ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 24.5.2005 COM(2005) 203 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Σχετικά µε την επανεξέταση του πεδίου εφαρµογής της καθολικής υπηρεσίας σύµφωνα µε το άρθρο 15 της οδηγίας 2002/22/EK [SEC(2005) 660] ΕΙ_ ΕΙ_

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΑΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΑΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Σχετικά µε την επανεξέταση του πεδίου εφαρµογής της καθολικής υπηρεσίας σύµφωνα µε το άρθρο 15 της οδηγίας 2002/22/EK (Κείµενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) 1. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΊΝΩΣΗΣ Ο σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι διττός. Πρωταρχικός σκοπός είναι η εξέταση και αξιολόγηση, όπως απαιτείται από το άρθρο 15 της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία 1, του ενδεχόμενου να αλλάξει ή να επαναπροσδιοριστεί το τρέχον πεδίο εφαρμογής της καθολικής υπηρεσίας υπό το φως των τεχνολογικών, κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων, συνεκτιμώντας ιδιαίτερα την κινητικότητα και τον ρυθμό δεδομένων. Προς τούτο, στο σχετικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής 8ΕΟ(2005) 660. περιλαμβάνονται συναφής ανάλυση και πληροφορίες, καθώς επίσης και σύνδεσμοι στο ίντερνετ. Ο δεύτερος σκοπός είναι η δρομολόγηση μιας ευρύτερης συζήτησης πολιτικής σχετικά με την παροχή της καθολικής υπηρεσίας, ιδίως ενόψει της γενικής αξιολόγησης της δέσμης κανονιστικών ρυθμίσεων της ΕΕ, που έχει προγραμματιστεί για το 2006, όταν και η οδηγία για την καθολική υπηρεσία θα επανεξετασθεί στο σύνολό της. Η Επιτροπή καλεί τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν σχόλια επί των συμπερασμάτων και των μακροχρόνιων ζητημάτων που παρουσιάζονται στην παρούσα ανακοίνωση και στο έγγραφο εργασίας που διατίθενται στους παρακάτω δικτυακούς τόπους : 1ιΐΐρ://6υΐΌρα.6υ.ιηΐ/νουι νοΐ06 και 1ιΐΐρ://6υΐΌρα.6υ.ιηΐ/ιηίόπηαΐιοη 5θ0ΐ6ΐν/ΐορΐ05/60θΓηΓη/ιη(ΐ6χ 6η.1ιΐΓη Τα σχόλια αποστέλλονται στηδιεύθυνση ιηί5θ-μ@060.6υ.ιηΐ έως 30.06.2005. Η Επιτροπή θα δημοσιεύσει αργότερα δεύτερη ανακοίνωση, στην οποία θα περιλαμβάνονται τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης, καθώς και η τελική αξιολόγηση και θέση της Επιτροπής. 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα κύρια στοιχεία της νέας πρωτοβουλίας της Επιτροπής, με τίτλο Ϊ2010 είναι η προώθηση της εσωτερικής αγοράς και της καινοτομίας στις υπηρεσίες πληροφοριών και η υποστήριξη της κοινωνίας της γνώσης χωρίς κοινωνικό αποκλεισμό. Θα έχει σημαντικό ρόλο στην ανανεωμένη στρατηγική της Λισαβόνας 2, που οικοδομείται γύρω από δύο βασικά καθήκοντα 1 2 Οδηγία 2002/22/ΕΚ του ΕΚ και του Συμβουλίου για την καθολική υπηρεσία και τα δικαιώματα των χρηστών όσον αφορά δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Οικονομική μεγέθυνση και απασχόληση: νέο ξεκίνημα για τη στρατηγική της Λισαβόνας, ΟΜ(2005) 24. ΕΙ. 2 ΕΙ.

