ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 2012/2143(INI) 5.2.2013 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με πρόταση σύστασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς το Συμβούλιο σχετικά με την αρχή της «Ευθύνης Προστασίας» (R2P) των Ηνωμένων Εθνών (2012/2143(INI)) Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων Εισηγήτρια: Franziska Katharina Brantner PR\925519.doc PE504.207v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI_art121 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ...3 PE504.207v01-00 2/7 PR\925519.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την αρχή της «Ευθύνης Προστασίας» (R2P) των Ηνωμένων Εθνών (2012/2143(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την πρόταση σύστασης προς το Συμβούλιο την οποία υπέβαλε η Frieda Brepoels, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE, σχετικά με την αρχή της «Ευθύνης Προστασίας» (R2P) των Ηνωμένων Εθνών (B7-0191/2012), έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως προβλέπονται στα άρθρα 2, 3 και 21 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας υπόψη το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2012, το οποίο όχι μόνο τιμά την ιστορική συμβολή της ΕΕ στη διαμόρφωση μιας ειρηνικής Ευρώπης αλλά εγείρει και προσδοκίες για τις μελλοντικές της δεσμεύσεις για μια πιο ειρηνική και βασιζόμενη σε κανόνες διεθνή τάξη, έχοντας υπόψη τις παραγράφους 138 και 139 του τελικού εγγράφου της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής του ΟΗΕ του 2005, έχοντας υπόψη τους τακτικούς, ανεπίσημους, αμφίδρομους διαλόγους της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (ΓΣΗΕ), οι οποίοι έπονται των εκθέσεων του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, και ιδίως της έκθεσης του 2009 «Implementing the Responsibility to Protect» (Εφαρμογή της ευθύνης προστασίας) 1, της έκθεσης του 2010 «Early warning, assessment and the responsibility to protect» (Έγκαιρη προειδοποίηση, αξιολόγηση και ευθύνη προστασίας) 2, και της έκθεσης του 2011 «The role of regional and subregional arrangements in implementing the responsibility to protect» (Ο ρόλος των περιφερειακών και υποπεριφερειακών ρυθμίσεων στην εφαρμογή της ευθύνης προστασίας) 3, έχοντας υπόψη το ψήφισμα της ΓΣΗΕ A/RES/63/308 της 7ης Οκτωβρίου 2009 σχετικά με την ευθύνη προστασίας, έχοντας υπόψη το ψήφισμα 1674 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών του Απριλίου του 2006 με τίτλο «Protection of civilians in armed conflict» (Προστασία των αμάχων στις ένοπλες συγκρούσεις) 4, έχοντας υπόψη το ψήφισμα 1973 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τη Λιβύη της 17ης Μαρτίου 2011 το οποίο, για πρώτη φορά στην ιστορία, επιτρέπει τη χρήση βίας κατά μίας χώρας, με σαφή αναφορά στην R2P την οποία ακολούθησαν παρεμφερείς αναφορές στα μεταγενέστερα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών: 1975, σχετικά με την Ακτή Ελεφαντοστού, 1996, 1 A/63/677. 2 A/64/864. 3 A/65/877-S/2011/393. 4 S/RES/1674. PR\925519.doc 3/7 PE504.207v01-00
σχετικά με το Σουδάν και 2014, σχετικά με την Υεμένη, έχοντας υπόψη την πιο πρόσφατη έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ με τίτλο «Responsibility to protect: timely and decisive response» (Ευθύνη προστασίας: έγκαιρη και αποφασιστική αντίδραση), της 25ης Ιουλίου 2012 1, η οποία εστιάζεται στον τρίτο πυλώνα της R2P, έχοντας υπόψη την έκθεση της ομάδας εσωτερικής αξιολόγησης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ του Νοεμβρίου του 2012 για τη δράση του ΟΗΕ στη Σρι Λάνκα, η οποία διερευνά τους λόγους της αδυναμίας της διεθνούς κοινότητας να προστατεύσει τους άμαχους πολίτες από ευρείας κλίμακας παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου και του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διατυπώνει συστάσεις σχετικά με τη μελλοντική δράση του ΟΗΕ για την αποτελεσματική αντίδρασή του σε παρόμοιες περιπτώσεις μαζικών αποτρόπαιων εγκλημάτων, έχοντας υπόψη την έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ «Strengthening the role of mediation in the peaceful settlement of disputes, conflict prevention and resolution» (Ενίσχυση του ρόλου της μεσολάβησης στην ειρηνική διευθέτηση των διαφορών και στην πρόληψη και την επίλυση συγκρούσεων) της 25ης Ιουλίου 2012, έχοντας υπόψη τη σύστασή του προς το Συμβούλιο της 13ης Ιουνίου 2012 σχετικά με την 67η Σύνοδο της ΓΣΗΕ 2, έχοντας υπόψη το άρθρο 121 παράγραφος 3 και το άρθρο 97 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Ανάπτυξης (A7-0000/2013), A. λαμβάνοντας υπόψη ότι με τις παραγράφους 138 και 139 του τελικού εγγράφου της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής του ΟΗΕ καθιερώνεται η υποχρέωση των κρατών να προστατεύουν τους πολίτες τους από γενοκτονίες, εγκλήματα πολέμου, εθνοκαθάρσεις και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, αλλά και η υποχρέωση της διεθνούς κοινότητας να αντιδρά σε περίπτωση που τα κράτη αδυνατούν να προστατεύσουν τους πολίτες τους από τις τέσσερις αυτές προαναφερθείσες κατηγορίες εγκλημάτων και παραβιάσεων B. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αρχή της R2P βασίζεται σε τρεις πυλώνες: (I) στις ευθύνες του κάθε κράτους να παρέχει προστασία (II) στη διεθνή αρωγή και την ανάπτυξη της ικανότητας για παροχή αρωγής στα κράτη (III) στην έγκαιρη και αποφασιστική συλλογική αντίδραση Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αρχή της R2P θα συμπεριλάβει στον ορισμό της τις πτυχές της ευθύνης πρόληψης (R2prevent), της ευθύνης αντίδρασης (R2react) και της ευθύνης αναδόμησης (R2rebuild), όπως αυτές προβλέπονται στην έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής για την επέμβαση και την κρατική κυριαρχία (ICISS) του 2001 σχετικά με την αρχή της R2P 1 A/66/874/-S/2012/578. 2 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2012)0240. PE504.207v01-00 4/7 PR\925519.doc
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημιουργία της αρχής της R2P αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς έναν ειρηνικότερο κόσμο και ότι, για τον σκοπό αυτόν, έχει ζωτική σημασία να γίνεται δίκαιη, συνετή και επαγγελματική εφαρμογή των διαδικασιών της έγκαιρης προειδοποίησης και αξιολόγησης ενώ η χρήση βίας θα πρέπει να εξακολουθήσει να αποτελεί ύστατη λύση E. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης συνίσταται στην προώθηση της χρηστής διακυβέρνησης, της αποφυγής των αποκλεισμών, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, της ισότητας των φύλων και των δημοκρατικών αξιών και πρακτικών ΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι μέσω της συνεπέστερης εφαρμογής της πτυχής της πρόληψης (R2prevent) της αρχής της R2P, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων μεσολάβησης και της προληπτικής διπλωματίας σε πρώιμο στάδιο, θα μειώνονταν οι συγκρούσεις και θα αποτρεπόταν η κλιμάκωσή τους Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΗΕ για αποτελεσματική μεσολάβηση εκφράζεται ο προβληματισμός ότι τα εντάλματα σύλληψης που εκδίδονται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ), τα καθεστώτα κυρώσεων και οι εθνικές και διεθνείς πολιτικές για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας επηρεάζουν μεταξύ άλλων και τον τρόπο με τον οποίο ορισμένες αντιμαχόμενες πλευρές συμμετέχουν σε διαδικασίες μεσολάβησης Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πιο πρόσφατες εμπειρίες από συγκεκριμένες κρίσεις, όπως εκείνες στη Σρι Λάνκα, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Λιβύη και τη Συρία, παρήγαγαν ανάμεικτα αποτελέσματα όσον αφορά την ικανότητα της διεθνούς κοινότητας και την έλλειψη κοινής θέλησης για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση της γενοκτονίας, των εγκλημάτων πολέμου, της εθνοκάθαρσης και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας που διαπράττονται από εθνικές και τοπικές αρχές ή μη κρατικούς φορείς Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόταση που υπεβλήθη με πρωτοβουλία της Βραζιλίας σχετικά με την «Ευθύνη κατά την παροχή προστασίας» αποτελεί ευπρόσδεκτη συμβολή στην απαιτούμενη θέσπιση κριτηρίων που πρέπει να εφαρμόζονται κατά την εκτέλεση μιας εντολής R2P, συμπεριλαμβανομένης της αναλογικότητας του πεδίου εφαρμογής και της διάρκειας οποιασδήποτε παρέμβασης, της διεξοδικής εξισορρόπησης των επιπτώσεων, του εκ των προτέρων σαφούς προσδιορισμού των πολιτικών στόχων και της διαφάνειας του σκεπτικού της παρέμβασης λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μηχανισμοί παρακολούθησης και αξιολόγησης των εκδοθέντων εντολών θα πρέπει να ενισχυθούν, μεταξύ άλλων με τη συμβολή των ειδικών συμβούλων του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την πρόληψη της γενοκτονίας και την αρχή της R2P και του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και να λειτουργούν «κατά τρόπο δίκαιο, συνετό και επαγγελματικό, χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις και χωρίς να εφαρμόζονται δύο μέτρα και δύο σταθμά» 1 Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ορισμός που προβλέπεται στο διεθνές δίκαιο για τα εγκλήματα που απαιτούν την άμεση αντίδραση της διεθνούς κοινότητας έχει εξελιχθεί σημαντικά από την ίδρυση του ΔΠΔ, παρά το κρίσιμης σημασίας γεγονός ότι ακόμα δεν έχουν 1 Άρθρο 51 του: «Responsibility to protect: timely and decisive response» (Ευθύνη προστασίας: έγκαιρη και αποφασιστική αντίδραση), έκθεση του Γενικού Γραμματέα. 25 Ιουλίου 2012 (A/66/874-S/2012/578). PR\925519.doc 5/7 PE504.207v01-00
