Πρόγραµµα Ολοκληρωµένης Διαχείρισης Απορριµµάτων Δήµου Σίφνου στο πλαίσιο υλοποίησης της πράξης «Υποδοµές Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Δήµου Σίφνου» (κωδ. MIS: 376162)
Τι περιλαµβάνει η «Ολοκληρωµένη» Διαχείριση? Γενικά, η Ολοκληρωµένη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων περιλαµβάνει: ü την Βελτιστοποίηση Συλλογής των Απορριµµάτων ü την Πρόληψη, δηλαδή τον περιορισµό παραγωγής αποβλήτων ü την Επεξεργασία - Αξιοποίηση των στερεών αποβλήτων ü την Εναλλακτική Διαχείριση Επαναχρησιµοποίηση, Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ), Ανακύκλωση ü την Οικονοµική Βιωσιµότητα ενός προγράµµατος ολοκληρωµένης διαχείρισης στερεών αποβλήτων ü την Τελική Διάθεση Υπολείµµατος (ΧΥΤΑ/Υ)
Tα οφέλη της Ορθολογικής Διαχείριση ΑΣΑ ü Προστασία του Περιβάλλοντος (Φυσικό & Ανθρωπογενές) ü Ελαχιστοποίηση Αναγκών σε Υποδοµές ü Κοινωνική Συναίνεση (αποδοχή από τους πολίτες) ü Εξοικονόµηση πόρων (φυσικών & οικονοµικών) ü Αειφορική χρήση πόρων ü Συµµετοχή των Πολιτών, «Πολίτης Κοινωνός στην Λύση» ü Νέες θέσεις εργασίας ü Κοινωνική & Οικονοµική Ευηµερία ü Εφαρµογή Ευρωπαϊκής & Εθνικής Νοµοθεσίας ü Αποφυγή προστίµων
Πρόγραµµα Ολοκληρωµένης Διαχείρισης Απορριµµάτων Γενική Προσέγγιση Σχηµατική Αναπαράσταση Προγράµµατος
Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων ν. Σίφνου Ανακύκλωση
Εισαγωγή στην Ανακύκλωση ü Τι είναι Ανακύκλωση; ü Τι υλικά Ανακυκλώνουµε; ü Οφέλη Αξία της Ανακύκλωσης ü Εφαρµογή της Ανακύκλωσης στο νησί
Εισαγωγή στην Ανακύκλωση «Ανακύκλωση» «Οιαδήποτε εργασία ανάκτησης µε την οποία τα απόβλητα µετατρέπονται εκ νέου σε προϊόντα, υλικά ή ουσίες που προορίζονται είτε να εξυπηρετήσουν και πάλι τον αρχικό τους σκοπό είτε άλλους σκοπούς» Τα περισσότερα από τα απορρίµµατα που πετάµε στον πράσινο κάδο µπορούν να ανακυκλωθούν. Με την ανακύκλωση εξοικονοµούνται πολύτιµες πρώτες ύλες που διαφορετικά εισάγονται, συχνά µε µεγάλο οικονοµικό και περιβαλλοντικό κόστος. Η ανακύκλωση απαιτεί υπευθυνότητα του πολίτη για το διαχωρισµό των αποβλήτων ανάλογα µε τη δυνατότητα ανακύκλωσής τους.