- την επίτευξη ισχυρότερης και διαρκούς ανάπτυξης και τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας. Οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας αποτελούν επίσης μέρος της εν λόγω προσέγγισης, καθώς συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή και στην οικονομική δραστηριότητα 3. Στο πεδίο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (ηλ-επικοινωνιών), το κύριο εργαλείο πολιτικής για τη δημιουργία κοινωνίας της γνώσης χωρίς κοινωνικό αποκλεισμό είναι η δημιουργία ανταγωνιστικών αγορών, σε συνδυασμό με το δίχτυ ασφαλείας της καθολικής υπηρεσίας για εκείνους των οποίων οι οικονομικοί πόροι ή η γεωγραφική θέση δεν τους επιτρέπουν πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες που είναι ήδη διαθέσιμες και χρησιμοποιούνται από την μεγάλη πλειονότητα των πολιτών, και οι οποίες θεωρούνται ουσιαστικής σημασίας για την συμμετοχή στην κοινωνία. Με την οδηγία για την καθολική υπηρεσία τίθενται οι βασικές αρχές της καθολικής υπηρεσίας και αντιμετωπίζονται λοιπά επιμέρους δικαιώματα χρηστών και καταναλωτών, με αντίστοιχες υποχρεώσεις που επιβάλλονται στις επιχειρήσεις. Η καθολική υπηρεσία ορίζεται στην οδηγία ως "η στοιχειώδης δέσμη υπηρεσιών καθορισμένης ποιότητας στις οποίες έχουν πρόσβαση όλοι οι τελικοί χρήστες, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών εθνικών συνθηκών, σε προσιτή τιμή και χωρίς στρέβλωση του ανταγωνισμού" (άρθρο 1 παράγραφος 2). Το τρέχον πεδίο εφαρμογής της καθολικής υπηρεσίας περιλαμβάνει: Σύνδεση με το δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο σε σταθερή θέση Κάθε εύλογο αίτημα για σύνδεση, σε σταθερές θέσεις, με το δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο και για πρόσβαση σε διαθέσιμες στο κοινό τηλεφωνικές υπηρεσίες σε σταθερές θέσεις, ικανοποιείται από μια τουλάχιστον επιχείρηση (άρθρο 4 παράγραφος 1) Η σύνδεση με το δίκτυο περιορίζεται σε απλή στενοζωνική σύνδεση με την πρωτεύουσα θέση/κατοικία του τελικού χρήστη. εν υφίσταται υποχρέωση για συγκεκριμένο δυφιορυθμό ή ταχύτητα δεδομένων, η σύνδεση όμως πρέπει να είναι σε θέση να προσφέρει λειτουργική πρόσβαση στο ιαδίκτυο (ίντερνετλ λαμβάνοντας υπόψη τις επικρατούσες τεχνολογίες που χρησιμοποιεί η πλειοψηφία των συνδρομητών και την τεχνολογική σκοπιμότητα (εφικτότητα; (άρθρο 4 παράγραφος 2). Η αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας επιτρέπει στους παρόχους καθολικής υπηρεσίας την χρήση οποιασδήποτε τεχνολογίας, ενσύρματης ή ασύρματης, που θα είναι σε θέση να προσφέρει την εν λόγω υπηρεσία σε σταθερή θέση (αιτιολογική σκέψη 8). Πρόσβαση σε δημόσια διαθέσιμες τηλεφωνικές υπηρεσίες Σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 2, οι τελικοί χρήστες πρέπει να είναι σε θέση να πραγματοποιούν και να δέχονται τοπικές, εθνικές και διεθνείς τηλεφωνικές κλήσεις, τηλεομοιοτυπικές επικοινωνίες και επικοινωνίες. Η οδηγία περιλαμβάνει, επιπλέον, σειρά υπηρεσιών που συνδέονται στενά με την βασική τηλεφωνία, καθώς είναι απαραίτητες ώστε οι χρήστες να είναι σε θέση να αξιοποιούν πλήρως τις δημόσια διαθέσιμες τηλεφωνικές υπηρεσίες. Πρόκειται για την παροχή καταλόγων και υπηρεσία πληροφοριών καταλόγου (άρθρο 5), 3 Βλ. το λευκό βιβλίο της Επιτροπής σχετικά με τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, ( ΟΜ(2004) 374). ΕΙ_ 3 ΕΙ_

