ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ Προτάσεις της Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών για το νέο νοµοθετικό πλαίσιο για την Επιστηµονική Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη στην Ελλάδα http://www.eee.demokritos.gr/
Προτάσεις της Ενωσης Ελλήνων Ερευνητών για ένα νέο νοµοθετικό πλαίσιο για την Επιστηµονική Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη στην Ελλάδα 1. Εισαγωγή Οι προτάσεις της Ενωσης Ελλήνων Ερευνητών έχουν διαµορφωθεί λαµβάνοντας υπόψη το σηµαντικότατο ρόλο που διεθνώς αναγνωρίζεται ότι παίζει η επιστηµονική έρευνα και η τεχνολογία (Ε+Τ) στην εκπαιδευτική, οικονοµική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη και την άµυνα µιάς σύγχρονης χώρας, την ανάγκη εθνικού συντονισµού και µακροπρόθεσµου προγραµµατισµού της Ε+Τ στη χώρα µας, το γεγονός ότι η εθνική επένδυση στην Ε+Τ είναι η χαµηλότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και ίση µε περίπου το ένα τρίτο του µέσου όρου της Ε.Ε., το γεγονός ότι το ποσοστό της ιδιωτικής δαπάνης για δραστηριότητες Ε+Τ παραµένει επί χρόνια πολύ µικρή, τον κατακερµατισµό του συστήµατος µε διεξαγωγή ή µόνο ενίσχυση δραστηριοτήτων Ε+Τ σε ΑΕΙ, ΤΕΙ, Εθνικά Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ, Ερευνητικά Κέντρα και Οργανισµούς άλλων Υπουργείων (Υπ. Εσωτερικών, ΥΠΕΧΩ Ε, Υπ. Αµυνας, Υπ. Ανάπτυξης, Υπ. Γεωργίας, Υπ. Υγείας, ΟΤΑ, κερδοσκοπικούς και µη κερδοσκοπικούς ιδιωτικούς φορείς κ.λ.π.) χωρίς συντονισµό και οριζόντια ή κατακόρυφη διασύνδεση, τη διεθνή εµπειρία, την υφιστάµενη νοµοθεσία (ν. 1514/85, ν. 2919/01) και τις επί µέρους τροποποιήσεις της, την ανάγκη εξυγίανσης του συστήµατος µε προσήλωση στις αρχές της ακαδηµαϊκής αριστείας, της αξιοκρατίας, της νοµιµότητας και της διαφάνειας, και τις εξαγγελίες των κυβερνήσεων, τόσο της σηµερινής όσο και των προηγούµενων, προτάσεις που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί από το Υπ. Ανάπτυξης και τη ΓΓΕΤ, Συλλόγους, την ίδια την ΕΕΕ κ.λ.π. Στο παρόν στάδιο, η ΕΕΕ καταβάλλει προσπάθεια να παρουσιάσει µία συνθετική και ολοκληρωµένη πρόταση. Για το λόγο αυτό οι προτεινόµενες ρυθµίσεις δεν έχουν την ακριβή διατύπωση που απαιτείται για την εισαγωγή τους σε νοµοσχέδιο. Η ΕΕΕ είναι έτοιµη να προχωρήσει και στο βήµα αυτό.
2. Βασική διάρθρωση του εθνικού συστήµατος Ε+Τ Η ανάγκη εθνικού συντονισµού και µακροπρόθεσµου προγραµµατισµού µπορεί να εξυπηρετηθεί αφ ενός µε την αναβάθµιση της πολιτικής εποπτείας και αφ ετέρου µε τη δηµιουργία θεσµικών οργάνων, τόσο οριζόντιας όσο και κατακόρυφης διασύνδεσης. Το πρώτο µπορεί να επιτευχθεί µε τη θεσµοθέτηση Υφυπουργείου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης. Η οριζόντια και κατακόρυφη διασύνδεση προτείνεται να επιδιωχθεί µε την αναβάθµιση, τροποποίηση του ρόλου και µετεξέλιξη του σηµερινού ΕΣΕΤ σε όργανο υπαγόµενο απ ευθείας στο Υφυπουργείο και τη διάρθρωσή του σε τέσσερα βασικά Συµβούλια ως εξής: 1 ο Συµβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας µε αρµοδιότητες στα ΑΕΙ, ΤΕΙ, και ερευνητικά κέντρα του Υπ. Παιδείας (π.