Ανακύκλωση - Υλικά Τι υλικά ανακυκλώνονται; ü Συσκευασίες Πλαστικό (π.χ. μπουκάλια, σακούλες, κεσεδάκια, τετραπάκ κλπ) Χαρτί χαρτόνι (π.χ. περιοδικά, κουτιά, έντυπα κλπ) Μέταλλα (κουτάκια μπύρας, γάλα εβαπορέ, αλουμινόχαρτο κλπ) Γυαλί (μπουκάλια κρασιού, ποτών, βαζάκια κλπ) ü Ηλεκτρονικές συσκευές ü Μπαταρίες ü Αυτοκίνητα ü Φωτιστικά είδη ü Διάφορα
Ανακύκλωση - Υλικά Συσκευασίας Υπολογίζεται ότι μόνο με την ανακύκλωση συσκευασιών, είναι δυνατό να ανακτήσουμε χρήσιμα υλικά, περί τα 2/3 των καθημερινών μας απορριμμάτων και να μην καταλήξουν σε μία χωματερή ή έναν ΧΥΤΑ. Σύσταση απορριμμάτων Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (Πηγή: Μελέτη αναθεώρησης ΠΕΣΔΑ, 2008)
Ανακύκλωση - Οφέλη Προστασία Περιβάλλοντος Θετική επίπτωση στην κοινωνία & στην οικονοµία του τόπου Εξοικονόµηση πρώτων υλών & ενέργειας Αύξηση Χρόνου Ζωής Χ.Υ.Τ.Α. Αισθητική Αναβάθµιση από την προστασία του τοπίου Προστασία του τουριστικού προϊόντος του νησιού Προαγωγή της βιώσιµης ανάπτυξης του νησιού
Ανακύκλωση - Οφέλη Ανακύκλωση Χαρτιού Ένας τόνος Χαρτιού = περίπου 2,5 τόνους ξυλείας Η ανακύκλωση 1 τν. Χαρτιού: Øσώζει 15-20 Δέντρα Øγλιτώνει 32.000 λίτρα νερό Øεξοικονομεί 2 βαρέλια πετρέλαιο Øεξοικονομεί 4.100 κιλοβατώρες ηλεκτρικού ρεύματος, ικανού να καλύπτει τις ανάγκες ενός σπιτιού για πέντε μήνες. Ø Η ανακύκλωση μίας εφημερίδας (135-1000γρ) εξοικονομεί 100-900γρ πετρέλαιο Ø Η ανακύκλωση 600.000τν χαρτί = 450-500χιλ. τν πετρελαίου = 9-12 εκατ. Δέντρα/έτος
Ανακύκλωση - Οφέλη Ανακύκλωση Γυαλιού Ένα γυάλινο μπουκάλι θα... φώτιζε ένα δωμάτιο για 8 ώρες! Για κάθε τόνο ανακυκλωμένου γυαλιού εξοικονομούνται : 1,2 τν πρώτων υλών 180-200 κιλά πετρελαίου. Το γυαλί μπορεί να ανακυκλωθεί πολλές φορές και να επαναχρησιμοποιηθεί έως και 30 φορές. Η ποσότητα γυαλιού που καταλήγει στις χωματερές υπερβαίνει τους 150.000τν/έτος
Ανακύκλωση - Οφέλη Ανακύκλωση Μετάλλων 10 κουτάκια Αλουμινίου = 1 λίτρο πετρέλαιο = 600 γραμμάρια βωξίτης = τηλεόραση για 30 ώρες Η ανακύκλωση 1 τν.αλουμινίου εξοικονομεί : 4 τν βωξίτη 7 βαρέλια πετρέλαιο 500 κιλά σόδας 100 κιλά ασβεστόλιθου Η οικονομική αξία μίας ποσότητας 12.000 τν αλουμινίου (1994) που πετιέται στα σκουπίδια, ανέρχεται σε 7,2 εκατ. Δολ. Το ποσοστό ανακύκλωσης αλουμινίου στην Ελλάδα είναι 25-30%
Ανακύκλωση - Οφέλη Ανακύκλωση Πλαστικού 5 μπουκάλια = 1 μπουφάν! 400-500 χρόνια για να λιώσουν Πάνω από 60.000 τόνοι πλαστικού μιας χρήσης καταναλώνονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα 300 εκατ. ευρώ το χρόνο γίνονται... σακούλες Προκαλούν τον θάνατο θαλάσσιων χελωνών, πουλιών και ψαριών
Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων ν. Σίφνου Κοµποστοποίηση (Λιπασµατοποίηση) Μηχανική Οικιακή Κοµποστοποίηση
Τι είναι η Κομποστοποίηση; ü ü Η κομποστοποίηση είναι η απομίμηση της φυσικής διαδικασίας η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία, το κομποστ. Αποτελεί ένα πολύ άμεσο και σημαντικό τρόπος ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν. Οργανικά Υλικά
Κομποστοποίηση / Κομπόστ Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια είναι οι 'εργάτες' της κομποστοποίησης. Αυτοί, υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους μεγαλύτερους οργανισμούς για να μας δώσουν το λίπασμα (κομποστ) Σε ένα κουταλάκι του γλυκού με καλό κομπόστ εμπεριέχονται 5-6 δισεκατομμύρια ωφέλιμοι μικροοργανισμοί: ü ü ü ü ü Κάποιοι από αυτούς βελτιώνουν τη σύνθεση του εδάφους Άλλοι ειδικεύονται στην παροχήθρεπτικών συστατικών στα φυτά, Άλλοι είναι τοξικοί ως προς τους μικροοργανισμούς που προκαλούν ασθένειες, Άλλοι ανταγωνίζονται τους παθογόνους μικρο-οργανισμούς για την ίδια τροφή, ενώ Κάποιοι άλλοι κατατρώγουν τα παθογόνα βακτήρια.