κοινόχρηστων τηλεφώνων (άρθρο 6) και ειδικών µέτρων για µειονεκτούντες χρήστες (άρθρο 7). Τα κράτη µέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι η καθορισµένη δέσµη υπηρεσιών είναι διαθέσιµη σε όλους τους χρήστες στην επικράτειά τους, ανεξάρτητα από γεωγραφική θέση, έπειτα από εύλογο αίτηµα. Απαιτείται επίσης να εξεύρουν τα πλέον αποτελεσµατικά µέσα για την εγγύηση των υποχρεώσεων καθολικής υπηρεσίας, παρέχοντας σε όλες τις επιχειρήσεις την ευκαιρία εκτέλεσής τους. Μόνο σε περίπτωση που στην αγορά δεν προσφέρονται οι καθορισµένες υπηρεσίες είναι δυνατή η επιβολή υποχρεώσεων σε επιχειρήσεις για την παροχή υπηρεσιών υπό καθορισµένους όρους (άρθρα 3, 4 και 8) Αναγνωρίζοντας ότι η καθολική υπηρεσία θα αναπτυχθεί στην πορεία του χρόνου, βάσει του άρθρου 15 της οδηγίας απαιτείται από την Επιτροπή να επανεξετάσει το πεδίο εφαρµογής της καθολικής υπηρεσίας κατά το 2005 (και έκτοτε ανά τριετία): Η επανεξέταση διενεργείται υπό το πρίσμα των κοινωνικών, οικονομικών και τεχνολογικών εξελίξεων, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τα ποσοστά κινητικότητας και τους ρυθμούς δεδομένων, υπό το φως των επικρατουσών τεχνολογιών που χρησιμοποιεί η πλειοψηφία των καταναλωτών. Η διαδικασία επανεξέτασης διενεργείται σύμφωνα με το παράρτημα V Σύµφωνα µε το παράρτηµα V και µε την αιτιολογική σκέψη 25, κάθε αλλαγή στο πεδίο εφαρµογής υπόκειται στα ακόλουθα κριτήρια, εν συντοµία: α) Μια µειονότητα καταναλωτών θα µπορούσε να υποστεί κοινωνικό αποκλεισµό εξαιτίας οικονοµικής αδυνα µ ίας πρόσβασης σε συγκεκριµένες υπηρεσίες οι οποίες διατίθενται και χρησιοποιούνται από την πλειονότητα, και β) Η συµπερίληψη των εν λόγω υπηρεσιών στο πεδίο εφαρµογής θα συνεπαγόταν γενικό καθαρό όφελος για όλους τους καταναλωτές, σε περίπτωση που αυτές δεν παρέχονται στο κοινό υπό συνήθεις εµπορικούς όρους. Η αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας συνεπάγεται ότι η επανεξέταση δεν θα οδηγήσει σε προώθηση ορισµένων τεχνολογικών επιλογών σε βάρος άλλων. Πρέπει επίσης να ληφθεί µέριµνα ότι δεν επιβάλλεται δυσανάλογη χρηματοδοτική επιβάρυνση στις επιχειρήσεις του τομέα (γεγονός που θα έθετε σε κίνδυνο τις εξελίξεις στην αγορά και την καινοτομία) και ότι το βάρος της χρηματοδότησης δεν κατανέμεται άδικα στους καταναλωτές με χαμηλό εισόδημα (αιτιολογική σκέψη 25). Η καθολική υπηρεσία δεν συνιστά µηχανισµό όπου η εισαγωγή νέων τεχνολογιών και υπηρεσιών χρηµατοδοτείται µε την αύξηση της δαπάνης για όλους τους υφιστάµενους (τηλεφωνικούς) χρήστες. Αντίθετα, πρόκειται για ένα δίχτυ ασφάλειας που παρέχει τη δυνατότητα σε µια µειονότητα καταναλωτών να εξισωθεί µε την πλειονότητα που ήδη απολαµβάνει της βασικές υπηρεσίες. Για τους σκοπούς της επανεξέτασης δεν είναι απαραίτητη η ποσοτικοποίηση της οικονοµικής προσιτότητας της πρόσβασης σε επίπεδο ΕΕ (το σκέλος της οικονοµικής προσιτότητας αποτελεί µέρος της του ορισµού της καθολικής υπηρεσίας, και όχι του πεδίου εφαρµογής της), επειδή η προσιτότητα πρέπει να θεωρηθεί υπό το πρίσµα των ειδικών εθνικών ΕΙ_ 4 ΕΙ_

