topsight, του ατρακτιδίου Damocles και του πυραύλου αέρος-επιφανείας AM-39 Exocet. Mε όλα αυτά θέλουµε να πού- µε ότι κόστος φυσικά θα προκύψει από την ενδεχόµενη απόκτηση αριθµού Mirage 2000-9 και την απόπειρα περαιτέρω αναβάθµισης των δυνατοτήτων των -5Mk.2 ή και του συνόλου που θα προκύψει. Όπως και να έχουν όµως τα πράγµατα, ακόµα και µε τα όπλα που κατέχει ήδη η ΠΑ, το κέρδος που θα έχει θα είναι αναλογικά πολύ µεγάλο σε σχέση µε τα κονδύλια που θα χρειαστεί να δαπανήσει. Με δεδοµένο δε ότι δεν φαίνεται, τουλάχιστον προς το παρόν, να υπάρχει καλύτερη προοπτική, ελπίζουµε και ευχόµαστε από την πλευρά µας η υπό εξέταση αυτή αγορά να υλοποιηθεί. ΑΓΟΡΑ ΜΑΧΗΤΙΚΩΝ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ... H παγκόσµια εικόνα σε ό,τι αφορά την αγορά µαχητικών αεροπλάνων είναι µάλλον κοινή και δεδοµένη. Αδυναµία προµήθειας νέων µαχητικών δεν υφίσταται δηλαδή µόνο στην Ελλάδα, ας µη γελιό- µαστε Πολλά υπό εξέλιξη προγράµµατα νέων µαχητικών στην Ευρώπη, τη Λατινική Αµερική και την Ασία είτε έχουν αναβληθεί επ αόριστον, είτε έχουν πρακτικά µαταιωθεί. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι καµία κυβέρνηση δεν έχει δεσµευτεί εξαγγέλλοντας κάποιο χρονοδιάγραµµα παράδοσης. Χαρακτηριστικότερα παραδείγµατα είναι η Βραζιλία, που από το τέλος του 2006 αναζητά νέο µαχητικό, σχεδιάζοντας την προµήθεια 36 µονάδων, η Ελβετία που πρόσφατα ανακοίνωσε την αναβολή της απόφασης για την επιλογή του νέου τύπου που θα αντικαταστήσει τα F-5E/F Τiger II και φυσικά η Ινδία που, επίσης από το 2007, έχει σε εξέλιξη διεθνή διαγωνισµό για την αγορά 126 µαχητικών. Διαγωνισµό ο οποίος δεν έχει ακόµα αναδείξει νικητή και από ό,τι όλα δείχνουν θα καθυστερήσει σηµαντικά να υλοποιηθεί. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλά παραδείγµατα χωρών που, ενώ έχουν επιλέξει τον τύπο µαχητικού για την κάλυψη των µελλοντικών τους αναγκών εδώ και χρόνια, δεν έχουν υπογράψει ακόµα συµβόλαια αγοράς Στο «διά ταύτα» εποµένως, φαίνεται να κάνουν πίσω πολλές χώρες, οι οποίες µέχρι και το πρώτο µισό της δεκαετίας του 2000 ήταν διατεθειµένες να αντικαταστήσουν τα παλιά µαχητικά που ακόµα αξιοποιούν, έστω και µε µικρότερο αριθµό νέων. Ολλανδία, Νορβηγία και Δανία, για παράδειγµα, ενώ έχουν ανέβει στο άρµα του F-35 (JSF) εδώ και αρκετά χρόνια, καθυστερούν την υπογραφή συµβολαίων, πολύ περισσότερο από ό,τι θα µπορούσε να προβλέψει ακόµα και ο πιο επιφυλακτικός αναλυτής στο παρελθόν. Σχεδόν ταυτόχρονα, παρατηρείται αύξηση των χωρών που έχουν αρχίσει να εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόµενο προµήθειας µεταχειρισµένων µαχητικών. Πρώτη πήρε την απόφαση η Ρου- µανία και από ό,τι φαίνεται έπονται και άλλες Μέσα σε αυτό το περιβάλλον που διαµορφώνεται ταχύτατα και µε τους ελάχιστους πλέον κατασκευαστές µαχητικών που έχουν αποµείνει (δύο στις ΗΠΑ, δύο στη Ρωσία και τρεις στην Ευρώπη) να αναζητούν αγοραστές, η εικόνα που παρουσιάζει η παγκόσµια αγορά είναι τελείως διαφορετική από αυτή που είχε πριν από δέκα µόλις χρόνια. Και αυτό είναι κάτι που έχει οδηγήσει τους περισσότερους από τους κατασκευαστές που προαναφέραµε στην περαιτέρω προώθηση παλαιότερων σχεδιάσεων, εξοπλισµένων µε νέα συστήµατα και όπλα και φυσικά µε σηµαντικά χαµηλότερες τιµές σε σχέση µε τα µαχητικά 4ης και 5ης γενιάς. Απόδειξη της νέας αυτής τάσης, που δεν είναι παρά ανάγκη προσαρµογής στα νέα δεδοµένα, είναι 40 Στρατιωτική Ισορροπία Τεύχος 8