Οφέλη Λιπασµατοποίησης Το έδαφος είναι μια ζωντανή κοινωνία που χρειάζεται φροντίδα και εκπαίδευση. Ένα καλοφροντισμένο έδαφος είναι αυτό που τροφοδοτείται με οργανικό υλικό και το κομπόστ είναι το καλύτερο οργανικό υλικό τροφοδοσίας του εδάφους, διότι: 1. Αυξάνει την ικανότητά του να κατακρατά την απαραίτητη ποσότητα νερού και αέρα. 2. Βελτιώνει την δομή και την υγεία του. 3. Απελευθερώνει θρεπτικά συστατικά σε αργούς ρυθμούς, όπως τα φυτά χρειάζονται. 4. Περιέχει φυσικά μυκητοκτόνα και μικροοργανισμούς τα οποία προστατεύουν τα φυτά από ασθένειες και έντομα. 5. Εξυγιαίνει το επιβαρυμένο έδαφος (υπερλίπανση, κατάχρηση χημικών, τοξικά μέταλλα).
Οφέλη Λιπασµατοποίησης 6. Παρατείνει την καλλιεργητική περίοδο. 7. Μειώνει την συμπίεση του εδάφους. 8. Βελτιώνει την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και τις αποδόσεις. 9. Αυξάνει τους πληθυσμούς των γαιοσκωλήκων και των ωφέλιμων για τα φυτά μικροοργανισμών. 10. Μειώνει τη διάβρωση του εδάφους. 11. Διευκολύνει την κατεργασία του εδάφους.
Διαδικασία Κοµποστοποίησης Την Κομποστοποίηση διακρίνουμε σε: Οικιακή Κομποστοποίηση: Εφαρμογή για την παραγωγή κομπόστ σε επίπεδο οικίας. Μηχανική / Ανοικτή Κομποστοποίηση: Εφαρμογή για την παραγωγή κομπόστ σε επίπεδο οικισμού.
Διαδικασία Κοµποστοποίησης Για την διαδικασία της Οικιακής Κομποστοποίησης χρειάζεται βασικά: ένας κάδος χωρίς πυθμένα, οικιακός κομποστοποιητής τύπου «κήπου», και ένας αναδευτήρας για την οξυγόνωση του μείγματος, ή ένας οικιακός κομποστοποιητής τύπου «μπαλκονιού», με την ανάδευση / περιστροφή του οποίου προστίθεται φρέσκος αέρας (οξυγόνο), μέσα στο μείγμα των υλικών.
