ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗΣ 1
1 ΓΕΝΙΚΑ Η παρούσα Τεχνική Έκθεση αφορά στην Αρχιτεκτονική Προμελέτη σχεδιασμού ενός πρότυπου βρεφονηπιακού σταθμού που τον χαρακτηρίζει η αισθητική και η λειτουργικότητα. Τα κύρια χαρακτηριστικά της μελέτης είναι: Η δημιουργία καινοτόμου περιβάλλοντος μάθησης Ο διάλογος εσωτερικού και εξωτερικού χώρου Η εφαρμογή βασικών αρχών του Βιοκλιματικού σχεδιασμού με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας κατά τη λειτουργία του 2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ 2.1 Περιοχή επέμβασης Στοιχεία οικοπέδου Εικόνα 1 Θέση του προς ανέγερση κτιρίου (φωτογραφία από GOOGLEEARTH). Το οικόπεδο στο οποίο θα ανεγερθεί ο Βρεφονηπιακός Σταθμός βρίσκεται στο Ο.Τ.800 της 2 ης Δημοτικής Κοινότητας του Δήμου Περιστερίου, επί των οδών Ποτιδαίας, Λυκοσούρας, Πτολεμαϊδος και Αβδήρων και έχει επιφάνεια 612,62τ.μ. (εικόνα 1). 2
Το οικόπεδο είναι χαρακτηρισμένο ως «Χώρος Βρεφονηπιακού Σταθμού - Πολλαπλών Χρήσεων - Πνευματικό Κέντρο» και σύμφωνα με το Εθνικό Κτηματολόγιο Α.Ε., φέρει κωδικό ΚΑΕΚ: 051206406006-051206406008 (Αρ. Συμβ. 35854/90) και ΚΑΕΚ : 051206406007 (Αρ. Συμβ. 35855/90). Οι όροι δόμησης που ισχύουν καθορίζονται από το Διάταγμα 7-12-'59 (ΦΕΚ28Δ'/17-12-'59) και το Διάταγμα Τροποποίησης 07-06-'13 ΦΕΚ 251ΑΑΠ/03-07-'13 και είναι οι ακόλουθοι: Ελάχιστο εμβαδόν: 200,00 μ² Ελάχιστο πρόσωπο: 10,00 μ Επιτρεπόμενη Κάλυψη: 60% Συντελεστής Δόμησης: 1.8 Οικοδομικό σύστημα: ΣΥΝΕΧΕΣ Μέγιστο Ύψος :ΝΟΚ 2012 Απαιτείται έγκριση αρχαιολογίας Επιτρεπόμενος Σ.Ο. (ειδικό κτίριο) : 5,50 Η βόρεια πλευρά του οικοπέδου συνορεύει με την οδό Ποτιδαίας, πλάτους 8,00μ. και η νότια, εν μέρει με την οδό Πτολεμαϊδος πλάτους, επίσης, 8,00μ. και εν μέρει με οικόπεδο όπου έχουν ανεγερθεί δύο πενταώροφες οικοδομές. Δυτικά συνορεύει με οικόπεδο όπου έχουν ανεγερθεί δύο πενταώροφες οικοδομές, ενώ ανατολικά συνορεύει με 2 οικόπεδα όπου έχουν ανεγερθεί τριώροφες οικοδομές. Το οικόπεδο εμφανίζει έντονη υψομετρική διαφορά στον άξονα Βορρά Νότου. Συγκεκριμένα, επί της οδού Ποτιδαίας το οικόπεδο εμφανίζει στις κορυφές του απόλυτα υψόμετρα +55,21 και +57,11, ενώ επί της οδού Πτολεμαϊδος +59,29 και +60,01. 2.2 Ισχύουσα νομοθεσία Για τη σύνταξη της Αρχιτεκτονικής προμελέτης τηρήθηκαν οι ισχύοντες κανονισμοί και διατάξεις του Νομοθετικού Πλαισίου. Συγκεκριμένα: Ο Ν.Ο.Κ., Ν.4067/12 (ΦΕΚ Α 79/9-04-2012) Ο Κτιριοδομικός Κανονισμός στην κατηγορία χρήσης «Υγεία και Πρόνοια» Οι ισχύοντες όροι δόμησης της περιοχής Ο Κανονισμός πυροπροστασίας Κτιρίων, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις που αφορούν την κατηγορία χρήσης κτιρίων «Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας» ΠΔ 99 (ΦΕΚ Α141/28-9-2017), που αφορά στον καθορισμό των προϋποθέσεων αδειοδότησης και λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών που λειτουργούν εντός νομικών προσώπων των δήμων ή υπηρεσίας των δήμων Ν.4426 (ΦΕΚ Α 187/6-10-2016), που αφορά στις απαιτήσεις που χαρακτηρίζουν τα κτίρια μηδενικής (ΜΕΚ) ή σχεδόν μηδενικής (ΣΜΕΚ) κατανάλωσης 3
ΔΕΠΕΑ/οικ. 178581/30.06.2017 (ΦΕΚ 2367-Β/12-07-2017) κοινής υπουργικής απόφασης «Έγκριση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων». Τροποποίηση της ΔΕΠΕΑ/οικ. 178581/30.06.2017(ΦΕΚ 181-Β/26-01-2018) κοινής υπουργικής απόφασης «Έγκριση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων». 4