χ. Ακαδηµίας Αθηνών), 2 ο Συµβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας µε αρµοδιότητες στα ερευνητικά κέντρα της ΓΓΕΤ και του Υπ. Ανάπτυξης, 3 ο Συµβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας µε αρµοδιότητες στα ερευνητικούς φορείς των υπόλοιπων Υπουργείων, 4 ο Συµβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας µε αρµοδιότητες σε ερευνητικούς φορείς των ΟΤΑ, του ιδιωτικού τοµέα και µη κυβερνητικών οργανώσεων. Το ΕΣΕΤ, προτείνεται να έχει στις αρµοδιότητές του * την επεξεργασία εθνικής στρατηγικής µε καθορισµό συγκεκριµένων στόχων και των αναγκαίων µέσων για την επίτευξή τους, * την εισήγηση προς την κυβέρνηση της ετήσιας δαπάνης σε δραστηριότητες Ε+Τ µε µακροπρόθεσµο ορίζοντα, * τον καθορισµό εθνικών προτεραιοτήτων µε βάση τις προτάσεις των τεσσάρων Συµβουλίων, * την αποτίµηση του έργου των φορέων Ε+Τ σε εθνική κλίµακα, * την διαµόρφωση συντονισµένων κατακόρυφων δράσεων σε συγκεκριµένους τοµείς προτεραιότητας. Κάθε Συµβούλιο θα έχει στις αρµοδιότητές του τα εξής: * την απογραφή των φορέων διεξαγωγής ή / και χρηµατοδότησης δραστηριοτήτων σε συνεργασία µε τα Αυτοτελή Τµήµατα Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης των Υπουργείων, * τον καθορισµό ερευνητικών και τεχνολογικών τοµέων προτεραιότητας στη χώρα, * τη διαµόρφωση πρότασης για µακροπρόθεσµη και συντονισµένη δράση των δραστηριοτήτων Ε+Τ,
* την αποτίµηση του έργου των φορέων που εµπίπτουν στην κατηγορία του αντίστοιχου Συµβουλίου, * την προετοιµασία ετήσιων εθνικών πινάκων κριτών, τόσο για τις επιτροπές αξιολόγησης ερευνητικών προτάσεων, όσο και για τις ειδικές επιτροπές κρίσης ιευθυντών Κέντρων, ιευθυντών Ινστιτούτων και Ερευνητών των ερευνητικών ιδρυµάτων που εµπίπτουν στις αρµοδιότητες των Συµβουλίων 1,2 και 3, * την πρόταση προς τον Υπουργό υποψήφιων µελών των Επιστηµονικών Συµβουλίων των Ερευνητικών Κέντρων του ν. 1514/85, που θα επιλέγονται από τον επιστηµονικό, τεχνολογικό και επιχειρηµατικό κόσµο µε ειδικότητες συµβατές µε τα γνωστικά πεδία του εκάστοτε Ερευνητικού Κέντρου. Σε κάθε Υπουργείο, εκτός του Υπουργείου που εποπτεύει το ΕΣΕΤ και τη ΓΓΕΤ, δηµιουργείται Αυτοτελές Τµήµα Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης µε αρµοδιότητες σε ετήσια βάση * την αποδελτίωση των δραστηριοτήτων διεξαγωγής ή / και ενίσχυσης Ε+Τ, * την προετοιµασία εισηγήσεων προς την πολιτική ηγεσία του αντίστοιχου Υπουργείου και προς το αντίστοιχο Συµβούλιο του ΕΣΕΤ για τη βελτίωση του συντονισµού, προγραµµατισµού, χρηµατοδότησης και εκτέλεσης των δράσεων Ε+Τ. Η ΓΓΕΤ διατηρεί στις αρµοδιότητές της την εκτέλεση των αποφάσεων του ΕΣΕΤ και την εποπτεία των ερευνητικών κέντρων που υπάγονται σ αυτήν. 3. Ρυθµίσεις Θεµάτων Ερευνητικών Κέντρων του ν. 1514/85 Για την ισχυροποίηση της διαφάνειας, της αξιοκρατίας και της ακαδηµαϊκής αριστείας, αλλά και για την αποτελεσµατικότερη εσωτερική λειτουργία των ερευνητικών κέντρων η υφιστάµενη νοµοθεσία πρέπει να βελτιωθεί και γι αυτό προτείνονται τα εξής: Νοµοθεσία Για τη διαφύλαξη του ιδιαίτερου χαρακτήρα των Ερευνητικών Κέντρων να προβλεφθεί νοµοθετικά ότι οι ρυθµίσεις για την εκλογή, σύνθεση και λειτουργία των συλλογικών και µονοµελών οργάνων διοίκησης και διεύθυνσης θα διέπονται µόνο από την ειδική περί έρευνας και τεχνολογίας νοµοθεσία και όχι από νόµους περί δηµόσιας διοίκησης γενικώς.