Διαδικασία Κοµποστοποίησης Οικιακός Κομποστοποιητής τύπου «κήπου» Οικιακός Κομποστοποιητής τύπου «μπαλκονιού»
Οικιακή Κοµποστοποίηση Κήπου Για την παραγωγή του κομπόστ στο σπίτι απαιτείται: l l l l ένας κάδος κομποστοποίησης Μικροοργανισμοί Τροφή για τους μικροοργανισμούς Ένας μικρός κάδος για τη συλλογή των αποβλήτων στην κουζίνα Τοποθέτηση Κομποστοποιητή - σε μία επίπεδη επιφάνεια (σκαλίστε λίγο το έδαφος που θα τοποθετήσετε τον κομποστοποιητή για να εισέλθουν οι απαραίτητοι μικροοργανισμοί του εδάφους μέσα στο υλικό προς κομποστοποίηση), - σε σημείο ημισκιερό, απάνεμο και ευάερο, - σε σημείο όπου υπάρχει άνετη πρόσβαση για εύκολο γέμισμα, ανακάτεμα, πότισμα και άδειασμα του κάδου
Οικιακή Κοµποστοποίηση Μπαλκονιού Στην οικιακή κομποστοποίηση «μπαλκονιού», λόγω μη επαφής του κομποστοποιητή με το έδαφος, είναι απαραίτητη η χρήση γαιοσκωλήκων (για την οργανική ζύμωση), και υλικού αρχικού υποστρώματος του κάδου. ü Τοποθέτηση Κομποστοποιητή - σε σημείο ημισκιερό, απάνεμο και ευάερο, - σε σημείο όπου υπάρχει άνετη πρόσβαση για εύκολο γέμισμα, ανακάτεμα, πότισμα και άδειασμα του κάδου. ü Χρήση Κομποστοποιητή Στον οικιακό κομποστοποιητή τύπου «μπαλκονιού» η ανάδευση του κομπόστ μπορείνα γίνεται και μεπεριστροφήτου κάδου.
Οικιακή Κοµποστοποίηση Ø Υλικά προς λιπασματοποίηση Η ποιότητα του κομπόστ εξαρτάται άμεσα από τα συστατικά που περιέχει. Χρήσιμα υλικά για την κομποστοποίηση είναι: - υπολείμματα από λαχανικά και φρούτα, κατακάθι από καφέ, βότανα από ροφήματα, παράγωγα κλαδέματοςκαι γκαζόν, κοπριές μηρυκαστικών Αυτά ονομάζονται «πράσινα» και έχουν την ιδιότητα να αποσυντίθενται γρήγορα και ναπαρέχουν άζωτο και υγρασία που είναιαπαραίτητα για την κομποστοποίηση. - τσόφλια αυγών, ξερά φύλλα, μαλακό χαρτί (π.χ. χαρτοπετσέτες, χαρτοσακούλα μαναβικής, κλπ). Αυτά ονομάζονται «καφέ» και αποσυντίθενται με πιο αργό ρυθμό.
Οικιακή Κοµποστοποίηση Υλικά τα οποία δεν πρέπει να τοποθετούνται στον οικιακό κομποστοποιητή είναι: Ø Πλαστικό, μέταλλο, γυαλί, πέτρες Ø Κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά προϊόντα, έλαια Ø Περιττώματα ζώων, πάνες μωρού, χαρτιά υγείας Ø Μολυσμένα φυτά Ø Φλούδες εσπεριδοειδών (μπορούν να προστεθούν πολύ μικρές ποσότητες) Ø Σπόρους ή φυτά που έχουνσποριάσει Ø Στάχτη από κάρβουνα (προτιμότερο αφού χωνέψειστο χώμα)
Οικιακή Κοµποστοποίηση Υλικά τα οποία δεν πρέπει να τοποθετούνται στον οικιακό κομποστοποιητή είναι: Ø Τυπωμένο έγχρωμο χαρτί Ø Φύλλα καρυδιάς και καρυδότσουφλα (περιέχουν μία ουσία που εμποδίζει την ανάπτυξη πολλών φυτών) Ø Φύλλα ευκαλύπτου (μπορεί να είναιτοξικά) Ø Φύλλα βελανιδιάς (αργούν να αποσυντεθούν εξαιτίας της οξύτητας τους και της υψηλής περιεκτικότητας σε τανίνη) Ø Κηρώδη φύλλα π.χ. δάφνης, τριανταφυλλιάς (αργούν να αποσυντεθούν)