το ότι το F-16 παράγεται ακόµα, το F-15 εξακολουθεί επίσης να κατασκευάζεται και πλέον προσφέρεται και σε νέα µορφή (SE) µε ενσωµατωµένα χαρακτηριστικά stealth, το Gripen µεταλλάχθηκε στο Gripen NG και το βασικό Su-27 προωθείται εµπορικά ως Su-35 Ως νέες σχεδιάσεις 4ης γενιάς, αν και πολλοί το αµφισβητούν αυτό εξαιτίας του γεγονότος ότι και τα δύο αεροπλάνα πήραν την τελική τους µορφή λίγο πριν από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και τον επίσηµο τερµατισµό του Ψυχρού Πολέµου στο τέλος της δεκαετίας του 1980, το Eurofighter και το Rafale φαίνεται να αντιµετωπίζουν προβλήµατα εµπορικής βιωσιµότητας, παρά τις δύο εξαγωγικές επιτυχίες που έχει πετύχει το πρώτο (72 µονάδες για τη Σαουδική Αραβία και 15 για την Αεροπορία της Αυστρίας). Παράλληλα δε, ακόµα και η USAF εξετάζει σοβαρά το ενδεχόµενο πρόσθετων παραγγελιών F-16 αλλά και F-15 της νέας έκδοσης Silent Eagle (βλέπε «Διεθνή» στο defence-point.gr)....και Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΠΑ, που κατά την τελευταία δεκαπενταετία ενέταξε σε υπηρεσία, ούτε λίγο ούτε πολύ, 145 νέα µαχητικά αεροπλάνα (40 F-16 Block 50, 60 Block 52+, 15 Μirage 2000-5Mk.2 και 30 F-16 Block 52+ Advanced) χωρίς να υπολογίζουµε και τα εκσυγχρονισµένα Mirage 2000EGM και F-4E, έχει επανειληµµένα στο Mirage 2000-5 ªυνοðτική ιστορία του ðρογράμματος ª το πλαίσιο ενός προγράµµατος που ξεκίνησε το 1986 µε στόχο τη µελλοντική αναβάθµιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του Mirage 2000, µέσω της ανάπτυξης µίας νέας έκδοσής του, η Dassault Aviation κατέληξε σε δύο διαµορφώσεις την επόµενη χρονιά, τo Mirage 2000-3 και το Mirage 2000-5. Η πρώτη προέβλεπε την εγκατάσταση του ραντάρ RDY της Thomson-CSF και τριών οθονών απεικόνισης στοιχείων (συµπεριλαµβανοµένου του HUD) στο θάλαµο διακυβέρνησης, ενώ η δεύτερη προέβλεπε µια διάταξη πέντε οθονών, παρόµοια µε αυτή που είχε υιοθετηθεί για το θάλαµο διακυβέρνησης του Rafale. Τελικά, η διαµόρφωση 5 επικράτησε και η πρώτη πτήση του διθέσιου Mirage 2000-01, που ενσωµάτωνε το σύνολο των τροποποιήσεων που προέβλεπε η αναβάθµιση και µετονοµάστηκε σε Mirage 2000BY1 πραγµατοποιήθηκε από το Istres, στις 24 Οκτωβρίου του 1990. Το πρώτο µονοθέσιο 5 ακολούθησε στις 27 Απριλίου του 1991. Δοκιµαστής στο πρόγραµµα 5 ορίστηκε ο Πάτρικ Έξπερτον. Η απόφαση της Dassault Aviation για την ανάπτυξη του 5 δικαιώθηκε απόλυτα, δεδοµένου ότι κατόρθωσε τελικά να διατηρήσει ανοικτή τη γραµµή παραγωγής του Mirage 2000 για µία τουλάχιστον δεκαετία ακόµα, και συγκεκριµένα µέχρι το τέλος του 2006, εξασφαλίζοντας παραγγελίες για την κατασκευή 118 µονάδων και για την αναβάθµιση άλλων 80 από πέντε συνολικά αεροπορικές δυνάµεις. Η πρώτη χώρα που επέλεξε το 5 ήταν η Ταϊβάν. Δύο περίπου χρόνια µετά την πρώτη πτήση του διθέσιου ΒΥ1, στις 17 Νοεµβρίου του 1992, υπέγραψε συµβόλαιο για την αγορά 60 µονάδων, 48 µονοθέσιων Mirage 2000EI-5 και 12 διθέσιων Mirage 2000DI-5 µαζί µε 960 πυραύλους MICA EM, 480 IR και αριθµού Magic 2. Ακολούθησε η Γαλλική Αεροπορία (AdlA) λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, µε την υπογραφή συµβολαίου ύψους 830 εκατ. δολαρίων, για την αναβάθµιση 37 Mirage 2000C εφοδιασµένων µε ραντάρ RDI σε επίπεδο Mirage 2000-5F και στα µέσα του 1994 το Κατάρ έγινε ο τρίτος αγοραστής του 5 δίνοντας παραγγελία για εννέα µονoθέσια Mirage 2000-5EDA και τρία διθέσια Mirage 2000-5DDA, µαζί µε άγνωστο αριθµό πυραύλων MICA και των δύο εκδόσεων και Magic 2. Για την πιο εξελιγµένη έκδοση -5Mk.2 ακολούθησαν παραγγελίες από την Ελλάδα και τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα. Κύριες διαφορές του 5 από την τελευταία εντοπίζονται στο ραντάρ RDY και τις οθόνες του πιλοτηρίου. Στην αρχική έκδοση είναι τεχνολογίας CRT. Οκτώβριος 2010 41
