ΒΙΒΛΙΟ 3 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 70

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ 1-6 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟ 3 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 70 Οἱ γὰρ Κερκυραῖοι ἐστασίαζον, ἐπειδὴ ἦλθον αὐτοῖς οἱ (αἰχμάλωτοι) οἱ ἐκ τῶν ναυμαχιῶν περὶ Ἐπίδαμνον ἀφεθέντες ὑπὸ Κορινθίων, τῷ μεν λόγῳ διηγγυημένοι τοῖς προξένοις ὀκτακοσίων ταλάντων, ἔργῳ δὲ πεπεισμένοι προσποιῆσαι Κέρκυραν Κορινθίοις. Καὶ οὗτοι ἔπρασσον, μετιόντες ἕκαστον τῶν πολιτῶν, ὅπως ἀποστήσωσιν τὴν πόλιν Ἀθηναίων. Καὶ ἀφικομένης Ἀττικῆς τε και Κορινθίας νεὼς ἀγουςῶν πρέσβεις καὶ καταστάντων ἐς λόγους ἐψηφίσαντο Κερκυραῖοι εἶναι Ἀθηναίοις μὲν ξύμμαχοι κατὰ τὰ ξυγκείμενα, Πελοποννησίοις δὲ φίλοι ὥσπερ καὶ πρότερον. Καὶ οὗτοι οἱ ἄνδρες (Πειθίας γὰρ ἦν Οι Κερκυραίοι λοιπόν βρίσκονταν σε εμφύλια διαμάχη, από τότε που ήρθαν σ αυτούς οι (αιχμάλωτοι) που πιάστηκαν στις ναυμαχίες για την Επίδαμνο αφού ελευθερώθηκαν από τους Κορινθίους φαινομενικά γιατί είχαν γίνει εγγυητές οι πρόξενοί τους για οκτακόσια τάλαντα, στην πραγματικότητα όμως γιατί είχαν πεισθεί να φέρουν την Κέρκυρα με το μέρος των Κορινθίων. Και αυτοί ενεργούσαν συνωμοτικά, πλησιάζοντας τον κάθε πολίτη χωριστά, για να απομακρύνουν την πόλη από τους Αθηναίους. Και αφού έφτασε ένα αθηναϊκό και ένα κορινθιακό πλοίο που έφερναν πρέσβεις και αφού ήρθαν σε διαπραγματεύσεις αποφάσισαν οι Κερκυραίοι να είναι με τους Αθηναίους σύμμαχοι σύμφωνα με την ισχύουσα συνθήκη, και με τους Πελοποννησίους φίλοι όπως ακριβώς και πρωτύτερα. Και αυτοί οι άνδρες (γιατί κάποιος Πειθίας 147

ἐθελοπρόξενός τε τῶν Ἀθηναίων καὶ τοῦ δήμου προειστήκει) ὑπάγουσιν αὐτὸν ἐς δίκην, λέγοντες καταδουλοῦν τὴν Κέρκυραν Ἀθηναίοις. Ὁ δὲ ἀποφυγὼν ἀνθυπάγει τοὺς πέντε πλουσιωτάτους ἄνδρας αὐτῶν, φάσκων τέμνειν χάρακας ἐκ τοῦ τεμένους τοῦ τε Διὸς καὶ τοῦ Ἀλκίνου ζημία δὲ καθ ἑκάστην χάρακα ἐπέκειτο στατήρ. Ὀφλόντων δὲ αὐτῶν καὶ καθεζομένων πρὸς τὰ ἱερὰ ἱκετῶν διὰ πλῆθος τῆς ζημίας, ὅπως ἀποδῶσιν ταξάμενοι, ὁ Πειθίας (ἐτύγχανε γὰρ ὤν καὶ βουλῆς) πείθει (τοὺς Κερκυραίους) ὥστε χρήσασθαι τῷ νόμῳ. Οἱ δὲ ἐπειδή ἐξείργοντο τῷ τε νόμῳ, καὶ ἅμα ἐπυνθάνοντο τὸν Πειθίαν, ἕως ἔτι ἐστὶ βουλῆς, μέλλειν ἀναπείσειν τὸ πλῆθος νομίζειν τοὺς αὐτοὺς Ἀθηναίοις φίλους τε καὶ ἐχθρούς, ξυνίσταντό τε καὶ λαβόντες ἐγχειρίδια ἐσελθόντες ἐξαπιναίως ἐς τὴν βουλὴν ήταν με δική του πρωτοβουλία πρόξενος των Αθηναίων και αρχηγός του δημοκρατικού κόμματος) τον σύρουν στο δικαστήριο κατηγορώντας τον ότι προσπαθεί να υποδουλώσει την Κέρκυρα στους Αθηναίους. Αυτός όμως αφού αθωώθηκε αντιμηνύει τους πέντε πιο πλούσιους από αυτούς, υποστηρίζοντας ότι κόβουν τις φούρκες που στηρίζουν τα κλήματα από