3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 3.1 Χωροθέτηση κτιρίου στο οικόπεδο Το κτίριο του Βρεφονηπιακού σταθμού εφάπτεται της Οικοδομικής/Ρυμοτομικής γραμμής επί της οδού Ποτιδαίας, καθώς επίσης και των ορίων του οικοπέδου ανατολικά και δυτικά. Στη νότια πλευρά του οικοπέδου, το κτίριο απέχει από τα όρια κατά απόσταση Δ, πλην του κλιμακοστασίου διαφυγής το οποίο εφάπτεται σε αυτά. Ο αύλειος χώρος τοποθετείται στο νότιο τμήμα του οικοπέδου. Η κύρια είσοδος στο κτίριο τοποθετείται, σε εσοχή επί της οδού Ποτιδαίας, ενώ η δευτερεύουσα επί της οδού Πτολεμαϊδος, μέσω του αύλειου χώρου. 3.2 Ανάλυση κτιριακού όγκου Βασικός άξονας σχεδιασμού Το κτίριο αναπτύσσεται σε δύο ορόφους και υπόγειο. Στο ισόγειο χωροθετούνται οι χρήσεις που αφορούν στα νήπια και στις διοικητικές υπηρεσίες, ενώ στον όροφο οι χώροι που αφορούν στα βρέφη. Το μεγαλύτερο μέρος του υπογείου διατίθεται για χώρο στάθμευσης 4 οχημάτων, ενώ το υπόλοιπο αφορά σε βοηθητικές υπηρεσίες και μηχανολογικούς χώρους. Η ανωδομή αποτελείται από τρεις διακριτούς ορθογώνιους παραλληλεπίπεδους όγκους, οι οποίοι αναπτύσσονται στον άξονα βορρά νότου. Οι δύο από αυτούς είναι συμπαγείς ενώ ο τρίτος είναι διάφανος. Οι συμπαγείς όγκοι εφάπτονται στο ανατολικό και δυτικό όριο του οικοπέδου, ενώ ο διάφανος αποτελεί την σύνδεση αυτών. Βασική αρχή του σχεδιασμού αποτελεί η δημιουργία ενός κεντρικού άξονα - πορείας, εκατέρωθεν του οποίου αναπτύσσονται οι επιμέρους λειτουργίες του βρεφονηπιακού σταθμού. Ο κεντρικός άξονας ο οποίος «φιλοξενεί» τον εσωτερικό χώρο εκτόνωσης - παιχνιδιού των νηπίων, χαρακτηρίζεται από το άπλετο φυσικό φως, το οποίο εισέρχεται μέσω της γυάλινης οροφής του, δημιουργώντας συνθήκες αιθρίου. Είναι ένας χώρος εμβαδού της τάξης των 55τμ. ικανού να καλύψει τις ανάγκες διαφορετικών δημιουργικών και περιορισμένων αθλητικών δραστηριοτήτων. Η διαφάνεια που παρουσιάζει ο χώρος αυτός αποτελεί την ομαλή μετάβαση των παιδιών από το θορυβώδη ιστό της πόλης, σε μία προστατευμένη «εσωτερική αυλή», η οποία με τη σειρά της οδηγεί στον αύλειο χώρο του σταθμού, στο νότιο τμήμα του οικοπέδου, ο οποίος είναι προστατευμένος τόσο από τις καιρικές συνθήκες, λόγω προσανατολισμού, όσο και από την όχληση του περιβάλλοντα χώρου (εικόνα2). Οι επί μέρους λειτουργίες του Βρεφονηπιακού σταθμού αναπτύσσονται στους δύο συμπαγείς όγκους που τοποθετούνται εκατέρωθεν του κεντρικού άξονα αιθρίου. Συγκεκριμένα, τον όγκο αριστερά του αιθρίου καταλαμβάνουν οι 5
χώροι των νηπίων και των βρεφών στο επίπεδο του ισογείου και του ορόφου αντίστοιχα. Τον όγκο δεξιά του αιθρίου καταλαμβάνουν οι χώροι της υποδοχής και της διοίκησης (εικόνα 2). Εικόνα 2 Διάκριση κεντρικού άξονα και εκατέρωθεν κτιριακών όγκων 6
Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ο σαφής διαχωρισμός των λειτουργικών ενοτήτων, όπως αυτές διαμορφώνονται στο ΠΔ 99 (ΦΕΚ Α141/28-9-2017) και αποτυπώνονται στο κτιριολογικό πρόγραμμα που ακολουθεί: α/α ΚΩΔΙΚΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ, ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΧΩΡΟΥ (μ.) ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΧΩΡΟΥ (τ.μ.) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. ΥΠΟΔΟΧΗ-ΔΙΟΙΚΗΣΗ 1 Α.1 Είσοδος - Αναμονή (καροτσάκια) 2.40 12.00 2 Α.2 Γραφείο Δ/νσης 2.40 7.00 3 Α.3 Γραφείο Πολλαπλών Χρήσεων 2.40 9.00 4 Α.4 Χώρος Προσωπικού 2.20 7.00 5 Α.5 Μόνωση 1.80 6.00 6 Α.6 WC/DS προσωπικού - 6.00 7 Α.7 WC κοινού - - 8 Α.8 WC ΑμΕΑ - - Βάση οδηγιών ΥΠΕΚΑ Β1. ΧΩΡΟΙ ΒΡΕΦΩΝ 9 Β1.1 Αίθουσα ύπνου βρεφών 3.00 2.50τ.μ. / βρέφος Ελάχιστη επιφάνεια 15.00τ.μ. 10 Β1.2 Αίθουσα απασχόλησης βρεφών 3.00 1.20τ.μ. / βρέφος Ελάχιστη επιφάνεια 15.00τ.μ. 11 Β1.3 Χώρος Αλλαγών - Λουτρού - Βρεφών 1.50 2.50τ.μ. / θέση αλλαγής 1 θέση αλλαγής / 6 βρέφη Ελάχιστη επιφάνεια 5.00τ.μ. 12 Β1.4 Χώρος παρασκευής γάλακτος 1.50 4.00 Β2. ΧΩΡΟΙ ΝΗΠΙΩΝ 13 Β2.1 Αίθουσα απασχόλησης νηπίων 3.60 1.80τ.μ. / νήπιο Ελάχιστη επιφάνεια 25.00τ.μ. 14 Β2.2 Αίθουσα ύπνου νηπίων 3.00 1.70τ.μ. / θέση ύπνου 1 θέση ύπνου / 4-5 νήπια Ελάχιστη επιφάνεια 9.00τ.μ. 15 Β2.3 Τραπεζαρία 3.00 1.40τ.μ. / νήπιο Ελάχιστη επιφάνεια 15.00τ.μ. 16 Β2.4 Χώρος WC / Λουτρού νηπίων - 12.00 17 Β2.5 Εσωτερικός χώρος παιχνιδιού 3.00 2.00τ.μ. / νήπιο Ελάχιστη επιφάνεια 35.00τ.μ. Γ. ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 18 Γ.1 Κουζίνα 2.20 8.00 19 Γ.2 Αποθήκη τροφίμων - 3.00 20 Γ.3 Πλυντήριο (σιδερωτήριο) 2.20 6.00 21 Γ.4 Ακάθαρτα και είδη καθαριότητας - 3.00 22 Γ.5 Γενική αποθήκη - 5.00 23 Γ.6 Λεβητοστάσιο - - Ανάλογα με το σύστημα θέρμανσης Δ. ΒΟΗΘΗΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ 24 Δ.1 Κλιμακοστάσιο διαφυγής - Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία 25 Δ.2 Κεντρικό κλιμακοστάσιο - Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία 26 Δ.3 Ανελκυστήρας - Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία 27 Δ.4 Διάδρομος - 3.3 Κάτοψη ισογείου Λειτουργικό διάγραμμα Το ισόγειο καταλαμβάνει επιφάνεια 375τ.μ. Η πρόσβαση στο κτίριο γίνεται δια μέσω του αιθρίου, με την είσοδο τοποθετημένη κεντρικά στη βόρεια πλευρά 7
του. Πλησίον της εισόδου χωροθετούνται η αναμονή (πλαισιωμένη από το WCΑμΕΑ και τα WCκοινού) καθώς και το κεντρικό κλιμακοστάσιο, με τον ανελκυστήρα. Τόσο ο χώρος του κλιμακοστασίου όσο και του ανελκυστήρα είναι αποκομμένοι από τους χώρους όπου διημερεύουν τα νήπια, μηδενίζοντας τον κίνδυνο να χρησιμοποιηθούν από αυτά. Ανατολικά της εισόδου, αναπτύσσεται το σύνολο των διοικητικών χώρων, οι οποίοι έχουν άμεση οπτική επαφή τόσο με τον εσωτερικό χώρο παιχνιδιού όσο και με τον αύλειο χώρο, παρέχοντας άμεση εποπτεία των νηπίων (εικόνα 3). Εικόνα 3 Διάταξη χώρων διοίκησης και υποδοχής Το δυτικό τμήμα της κάτοψης του ισογείου καταλαμβάνουν οι χώροι που αφορούν στην διημέρευση των νηπίων. Πλησίον της εισόδου και σε άμεση εγγύτητα με τον θορυβώδη ιστό της πόλης, χωροθετείται η αίθουσα απασχόλησης νηπίων και η τραπεζαρία, ενώ πλησίον του αύλειου χώρου η αίθουσα ύπνου, όπου οι απαιτήσεις για ηχητική απομόνωση του χώρου είναι αυξημένες. Ο χώρος του WC/ λουτρού των νηπίων τοποθετείται κεντροβαρικά. Τέλος, την κάτοψη ισογείου την ολοκληρώνει το κλιμακοστάσιο διαφυγής, το οποίο τοποθετείται στο νότιο τμήμα του κτιρίου. Το κλιμακοστάσιο είναι ένας 8