παρελθόν αξιοποιήσει µεταχειρισµένα µαχητικά, τα οποία παραχωρούνταν από τις ΗΠΑ κυρίως. Άλλη σηµαντική πηγή προµήθειας-παραχώρησης µεταχειρισµένου υλικού υπήρξε η Γερµανία (F-84F, RF-84F, F-104G και RF-4E) αλλά Σήµερα οι «πηγές» αυτές απλώς δεν υφίστανται. Και εξηγούµαστε. Τελευταίο ελληνικό απόκτηµα µέσω διαδικασίας παραχώρησης ήταν το Α-7Ε Corsair II που παραµένει σε υπηρεσία. Τι έχει αλλάξει από το 1993 που το πρώτο από αυτά τα αεροπλάνα παραδόθηκε στην ΠΑ; Πολλά Η USAF σε πρώτη φάση αναγκάστηκε να περικόψει σε πολύ µεγάλο βαθµό τα µαχητικά 5ης γενιάς, αεροπορικής κυριαρχίας (F-22A), που σχεδίαζε να προµηθευτεί, µε σκοπό να αντικαταστήσει το στόλο των F-15C/D που διαθέτει. Από τις 700 περίπου µονάδες που σχεδίαζε να εντάξει σε υπηρεσία, τελικά θα αξιοποιήσει επι- χειρησιακά λιγότερες από 190. Αναγκάστηκε εποµένως να στραφεί στη λύση του εκσυγχρονισµού των F-15C/D σε συνδυασµό µε δοµική αναβάθµιση, προκειµένου να παρατείνει την επιχειρησιακή τους ζωή για 20 ακόµα τουλάχιστον χρόνια. Τα «κακά» νέα σχετικά και µε αυτή την αναγκαστική επιλογή ήρθαν µέσα στο 2007, όταν ένα F-15C καταστράφηκε λόγω δο- µικής αστοχίας. Το αεροπλάνο κόπηκε στην περιοχή πίσω από το πιλοτήριο, ενώ εκτελούσε ελιγµούς εναέριας µάχης. Μετά την αρχική διερεύνηση ο στόλος των αεροπλάνων του τύπου καθηλώθηκε και εξετάστηκε ενδελεχώς. Μέχρι τη στιγµή που γράφονται αυτές οι γραµµές, και δεδοµένου ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική, η USAF σχεδιάζει να διατηρήσει σε υπηρεσία 178 F-15C και διθέσια D τουλάχιστον µέχρι το έτος 2025, αφού πρώτα τα εκσυγχρονίσει, τοποθετώντας σε αυτά ραντάρ AESA, συστήµατα JHMCS και GPS νέας γενιάς. Φυσικά σε υπηρεσία θα παραµείνουν οι µονάδες των τελευταίων Block παραγωγής που παράλληλα θα υποστούν σταδιακά και δοµική αναβάθµιση, ενώ εκσυγχρονισµό µε κύριο στοιχείο την αντικατάσταση του ραντάρ APG-70 µε το ενεργού ηλεκτρονικής σάρωσης APG-79 του F/A-18E/F Super Hornet θα υποστούν και 224 συνολικά F-15E πολλαπλού ρόλου, τα οποία θα παραµείνουν σε υπηρεσία µέχρι το έτος 2030. Αυτά τουλάχιστον αναφέρονται στις ετήσιες ανασκοπήσεις της USAF. H εξέλιξη αυτή είχε ως συνέπεια ακόµα και να επιστραφούν στην USAF κάποια F-16 που είχαν παραδοθεί στην Εθνοφρουρά (ANG) των ΗΠΑ, προκει- µένου να καλυφθούν οι επιχειρησιακές της ανάγκες σε παγκόσµια κλίµακα και όχι µόνο εντός ΗΠΑ! Εποµένως, ενώ παλαιότερα, µε βάση τον προγραµµατισµό που είχε κάνει η Αεροπορία των ΗΠΑ, επρόκειτο να αποσύρει σηµαντικό αριθµό µαχητικών F-16 συγκεκριµένων Block παραγωγής, σήµερα τα έχει δεσµεύσει για κάλυψη αναγκών και δεν θα τα διαθέσει προς πώληση ή παραχώρηση προς χώρες-συµµάχους, τουλάχιστον µέχρι να παραλάβει ικανό αριθµό F-35. Δηλαδή σε πέντε έως οκτώ χρόνια από σήµερα... Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα 24 F-16 Block 25 που προσφέρθηκαν στη Ρουµανία τον περασµένο Μάρτιο θα κοστίσουν το διόλου ευκαταφρόνητο (για µεταχειρισµένο υλικό σε όσο καλή κατάσταση και αν βρίσκεται) ποσό των 1,3 δισ. δολαρίων. Αυτά εποµένως είναι τα νέα δεδοµένα και για την Ελληνική Πολεµική Αεροπορία. Θέµα πώλησης ή ακόµα χειρότερα παραχώρησης µεταχειρισµένων 42 Στρατιωτική Ισορροπία Τεύχος 8
µαχητικών F-16 στην Ελλάδα δεν τίθεται καν Και αυτό όπως όλα δείχνουν θα ισχύει για πολύ καιρό ακόµα. Τώρα είναι που βρίσκου- µε µπροστά µας την αποτυχία µας να εκµεταλλευτούµε την προσφορά που µας είχαν κάνει οι Ολλανδοί το 2005 για 28 έως 30 από τα δικά τους εκσυγχρονισµένα F-16A/B MLU. Ελπίζουµε και ευχόµαστε ανάλογες περιπτώσεις να εξεταστούν µε περισσότερη προσοχή στο µέλλον. MIRAGE 2000-5MK.2 ΚΑΙ MIRAGE 2000-9. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Ας δούµε όµως εν συντοµία την ιστορία των Mirage 2000-9 των ΗΑΕ, αλλά και τα χαρακτηριστικά των δύο εκδόσεων. Στις 16 Μαΐου του 1983, το µικρό αραβικό κράτος υπέγραψε µε την Dassault Aviation (τότε AMD-BA) συµβόλαιο για την αγορά 18 µαχητικών Mirage 2000, 15 µονοθέσιων -EAD και -RAD (-R-Reconnaissance) και τριών διθέσιων DAD. Το 1985 οι αριθ- µοί αυτοί τροποποιήθηκαν προς τα πάνω και τελικά τα ΗΑΕ παρέλαβαν 22 EAD (s/n 731 έως 752), οκτώ -RAD (s/n 711 έως 718) και έξι διθέσια -DAD (s/n 701 έως 706). Tα «φωτοαναγνωριστικά» -RAD δεν είχαν καµία διαφορά από τα -ΕΑD, αλλά είχαν τη δυνατότητα µεταφοράς των ατρακτιδίων ηλεκτρονικής και φωτογραφικής αναγνώρισης COR2 και Harold, καθώς και του ατρακτιδίου ραντάρ πλευρικής σάρωσης, SLAR 2000. H Aεροπορία των ΗΑΕ είχε ζητήσει την προσαρµογή στα αεροσκάφη που είχε παραγγείλει, του συστήµατος RWR τύπου ELT/158 και του παρεµβολέα τύπου ELT/558 της ιταλικής Elettronica, ενώ ο εκτοξευτής θερµοβολίδων και αερόφυλλων Spirale, παρέµεινε. Επίσης τα -ΕΑD των ΗΑΕ είχαν τη δυνατότητα να φέρουν ατρακτίδια εναέριου ανεφοδιασµού (buddy-buddy) και ήταν πιστοποιηµένα για τη χρήση πυραύλων αέρος-αέρος τύπου AIM-9 Sidewinder. Oι παραδόσεις των Mirage 2000 των ΗΑΕ καθυστέρησαν για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο των τριών ετών, λόγω προβληµάτων στη λειτουργία των συστηµάτων ηλεκτρονικού πολέµου που έφεραν. Η κατασκευή όλων των αεροσκαφών είχε ολοκληρωθεί από το 1987, αλλά οι παραδόσεις άρχισαν µόλις τον Νοέµβριο του 1989 από την EC 2 στη Dijon, η οποία και είχε αναλάβει την εκπαίδευση των Αράβων ιπταµένων. Ένα µόνο διθέσιο -DAD (το 704) δεν παραδόθηκε καθώς συντρίβει κατά την πτήση παράδοσής του τον Ιανουάριο του 1990. Τα Mirage 2000 των ΗΑΕ συµµετείχαν στην επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήµου» από τις 19 Ιανουαρίου του 1991 µέχρι και τις 27 Φεβρουαρίου που τελείωσε ο πόλεµος, εκτελώντας εναέριες περιπολίες µάχης (CAP). Mε συµβόλαιο συ- νολικού ύψους 3,4 δισ. δολαρίων το οποίο υπεγράφη τον Νοέµβριο του 1998, τα ΗΑΕ προέβη- σαν στην αναβάθµιση σε επίπεδο Mirage 2000-9 και των 33 συνολικά Mirage 2000EAD, DAD και RAD που τότε διέθεταν, ενώ από τις αρχές του 2003 άρχισαν να παραλαµβάνουν και 30 καινούργια -9, αναβαθµίζοντας κατακόρυφα τις επιχειρησιακές δυνατότητες της Αεροπορίας τους. Τον εκσυγχρονισµό των αεροπλάνων που είχαν παραληφθεί στη δεκαετία του 1980 ανέλαβε η κατασκευάστρια εταιρεία, σε αντίθεση µε ό,τι είχε συµβεί στην περίπτωση των ελληνικών Mirage 2000EGM που τροποποιήθηκαν σε Mirage 2000-5Mk.2 από την ΕΑΒ υπό την επίβλεψη τεχνικών της Dassault. Αξιοση- µείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι η γαλλική εταιρεία ανέλαβε και εξακολουθεί να έχει τo έργο της συντήρησης των Mirage 2000-9 των ΗΑΕ. Με βάση δε τις διαθέσιµες πληροφορίες και τα 60 τουλάχιστον αεροπλάνα του τύπου που διαθέτουν τα ΗΑΕ έχουν φορτωθεί µε πολύ µικρό αριθµό ωρών πτήσης. Τα περισσότερα µε λιγότερες από 500. H ΠΑ µέχρι τη στιγµή που γράφονται αυτές οι γραµµές δεν έχει κληθεί να αξιολογήσει, µέσω αποστολής τεχνικών της, τα Mirage 2000 των HAE. Θα παρακολουθήσουµε λοιπόν την εξέλιξη του θέµατος και θα έχετε ενηµέρωση για οτιδήποτε νεότερο. Τα Mirage 2000EAD και RAD σε αντίθεση µε τα ελληνικά ΕGM είχαν δυνατότητες αέρος-εδάφους καθώς ήταν πιστοποιηµένα για τη µεταφορά του ατρακτιδίου κατάδειξης λεϊζερ ATLIS I που εδώ φαίνεται στον δεξιό αναρτήρα κάτω από τον αεραγωγό και που χρησιµοποιούνταν για την καθοδήγηση των πυραύλων αέροςεδάφους AS-30L και RGM Hakim. Ο τελευταίος διακρίνεται στον αριστερό αναρτήρα. (Dassault Aviation) Οκτώβριος 2010 43