συνθηκών (άρθρο 3 παράγραφος 1, αιτιολογική σκέψη 10), π.χ. του μέσου εισοδήματος των νοικοκυριών, και επομένως παρουσιάζει διακυμάνσεις μεταξύ των κρατών μελών 4. Έχοντας υπόψη το ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον των επικοινωνιών, όπου το πρωτόκολλο του ίντερνετ (Π») καθίσταται σε διαρκώς μεγαλύτερο βαθμό η κοινή τεχνολογική πλατφόρμα μετάδοσης, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι έχει έρθει η στιγμή για την έναρξη μιας μελλοντοστρεφούς συζήτησης σχετικά με την πολιτική όσον αφορά την παροχή καθολικής υπηρεσίας, ανοιχτής στις απόψεις όλων των ενδιαφερομένων, και η οποία μπορεί να συμβάλει στη γενική επανεξέταση των κανονιστικών ρυθμίσεων, το 2006. 3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΙΣ ΗΛ- ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ 3.1. Επισκόπηση Ο συνδυασμός του ανταγωνισμού και της τεχνολογικής προόδου είχε για τους καταναλωτές ως αποτέλεσμα διεύρυνση της προσφοράς, χαμηλότερες τιμές και καινοτομία, όπως τεκμηριώθηκε πρόσφατα στην 10η έκθεση για την κανονιστική ρύθμιση και τις αγορές ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Ευρώπη 5. Ποσοστό 97% των νοικοκυριών στα 15 παλαιά κράτη μέλη (εφεξής «ΕΕ των 15») διέθεταν σταθερό ή κινητό τηλέφωνο. Τουλάχιστον 95% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ καλύπτεται από τα δίκτυα κινητών επικοινωνιών, ενώ στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων κρατών μελών, η διείσδυση των κινητών επικοινωνιών υπερβαίνει την αντίστοιχη στις σταθερές γραμμές. Ταυτόχρονα πραγματοποιείται η έναρξη της εμπορικής εκμετάλλευσης διαφόρων ανταγωνιζόμενων ευρυζωνικών τεχνολογιών, όπως η ψηφιακή συνδρομητική γραμμή (081.), ενσύρματες και κινητές και ασύρματες τεχνολογίες, παρέχοντας υψίρρυθμη δικτυακή πρόσβαση που υποστηρίζει τη διανομή ψηφιακού περιεχομένου και επικοινωνιών. Τα νοικοκυριά αφομοιώνουν ταχέως τις ευρυζωνικές τεχνολογίες, ιδίως στην ΕΕ των 15, όπου περίπου 85% του πληθυσμού καλύπτεται από τα σταθερά δίκτυα ευρυζωνικών επικοινωνιών. στόσο, ο αντίστοιχος βαθμός κάλυψης στα νέα κράτη μέλη παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις. Οι εν λόγω τάσεις εξετάζονται λεπτομερέστερα στο σχετικό έγγραφο εργασίας. 3.2. Κινητές επικοινωνίες 3.2.1. Ανάλυση Στις εθνικές άδειες για φορείς εκμετάλλευσης κινητών επικοινωνιών επιβάλλονται συνήθως στόχοι γεωγραφικής ή/και πληθυσμιακής κάλυψης, ώστε να καλύπτεται τουλάχιστον ποσοστό 95% του πληθυσμού. Στην περίπτωση των δικτύων δεύτερης γενιάς, οι εν λόγω στόχοι έχουν επιτευχθεί σε όλα τα κράτη μέλη. Επιπλέον, η παρουσία διαφόρων φορέων εκμετάλλευσης κινητών επικοινωνιών αυξάνει την ποιότητα της κάλυψης του εθνικού χώρου. 4 5 Βλ. το σχετικό έγγραφο εργασίας, παράρτημα περί θεμάτων μετρήσεων. ΟΜ(2004) 759 τελικό. ΕΙ_ 5 ΕΙ_