πλήρως διαχωρισμένος χώρος ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί μόνο όταν οι ανάγκες ασφαλείας το απαιτήσουν (εικόνα 4). Εικόνα 4 Διάταξη χώρων διημέρευσης νηπίων 3.4 Κάτοψη πρώτου ορόφου Λειτουργικό διάγραμμα Ο πρώτος όροφος καταλαμβάνει επιφάνεια 260τ.μ. Η πρόσβαση στον όροφο επιτυγχάνεται μέσω του κεντρικού κλιμακοστασίου. Δυτικά του χώρου του κλιμακοστασίου αναπτύσσεται το σύνολο του ορόφου το οποίο καταλαμβάνουν οι χώροι διημέρευσης των νηπίων.σε άμεση εγγύτητα με τον θορυβώδη ιστό της πόλης, χωροθετείται η αίθουσα απασχόλησης των βρεφών, ενώ πλησίον του αύλειου χώρου η αίθουσα ύπνου, όπου οι απαιτήσεις για ηχητική απομόνωση είναι αυξημένες. Το κλιμακοστάσιο διαφυγής εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται ως ένας σαφώς διαχωρισμένος χώρος ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί μόνο όταν οι ανάγκες ασφαλείας το απαιτήσουν.τέλος, την κάτοψη του πρώτου ορόφου την ολοκληρώνει ο υπαίθριος χώρος που αφορά στην εκτόνωση παιχνίδι των βρεφών (εικόνα 5). 9
3.5 Κάτοψη δώματος Εικόνα 5 Διάταξη χώρων πρώτου ορόφου Η κάτοψη του δώματος καταλαμβάνει επιφάνεια 24τ.μ.και περιλαμβάνει την απόληξη του κλιμακοστασίου διαφυγής.το δώμα είναι προσβάσιμο μόνο για λόγους συντήρησης. Παρόλα αυτά, έχει προβλεφθεί, για λόγους ασφαλείας περιμετρικό στηθαίο άνω του ενός μέτρου (εικόνα 6). 10
3.6 Κάτοψη υπογείου Εικόνα 6 Κάτοψη απόληξης Το υπόγειο εγγράφεται στο περίγραμμα του ισογείου, καταλαμβάνοντας ίση επιφάνεια 375τ.μ. Το μεγαλύτερο μέρος του υπογείου διατίθεται για χώρο στάθμευσης 4 οχημάτων, ενώ το υπόλοιπο αφορά σε βοηθητικές υπηρεσίες και μηχανολογικούς χώρους. Η πρόσβαση σε αυτό πραγματοποιείται μέσω των δύο κλιμακοστασίων (κεντρικό και διαφυγής) και του ανελκυστήρα, ενώ η πρόσβαση των αυτοκινήτων επιτυγχάνεται μέσω ράμπας, κλίσης 25% η οποία έχει ως αφετηρία την οδό Πτολεμαίδος. Μέρος της ράμπας καλύπτεται από τον περιβάλλοντα χώρο, αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό τα προσφερόμενα τετραγωνικά σε αύλειο χώρο (εικόνα 7). 11
Εικόνα 7 Κάτοψη υπογείου 12
3.7 Προσφερόμενοι χώροι αρχιτεκτονικής προμελέτης Κατά την φάση του σχεδιασμού της αρχιτεκτονικής προμελέτης, τόσο οι λειτουργικές απαιτήσεις όσο και οι ελάχιστες επιφάνειές και διαστάσεις των απαιτούμενων χώρων, καθορίστηκαν από το ΠΔ 99 (ΦΕΚ Α141/28-9-2017). Στο κτιριολογικό πρόγραμμα που ακολουθεί σημειώνονται οι επιφάνειες που προέκυψαν από την αρχιτεκτονική επίλυση, η οποία πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι ενδεικτική και όχι δεσμευτική. ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ, ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ - ΒΑΣΕΙ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗΣ α/α ΚΩΔΙΚΟΣ ΧΩΡΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΥΡΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝ ΧΩΡΟΣ ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΧΩΡΟΥ (τ.μ.) Α. ΥΠΟΔΟΧΗ-ΔΙΟΙΚΗΣΗ 1 Α.1 Είσοδος - Αναμονή (καροτσάκια) 20,02 2 Α.1 Είσοδος - Αναμονή (καροτσάκια) 18,76 3 Α.2 Γραφείο Δ/νσης 9,06 4 Α.3 Γραφείο Πολλαπλών Χρήσεων 9,55 5 Α.4 Χώρος Προσωπικού 10,82 6 Α.5 Μόνωση 7,79 7 Α.6 WC/DS προσωπικού 7,89 8 Α.7 WC κοινού 5,93 9 Α.8 WC ΑμΕΑ 4,61 10 Α.8 WC ΑμΕΑ 4,61 Β1. ΧΩΡΟΙ ΒΡΕΦΩΝ 11 Β1.1 Αίθουσα ύπνου βρεφών 44,69 12 Β1.2 Αίθουσα απασχόλησης βρεφών 37,96 13 Β1.3 Χώρος Αλλαγών - Λουτρού - Βρεφών 16,28 14 Β1.4 Χώρος παρασκευής γάλακτος 6,29 Β2. ΧΩΡΟΙ ΝΗΠΙΩΝ 15 Β2.1 Αίθουσα απασχόλησης νηπίων 37,96 16 Β2.2 Αίθουσα ύπνου νηπίων 35,01 17 Β2.3 Τραπεζαρία 30,63 18 Β2.4 Χώρος WC / Λουτρού νηπίων 12,67 19 Β2.5 Εσωτερικός χώρος παιχνιδιού 55,30 Γ. ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 20 Γ.1 Κουζίνα 11,78 21 Γ.2 Αποθήκη τροφίμων 4,29 22 Γ.3 Πλυντήριο (σιδερωτήριο) 9,36 23 Γ.4 Ακάθαρτα και είδη καθαριότητας 5,40 24 Γ.5 Γενική αποθήκη 9,65 25 Γ.6 Λεβητοστάσιο 22,38 Δ. ΒΟΗΘΗΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ 26 Δ.1 Κλιμακοστάσιο διαφυγής 16,91 27 Δ.1 Κλιμακοστάσιο διαφυγής 17,61 28 Δ.1 Κλιμακοστάσιο διαφυγής 17,61 29 Δ.1 Κλιμακοστάσιο διαφυγής 17,80 30 Δ.2 Κεντρικό κλιμακοστάσιο 26,62 31 Δ.2 Κεντρικό κλιμακοστάσιο 15,13 32 Δ.2 Κεντρικό κλιμακοστάσιο 15,13 33 Δ.3 Ανελκυστήρας 3,84 34 Δ.3 Ανελκυστήρας 3,84 35 Δ.3 Ανελκυστήρας 3,84 36 Δ.4 Διάδρομος 18,91 37 Δ.4 Διάδρομος 46,27 38 Μηχανοστάσιο 6,01 39 Χώρος προς διάθεση 37,78 40 Χώρος στάθμευσης 195,39 Σύνολο 881,38 13
3.8 Στάθμες και ελεύθερα ύψη ορόφων Κατά την φάση σχεδιασμού της αρχιτεκτονικής προμελέτης, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στον καθορισμό του μεικτού και ελεύθερου ύψους του κάθε ορόφου, με σκοπό την δημιουργία χώρων ευχάριστων προς στους χρήστες, ικανών να καλύψουν το σύνολο των απαιτούμενων μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Για το λόγο αυτό το μεικτό ύψος του ισογείου και του πρώτου ορόφου καθορίστηκε στα 4,20μ. Με δεδομένο το ότι όλοι οι χώροι κύριας χρήσης φέρουν ψευδοροφή στα 3,00μ. για λόγους κυρίως ακουστικής αλλά και αισθητικής, το ελεύθερο ύψος που απομένει, με σκοπό την εξυπηρέτηση των Η/Μ δικτύων, κυμαίνεται από 0,45 έως 0,85μ, που είναι ικανό να καλύψει το σύνολο των μηχανολογικών απαιτήσεων.όσον αφορά το μεικτό ύψος του υπογείου, αυτό ορίστηκε στα 3,00μ., ενώ η απόληξη κλιμακοστασίου εμφανίζει ύψος 2,40μ μετρούμενο από την τελική στάθμη των μονώσεων του δώματος. Με βάση τα παραπάνω οι απόλυτες στάθμες των ορόφων διαμορφώθηκαν ως εξής: Στάθμη υπογείου: +53,30 Στάθμη ισογείου: +56,30 Στάθμη πρώτου ορόφου: +60,50 Στάθμη απόληξης κλιμακοστασίου: +64.70 3.9 Όψεις κτιρίου Χρωματική προσέγγιση Εικόνα 8- Κύρια όψη κτιρίου 14
Λαμβάνοντας υπόψη τη χρήση του κτιρίου, κύριο μέλημα της αρχιτεκτονικής προμελέτης ήταν η δημιουργία ενός οικοδομήματος που θα αντικατοπτρίζει το βασικό χαρακτηριστικό των χρηστών του, που είναι η διάθεση για παιχνίδι. Για το λόγο αυτό, οι όψεις του κτιρίου αντιμετωπίστηκαν ως ένας «πίνακας», με εναλλαγές χρωμάτων που διεγείρουν και χαροποιούν τον παιδικό ψυχισμό, ενώ ογκοπλαστικά προτιμήθηκαν απλές ορθογώνιες παραλληλεπίπεδες φόρμες. Το χρώμα επηρεάζει τη συμπεριφορά των νηπίων και των βρεφών και παίζει καθοριστικό ρόλο στο κατά πόσο οι χρήστες θα «οικειοποιηθούν» τον χώρο που τους προσφέρεται. Τα χρώματα που επελέγησαν είναι «ζωντανά και χαρούμενα» δίνοντας ερέθισμα στη φαντασία και στη δημιουργικότητά τους, αλλά όχι έντονα, έτσι ώστε να μην κουράζουν τα παιδικά μάτια (εικόνα 8 και 9). Εικόνα 9 Νότια όψη κτιρίου Λαμβάνοντας υπόψη την ευεργετική επίδραση των χρωμάτων στον ψυχισμό των παιδιών, έγινε προσπάθεια το «παιχνίδισμα» των όψεων να μεταφερθεί και στο εσωτερικό του κτιρίου. Για το λόγο αυτό, σε συνέχεια των ζωντανών χρωμάτων των εξωτερικών όψεων, εισερχόμενοι στο χώρο του αιθρίου συναντάμε το ίδιο «παιχνίδισμα» τόσο στους τοίχους όσο και στο δάπεδό του. Καθώς, πλέον, είμαστε σε εσωτερικό χώρο οι αποχρώσεις των χρωμάτων έχουν «πέσει» τονικά (εικόνα 10). 15