το ιερό έδαφος του Δία και του Αλκίνου και ως πρόστιμο για καθεμιά φούρκα είχε οριστεί ένας στατήρας. Και επειδή αυτοί καταδικάστηκαν να πληρώσουν πρόστιμο και κάθονταν στους ναούς ως ικέτες εξαιτίας της βαριάς χρηματικής ποινής, για να πληρώσουν το πρόστιμο ύστερα από συμφωνία για το ύψος του, ο Πειθίας (γιατί συνέβαινε να είναι και μέλος της βουλής) πείθει τους Κερκυραίους να εφαρμόσουν το νόμο. Αυτοί επειδή αποκλείονταν από το νόμο και συγχρόνως πληροφορούνταν ότι ο Πειθίας, όσο ακόμα είναι βουλευτής, σκόπευε να μεταπείσει το λαό να θεωρεί τους ίδιους με τους Αθηναίους φίλους και εχθρούς, επαναστάτησαν και αφού πήραν μαχαίρια και μπήκαν ξαφνικά στη βουλή 148

κτείνουσι τὸν τε Πειθίαν καὶ ἐς ἑξήκοντα ἄλλους τῶν τε βουλευτῶν καὶ ἰδιωτῶν οἱ δέ τινες ὀλίγοι τῆς αὐτῆς γνώμης τῷ Πειθίᾳ κατέφυγον ἐς τὴν Ἀττικὴν τριήρη παροῦσαν ἔτι. σκοτώνουν τον Πειθία και εξήντα περίπου άλλους βουλευτές και ιδιώτες κάποιοι όμως λίγοι στον αριθμό που ήταν ομοϊδεάτες με τον Πειθία κατέφυγαν στην αθηναϊκή τριήρη που παρέμενε ακόμα εκεί. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στο κεφάλαιο 70 περιγράφονται: Η εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα. Ο χρόνος έναρξης και οι υποκινητές της. Οι λόγοι απελευθέρωσης των αιχμαλώτων. Οι λόγοι που οι Κορίνθιοι επιζητούσαν την προσάρτηση της Κέρκυρας. Η συμπεριφορά και ο σκοπός των αιχμαλώτων. Η ανάμειξη των Αθηναίων και των Λακεδαιμονίων. Οι αποφάσεις των Κερκυραίων. Η κατηγορία και η δίκη κατά του Πειθία. Η αντιμήνυση του Πειθία και το αποτέλεσμά της. Η αντίδραση των καταδικασθέντων και το αίτημά τους. Το πραξικόπημά τους και η διαφυγή ελάχιστων δημοκρατικών. Η εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα. Ο χρόνος έναρξης και οι υποκινητές της. Το καλοκαίρι του 427 π.χ. ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος στην Κέρκυρα, ο οποίος κράτησε δύο χρόνια περίπου, μεταξύ των δημοκρατικών και των ολιγαρχικών. Υποκινητές του πολέμου υπήρξαν 250 επιφανείς Κερκυραίοι πολίτες, που είχαν αιχμαλωτιστεί από τους Κορινθίους στη ναυμαχία που έγινε στα Σύβοτα. Οι Κερκυραίοι αιχμάλωτοι ύστερα από πενταετή ομηρία αφέθηκαν ελεύθεροι (Οἱ γὰρ Κερκυραῖοι ἐστασίαζον, ἐπειδὴ οἱ αἰχμάλωτοι ἦλθον αὐτοῖς οἱ ἐκ τῶν περὶ Ἐπίδαμνον ναυμαχιῶν ὑπὸ Κορινθίων ἀφεθέντες). 149

Οι λόγοι απελευθέρωσης των αιχμαλώτων. Ο ιστορικός διακρίνει και απορρίπτει τα φαινομενικά αίτια της απελευθέρωσής των αιχμαλώτων - έδωσαν γι αυτούς οι Κορίνθιοι πρόξενοι εγγύηση 800 ταλάντων - από τα πραγματικά τα οποία και αποδέχεται - υποσχέθηκαν οι αιχμάλωτοι ότι θα προσαρτήσουν την Κέρκυρα στην Κόρινθο απομακρύνοντας την από την επιρροή των Αθηναίων (τῷ μὲν λόγῳ ὀκτακοσίων ταλάντων τοῖς προξένοις