Θητείες ιευθυντών Η θητεία των ιευθυντών Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων είναι τετραετής µε δυνατότητα µόνο µιάς ακόµη θητείας. Εκλογές ιευθυντών και Ερευνητών Οι ιευθυντές Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων εκλέγονται από ειδικές επιτροπές που συγκροτούνται από τον εθνικό πίνακα κριτών που διαµορφώνει το αντίστοιχο Συµβούλιο ΕΤ. Επιλέγεται διαδικασία απολύτως διαφανής και αδιάβλητη ως προς τον καθορισµό των µελών της επιτροπής. Οι επιτροπές είναι τουλάχιστον 7µελείς. ιορίζεται υποχρεωτικά ο πρώτος στην κατάταξη της επιτροπής. Οι Ερευνητές εκλέγονται από 7µελείς ειδικές επιτροπές στις οποίες είναι αυοτδικαίως µέλος ο ιευθυντής του οικείου Ινστιτούτου. Τρία από τα µέλη είναι ερευνητές του ίδιου ή συγγενούς Ινστιτούτου βαθµίδας τουλάχιστον ίσης προς την κρινόµενη και τα υπόλοιπα είναι επιστήµονες που προέρχονται από τον εθνικό πίνακα κριτών που διαµορφώνει το αντίστοιχο Συµβούλιο ΕΤ. Επιλέγεται διαδικασία απολύτως διαφανής και αδιάβλητη ως προς τον καθορισµό των µελών της επιτροπής. Η διαδικασία κρίσης προχωρά µε την υποβολή στην επιτροπή εισηγητικής έκθεσης από τριµελή επιτροπή στην οποία συµµετέχουν ο ιευθυντής του Ινστιτούτου, ένας εσωτερικός και ένας εξωτερικός κριτής. Για εκλογή στη βαθµίδα ( όκιµου Ερευνητή) τα απαιτούµενα ελάχιστα προσόντα αυξάνονται µε την προσθήκη τουλάχιστον δύο δηµοσιεύσεων σε έγκυρα διεθνή περιοδικά µε σύστηµα κριτών. Σε όλες τις βαθµίδες εκλέγεται εκείνος που συγκεντρώνει απόλυτη πλειοψηφία, δηλαδή τέσσερις στους επτά ψήφους. Η επιτροπή εκλογής ιευθυντή Κέντρου λαµβάνει υποχρεωτικά υποψη της και την γνώµη συνόλου των ερευνητών του Κέντρου µε διαδικασία παρόµοια µ εκείνη που προβλέπεται για την περίπτωση εκλογής ιευθυντή Ινστιτούτου. Επιστηµονικό Συµβούλιο Ινστιτούτου (ΕΣΙ) Το υφιστάµενο Επιστηµονικό Γνωµοδοτικό Συµβούλιο Ινστιτούτου µετατρέπεται σε Επιστηµονικό Συµβούλιο Ινστιτούτου (ΕΣΙ), συµπράττει στη χάραξη της ερευνητικής πολιτικής του Ινστιτούτου και αποκτά αποφασιστικές αρµοδιότητες οι οποίες, πέραν των ήδη προβλεποµένων, περιλαµβάνουν την έγκριση του ετήσιου προϋπολογισµού και τον απολογισµό που υποβάλλει ο ιευθυντής, τον καθορισµό των γνωστικών
αντικειµένων των νέων θέσεων ερευνητών, και τον προτεινόµενο κατάλογο κριτών. Οι αποφάσεις του ΕΣΙ που λαµβάνονται µε πλειοψηφία είναι δεσµευτικές. Αν ο ιευθυντής του Ινστιτούτου δεν συντάσσεται µε την πλειοψηφούσα άποψη τότε το θέµα παραπέµπεται στο ιοικητικό Συµβούλιο του Κέντρου στη συνεδρίαση του οποίου για το θέµα αυτό συµµετέχει και ο Πρόεδρος του ΕΓΣΙ ως εισηγητής. Αναπληρωτής ιευθυντής Ο αναπληρωτής ιευθυντής Ινστιτούτου όταν αντικαθιστά τον ιευθυντή του Ινστιτούτου δύναται να συµµετέχει µε ψήφο στο.