Οικιακή Κοµποστοποίηση Για την αποτελεσματική κομποστοποίηση χρειάζεται: 1) Σωστό μίγμα υλικών (σε σωστές αναλογίες) 2) Σωστό αερισμό 3) Σωστή θερμοκρασία 4) Σωστή υγρασία 5) Σωστό μέγεθος υλικών
Οικιακή Κοµποστοποίηση Χρήση Κομποστοποιητή (αναλογία) Το μυστικό για την παραγωγή καλής ποιότητας κομπόστ είναι η σωστή αναλογία μεταξύ «πρασίνων» και «καφέ». Η σωστή πρόσμιξή τους επιτρέπει στα μικρόβια να κάνουν σωστά τη δουλειά τους και να κρατούν το σωρό σας άοσμο. Ο γενικός κανόνας για να διατηρείται σωστή η αναλογία αυτών των υλικών είναι: 1 μέρος πράσινα υλικά προς 3 μέρη καφέ
Οικιακή Κοµποστοποίηση Χρήση Κομποστοποιητή (αερισμός) Κατά τη διαδικασία, τα μικρόβια χρησιμοποιούν το οξυγόνο μέσα στο σωρό και ο αερισμός είναι απαραίτητος. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι : Με τη χρήση σχετικά ογκωδών υλικών μέσα στο σωρό (Αυτά τα υλικά, όπως κλαδάκια, πριονίδι και άχυρα, δίνουν στο σωρό μια πορώδη δομή η οποία επιτρέπει στον αέρα να κυκλοφορεί). Το συχνό ανακάτεμα του σωρού (χαλαρώνει τα πυκνά σημεία του σωρού και επιτρέπει τον σωστό και απαραίτητο αερισμό).
Οικιακή Κοµποστοποίηση Χρήση Κομποστοποιητή (υγρασία) Οι μικροοργανισμοί μπορούν να αποσυνθέσουν μόνο υγρά υλικά. Αν αυτά είναι ξερά, οι μικροοργανισμοί πέφτουν σε αδράνεια και η κομποστοποίηση επιβραδύνεται σημαντικά. Αν τα υλικά είναι πολύ υγρά, χάνονται οι θρεπτικές για τους μικροοργανισμούς ουσίες, ο αερισμός περιορίζεται, παράγονται δυσάρεστες οσμές και τέλος η όλη διαδικασία της κομποστοποίησης επιβραδύνεται
Οικιακή Κοµποστοποίηση Χρήση Κομποστοποιητή (θερμοκρασία) Για να παραµείνουν οι µικροοργανισµοί ζωντανοί και να µη σταµατήσει η κοµποστοποίηση χρειάζονται κατάλληλα επίπεδα θερµοκρασίας. Η θερµοκρασία στο κέντρο του σωρού είναι συνήθως από 40 έως 60 βαθµούς Κελσίου.
Οικιακή Κοµποστοποίηση Χρήση Κομποστοποιητή (το μέγεθος των υλικών) Για να γίνει σωστά και γρήγορα η κοµποστοποίηση το µέγεθος των υλικών που ρίχνουµε µέσα στον κάδο πρέπει να είναι σχετικά µικρό. Κόβοντας π.χ. µια καρπουζόφλουδα σε µικρά κοµµάτια ουσιαστικά αυξάνουµε την επιφάνειά της, µε αποτέλεσµα να είναι ευκολότερο για τους µικροοργανισµούς να απαπτυχθούν στο υλικό. Αυτό οδηγεί στη γρηγορότερη σήψη του υλικού
Οικιακή Κοµποστοποίηση Δυσάρεστη οσµή Κακός αερισµός Ανακάτεµα Αργή ζύµωση Πολλά «πράσινα» υλικά /Πολύ υγρός σωρός Ξηρός σωρός Προσθήκη «καφέ» υλικών Προσθήκη νερού/ανακάτεµα Νωπός σωρός µε γλυκιά οσµή αλλά χαµηλής θερµοκρασίας Έντοµα ή τρωκτικά Χαµηλή εξωτερική θερµοκρασία (Χειµώνας) Έλλειψη αζωτούχων υλικών Ζωικά/ιχθυηρά ή λιπαρά τρόφιµα στον κάδο Επανεκκίνηση ζύµωσης την Άνοιξη Προσθήκη «πράσινων» υλικών Απόρριψή τους στον κοινό κάδο
Οικιακή Κοµποστοποίηση Κήπου Χρήση Κομποστοποιητή Μετά από 3 έως 4 μήνες ωρίμανσης το κομπόστ είναι έτοιμο προς χρήση. Ø Ø Ø Ø Ø Έχει σκούρο καφέ χρώμα Έχει γαιώδη οσμή Είναι ελαφρύ και εύθρυπτο Δεν περιέχει αναγνωρίσιμα υλικά που προστέθηκαν στον κάδο Ο όγκος του περιεχομένου του κάδου έχει μειωθεί στο 1/3 του αρχικού όγκου