διηγγυημένοι, ἔργῳ δὲ πεπεισμένοι Κορινθίοις Κέρκυραν προσποιῆσαι). Οι λόγοι που οι Κορίνθιοι επιζητούσαν την προσάρτηση της Κέρκυρας. α. Η Κέρκυρα εξαιτίας της γεωγραφική της θέση ασκούσε έλεγχο στο Ιόνιο και στο εμπόριο προς τη Μεγάλη Ελλάδα. Τα ίδια συμφέροντα είχε στον ίδιο χώρο και η Κόρινθος, και γι αυτό ο ανταγωνισμός τους ήταν οξύς. β. Το νησί διέθετε ισχυρές ναυτικές δυνάμεις, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους Κορινθίους κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. γ. ΟΙ Κερκυραίοι είχαν ήδη συνάψει με τους Αθηναίους (433 π.χ.) επιμαχία (= αμυντικό σύμφωνο για αμοιβαία βοήθεια), που είχε την προοπτική να εξελιχθεί σε συμμαχία (αμυντική και επιθετική). Το γεγονός αυτό ισχυροποιούσε τον αθηναϊκό συνασπισμό απέναντι στον πελοποννησιακό. δ. Στην Κέρκυρα τα τελευταία χρόνια είχαν επικρατήσει οι δημοκρατικοί. Την πολιτική αυτή κατάσταση επιθυμούσε να αλλάξει η ολιγαρχική Κόρινθος. Η συμπεριφορά και ο σκοπός των αιχμαλώτων. Οι Κερκυραίοι αιχμάλωτοι άρχισαν αμέσως τη συνωμοτική τους δράση. Πλησίαζαν τον κάθε πολίτη χωριστά και προσπαθούσαν να τον πείσουν ότι συμφέρον ήταν να διαλύσουν την επιμαχία με τους Αθηναίους. Έτσι γίνονται κήρυκες της ουδετερότητας, τακτικής που η πόλη τους ακολούθησε στο παρελθόν. Το γεγονός αυτό ευνοεί την Κόρινθο, γιατί καθιστά ευκολότερη την προσάρτηση του νησιού στην πελοποννησιακή συμμαχία (Καὶ ἔπρασσον οὗτοι, ἕκαστον τῶν πολιτῶν μετιόντες, ὅπως ἀποστήσωσιν Ἀθηναίων τὴν πόλιν). Η ανάμειξη των Αθηναίων και των Λακεδαιμονίων Τον ίδιο καιρό κατέφθασαν στην Κέρκυρα Αθηναίοι και Κορίνθιοι πρέσβεις. Οι Αθηναίοι πρέσβεις ήρθαν, γιατί: α. πληροφορήθηκαν τη συνωμοτική δραστηριότητα των ολιγαρχικών, ανησύχησαν και 150

φοβήθηκαν για τις εξελίξεις β. ήθελαν να ενισχύσουν τους δημοκρατικούς γ. επιδίωκαν να μετατρέψουν την επιμαχία σε συμμαχία και να προσαρτήσουν την Κέρκυρα στον αθηναϊκό συνασπισμό. Οι Κορίνθιοι πρέσβεις ήρθαν, γιατί: α. ήθελαν να παρακολουθήσουν από κοντά τη δράση των απελευθερωμένων αντρών και να βεβαιωθούν ότι εκπλήρωσαν την υπόσχεσή τους β. επιδίωκαν να τονώσουν το φρόνημα των ολιγαρχικών του νησιού γ. απέβλεπαν στην εγκαθίδρυση ολιγαρχικού καθεστώτος στο νησί, στη διάλυση της επιμαχίας της Κέρκυρας με τους Αθηναίους και στην προσάρτησή της στον πελοποννησιακό συνασπισμό, (Καὶ ἀφικομένης Ἀττικῆς τε νεὼς καὶ Κορινθίας πρέσβεις ἀγουσῶν) Οι αποφάσεις των Κερκυραίων Οι Κερκυραίοι περιήλθαν σε σύγχυση και σε πολιτικό αδιέξοδο με την ταυτόχρονη άφιξη των πρέσβεων. Ύστερα από διαπραγματεύσεις μαζί τους (καὶ ἐς λόγους καταστάντων) η εκκλησία του δήμου τους αποφάσισε: α. Να ανανεώσουν οι Κερκυραίοι την επιμαχία με τους Αθηναίους σύμφωνα με την ισχύουσα συνθήκη του 433 π.