σ. του κέντρου όσο και να συµµετέχει στις επιτροπές κρίσης των ερευνητών του Ινστιτούτου. Επιστηµονικό Συµβούλιο του Κέντρου(ΕΣΚ) Το ΕΣΚ συγκροτείται από τους προέδρους των ΕΓΣΙ των Ινστιτούτων του Κέντρου, και από τρία εξωτερικά µέλη, εκ των οποίων ένα θα είναι ο Πρόεδρος του ΕΣΚ, που διορίζονται από τον Υπουργό µετά από εισήγηση του ΕΣΕΤ. Ο ιευθυντής του Κέντρου συµµετέχει ως εισηγητής στο ΕΣΚ όταν αυτό του το ζητά. Το ΕΣΚ έχει στις αρµοδιότητές του: * την απογραφή των δραστηριοτήτων Ε+Τ του Κέντρου, * τον καθορισµό ερευνητικών και τεχνολογικών τοµέων προτεραιότητας για το Κέντρο, * τη διαµόρφωση πρότασης για µακροπρόθεσµη και συντονισµένη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων και συνεργασιών του Κέντρου, * την προετοιµασία πρότασης προς το ΕΣΕΤ ετήσιων εθνικών πινάκων κριτών για τη στελέχωση των ειδικών επιτροπών κρίσης ιευθυντών Κέντρων, ιευθυντών Ινστιτούτων και Ερευνητών, µετά από εισηγήσεις των ΕΣΙ των Ινστιτούτων του Κέντρου. Ο Πρόεδρος του ΕΣΚ συµµετέχει ως εισηγητής στο Σ του Κέντρου όταν συζητούνται θέµατα αρµοδιότητας του ΕΣΚ. Σύνοδος των ιευθυντών των Κέντρων Στις συνεδριάσεις της Συνόδου συµµετέχουν ως παρατηρητές µε δικαίωµα λόγου ένας εκπρόσωπος των ερευνητών και ένας εκπρόσωπος του προσωπικού των Ερευνητικών Κέντρων που υποδεικνύονται από αντίστοιχες συνδικαλιστικά όργανα.
Οµότιµοι Ερευνητές Εισάγεται ο θεσµός του Οµότιµου Ερευνητή. Οµότιµος Ερευνητής ονοµάζεται αποχωρήσας από την ενεργό υπηρεσία ερευνητής µετά από τεκµηριωµένη απόφαση του.σ. του Κέντρου από το οποίο προέρχεται. 4. Μεταπτυχιακά Κινητικότητα Η κινητικότητα αποτελεί διεθνώς έναν από τους σηµαντικότερους θεσµούς αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναµικού που δραστηριοποιείται στην Ε+Τ. Προτείνεται: Η σαφέστερη και δεσµευτική πρόνοια για τη συµµετοχή στις επιτροπές παρακολούθησης και εξέτασης µεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών των ερευνητών υπό την εποπτεία των οποίων εκπονήθηκαν οι διατριβές. Η εισαγωγή των θεσµών του Επισκέπτη Ερευνητή από ΑΕΙ ή Ερευνητικό Κέντρο σε άλλο Ερευνητικό Κέντρο, και του Επισκέπτη Καθηγητή από Ερευνητικό Κέντρο σε ΑΕΙ µε σκοπό τόσο την εξυπηρέτηση ερευνητικών και εκπαιδευτικών αναγκών των προπτυχιακών και µεταπτυχιακών προγραµµάτων, όσο και την εντατικοποίηση της συνεργασίας ΑΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων. Την θεσµοθέτηση της δυνατότητας υποβολής προτάσεων από συνεργαζόµενες οµάδες ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα για διεξαγωγή µεταπτυχιακών προγραµµάτων µε χρηµατοδότηση από το Υπ. Παιδείας. 5. Μισθολόγιο των Ερευνητών του ν. 1514/85 Οι προτάσεις της Ε.Ε.Ε. στο θέµα αυτό αναλύονται στο συνηµµένο Παράρτηµα που έχει διαµορφωθεί µε τρόπο ώστε να προβλέπει την πλήρη εξοµοίωση των Ερευνητών µε τα αντίστοιχης βαθµίδας µέλη ΕΠ των ΑΕΙ σε ό,τι αφορά στο βασικό µισθό, τα επιδόµατα και τις συντάξεις. Παράρτηµα Για την υλοποίηση της αναµόρφωσης/αποκατάστασης των αποδοχών των ερευνητών των εθνικών ΕΚ του ν.1514/85 προτείνονται οι εξής τροποποιήσεις στο ν. 3205/2003 "Μισθολογικές ρυθµίσεις λειτουργών και υπαλλήλων του ηµοσίου, Ν.Π... και Ο.Τ.Α.,.." 1. Η τελευταία υποπαράγραφος της παραγράφου 1 του άρθρου 38 του Ν. 3205/2003 τροποποιείται ως εξής:
«Για τη διαµόρφωση των ανωτέρω βασικών µισθών, ο βασικός µηνιαίος µισθός του Ερευνητή εξισώνεται µε τον βασικό µηνιαίο µισθό Λέκτορα ΑΕΙ, εφ εξής δεν θα υπολείπεται» 2. Οι δύο τελευταίες υποπαράγραφοι της παραγράφου 2 του άρθρου 38 του Ν. 3205/2003 τροποποιούνται ως εξής: «α. ΕΛΕ Α 1,50 β. ΕΛΕ Β 1,30 γ. ΕΛΕ Γ 1,10 δ. ΕΛΕ 1,00 Για τη διαµόρφωση των ανωτέρω βασικών µισθών της παραγράφου αυτής, ο βασικός µηνιαίος µισθός του ΕΛΕ καθορίζεται εφεξής στο ύψος του 0,94 του µηνιαίου βασικού µισθού του Ερευνητή της παραπάνω παραγράφου». 3. Στην παράγραφο 3 του άρθρου 38 του Ν. 3205/2003 προστίθεται νέο εδάφιο (αα) ως εξής: «Προετοιµασίας και απασχόλησης εντός των Ερευνητικών Κέντρων για τη διάδοση, αξιοποίηση, οικονοµική εκµετάλλευση της νέας γνώσης και τη σύνδεσή της µε την παραγωγή, σε πλήρη εξίσωση µε το επίδοµα του εδαφίου β της παραγράφου 2 του άρθρου 36 του παρόντος νόµου, µε το οποίο εφ εξής θα είναι συνδεδεµένο και θα το ακολουθεί. Για τους Ειδικούς Λειτουργικούς Επιστήµονες (ΕΛΕ) το παραπάνω επίδοµα καθορίζεται στο ύψος του 0,94 της αντίστοιχης βαθµίδας Ερευνητών. Το ανωτέρω επίδοµα καταβάλλεται στους δικαιούχους, Ερευνητές και ΕΛΕ, και κατά την διάρκεια της ερευνητικής τους άδειας.» 4. Το εδάφιο γ της παρ.3 του άρθρου 38 του Ν. 3205/2003 τροποποιείται ως εξής: «γ. Ειδικό ερευνητικό, για την εκτέλεση µεταδιδακτορικής έρευνας, καθώς και για την ταχύτερη και αποτελεσµατικότερη προώθηση των ερευνητικών προγραµµάτων, σε πλήρη αντιστοιχία και εξίσωση µε το επίδοµα του εδαφίου δ της παραγράφου 2 του άρθρου 36 του παρόντος νόµου, µε το οποίο εφ εξής θα είναι συνδεδεµένο και θα το ακολουθεί. Για τους Ειδικούς Λειτουργικούς Επιστήµονες (ΕΛΕ) το παραπάνω επίδοµα καθορίζεται στο ύψος του 0,94 της αντίστοιχης βαθµίδας Ερευνητών.» 5. Η παρ. 6 του άρθρου 38 του Ν. 3205/2003 τροποποιείται ως εξής: «Προκειµένου περί Ερευνητών Α, για τα ποσά των περιπτώσεων του εδαφίου αα καθώς και για τα ποσά των περιπτώσεων β και γ της παραγράφου 3 του άρθρου 38 του Ν. 3205/2003 όπως αυτά διαµορφώνονται στην παρούσα ρύθµιση, ισχύουν τα της παραγράφου 4 του άρθρου 36 του Ν. 3205/2003. Προκειµένου περί ΕΛΕ Α, καθορίζονται αντίστοιχα ποσά για τις περιπτώσεις του εδαφίου αα καθώς και τις περιπτώσεις β και γ της παραγράφου 3 του άρθρου 38 του Ν. 3205/2003, όπως αυτά διαµορφώνονται στην παρούσα ρύθµιση, στο ύψος του 0.94 των αντίστοιχων ποσών του Ερευνητή Α.»
Θέµατα υπό διερεύνηση Συνέλευση Ερευνητών Ινστιτούτου Αξιολόγηση Συµµετοχή και ερευνητών του Ινστιτούτου στις επιτροπές κρίσης από Γ σε Β και από Β σε Α βαθµίδες Θεσµός Πρόσεδρου (Επισκέπτη) Ερευνητή και Επισκέπτη Καθηγητή από και προς ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα αντίστοιχα για εξυπηρέτηση αναγκών και µεταφορά εµπειρίας Μισθολογικά σε συνάρτηση µε επιδόµατα Έρευνας και ιδασκαλίας