Εικόνα 10- Εσωτερική όψη αιθρίου 3.10 Διαμόρφωση περιβάλλοντα αύλειου χώρου Ο αύλειος χώρος καταλαμβάνει το νότιο τμήμα του οικοπέδου και είναι πλήρως προστατευμένος, λόγω του όγκου του κτιρίου, από τον Βορρά. Η λειτουργικότητα του περιβάλλοντα χώρου είναι εξίσου σημαντική με αυτή του εσωτερικού χώρου. Λαμβάνοντας υπόψη την μεγάλη κλίση του οικοπέδου και τους περιορισμούς που ορίζει η ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με τις επιχώσεις και τις εκσκαφές, δεν είναι δυνατή η δημιουργία ενός αύλειου χώρου απαλαγμένου από υψομετρικές διαβαθμίσεις. Παρ όλα αυτά, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι καλύπτεται τμήμα της ράμπας των αυτοκινήτων (όσο το ελεύθερο ύψος της μας το επιτρέπει), επιτυγχάνεται η δημιουργία ενός επίπεδου χώρου επιφάνειας της τάξης των 80τ.μ., ασφαλούς για την εκτόνωση των νηπίων. Καθώς ο χώρος του αιθρίου ενοποιείται τόσο οπτικά όσο και λειτουργικά με τον αύλειο χώρο, επιτυγχάνεται η δημιουργία ενός ενιαίου χώρου εκτόνωσης των νηπίων στεγασμένου ή μη, καλύπτοντας τις απαιτήσεις ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι και οι δύο χώροι εποπτεύονται πλήρως από το προσωπικό του σταθμού. Ο περιβάλλοντας χώρος διαμορφώνεται με περιορισμένης έκτασης επιφάνειες πρασίνου και δάπεδα ασφαλείας. Οι επιφάνειες πρασίνου (κυρίως υψηλού) καταλαμβάνουν την ανατολική πλευρά του, προσφέροντας τόσο σκίαση όσο και οπτική αλλά και ηχητική απομόνωσή του από τις όμορες οικοδομές. Καθώς οι ανάγκες για υπαίθριο χώρο εκτόνωσης είναι μεγάλες, οι επιφάνειες πρασίνου δε δύναται να καλύψουν το απαιτούμενο ποσοστό βάση της 16
ισχύουσας νομοθεσίας. Καθιστικά και παιχνίδια αποτελούν τον εξοπλισμό του αύλειου χώρου, ενώ θα πρέπει να προβλεφθεί και χώρος όπου θα τοποθετηθούν οι απαιτούμενες βρύσες, πιθανοί κάδοι ανακύκλωσης ή κομποστοποίησης κ.α. Όσον αφορά τον αύλειο χώρο των βρεφών, αναπτύσσεται στο ανατολικό τμήμα του πρώτου ορόφου, σε συνέχεια των χώρων διημέρευσής τους. Καθώς οι ανάγκες για παιχνίδι έντονης δραστηριότητας είναι περιορισμένες, έχει επιλεγεί η δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου, με την χρήση ενιαίου δαπέδου ασφαλείας και συμπαγούς στηθαίου περιμετρικά αυτού. Στην περιοχή του αιθρίου θα πρέπει να προβλεφθεί προστατευτικό κιγκλίδωμα με ύψος τουλάχιστον 1,50μ και κενά μικρότερα των 12εκ. 3.11 Ασφάλεια Κατανοώντας ότι μια από τις προτεραιότητες σε κάθε σχολικό κτήριο είναι η ασφάλεια των χρηστών, κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή σε βασικούς κανόνες, οι οποίοι διασφαλίζουν σε μεγάλο βαθμό την σωματική ακεραιότητα των βρεφών και των νηπίων, όπως: Αποφεύχθηκαν αδιέξοδα και πολύπλοκες επιλύσεις, ενώ η απλότητα του λειτουργικού διαγράμματος οδήγησε στη δημιουργία ξεκάθαρων και ασφαλών οδεύσεων. Αποφεύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι προεξοχές - οξείες γωνίες, οι οποίες εισέχουν στο χώρο. Όπου κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό να επιτευχθεί θα πρέπει να προβλεφθεί η κάλυψή τους με προστατευτικό υλικό. Το ύψος των συμπαγών στηθαίων δεν υπολείπεται του 1,50μ. Όπου επιλέχθηκε η χρήση υαλοπετασμάτων με ποδιά ύψους μικρότερου του 1,50μ., προβλέφθηκε η εφαρμογή προστατευτικών κιγκλιδωμάτων ύψους τουλάχιστον 1,50μ, με κενά μικρότερα των 12εκ. Εναλλακτικά τα παράθυρα που δε δύναται να φέρουν κιγκλίδωμα είναι είτε σταθερά είτε ανακλινόμενα, με υαλοπίνακες ασφαλείας triplexή securitκαι κατάλληλη σήμανση. Η επιλογή των υλικών κατά την ολοκλήρωση της οριστικής μελέτης και μελέτης εφαρμογής θα πρέπει να γίνει με γνώμονα την ασφάλεια των χρηστών και να είναι σύμφωνη με τα όσα ορίζονται στο ΠΔ 99 (ΦΕΚ Α141/28-9-2017). 