χ. (ἐψηφίσαντο Κερκυραῖοι Ἀθηναίοις μὲν ξύμμαχοι εἶναι κατὰ τὰ ξυγκείμενα). β. Να είναι φίλοι με τους Πελοποννησίους όπως και προηγουμένως (ἐψηφίσαντο εἶναι Πελοποννησίοις φίλοι ὥσπερ καὶ πρότερον). Το ψήφισμα αυτό είναι το πρώτο αποτέλεσμα της δράσης των απελευθερωμένων ολιγαρχικών και εκφράζει την επιθυμία των Κερκυραίων να τηρήσουν ουδέτερη πολιτική στάση στις σχέσεις τους με τους Αθηναίους και Πελοποννησίους. Πρόκειται για μια ορθή πολιτική απόφαση και ευφυή διπλωματική κίνηση, που φαίνεται ότι εκτονώνει την κρίση. Είναι όμως καταδικασμένη σε αποτυχία. Η συμφιλίωση είναι προσωρινή και εύθραυστη για πολλούς λόγους: α. Τα πολιτικά πάθη ήταν οξυμένα και η κατάσταση έκρυθμη. β. Διακυβεύονταν μεγάλα οικονομικά και στρατιωτικά συμφέροντα στο νησί από την επικράτηση της μιας ή της άλλης πολιτικής παράταξης. γ. Το ψήφισμα αυτό δεν ικανοποιούσε τους Αθηναίους, αφού απλώς ανανέωνε την επιμαχία τους με την Κέρκυρα. Άλλωστε η ουδετερότητα ευνοούσε τους Κορίνθιους, συνεπώς και τη Σπάρτη, 151

που ωστόσο ήθελαν περισσότερα. Η κατηγορία και η δίκη κατά του Πειθία. Το ψήφισμα των Κερκυραίων για ουδετερότητα ήταν καταδικασμένο σε αποτυχία και μόνο προσωρινή συμφιλίωση έφερε. Έτσι οι απελευθερωμένοι ολιγαρχικοί έσυραν στο δικαστήριο τον Πειθία, εθελοπρόξενο των Αθηναίων και αρχηγό της δημοκρατικής παράταξης (ἦν γὰρ Πειθίας ἐθελοπρόξενός τε τῶν Ἀθηναίων καὶ τοῦ δήμου προειστήκει). Τον κατηγορούσαν για προδοσία, αφού κατά την κρίση τους προσπαθούσε να υποδουλώσει την πόλη στους Αθηναίους (Καὶ ὑπάγουσιν αὐτὸν οὗτοι οἱ ἄνδρες ἐς δίκην, λέγοντες Ἀθηναίοις τὴν Κέρκυραν καταδουλοῦν). Η παραπομπή του σε δίκη έχει πολιτική σκοπιμότητα και μαρτυρεί το βαθμό όξυνσης των παθών και το μένος της πολιτικής αντιπαράθεσης, καταστάσεις που οδήγησαν στην εμφύλια διαμάχη. Οι ολιγαρχικοί επιδίωκαν με την ενέργειά τους αυτή να πλήξουν το κύρος του Πειθία και, σε περίπτωση καταδίκης του, να αποδυναμώσουν τους ακέφαλους πια δημοκρατικούς, ενώ οι ίδιοι θα ισχυροποιούνταν στην εξουσία. Όμως ο Πειθίας αθωώθηκε (ὁ δὲ ἀποφυγών), γεγονός που μαρτυρεί ότι ο εκδημοκρατισμός στην Κέρκυρα βρισκόταν σε καλό δρόμο. Τα συλλογικά όργανα δε συγκροτούνταν μόνο από ολιγαρχικούς ούτε δεσμεύονταν πια από τη βούληση των ευγενών και των πλουσίων. Εξάλλου καταγγελίες με πολιτικό περιεχόμενο ήταν δύσκολο να στοιχειοθετηθούν, σε περίοδο μάλιστα οξύτατης πολιτικής σύγκρουσης και ενώ οι πολιτικοί αντίπαλοι ήταν σχεδόν ισοδύναμοι. Η αντιμήνυση του Πειθία και το αποτέλεσμά της. Ο Πειθίας μετά την αθώωσή του κατήγγειλε και αυτός με τη σειρά του πέντε από τους πιο πλούσιους ολιγαρχικούς αντιπάλους του (ἀνθυπάγει αὐτῶν τοὺς πλουσιωτάτους πέντε ἄνδρας). Τους κατηγορούσε