ÆΟ Ä ÁÆ Ä rdy ανάπτυξη του RDY και η υιοθέτησή του ήρθε να εξαλείψει τα µειονεκτήµατα των RDM και RDI, αφού παρέχει τη δυνατότητα εκποµπής πολ- H λαπλών κυµατοµορφών χαµηλής, µέσης και υψηλής PRF, εξασφαλίζοντας έτσι τη δυνατότητα εντοπισµού στόχων σε µεγάλες αποστάσεις και ασφαλούς εγκλωβισµού τους, ανεξάρτητα από το ύψος πτήσης τους. Το σύστηµα λειτουργεί στην µπάντα Χ και έχει πραγµατικές δυνατότητες πολλαπλών ρόλων, µε ικανότητα ιχνηλάτησης και εγκλωβισµού πολλαπλών στόχων, αυτοµατοποιη- µένης λειτουργίας και υψηλής αντοχής σε ECCM. Σε λειτουργία αέρος-αέρος η επιλογή κυµατοµορφής χαµηλής, µέσης ή υψηλής PRF γίνεται αυτόµατα από το σύστηµα µε αποτέλεσµα να εξασφαλίζεται η διάκριση, ο εντοπισµός και ο εγκλωβισµός στόχων οι οποίοι πετούν µε οποιαδήποτε ταχύτητα, σε οποιοδήποτε ύψος και έχοντας οποιαδήποτε κατεύθυνση. Στις διαµορφώσεις αέροςαέρος περιλαµβάνονται απλή έρευνα, εγκλωβισµός µέχρι οκτώ στόχων ταυτόχρονα ενώ διαρκεί η έρευνα (TWS-Track While Scan), αποστασιοµέτρηση στόχου ενώ διαρκεί η έρευνα, εγκλωβισµός ενός µόνο στόχου και διάκριση αεροσκαφών σε κλειστό σχηµατισµό (Raid Assessment). Eποµένως, σε λειτουργία αέρος-αέρος το RDY παρέχει πραγµατικά πρωτοποριακή απεικόνιση της τακτικής κατάστασης, ασύγκριτα καλύτερη και πληρέστερη µε βάση τα δεδοµένα των RDM και RDI, εξασφαλίζοντας την απεικόνιση και αξιολόγηση 24 τουλάχιστον στόχων ταυτόχρονα, από τους οποίους οι οκτώ µπορούν να αντι- µετωπιστούν σχεδόν παράλληλα. Το σύστηµα επεξεργάζεται στοιχεία βολής για τέσσερις πυραύλους αέρος-αέρος MICA EM ταυτόχρονα, πράγµα που ση- µαίνει ότι µε ένα πάτηµα στη σκανδάλη του χειριστηρίου ο χειριστής µπορεί να εκτοξεύσει τέσσερις πυραύλους εναντίον ισάριθµων στόχων την ίδια χρονική στιγµή. Το RDY απεικονίζει στο ολογραφικό HUD του αεροσκάφους τους οκτώ πιο επικίνδυνους στόχους µε τη µορφή µικρών τετραγώνων, ενώ οι υπόλοιποι απεικονίζονται ως µικρά τρίγωνα. Επάνω από κάθε σύµβολο-στόχο απεικονίζεται το ύψος πτήσης και πίσω του απεικονίζεται το ίχνος πτήσης του. Το σύστηµα επίσης τοποθετεί αυτόµατα ένα σύµβολο σε σχήµα σταυρού επάνω στο στόχο που θεωρεί ως τον πιο επικίνδυνο, είτε βρίσκεται σε διαµόρφωση TWS, είτε σε διαµόρφωση ιχνηλάτησης ενός µόνο στόχου. Εάν ο ιπτάµενος συµφωνεί µε αυτή την επιλογή, πατώντας ένα κουµπί πάνω στη µανέτα εγκλωβίζει το στόχο και ο σταυρός γίνεται πιο έντονος. Εάν όχι, επιλέγει µε ένα περιστροφικό κόµβιο (δροµέα-cursor), που είναι επίσης εγκατεστηµένος πάνω στη µανέτα, κάποιον άλλο. Επίσης διαθέσιµες είναι και κάποιες πρόσθετες διαµορφώσεις αέρος-αέρος µε σηµαντικότερη την αυτόµατη πρόσκτηση στόχου και την εκτέλεση βολής εναντίον του µε τα πυροβόλα DEFA 554 ή τους πυραύλους Magic 2, MICA EM και ΙR, χωρίς την επέµβαση του χειριστή. Σε λειτουργία αέρος-εδάφους το RDY παρέχει τη δυνατότητα προσβολής µε πτήση σε όλα τα ύψη πάνω από τα 100 µ. (300 περίπου πόδια) λόγω του ότι µπορεί να λειτουργήσει σε διαµόρφωση αυτόµατης παρακολούθησης του αναγλύφου, ενώ παρέχει τις δυνατότητες χαρτογράφησης, ένδειξης κινούµενου στόχου στο έδαφος (GMTI-Ground Moving Target Indicator), αποστασιοµέτρησης και ανανέωσης δεδοµένων ναυτιλίας. Τέλος, σε λειτουργία αέρος-επιφανείας υπάρχει διαµόρφωση εντοπισµού σε µεγάλες αποστάσεις (µέχρι και 296 χλµ.!) και εντοπισµού και εγκλωβισµού ενός ή πολλών στόχων επιφανείας ταυτόχρονα. Θα πρέπει τέλος εδώ να σηµειώσουµε ότι ενώ το RDY βρίσκεται σε λειτουργία αέρος-εδάφους ή αέρος-επιφανείας, µπορεί ταυτόχρονα να παραµένει σε διαµόρφωση αυτοάµυνας που ανήκει στη λειτουργία αέρος-αέρος! Στις δύο αυτές φωτογραφίες του RDY διακρίνεται η επίπεδη κεραία µε τα τέσσερα δίπολα, η οποία παρέχει δυνατότητα σάρωσης 120 µοιρών στο οριζόντιο και το κατακόρυφο επίπεδο, και η διάταξη των προσθαφαιρούµενων µονάδων του. Για διευκόλυνση της διαδικασίας συντήρησης, ακόµη και σε αεροδρόµια χωρίς εξειδικευµένο εξοπλισµό, το σύστηµα συγκροτείται από εφτά αντικαταστάσιµες µονάδες στη γραµµή πτήσεων (LRU-Line Replacable Units). Oι µονάδες αυτές είναι η κεραία, η µονάδα επεξεργασίας δεδοµένων, η µονάδα παροχής ισχύος, ο ποµπός, η µονάδα διέγερσης, ο δέκτης και η µονάδα επεξεργασίας