3.12 Πρόσβαση σε ΑμΕΑ Το κτίριο μελετήθηκε έτσι ώστε να μην υπάρχουν αρχιτεκτονικοί φραγμοί στη διακίνηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες και το δομημένο περιβάλλον κατέστη φιλικό, προσεγγίσιμο και ασφαλές για όλους τους χρήστες. Εξαιτίας της έντονης κλίσης που παρουσιάζει η οδός Ποτιδαίας, επί της οποίας τοποθετείται η κεντρική είσοδος του κτιρίου, η πρόσβαση σε αυτήν έχει τη μορφή ράμπας, κλίσης μικρότερης του 5%. Η ράμπα αυτή είναι η μόνη που εφαρμόζεται σε όλο το κτίριο καθώς κατά τη φάση του σχεδιασμού, αποφεύχθηκαν τυχόν ανισοσταθμίες τόσο στο εσωτερικό όσο και στον περιβάλλοντα χώρο. 17
Τέλος, με σκοπό την κάλυψη των αναγκών των ΑμΕΑ προβλέφθηκε η τοποθέτηση ενός WCΑμΕΑ σε κάθε όροφο, ενώ σχετικά με τις προβλεπόμενες θέσεις στάθμευσης προβλέφθηκε μία θέση στο υπόγειο. 4 Βιοκλιματική αντιμετώπιση του κτιρίου Ο γενικός στόχος του Βιοκλιματικού σχεδιασμού των κτιρίων άφορα την ενέργεια, το μικροκλίμα, την ποιότητα του εσωτερικού αέρα και τα χρησιμοποιούμενα υλικά, είναι δε η κατά το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό συμμόρφωση με τις αρχές της αειφορίας στο δομημένο περιβάλλον, που θα μπορούσε γενικά να οριστεί σαν μια σειρά από δράσεις και προϋποθέσεις που εκτείνονται σε τρεις διαστάσεις. 4.1 Προσανατολισμός κτιρίου Για τα σχολικά κτίρια, η τοποθέτηση του κτιρίου στο οικόπεδο πρέπει να είναι τέτοια ώστε να επιτρέπει στις αίθουσες διδασκαλίας - απασχόλησης να έχουν καλό φωτισμό καθ όλη τη διάρκεια του έτους, μέγιστα ηλιακά κέρδη από την πρόσπτωση των ηλιακών ακτίνων κατά την διάρκεια του χειμώνα, εξασφάλιση απαραίτητης σκίασης κατά τους θερινούς μήνες, καθώς και αποφυγή του φαινομένου της θάμβωσης. Καθώς ο βόρειος προσανατολισμός παρέχει σταθερές συνθήκες έμμεσου διάχυτου φωτισμού καθ όλη τη διάρκεια της μέρας, ενώ ο νότιος προσφέρει ιδανικές συνθήκες φωτισμού, με την προϋπόθεση ότι οι χώροι προστατεύονται από τον απευθείας ηλιασμό, επιλέχθηκε ως ενδεδειγμένη η διάταξη των χώρων του κτιρίου κατά τον άξονα Βορρά - Νότου. Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα επισημάναμε, οι αίθουσες απασχόλησης τοποθετήθηκαν επί της βόρειας όψης του κτιρίου, όπου και εφαρμόστηκαν τα ανοίγματα των χώρων, με σκοπό την ικανοποίηση της απαίτησης για φυσικό φωτισμό και αερισμό. Οι υπόλοιπες εκτεταμένες επιφάνειες υαλοστασίων κατέλαβαν τμήμα της βόρειας και το σύνολο της νότιας όψης. Καθώς τα ανοίγματα της νότιας όψης οφείλουν να είναι προστατευμένα από τον απευθείας ηλιασμό, το υαλοπέτασμα που αφορά στο ισόγειο του αιθρίου προστατεύεται από το οριζόντιο στοιχείο του εξώστη, του πρώτου ορόφου, ενώ τα υαλοστάσια του χώρου μόνωσης και προσωπικού βρίσκονται σε εσοχή και περιβάλλονται από πλαίσιο ικανών διαστάσεων για την παροχή της απαιτούμενης σκίασής τους. Σχετικά με το υαλοστάσιο στη νότια και ανατολική πλευρά του αιθρίου(στάθμη πρώτου ορόφου) θα πρέπει να προβλεφθεί η εφαρμογή αυτόνομου, μηχανικού συστήματος σκίασης, το οποίο θα συνδυάζεται με το αντίστοιχο της οροφής του. 4.2 Μόνωση κελύφους και δωμάτων Όλα τα εξωτερικά δομικά στοιχεία του κτιρίου θα πρέπει να είναι μονωμένα, με πάχος μόνωσης όπως αυτό θα οριστεί κατά την εκπόνηση της μελέτης ΚΕΝΑΚ. 18