Οι υπηρεσίες κινητών επικοινωνιών κατέστησαν µε ταχείς ρυθµούς µαζική αγορά: Στις αρχές του 2004 πάνω από 80% του πληθυσµού της ΕΕ χρησιµοποιούσαν τις υπηρεσίες αυτές, όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφηµα. Γράφημα 1 Πηγή: Εκθέσεις για τις ευρωπαϊκές κινητές επικοινωνίες Ενώ ο µέσος όρος της διείσδυσης των κινητών επικοινωνιών στα δέκα νέα κράτη µέλη (εφεξής «ΕΕ των 10») βρίσκεται περισσότερο από 20 ποσοστιαίες µονάδες χαµηλότερα από τον αντίστοιχο της ΕΕ των 15, ορισµένα νέα κράτη µέλη υπερβαίνουν τον µέσο όρο της ΕΕ των 25 6. Οι σταθερές τηλεφωνικές γραµµές παραµένουν ο κύριος τρόπος διανοµής της καθολικής υπηρεσίας, µολονότι οι φορείς εκµετάλλευσης είναι ελεύθεροι να χρησι µ οποιούν οποιαδήποτε τεχνολογία είναι σε θέση να πληροί τις απαιτήσεις, όπως σηειώθηκε παραπάνω. Παρόλα αυτά, η πλέον αξιοσηµείωτη τάση στην τηλεφωνία κατά τα τελευταία έτη ήταν η υποκατάσταση των σταθερών από τις κινητές επικοινωνίες, όπως φαίνεται στο γράφηµα 2. Από το 1999 έχει πέσει το επίπεδο της σταθερής τηλεφωνίας στην Ε.Ε. των 15 κατά δέκα ποσοστιαίες µονάδες, µε διείσδυση, στις αρχές του 2004, σε ποσοστό 82%, ισοδύναµο µε το 81% της κινητής. 6 Η ηµοκρατία της Τσεχίας (99%) και η Σλοβενία (92%). ΕΙ. 6 ΕΙ.

Γράφημα 2 Πηγή: Τοίοοοπίδ κδΐάοπΐμ 5ΐΐΓν γ5, 03ΐ1ιιρ, 1999, και ΙΝΙΙΑ, 2003, 2004. Περίπου 72% τον νοικοκυριών στην ΕΕ των 10 διαθέτουν σταθερή γραμμή. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι η τάση υποκατάστασης των σταθερών από κινητές επικοινωνίες είναι ακόμα μεγαλύτερη στις περισσότερες από τις εν λόγω χώρες - με εξαίρεση την Πολωνία - γεγονός που οφείλεται στο ότι το σταθερό δίκτυο στις χώρες αυτές είναι εν γένει λιγότερο ανεπτυγμένων και ότι η διαίσθηση των σταθερών γραμμών είναι χαμηλότερη από την αντίστοιχη στην ΕΕ των 15. 3.2.2. Αξιολόγηση Η επιτυχία των κινητών επικοινωνιών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι διαθέτουν τον χαρακτήρα εργαλείου προσωπικών επικοινωνιών που αντιστοιχεί στον τρόπο ζωής των καταναλωτών και στην ανάγκη τους για αυξημένη κινητικότητα. Οι εθνικοί όροι για την απόκτηση άδειας κινητών επικοινωνιών, βάσει των οποίων ισχύει υποχρέωση γεωγραφικής ή/και πληθυσμιακής κάλυψης, κατέστησαν τις κινητές επικοινωνίες πανταχού παρούσες. Η χρήση κινητών υπερέβη το 80% του πληθυσμού της ΕΕ των 15, ποσοστό που αντιστοιχεί στη μέση οικιακή διείσδυση των σταθερών γραμμών. Σε εννέα από τα δεκαπέντε παλιά κράτη μέλη υπάρχουν περισσότερα νοικοκυριά που είναι συνδρομητές κινητής τηλεφωνίας από ό,τι σταθερής. Στην ΕΕ των 10, η συνολική διείσδυση τον κινητά βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ των 15, με σημαντικές όμως διακυμάνσεις: Σε ορισμένες χώρες έχει ήδη επιτευχθεί κορεσμός της αγοράς, ενώ σε άλλες η διείσδυση συνεχίζει να αυξάνεται με ταχύ ρυθμό. ΕΙ. 7 ΕΙ.

