Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη της εκπαιδευτικής και επικοινωνιακής του διάστασης. Προσεγγίζονται διαφορετικά είδη μουσείων με βάση τις μουσειολογικές και εκπαιδευτικές αντιλήψεις που οδηγούν στον σύγχρονη πολύπλευρη λειτουργία του ως χώρου εμπειρίας και δημιουργίας που συνδέει τη μάθηση με την ψυχαγωγία. Αναλύεται το θεωρητικό υπόβαθρο της μουσειακής εκπαίδευσης εστιάζοντας στις εκπαιδευτικές θεωρίες γνώσης, μάθησης και επικοινωνίας και στη μουσειοπαιδαγωγική στοχοθεσία. Έμφαση δίνεται στη σημασία των σχέσεων μουσείου- σχολείου, οι δραστηριότητες που απευθύνονται στον ελεύθερο χρόνο του κοινού (π.χ. οικογένειες, παιδιά κ.ά.) καθώς και οι στρατηγικές προσέγγισης ομάδων κοινού που δεν έχουν πρόσβαση στο πολιτιστικό αγαθό. Τέλος, εξετάζονται τα διαφορετικά είδη μουσειοπαιδαγωγικών δραστηριοτήτων και μεθόδων προσέγγισης που εφαρμόζονται για την υποστήριξη της εμπειρίας του επισκέπτη μέσα στο μουσείο καθώς και τα διδακτικά μέσα που αναπτύσσονται, όπως το εκπαιδευτικό, υλικό, οι μουσειοσκευές, οι εκπαιδευτικές εκθέσεις και οι εφαρμογές νέων τεχνολογιών. Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν τον κόσμο των μουσείων και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους ως χώρων μη τυπικής εκπαίδευσης να προσεγγίσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μουσειακής μάθησης και εμπειρίας να εξοικειωθούν με τις μεθόδους και τα μέσα της μουσειοπαιδαγωγικής πράξης να γνωρίσουν τις ιδιαιτερότητες διαφορετικών ομάδων κοινού και των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε αυτές να αποκτήσουν μια συνολική εικόνα στα επιμέρους στοιχεία που διαμορφώνουν το σύγχρονο πρόσωπο της μουσειοπαιδαγωγικής. Αξιολόγηση: Η αξιολόγηση του μαθήματος περιλαμβάνει (α) γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου και (β) εκπόνηση εργαστηριακών ασκήσεων που αφορούν κριτική προσέγγιση της εκπαιδευτικής διάστασης μουσειακών χώρων με επιτόπια και βιβλιογραφική έρευνα. Διδακτική Μεθοδολογία: Διαλέξεις, παρουσιάσεις και συζήτηση ασκήσεων από φοιτητές/τριες, συζήτηση θεωρητικών ζητημάτων με βάση βιβλιογραφία, εκπαιδευτικές επισκέψεις- επεξεργασία μουσειακών χώρων. Άσκηση Αναφορά επίσκεψης σε μουσείο (περίπου 700 λέξεις) Θα περιλαμβάνει:
Α. Επίσκεψη σε μουσείο και περιγραφή της εμπειρία σας (μοντέλο διαδραστικής μουσειακής εμπειρίας) Β. Καταγραφή και σχολιασμός της εκπαιδευτικής του πολιτικής (παρατηρήσεις και προτάσεις). Διάγραμμα περιεχομένων του μαθήματος 1ο Μάθημα Μουσεία και Εκπαίδευση Στη ενότητα αυτή πραγματοποιείται μια εισαγωγή στην έννοια του σύγχρονου μουσείου και στη σημασία της εκπαιδευτικής και μορφωτικής του λειτουργίας. 2ο Μάθημα Από το μουσείο-ναός στο μουσείο-χώρο μάθησης εμπειρίας και δημιουργίας Η εξερεύνηση του κόσμου των μουσείων συνεχίζεται στην ενότητα αυτή με έμφαση στις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και την ανάπτυξη της εκπαιδευτικής και επικοινωνιακής του διάστασης. Στόχος είναι η κατανόηση των διαφορετικών στοιχείων που οδήγησαν στη σύγχρονη πολύπλευρη λειτουργία του ως χώρου εμπειρίας και δημιουργίας που συνδέει τη μάθηση με την ψυχαγωγία. 3ο Μάθημα Εκπαιδευτική Επίσκεψη Μουσείο Τσαλαπάτα 4ο Μάθημα Ο κόσμος των μουσείων Μέσα από πληθώρα παραδειγμάτων μουσείων από όλο τον κόσμο, διαφορετικών κατηγοριών, εκθεσιακών και ερμηνευτικών πρακτικών, επιχειρείται μια εισαγωγή και εξοικείωση με το πολύμορφο σύγχρονο μουσειακό τοπίο και τις μουσειολογικές και εκπαιδευτικές αντιλήψεις.