ότι έκοβαν συστηματικά τις φούρκες, που στήριζαν τα κλήματα του τεμένους του Δία και του Αλκίνου, παρά τη ρητή απαγόρευση του νόμου και τις βαρύτατες κυρώσεις για τους ενόχους (φάσκων τέμνειν χάρακας ἐκ τοῦ τε Διὸς τοῦ τεμένους καὶ τοῦ Ἀλκίνου). Η κατηγορία αυτή είχε θρησκευτικό και κοινωνικό χαρακτήρα, αφού παρουσίαζε τους δράστες επιρρεπείς σε παράνομο πλουτισμό και ιερόσυλους. Γι αυτό και βρήκε ευρύτερη λαϊκή αποδοχή. Φαινομενικά λοιπόν τα κίνητρά του ήταν ηθικά, αφού παρουσιαζόταν ως προστάτης του ιερού άλσους του Δία και του Αλκίνου, και ως υπέρμαχος της ηθικής τάξης. Ουσιαστικά όμως αυτά ήταν πολιτικά, όπως άλλωστε δείχνει το μεγάλο ύψος του προστίμου και ο τρόπος της 152

καταβολής του. Ο Πειθίας κινήθηκε από μικροψυχία, μισαλλοδοξία και εκδικητική μανία. Όμως τα πάθη αυτά δεν ταιριάζουν σε ένα δημόσιο άντρα και μάλιστα αρχηγό της δημοκρατικής παράταξης. Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα της ανεκτικότητας, της επιείκειας, της συγγνώμης, του σεβασμού προς τον αντίπαλο, και του ανθρωπισμού. Άλλωστε ο ίδιος με την αθώωσή του είχε αποκατασταθεί ηθικά. Επιπλέον αυτή η συμπεριφορά του δεν εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της πόλης, αφού υποδαύλιζε την ένταση, προοιώνιζε την αντίδραση των ολιγαρχικών και ωθούσε σε εμφύλια διαμάχη. Οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και καταδικάστηκαν να πληρώσουν βαρύτατο πρόστιμο (ζημία δὲ καθ ἑκάστην χάρακα ἐπέκειτο στατήρ). Η καταδίκη τους οφειλόταν στους εξής λόγους: α. Ήταν ένοχοι κλοπής. Έκοβαν τις φούρκες για να τις εμπορευτούν ή για να τις χρησιμοποιήσουν στα δικά τους κτήματα. Ίσως πάλι επιδίωκαν να σφετεριστούν τα ιερά κτήματα. β. Η κατηγορία αυτή ήταν εύκολο σχετικά να αποδειχτεί, αφού θα υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία. γ. Ο Πειθίας μετά την αθώωσή του έγινε πιο ισχυρός και θα μπορούσε να εκβιάσει την καταδικαστική απόφαση. Η αντίδραση των καταδικασθέντων και το αίτημά τους Οι πέντε ολιγαρχικοί δεν αρνήθηκαν να πληρώσουν το πρόστιμο, γεγονός που επίσης μαρτυρεί την ενοχή τους. Επειδή όμως ήταν δυσβάσταχτο, κατέφυγαν ως ικέτες στα ιερά και ζήτησαν να μην πληρώσουν ολόκληρη τη χρηματική ποινή, όπως όριζε ο νόμος, αλλά με δόσεις σε τακτά διαστήματα από τα έσοδα που θα έπαιρναν στο μεταξύ από τα κτήματά τους. Όμως ο Πειθίας, που ήταν και βουλευτής, έπεισε τους Κερκυραίους να εφαρμόσουν το νόμο απορρίπτοντας το αίτημα των ολιγαρχικών (Ὀφλόντων δὲ αὐτῶν καὶ πρὸς τὰ ἱερὰ ἱκετῶν καθεζομένων διὰ πλῆθος τῆς ζημίας, ὅπως ταξάμενοι ἀποδῶσιν, ὁ Πειθίας (ἐτύγχανε γὰρ καὶ βουλῆς ὤν) πείθει ὥστε τῷ νόμῳ χρήσασθαι). Το πραξικόπημά των ολιγαρχικών και η διαφυγή ελάχιστων δημοκρατικών. Τότε και αυτοί βρέθηκαν σε μεγάλο αδιέξοδο. Μάλιστα εκτίμησαν ότι ο Πειθίας θα μετέπειθε τους Κερκυραίους να ακυρώσουν το ψήφισμα της ουδετερότητας που ευνοούσε τους Πελοποννησίους και να εντάξουν την πόλη τους στην αθηναϊκή συμμαχία (Οἱ δ ἐπειδὴ τῷ τε 153