σήµατος η οποία για την έκδοση 5 θα πρέπει να σηµειωθεί ότι είναι τρεις φορές ταχύτερη από την αντίστοιχη του ραντάρ APG-70 του F-15E. Στα αεροσκάφη της έκδοσης 5Mk.2 που εκτός από τα ΗΑΕ (ως 9) απέκτησε και η ελληνική ΠΑ, το RDY είναι αναβαθµισµένο (RDY-2), ενσωµατώνοντας πρόσθετες διαµορφώσεις όπως όξυνση της δέσµης ντόπλερ (DBS-Doppler beam Sharpening) και ιχνηλάτησης κινούµενου στόχου στο έδαφος (GMTT- Ground Moving Target Tracking). Το RDY πέταξε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 1987, εγκατεστηµένο στο ρύγχος ενός ειδικά τροποποιηµένου Falcon 20, ενώ την πρώτη του πτήση µε Mirage 2000 πραγµατοποίησε στο ρύγχος του διθέσιου ΒΥ1. 44 Στρατιωτική Ισορροπία Τεύχος 8
Οι βασικές (επάνω αριστερά) και οι πρόσθετες δυνατότητες του RDY 2 που εξοπλίζει τα ελληνικά -5Mk.2 και -9 των ΗΑΕ. Τροχοδρόµηση του πρώτου ελληνικού εκσυγχρονισµένου Mirage 2000EGM στην πίστα της ΕΑΒ µετά την πρώτη πτήση δοκιµής. Το µέγιστο βάρος απογείωσης των -5Μκ2 και -9 είναι αυξηµένο και φτάνει τα 17.500 κιλά. (Δ.Θ. Στεργίου) Οκτώβριος 2010 45
[Ολογραφικό HUD VEM 130] [Οθόνες MFD 54] [Οθόνη TMM 1410] [Οθόνη ΜFD 55] Χειριστήρια φιλοσοφίας HOTAS 46 Στρατιωτική Ισορροπία Τεύχος 8
Mirage 2000-5egM Ο νέος θάλαμος διακυβέρνησης [Ολογραφικό HUD VeM 130] Το ολογραφικό HUD τύπου VEM 130 έχει αναπτυχθεί από την Sextant Avionique και είναι ευρείας γωνίας. Eκτός από την αύξηση του οπτικού πεδίου του ιπταµένου µέσα από αυτό, παρέχει και τη δυνατότητα απεικόνισης µεγαλύτερου αριθµού στοιχείων και συµβόλων. Οι πληροφορίες και η συµβολογία του HUD εξαρτώνται από τη λειτουργική διαµόρφωση του ραντάρ, ενώ κοινές πληροφορίες για όλες τις διαµορφώσεις είναι η ταχύτητα, το ύψος και το ίχνος πτήσης. Εποµένως, σε διαµόρφωση ναυτιλίας στο HUD απεικονίζονται στοιχεία απόστασης και διόπτευσης από σηµεία ναυτιλίας (waypoints) που έχουν τοποθετηθεί στο INS, καθώς και συµβολογία του αυτόµατου πιλότου, για ευθεία και οριζόντια πτήση µετάβασης από το ένα σηµείο στο άλλο. Τέλος, παρουσιάζεται και ένδειξη της ποσότητας ώσης του κινητήρα, µε τη µορφή δύο µικρών βελών επάνω και κάτω από το άνυσµα της ταχύτητας. Ο χειριστής δηλαδή µε µια µατιά µπορεί να δει εάν τα στοιχεία του κινητήρα ανά πάσα στιγµή είναι επαρκή για τη διατήρηση της ταχύτητας πλεύσης που έχει ή όχι, χωρίς να χρειάζεται να απευθύνεται στις οθόνες του πίνακα οργάνων. Σε διαµορφώσεις αέρος-αέρος απεικονίζονται οι φάκελοι των όπλων, οι χρόνοι πρόσκρουσής τους στον στόχο, ο ρυθµός αύξησης ή µείωσης των δυναµικών φορτίσεων (G), το Target Box (σύµβολο στοχοποίησης), τα εναποµείναντα κάθε στιγµή αναλώσιµα του ICMS (θερµοβολίδες και πακέτα αερόφυλλων), η γωνία προσέγγισης του στόχου και οι στόχοι προτεραιότητας. Οι ενδείξεις που προβάλλονται στο HUD καθ όλη τη διάρκεια της πτήσης καταγράφονται από µία µονάδα CCD-TV προκειµένου να είναι δυνατή η αναπαράσταση και η µελέτη κάθε αποστολής µετά το πέρας µιας πτήσης. Το HUD είναι συµβατό µε διόπτρες νυκτερινής όρασης (NVG). [Οθόνη TMM 1410] Στη βάση του ΗUD και στο επίπεδο των µατιών του χειριστή υπάρχει µια µονόχρωµη οθόνη, τύπου ΤΜΜ 1410, η οποία χρησιµοποιείται συνδυαστικά µε το HUD παρέχοντας στοιχεία δεδοµένων χειρισµού, ναυτιλίας, εµπλοκής εναέριων και χερσαίων στόχων, εκτόξευσης βληµάτων και άφεσης βοµβών. Επίσης, µέσω της οθόνης αυτής ο χειριστής µπορεί να έχει και την εικόνα των ατρακτιδίων FLIR που µπορεί να φέρει το αεροσκάφος, µέσω βίντεο. [Οθόνες ðολλαðλñν λειτουργιñν MFD 54] H κεντρική οθόνη µαζί µε το συγκρότηµα του HUD πλαισιώνονται και από δύο επίσης έγχρωµες οθόνες τύπου MFD 54, τεχνολογίας LCD και διαστάσεων 10,16 x 12,6 εκ., που είναι εγκατεστηµένες στο δεξί και το αριστερό τµήµα του πίνακα οργάνων και χρησιµοποιούνται