5η Μάθημα Μουσείο και κοινό Με κεντρικό άξονα την αναγνώριση των διαφορετικών ομάδων κοινού προσεγγίζεται η έννοια της μουσειακής επικοινωνίας που περιλαμβάνει ένα πλήθος διαφορετικών εργαλείων, ρυθμίσεων και εφαρμογών που συνδέονται άμεσα με την εκπαιδευτική διάσταση του μουσείου. Εξετάζεται η μουσειακή επικοινωνία που ξεκινάει από έξω από το μουσείο για να οδηγήσει σταδιακά τον εν δυνάμει επισκέπτη μέσα στις μουσειακές αίθουσες και σε μορφές άμεσης επικοινωνίας με το προσωπικό του μουσείου αλλά και μεταξύ των επισκεπτών. Επιπλέον, αναλύεται η σημασία των ερευνών κοινού και αξιολογήσεων ως συστατικά στοιχεία της εκπαιδευτικής πολιτικής των μουσείων. 6ο Μάθημα Εκπαιδευτικές θεωρίες και μουσειακή μάθηση Στην ενότητα αυτή θα συζητηθεί το θεωρητικό υπόβαθρο της μάθησης στο μουσείο με βάση τις εκπαιδευτικές θεωρίες γνώσης και μάθησης αλλά και θεωρίες επικοινωνίας που καθορίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών διαδικασιών σε μουσειακούς χώρους. Θεωρίες επικοινωνίας, όπως το πολιτιστικό μοντέλο επικοινωνίας και μάθησης, όπως η κονστρουκτιβιστική προσέγγιση αλλά και η σημασία του μοντέλου της διαδραστικής μουσειακής εμπειρίας, εξετάζονται με στόχο να αποσαφηνίσουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της μουσειακής μάθησης. 7ο Μάθημα Δραστηριότητες και μέθοδοι της μουσειακής εκπαίδευσης Σε αυτήν την ενότητα θα παρουσιαστούν οι διαφορετικές δραστηριότητες άμεσης επικοινωνίας, όπως τα εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες, και θα αναλυθούν οι μουσειοπαιδαγωγικές μέθοδοι που ακολουθούνται σε αυτές, όπως η μαιευτική, η εξερεύνηση, η αφήγηση, η δραματοποίηση κ.ά. 8ο Μάθημα Προσεγγίζοντας διαφορετικές ομάδες κοινού: παιδιά, οικογένειες, τοπικές κοινότητες Η ενότητα αυτή είναι αφιερωμένη στις προσπάθειες του σύγχρονου μουσείου για τη διαμόρφωση σχέσεων με διαφορετικές ομάδες κοινού που δεν ανήκουν απαραίτητα στους επισκέπτες τους. Εξετάζονται τα προγράμματα «προσέγγισης», τα οποία εμπλουτίζουν τη μουσειοπαιδαγωγική με διαπολιτισμικές διαστάσεις και επιδιώκουν να ενδυναμώσουν στενές σχέσεις του μουσείου με τοπικές κοινότητες. Επιπλέον, αναλύονται οι δραστηριότητες ελευθέρου χρόνου, κυρίως για παιδιά και οικογένειες, οι οποίες αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία στη σύγχρονη εκπαιδευτική πολιτική. 9ο Μάθημα Επίσκεψη στο Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου 10ο Μάθημα Μουσειοσκευές και εκπαιδευτικό υλικό Η ενότητα αυτή εξετάζει τις μουσειοσκευές και τις διαφορετικές μορφές έντυπου εκπαιδευτικού υλικού που παρέχουν τα μουσεία και φορείς πολιτισμού
για τους εκπαιδευτικούς. Στόχος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές/τριες μια συνολική εικόνα των δυνατοτήτων τους για εκπαιδευτική αξιοποίηση στο χώρο του σχολείου. 11ο Μάθημα Μουσειακή εκπαίδευση και ψηφιακές τεχνολογίες Τα ψηφιακά μέσα αποτελούν σήμερα αναπόσπαστο τμήμα διαφορετικών μουσειακών λειτουργιών. Στην ενότητα αυτή εξετάζονται τα διαφορετικά είδη ψηφιακών μέσων που εντάσσονται στα μουσειακά ερμηνευτικά συστήματα και ειδικές εφαρμογές για εκπαιδευτική χρήση μέσα στους εκθεσιακούς χώρους, ψηφιακό υλικό διανομής, εκπαιδευτικό υλικό καθώς και διαδικτυακές πολυμεσικές εφαρμογές για εκπαιδευτική χρήση. 12ο Μάθημα Μουσείο και εκπαίδευση: το ελληνικό παράδειγμα Η διάλεξη συνοψίζει την μουσειοπαιδαγωγική εμπειρία στην Ελλάδα δίνοντας τα βασικά της χαρακτηριστικά, αναδεικνύοντας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ελληνικής μουσειοπαιδαγωγικής, εντοπίζοντας προβλήματα και συζητώντας τις προοπτικές της. Αναλύονται συγκεκριμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών εφαρμογών και προσεγγίζεται η εκπαιδευτική πολιτική μεμονωμένων μουσείων και πολιτιστικών φορέων. 13ο Μάθημα Παρουσίαση εργασιών