4.3 Φυσικός φωτισμός και αερισμός - Αίθριο Ένα από τα ζητούμενα στη βιοκλιματική αντιμετώπιση κατά το σχεδιασμό των κτιρίων αποτελεί η εξασφάλιση επαρκούς φυσικού φωτισμού και ελέγχου της φωτεινής ακτινοβολίας ώστε να υπάρχει επάρκεια και ομαλή κατανομή του φωτός μέσα στους χώρους (οπτική άνεση). Ένα καλά σχεδιασμένο σύστημα φυσικού φωτισμού μπορεί να μειώσει δραστικά την άσκοπη χρήση τεχνητού φωτισμού κατά τη διάρκεια της ημέρας, εξοικονομώντας με αυτό τον τρόπο σημαντικό ποσό από την ενέργεια που απαιτείται για το φωτισμό του κτιρίου (αλλά και για τον κλιματισμό, εφ όσον μειώνονται τα εσωτερικά θερμικά φορτία) κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του. Η οπτική άνεση στο εσωτερικό του κτιρίου θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από τρία ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία: Την ποσότητα του φωτισμού που φτάνει στο επίπεδο εργασίας. Την ομοιόμορφη κατανομή του φυσικού φωτός σε όλη την επιφάνεια εργασίας. Την αποφυγή της θάμβωσης που δημιουργείται συνήθως, είτε από την είσοδο και την πρόσπτωση του ηλιακού φωτός στο επίπεδο εργασίας, είτε από τη δημιουργία έντονων φωτοσκιάσεων στο χώρο. Πέραν των χώρων που εφάπτονται στις εξωτερικές όψεις του κτιρίου, οι υπόλοιποιχώροι λαμβάνουν έμμεσο φυσικό φωτισμό, μέσω ανοιγμάτων προς το χώρο του αιθρίου, η κάλυψη του οποίου μπορεί να υλοποιηθεί είτε με τη χρήση υαλοπινάκων χαμηλής εκπομπής (low-e), είτε με τη χρήση πολυκαρβονικών φύλλων. Το φως που εισέρχεται στο κτίριο, μέσω της γυάλινης οροφής, προσπίπτει στους εσωτερικούς τοίχους και στο δάπεδο του αιθρίου και από αυτά ανακλάται. Κατά συνέπεια, είναι σημαντικός ο βαθμός ανάκλασης των τελειωμάτων του εσωτερικού του αιθρίου, καθώς και οι αποχρώσεις των χρωμάτων που θα επιλεγούν. Καλό θα είναι οι επιφάνειες να φέρουν λευκούς ή ανοιχτόχρωμους χρωματισμούς. Ακόμα και τα παστέλ χρώματα απορροφούν το 50% του φωτός που προσπίπτει σε αυτές, ελαττώνοντας την ποσότητα του φωτός που αντανακλάται ξανά προς το χώρο. Τα έντονα χρώματα συνιστάται να χρησιμοποιούνται σε μικρότερες επιφάνειες. Ο φυσικός δροσισμός του κτιρίου επιτυγχάνεται με την απομάκρυνση της θερμότητας από το κτίριο με φυσικό και τεχνικό αερισμό, ενώ ο φυσικός αερισμός του κτιρίου επιτυγχάνεται με διαμπερή αερισμό και φυσικό ελκυσμό. Καθώς ο φυσικός ελκυσμός προκαλεί τη συσσώρευση του θερμού αέρα στο υψηλότερο σημείο των χώρων, η τοποθέτηση ανοιγμάτων στο υψηλότερο σημείο (οροφή αιθρίου) συμβάλει στην έξοδο του θερμού αέρα και την εκτόνωση του φαινομένου. Συνεπώς, η δημιουργία ανοιγμάτων στην οροφή του αιθρίου τόσο για την εκτόνωση του φαινομένου του ελκυσμού όσο και την εκτόνωση του καπνού σε περίπτωση φωτιάς είναι επιβεβλημένη. 19
Αθήνα Μάιος 2018 ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΕΓΧΘΗΚΕ ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΜΑΤΘ. ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΠΑΝ. ΚΑΛΑΝΤΖΗ ΜΑΤΘ. ΚΛΕΑΝΘΗΣ Αρχιτέκτων Μηχανικός Πολιτικός Μηχανικός Αρχιτέκτων Μηχανικός ΠΑΝ. ΚΑΛΑΝΤΖΗ Πολιτικός Μηχανικός ΓΚ. ΓΙΩΤΗΣ Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τ.Ε. 20