Γιατί λοιπόν Κοµποστοποίηση; ü Επειδή μειώνονται οι εκπομπές του CO2 και οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών. ü Επειδή είναι ασύγκριτα η πλέον οικονομική μέθοδος τελικής διαχείρισης των οργανικών υλικών με μικρόεπενδυτικό και λειτουργικό κόστος. ü Επειδή κερδίζουμε χρόνια ζωής στο ΧΥΤΑ. ü Επειδή οι ανάγκες των ελληνικών εδαφών σε οργανική ουσία είναι τεράστιες, λόγω της πολύ χαμηλής περιεκτικότητας (1%). Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η περιεκτικότητα των εδαφών σε οργανική ουσία είναι 7-8% και κάνουν κομποστοποίηση για να την ανεβάσουν σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα. ü Επειδή το 35% των ελληνικών εδαφών κινδυνεύουν να ερημοποιηθούν.
Γιατί λοιπόν Κοµποστοποίηση; ü Επειδή με την εκτεταμένη χρήση του κομπόστ αντιμετωπίζεται η εντεινόμενη διάβρωση των εδαφών και καταστέλλονται πολλά φυτοπαθογόνα του εδάφους. ü Επειδή προσθέτοντας κομπόστ στον κήπο και τις γλάστρες σας τα φυτά θα μεγαλώσουν γρηγορότερα και περισσότερο. ü Επειδή υπάρχει μεγάλη ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης και προστασίας των διαθέσιμων υδάτων και ιδιαίτερα εξοικονόμησης του μετην εφαρμογή της χρήσης του κομπόστ στη γεωργία. ü Επειδή έχειτην ευρύτερη δυνατή κοινωνική αποδοχή και συναίνεση. ü Επειδή είναι η πλέον φιλική προς στο περιβάλλον.
Γιατί λοιπόν Κοµποστοποίηση; ü Επειδή πρώτα συζητάς και εφαρμόζεις τις οικονομικότερες και καλύτερες επιλογές και μετά κοιτάς εάν υπάρχει ανάγκη για τις ακριβές και δύσκολες. ü Επειδή ήρθε η ώρανα την εφαρμόσουμε και στη δική μας κοινωνία. Επειδή αυτό που νομίζουμεσκουπίδι μπορεί να είναι λίπασμα!
Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων ν. Σίφνου Ευχαριστώ για την προσοχή σας! Είμαι στη διάθεσή σας για τις όποιες απορίες και ελπίζω στη συνεργασία σας για το υπόλοιπο του προγράμματος. Ας αποδείξουμε ότι υπάρχει καλύτερος και οικονομικότερος τρόπος να διαχειριστούμε τα «σκουπίδια» μας! Ό,τι δεν πάει χαμένο είναι κέρδος για το νησί μας!
Βιβλιογραφία- Αναφορές Βροντάνης Π., (2010), «Σύντομες Οδηγίες για την Ανακύκλωση Οικιακών Οργανικών Υλικών και την Παρασκευή Κομπόστ», www.anakyklosi.com Ρηγούτσος Γ., (2012), «Τεύχη Δημοπράτησης Προμήθειας Ειδών Κομποστοποίησης & Ανακύκλωσης», Τμήμα Προμηθειών Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου «Γιατί Κομποστοποίηση» Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ν. Σύρου ΕΠΤΑ-Σύμβουλοι Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων (2013), «Σχεδιασμός Συστήματος Μηχανικής Επεξεργασίας, Κομποστοποίησης, Ανακύκλωσης και Μεταφόρτωσης Αποβλήτων Δήμου Σίφνου», Δήμος Σίφνου http://www.e-pestcontrol.gr http://www.fytokomia.gr http://www.econews.gr