Οι κινητές επικοινωνίες έχουν ήδη φτάσει σε επίπεδο να παρέχουν υπηρεσίες σε µαζικές αγορές σε κόστος εφικτό και αποδεκτό από τους καταναλωτές. Το κόστος των χειροσυσκευών έχει επίσης µειωθεί χάρη σε οικονοµίες κλίµακας και στην τεχνολογική πρόοδο. Σε διάφορες χώρες οι συσκευές κινητών παρέχονται δωρεάν ή σε επιδοτούµενη τιµή από τους λιανοπωλητές κινητών. Ο αυξανόµενος ανταγωνισµός από τους νεοεισερχόµενους έχει συµπιέσει περαιτέρω το κόστος για τον καταναλωτή. Το πλεονέκτηµα των δικτύων κινητής τηλεφωνίας ως προς το κόστος προκύπτει από το χαµηλό οριακό κόστος της προσθήκης νέων συνδροµητών, καθώς το δίκτυο ραδιοπρόσβασης µοιράζεται µεταξύ των συνδροµητών, ενώ µ ια σταθερή γραµµή που συνδέει έναν συνδρο µητή έχει λιγότερες πιθανότητες µερισού του κόστους πρόσβασης, ιδίως εάν ο συνδροητής βρίσκεται σε αγροτική περιοχή. εδοµένου ότι έχουν ήδη εγκατασταθεί τα δίκτυα κινητών επικοινωνιών, τούτο συνεπάγεται ότι ένας συνδροµητής µπορεί να προστεθεί στο κινητό δίκτυο µε οριακό κόστος, ανεξάρτητα από το αν είναι εγκατεστηµένος σε αστική ή αγροτική περιοχή. Οι φορείς εκµετάλλευσης κινητών επικοινωνιών έχουν µεταγράψει τη χαµηλή βάση κόστους σε οικονοµικά προσιτά προπληρωµένα πακέτα που επιτρέπουν σε καταναλωτές χαµηλού εισοδήµατος να έχουν βασική σύνδεση µε το δίκτυο. Οι προπληρωµένες υπηρεσίες σηµαίνουν χα µ ηλή τιµή εισόδου και µεγαλύτερη δυνατότητα ελέγχου της δαπάνης τους από ό,τι οι συνδροές που πληρώνονται εκ των υστέρων, γεγονός που αυξάνει την ελκυστικότητά τους για χρήστες χαµηλού εισοδήµατος. Η ελκυστικότητα της υπηρεσίας αυτής αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι η µεγάλη πλειονότητα των νοικοκυριών στην ΕΕ χρησι µ οποιεί προπληρωµένες υπηρεσίες για την αγορά συνδροµών κινητής επικοινωνίας και χρονοονάδων συνδιαλέξεων. ς αποτέλεσµα, µια υπηρεσία κινητών επικοινωνιών µε αρχικά υψηλό κόστος απέβη υπηρεσία που παρέχει δυνητικά σε όλους τους καταναλωτές βασική σύνδεση σε δηµόσια διαθέσιµες τηλεφωνικές υπηρεσίες µε τον οικονοµικότερο δυνατό τρόπο. Συµπερασµατικά, από τα στοιχεία προκύπτει ότι η ανταγωνιστική παροχή κινητών επικοινωνιών έχει ως αποτέλεσµα καταναλωτές που διαθέτουν ευρεία και οικονοµικά προσιτή πρόσβαση στις κινητές επικοινωνίες. εν συντρέχουν, εποµένως, οι όροι για την συµπερίληψη των κινητών επικοινωνιών στο πεδίο εφαρµογής της καθολικής υπηρεσίας (όπως ορίζεται στην οδηγία). 