νόμῳ ἐξείργοντο καὶ ἅμα ἐπυνθάνοντο τὸν Πειθίαν, ἕως ἔτι βουλῆς ἐστί, μέλλειν τὸ πλῆθος ἀναπείσειν τοὺς αὐτοὺς Ἀθηναίοις φίλους τε καὶ ἐχθροὺς νομίζειν). Γι αυτούς λοιπόν τους δύο λόγους κατέφυγαν στη βία και έδρασαν συνωμοτικά. Οπλίστηκαν με εγχειρίδια, μπήκαν ξαφνικά στη βουλή και σκότωσαν τον Πειθία και άλλους 60 περίπου βουλευτές και πολίτες της δημοκρατικής παράταξης (ξυνίσταντό τε καὶ λαβόντες ἐγχειρίδια ἐξαπιναίως ἐς τὴν βουλὴν ἐσελθόντες τόν τε Πειθίαν κτείνουσι καὶ ἄλλους τῶν τε βουλευτῶν καὶ ἰδιωτῶν ἐς ἑξήκοντα). Λίγοι μόνο ομοϊδεάτες του Πειθία γλίτωσαν καταφεύγοντας στην αθηναϊκή τριήρη (οἱ δέ τινες τῆς αὐτῆς γνώμης τῷ Πειθίᾳ ὀλίγοι ἐς τὴν Ἀττικὴν τριήρη κατέφυγον ἔτι παροῦσαν). Οι Αθηναίοι πρέσβεις παρέμεναν στην Κέρκυρα για τους εξής λόγους: α) Ανησυχούσαν για τις πολιτικές εξελίξεις στο νησί, αφού το ψήφισμα των Κερκυραίων για ουδετερότητα δεν ευνοούσε την Αθήνα. β) Επιτηρούσαν την αντίδραση των ολιγαρχικών που ήθελαν κάτι περισσότερο από την ουδετερότητα, αφού επιδίωκαν την προσάρτηση της πόλης στην Κόρινθο. γ) Επιδίωκαν να τονώσουν το φρόνημα των δημοκρατικών μετά το πραξικόπημα των ολιγαρχικών. δ) Ήθελαν να έχουν άμεση αντίληψη της όλης κατάστασης, ώστε με το κύρος της πόλης τους να επέμβουν ως ρυθμιστές και να ενημερώσουν την πατρίδα τους για τα γεγονότα. Τα αίτια του πραξικοπήματος Τα αίτια του πραξικοπήματος των ολιγαρχικών (οικονομικά και κυρίως πολιτικά) ήταν τα εξής: - το υπέρογκο χρηματικό πρόστιμο που επιβλήθηκε στους ενόχους ύστερα από την καταδίκη τους. - η επιμονή του Πειθία να εφαρμοστεί ο νόμος που καθόριζε την εφάπαξ καταβολή του ποσού, γεγονός που απέρριπτε το αίτημά τους για διακανονισμό και εξόφληση του προστίμου με δόσεις. - οι εκτιμήσεις τους ότι ο Πειθίας, με την πολιτική δύναμη που διέθετε και το ενισχυμένο του πλέον κύρος μετά την αθώωσή του, θα μετέπειθε τους Κερκυραίους να ακυρώσουν το ψήφισμα της ουδετερότητας που ευνοούσε τους Πελοποννησίους και να εντάξουν την πόλη τους στην αθηναϊκή συμμαχία. Το πολιτικό κλίμα που διαμορφώθηκε στην Κέρκυρα μετά τη δολοφονία του Πειθία και των άλλων δημοκρατικών. Μετά τη δολοφονία του Πειθία και άλλων δημοκρατικών βουλευτών και πολιτών, οι ολιγαρχικοί πήραν την εξουσία στα χέρια τους και επικράτησε κλίμα σύγχυσης, ανασφάλειας και φόβου 154