για την απεικόνιση στοιχείων διαχείρισης και κατάστασης συστηµάτων και στοιχείων διαχείρισης αποστολής. Οι οθόνες είναι συµβατές µε διόπτρες νυκτερινής όρασης (Night Vision Goggles). Στο δεξιό τµήµα του πίνακα οργάνων, επάνω από την οθόνη MFD 54, υπάρχουν ένα ταχύµετρο, ενδείκτης γωνίας προσβολής (AoA indicator), υψόµετρο, ενδείκτης πορειών και ένας ενδείκτης ανόδου-καθόδου. Τα όργανα αυτά έχουν τη µορφή των συµβατικών αντίστοιχων, αλλά είναι τύπου LCD, καταναλώνοντας ελάχιστη ηλεκτρική ενέργεια, αφού µπορούν να τροφοδοτούνται επαρκώς µόνο από την µπαταρία του αεροσκάφους. [Οθόνη ΜFD 55] Κάτω από το HUD και στο κέντρο του πίνακα οργάνων βρίσκεται µια έγχρωµη τετράγωνη οθόνη τύπου MFD 55 της Sextant Avionique, τεχνολογίας LCD (υγρών κρυστάλλων) και διαστάσεων 12,6 x 12,6 εκ. Μέσω της οθόνης αυτής ο χειριστής µπορεί να επιλέξει την απεικόνιση ενδείξεων του ραντάρ ή την απεικόνιση απειλών εδάφους, οι οποίες σηµατοδοτούνται µε έναν κόκκινο κύκλο γύρω τους, επάνω στο περίγραµµα ενός χάρτη. Επίσης, υπό την ίδια διαµόρφωση µπορούν να απεικονιστούν τα διάφορα σηµεία της διαδροµής που έχει επιλεγεί µε διαφορετικά χρώµατα και χάρτες µε τα όρια του FIR, ή τα όρια µίας περιοχής µέσα στην οποία ο χειριστής επιθυµεί να κινηθεί, ενώ, χρησιµοποιώντας τον κέρσορα, µέσω του περιστροφικού κοµβίου πάνω στη µανέτα, υπάρχει η δυνατότητα επιλογής οποιουδήποτε αεροδροµίου µιας περιοχής, προκειµένου να διαβαστούν τα στοιχεία του. Τα στοιχεία των απειλών εδάφους (οι συντεταγµένες τους), των ορίων µίας περιοχής, των ορίων του FIR, των αεροδροµίων (συχνότητες, διαστάσεις διαδρόµων, συντεταγµένες κ.ο.κ.) διοχετεύονται πριν από την απογείωση µέσω δισκέτας στο σύστηµα σχεδιασµού αποστολής (Mission Planning System) του αεροσκάφους. Tέλος, µία πρόσθετη απεικόνιση που ο χειριστής µπορεί να επιλέξει να δει µέσα από την κεντρική οθόνη είναι οι ση- µαντικότερες απειλές που προέρχονται από το RWR και η εικόνα κάλυψης 360 o από σταθµό ραντάρ στο έδαφος, µέσω data link, ώστε να εξασφαλίζεται πλήρης τακτική εικόνα. Χειριστήρια φιλοσοφίας HOTaS Σηµαντική αλλαγή στο θάλαµο διακυβέρνησης του 5 αποτελεί τόσο το χειριστήριο όσο και η µανέτα, αφού και τα δύο είναι σχεδιασµένα µε βάση τη φιλοσοφία HOTAS (Hands On Throttle And Stick). Πάνω στο χειριστήριο του 5 υπάρχει µία σκανδάλη για όλα τα όπλα, ένα κουµπί µε το οποίο επιλέγεται η οθόνη, τα στοιχεία της οποίας επιθυµεί ο ιπτάµενος να δει, ένα κου- µπί επιλογής των διαµορφώσεων εναέριας µάχης του ραντάρ, το πλήκτρο απεµπλοκής του αυτόµατου πιλότου (Α/Ρ) και ο διακόπτης αντιστάθµισης (trim). Στη µανέτα έχουν γίνει ακόµη περισσότερες αλλαγές, καθώς µέσω των κουµπιών και των διακοπτών που έχουν προσαρµοστεί πάνω της ο ιπτάµενος µπορεί να επιλέξει 14 συνολικά λειτουργίες, µεταξύ των οποίων περιλαµβάνονται η ενεργοποίηση ή η «σιγή» του ραντάρ, ο εγκλωβισµός στόχων ενώ συνεχίζεται η έρευνα (TWS-Track While Scan), ο εγκλωβισµός ενός µόνο στόχου (STT-Single Target Track), η βελτίωση της εικόνας του ραντάρ και η επιλογή αυτόµατης ή χειροκίνητης στοχοποίησης. Μέσω των διακοπτών της µανέτας επίσης ελέγχεται και ο µεγαλύτερος αριθµός των υποσυστηµάτων του συστήµατος αυτοπροστασίας ICMS, oι ασύρµατοι και οι διαµορφώσεις βολής πυραύλων αέρος-αέρος ή των πυροβόλων. Οκτώβριος 2010 47