θεσπιστεί ανεξάρτητοι μηχανισμοί αξιολόγησης των περιπτώσεων για τις οποίες ισχύουν οι ορισμοί αυτοί ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι μια συσταλτική αλλά βαθιά προσέγγιση για την εφαρμογή της αρχής της R2P θα πρέπει να περιορίζει την ισχύ της στις τέσσερις αυτές κατηγορίες εγκλημάτων και παραβιάσεων και να αποκλείει τη χρήση της αρχής για την απόκτηση πρόσβασης σε ανθρωπιστική βοήθεια λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανθρωπιστική δράση δεν θα πρέπει να υποκαθιστά την πολιτική δράση και ότι ο ανθρωπιστικός χώρος θα πρέπει να τυγχάνει του σεβασμού όλων των εμπλεκόμενων φορέων 1. απευθύνει στην Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας/Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΥΕ/ΑΕ), στην ΕΥΕΔ, στα κράτη μέλη και στο Συμβούλιο τις ακόλουθες συστάσεις: α) να συμφωνήσουν στη σύσταση μιας διοργανικής ομάδας εργασίας η οποία θα αναλάβει το καθήκον να θέσει τη βάση για μια διοργανική «Συναίνεση για την R2P» την οποία θα εγκρίνουν από κοινού το Συμβούλιο, η ΕΥΕΔ, η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο β) να συνεργαστούν με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη διοργάνωση σειράς συναντήσεων με ενδιαφερόμενες ομάδες συμφερόντων και φορείς της κοινωνίας των πολιτών με στόχο την ενσωμάτωση των προτάσεων για πρωτοβουλίες και βελτιώσεις στο έγγραφο της «Συναίνεσης για την R2P» γ) να θεσμοθετήσουν την πρακτική της εκπόνησης ετήσιας έκθεσης σχετικά με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της ΕΕ στον τομέα της πρόληψης και του μετριασμού των συγκρούσεων κατά την εφαρμογή της αρχής της R2P, την οποία θα συντάσσουν από κοινού η ΕΥΕΔ και η Επιτροπή σε συνεργασία με τον ειδικό εντεταλμένο της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα δ) να προσαρμόσουν την χάραξη πολιτικής, τις επιχειρησιακές έννοιες και την ανάπτυξη ικανοτήτων στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) ώστε να είναι σε θέση η Ένωση να εφαρμόζει πλήρως την αρχή της R2P ε) να εκπαιδεύσουν το προσωπικό των αντιπροσωπειών της ΕΕ και των πρεσβειών των κρατών μελών στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ανθρωπιστικού δικαίου και να ενισχύσουν περαιτέρω τον επαγγελματικό χαρακτήρα της προληπτικής διπλωματίας και μεσολάβησης στ) να επικυρώσουν ταχέως τις τροποποιήσεις στο καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) οι οποίες αφορούν τον ορισμό του εγκλήματος της επίθεσης, καθότι το ΔΠΔ είναι σε θέση να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην πρόληψη των μαζικών αποτρόπαιων εγκλημάτων καθώς και στις προσπάθειες για τη διασφάλιση της λογοδοσίας 2. ενθαρρύνει την ΥΕ/ΑΕ και το Συμβούλιο: α) να στηρίξουν τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ προκειμένου να εναρμονισθεί με ακρίβεια η αρχή της R2P και να υπάρξει συνεργασία με τα υπόλοιπα PE504.207v01-00 6/7 PR\925519.doc
μέλη του ΟΗΕ που επιθυμούν να βελτιώσουν τις ικανότητες της διεθνούς κοινότητας να προλαμβάνει και να αντιδρά σε μαζικά αποτρόπαια εγκλήματα β) να συνδράμουν στην ενίσχυση του πλαισίου και των ικανοτήτων μεσολάβησης σε επίπεδο ΟΗΕ, της διπλωματίας σε κυβερνητικό και μη κυβερνητικό επίπεδο, καθώς και της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών για την ειρήνη και την αποκλιμάκωση, όπως είναι οι πρακτικές της Μονάδας Υποστήριξης της Διαμεσολάβησης του Τμήματος Πολιτικών Υποθέσεων να ενισχύσουν το αξίωμα του ειδικού συμβούλου για την πρόληψη της γενοκτονίας και του ειδικού συμβούλου για την ευθύνη προστασίας γ) να προωθήσουν περαιτέρω τη συμμετοχή των γυναικών ηγετών και των οργανώσεων των γυναικών σε κάθε προσπάθεια μετριασμού και επίλυσης των συγκρούσεων σύμφωνα με τα ψηφίσματα 1325 και 1820 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 3. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει την παρούσα σύσταση στο Συμβούλιο και, για ενημέρωση, στην Επιτροπή, την ΥΕ/ΑΕ, την ΕΥΕΔ καθώς και στα κράτη μέλη. PR\925519.doc 7/7 PE504.207v01-00