στους δημοκρατικούς. Επιβλήθηκε καθεστώς αυθαιρεσίας και τρομοκρατίας. Οι δημοκρατικοί θεσμοί υπολειτουργούσαν και απλώς επικύρωναν τις προτάσεις των πραξικοπηματιών. Άλλαξε η εξωτερική πολιτική προς όφελος της Σπάρτης, αλλά οι δημοκρατικοί οργανώθηκαν και αντέδρασαν. Όλα προμήνυαν σφοδρή αντιπαράθεση και την έκρηξη του εμφύλιου πολέμου. Η αντίθεση λόγω εργω στο έργο του Θουκυδίδη. Ο Θουκυδίδης συχνά χρησιμοποιεί στο έργο του την αντίθεση «λόγῳ ἔργῳ», που αποτελεί τη βάση της πολιτικής του σκέψης. Με το «λόγω» αναφέρεται στη φαινομενική αλήθεια των πραγμάτων, στις αφορμές. Αντίθετα με το «ἔργῳ» δηλώνει τα πραγματικά αίτια των γεγονότων. Έτσι και στο κεφάλαιο αυτό, με το «λόγω» εκφράζει το φαινομενικό αίτιο της απελευθέρωσης των 250 Κερκυραίων αιχμαλώτων από τους Κορίνθιους. Εγγυήθηκαν για την απελευθέρωσή τους οι πρόξενοι της Κορίνθου με το ποσό των 800 ταλάντων. Αντίθετα με το «ἔργῳ» προβάλλει το πραγματικό αίτιο του επαναπατρισμού τους και του εμφύλιου πολέμου στην Κέρκυρα. Οι Κορίνθιοι ήθελαν να αποτρέψουν την ένταξη της Κέρκυρας στην αθηναϊκή συμμαχία και να την προσαρτήσουν με το μέρος τους, άρα στον πελοποννησιακό συνασπισμό. Ο ιστορικός λοιπόν, καθώς είναι κριτικός νους και ρεαλιστής, επισημαίνει και διαχωρίζει τις αφορμές από τα αίτια του εμφύλιου πολέμου στην Κέρκυρα, εισχωρεί στο βάθος και την ουσία των γεγονότων και προβάλλει την αλήθεια. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ Ι. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Ερωτήσεις ελεύθερης ανάπτυξης 1. Πότε ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στην Κέρκυρα και ποιο γεγονός σήμανε την έναρξή του; 2. Ποιοι ήταν οι αιχμάλωτοι των Κορινθίων; 3. Ποιος ήταν ο φαινομενικός και ποιος ο ουσιαστικός λόγος της απελευθέρωσης των αιχμαλώτων από τους Κορινθίους; 155

4. Γιατί οι Κορίνθιοι επιζητούσαν την προσάρτηση της Κέρκυρας; 5. Ποια ήταν η συμπεριφορά των αιχμαλώτων όταν επέστρεψαν στην Κέρκυρα; 6. Γιατί κατέφθασαν στην Κέρκυρα Αθηναίοι και Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις; 7. Ποια απόφαση πήραν οι Κερκυραίοι και ποια η σημασία της; Υπήρχε πιθανότητα να επιτύχει; 8. Ποιες ήταν οι σχέσεις του Πειθία με τους Αθηναίους; 9. Τι γνωρίζετε για το θεσμό της προξενίας στους αρχαίους Έλληνες; Ποιες ομοιότητες και διαφορές έχει με το σημερινό αντίστοιχό του; 10. Με ποια κατηγορία παρέπεμψαν οι ολιγαρχικοί τον Πειθία σε δίκη και τι επιδίωκαν με αυτή; 11. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της δίκης του Πειθία και πώς το ερμηνεύετε; 12. Ποιους κατήγγειλε με τη σειρά του ο Πειθίας και σε ποιες κατηγορίες στήριξε την αντιμήνυσή του; Ποια κίνητρα τον ώθησαν σε αυτή την ενέργεια; 13. Που οφείλεται η καταδίκη των πέντε πλούσιων ολιγαρχικών; 14. Τι γνωρίζετε για το θεσμό της ικεσίας στους αρχαίους Έλληνες; 15. Ποιοι λόγοι οδήγησαν τους ολιγαρχικούς στη διάπραξη του