Mirage 2000-5 Mk. & Mirage 2005-9 ºΟ¹Á Χ Ä ºÆ ĹªÆ¹º & ¹ ¼ΟÄ ª MIRAGE 2000-5 Mk. 2 MIRAGE 2005-9 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Πρώτη πτήση Ιούλιος 2003 14 εκεµβρίου 2000 Πρώτη παράδοση 23 Νοεµβρίου 2007 14 Aπριλίου 2003 Γενικές Παρατηρήσεις Τα κοινά χαρακτηριστικά των Mirage 2000-5 Mk. 2 και 2000-9 εντοπίζονται στην ύπαρξη ηλεκτρονικών ανοικτής αρχιτεκτονικής, οθονών τεχνολογίας LCD µεγαλύτερων διαστάσεων στο πιλοτήριο, συστηµάτων ασφαλών επικοινωνιών, συστήµατος ζεύξης δεδοµένων, πρόσθετου εκτοξευτή αναλωσίµων, συστήµατος ναυτιλίας INS δακτυλίων λέιζερ, αναβαθµισµένο σύστηµα ECM, σύστηµα ζεύξης δεδοµένων αεροσκάφους-πυραύλων αέροςαέρος µεγαλύτερης ακτίνας ενέργειας, δυνατότητα µεταφοράς του ατρακτιδίου στοχοποίησης Damocles (ονοµάζεται Shehab στο Mirage 2000-9), σύστηµα ναυτιλίας FLIR τύπου Nahar που προσαρµόζεται στον αναρτήρα του Damocles, ραντάρ RDY 2 (πρόσθετες δυνατότητες αέρος-επιφανείας µε ικανότητα εντοπισµού και ιχνηλάτησης πολλαπλών στόχων, αέρος-εδάφους µε χαρτογράφηση υψηλής ευκρίνειας SAR και εντοπισµού και ιχνηλάτησης κινούµενων στόχων στο έδαφος), νέου ψηφιακού συστήµατος καταγραφής δεδοµένων πολλαπλών καναλιών και νέας έγχρωµης µονάδας HUD Repeater στο πίσω πιλοτήριο των διθέσιων. Σύστηµα Ραντάρ Το ραντάρ RDY-2 της Thales Το ραντάρ RDY-2 της Thales διαθέτει νέα κεντρική µονάδα διαθέτει νέα κεντρική µονάδα επεξεργασίας δεδοµένων και επεξεργασίας δεδοµένων και πρόσθετες δυνατότητες αέρος- πρόσθετες δυνατότητες αέροςεπιφανείας µε ικανότητα επιφανείας µε ικανότητα εντοπισµού και ιχνηλάτησης εντοπισµού και ιχνηλάτησης πολλαπλών στόχων, αέρος- πολλαπλών στόχων, αέροςεδάφους µε χαρτογράφηση εδάφους µε χαρτογράφηση υψηλής ευκρίνειας SAR και υψηλής ευκρίνειας SAR εντοπισµού και ιχνηλάτησης και εντοπισµού και ιχνηλάτησης κινούµενων στόχων στο έδαφος. κινούµενων στόχων στο έδαφος. Σύστηµα Ναυτιλίας Thales Totem 3000 RLG Thales Totem 3000 RLG SOCRAT 8900 solid-state VOR/ILS SOCRAT 8900 solid-state VOR/ILS IO-300-A marker beacon receiver IO-300-A marker beacon receiver Thales NC12 or Deltac Tacan Thales NC12 or Deltac Tacan Thales TLS 2020 MMR (multimode Thales TLS 2020 MMR (multimode receiver) combining ILS, microwave receiver) combining ILS, microwave landing and differential GPS landing and differential GPS Σύστηµα Ηλεκτρονικού ICMS 2000MK. 3 µε συστήµατα Elettronica IMEWS µε συστήµατα IMEWS (Ιntegrated Μodular Πολέµου & Αυτοπροστασίας ECM Spirale και Eclair ECM Spirale και Eclair ΕlectronicWarfareSystem) Υπολογιστής Αποστολής Κεντρικός υπολογιστής Type 2084XRi της Thales µε δυνατότητα επέκτασης µνήµης και ψηφιακή αρτηρία µεταφοράς δεδοµένων-διασύνδεσης συστηµάτων Digibus. Ολογραφικό ΗUD Thales VEM 130F HUD Thales VEM 130F HUD Oθόνες απεικόνισης στοιχείων 1 x TMM 1410 1 x TMM 1410 1 x ΜFD 55 1 x ΜFD 55 2 x MFD 54 2 x MFD 54 Προβολικό σύστηµα Πρόβλεψη εγκατάστασης συστήµατος Topsight E Πρόβλεψη εγκατάστασης συστήµατος Topsight E επί κάσκας Ραδιοϋψόµετρο ΑΗV-17 ΑΗV-9 IFF Thales NRAI-7A/NRAI-11 IFF transponder/ Thales NRAI-7A/NRAI-11 IFF transponder/i interrogator (TSC2031/TSA2531) interrogator (SC10/TSA2535) Αυτόµατος Πιλότος Thales ΑΡ-609 Thales ΑΡ-609 Συστήµατα Επικοινωνιών Thales ERA-7000 V/UHF com transceiver, Thales ERA-7200 UHF (with Have Quick II) Thomson-CSF SCP 5000 (VHF/UHF, ECCM, Voice-Data). Συστήµατα Ναυτιλίας- Ατρακτίδιο στοχοποίησης (κατάδειξης) Στοχοποίησης Shehab, εξαγωγική έκδοση του Damoclès/PDLCT-S) και FLIR ναυτιλίας Nahar. 48 Στρατιωτική Ισορροπία Τεύχος 8
Μirage 2000EAD της Αεροπορίας των ΗΑΕ, µε γαλλικό Mirage 2000C σε περιπολία, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Desert Storm to 1991. To αραβικό αεροπλάνο είναι φορτωµένο µε δύο βόµβες γενικής χρήσης. Επάνω. εικονίζεται το πρωτότυπο του -5, το διθέσιο ΒΥ1. Άλλη µία φωτογραφία ελληνικού -5Mk.2. Πρόκειται για ένα από τα καινούρια αεροπλάνα (547) που άρχισαν να παραλαµβάνονται από το Μάιο του 2007. Στη φωτογραφία κάτω φαίνεται το πρώτο εκσυγχρονισµένο ελληνικό αεροπλάνο (511). Τα εκσυγχρονισµένα Mirage 2000EGM ονοµάζονται Mirage 2000-5EGM και δεν έχουν καµία διαφορά από τα καινούρια. Οκτώβριος 2010 49