πραξικοπήματος; 16. Πώς γλίτωσαν κάποιοι ομοϊδεάτες του Πειθία; 17. Να χαρακτηρίσετε τον Πειθία και τους ολιγαρχικούς από τις ενέργειές τους. 18. Η παραπομπή σε δίκη εις βάρος του Πειθία και των ολιγαρχικών ποια κοινωνική και πολιτική κατάσταση υποδηλώνει και τι προοιωνίζει; 19. Σε ποιες φάσεις διακρίνεται η δράση των αιχμαλώτων ολιγαρχικών και τι περιλαμβάνει η καθεμιά τους; 20. Να βρείτε τη νομοτέλεια (= τη σχέση αιτίου / αποτελέσματος) των γεγονότων. ΙΙ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ 1. Να κλίνετε σε ενικό και πληθυντικό αριθμό τα παρακάτω ουσιαστικά: αἰχμάλωτοι, ναυμαχιῶν, ταλάντων, προξένοις, πολιτῶν, πόλιν, νεώς, πρέσβεις, δήμου, ἄνδρες, χάρακας, τεμένους, στατήρ, ἱκετῶν, πλῆθος, ἐγχειρίδια 2. Να γίνει χρονική αντικατάσταση στα παρακάτω ρήματα: ἦλθον, πεπεισμένοι, προσποιῆσαι, ἔπρασσον, ἀφικομένης, ἀγουσῶν, ἐψηφίσαντο, εἶναι, ὑπάγουσιν, λέγοντες, καταδουλοῦν, ἀποφυγών, τέμνειν, ὀφλόντων, ταξάμενοι, ἐτύγχανε, πείθει, χρήσασθαι, ἐπυνθάνοντο, νομίζειν, λαβόντες, κτείνουσι 156

3. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στα παρακάτω ρήματα: ἦλθον, ἐψηφίσαντο, ὑπάγουσιν, πείθει, ἐστί, κτείνουσι, κατέφυγον 4. πεπεισμένοι, ἀφικομένης = Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο γ πληθυντικό πρόσωπο του παρακειμένου της μέσης φωνής - ἀγουσῶν = Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο β ενικό πρόσωπο του αορίστου β της ενεργητικής και μέσης φωνής - καταδουλοῦν = Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο γ ενικό πρόσωπο του ενεστώτα της ενεργητικής και μέσης φωνής - τέμνειν, ὀφλόντων, πείθει, ἐπυνθάνοντο = Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο β ενικό, γ ενικό, β πληθυντικό και γ πληθυντικό πρόσωπο αντίστοιχα του αορίστου β στη φωνή που βρίσκονται 5. Να γράψετε τα παραθετικά των επιθέτων και επιρρημάτων: φίλοι, πλουσιωτάτους, ἐχθρούς, ὀλίγοι 6. Να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός των παραπάνω επιθέτων στο αρσενικό γένος και στους δύο αριθμούς 7. Να κλιθούν οι αντωνυμίες στο γένος που βρίσκονται και στους δύο αριθμούς: αὐτοῖς, οὗτοι, ἕκαστον, τινες ΙΙΙ. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να γράψετε ομόρριζα στα νέα ελληνικά των παρακάτω λέξεων: ἐστασίαζον, ἦλθον, ἀφεθέντες, διηγγυημένοι, πεπεισμένοι, προσποιῆσαι, ἔπρασσον, ἀποστήσωσιν, ἀφικομένης, ἀγουσῶν, ἐψηφίσαντο, λέγοντες, καταδουλοῦν 2. Να βρείτε τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω: φυγάς, αγωγός, τομή, εξόφληση, τάγμα, απόδοση, καλότυχος, πεποίθηση, ευχρηστος, σύλληψη, πατροκτόνος 3. Να γράψετε συνώνυμα στα αρχαία ελληνικά για τις παρακάτω λέξεις: ὀφλόντων, τέμνειν, χρήσασθαι, ἐπυνθάνοντο, νομίζειν, λαβόντες, κτείνουσι 157