3.3. Ευρυζωνική πρόσβαση στο ίντερνετ 3.3.1. Ανάλυση στα µέσα του 2004, τα δίκτυα ευρυζωνικής πρόσβασης 7 κάλυπταν ποσοστό περίπου 85% του πληθυσµού της ΕΕ των 15. Όσον αφορά τα νέα κράτη µέλη, το χαµηλότερο επίπεδο διείσδυσης των σταθερών γραµµών αποτελεί επίσης ένδειξη ότι οι υποδοµές ευρυζωνικής πρόσβασης διατίθενται σε σηµαντικά µικρότερο ποσοστό του πληθυσµού τους. Ο συνολικός αριθµός των παρεχόµενων γραµµών ευρυζωνικής πρόσβασης αυξήθηκε σε ποσοστό µεγαλύτερο του 72% στην ΕΕ των 25 µέσα σε ένα έτος. Τον Ιούλιο του 2004 είχαν εγκατασταθεί 29,6 εκατ. γραµµές, που αντιστοιχούν σε ποσοστό 6,5% του πληθυσµού της 7 Για τις ευρυζωνικές τεχνολογίες και τον ορισµό τους βλ. υποσ. 10 στο σχετικό έγγραφο εργασίας. ΕΙ_ 8 ΕΙ_

Ε.Ε. που χρησιμοποιεί ευρυζωνικές υπηρεσίες, όπως φαίνεται στο γράφημα 3 8. Για λόγους σύγκρισης αναφέρεται ότι ο αντίστοιχος αριθμός για την ΕΕ των 15 είναι 7,6%. Η εντυπωσιακή αύξηση στην εγκατάσταση ευρυζωνικών συνδέσεων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εντατικότερη ανταγωνιστική πίεση και στην επιθυμία των σταθερών φορέων εκμετάλλευσης να αντισταθμίσουν τη μείωση των εσόδων στην φωνητική τηλεφωνία. Γράφημα 3 18 Βαθµός διείσδυσης σταθερών ευρυζωνικών, ΕΕ των 25, 1 Ιουλίου 2004 16 14 12 10 8 6 4 2 0 ρί [α] ^δ] ίθ^ ΕΙ 3Κ ΡΙ ΟΖ IV ΙΕ ΟΥ ΗΙΙ ΙΤ ΜΤ 31 ΙΙΙ ΙΤ ΡΤ ΕΙΙ25 ΟΕ Ε3 ΙΙΚ Ευίδ ΕΕ ΡΚ ΑΤ ΡΙ 3Ε ΒΕ ΝΙ ΟΚ Πηγή: Υπηρεσίες της Επιτροπής, βάσει δεδομένων ΟΟΟΟΜ Όπως εμφανίζεται στο γράφημα, οι ρυθμοί αφομοίωσης παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση, από κάτω του 1% έως σχεδόν 16%. Ο υψηλότερος ρυθμός διείσδυσης παρατηρείται στις χώρες με τον εντονότερο ανταγωνισμό μεταξύ ϋ8γ και καδιακών ευρυζωνικών υποδομών. Τα εφτά μέρες τα στοιχεία παρέχονται στο σχετικό έγγραφο εργασίας. 3.3.2. Αξιολόγηση Σημειώνεται γενική ανησυχία ως προς το ενδεχόμενο δημιουργίας «ψηφιακού χάσματος», μεταξύ όσων διαθέτουν πρόσβαση σε προηγμένες υπηρεσίες ηλ-επικοινωνιών και όσων την στερούνται. Η επιτροπή έχει υπογραμμίσει τη σημασία των ευρυζωνικών συνδέσεων για την υλοποίηση του δυναμικού της κοινωνίας της γνώσης. Κατά την υλοποίηση του σχεδίου δράσης eειιΐόρε, τα κράτη μέλη εφάρμοσαν εκτεταμένες εθνικές στρατηγικές για τις ευρυζωνικές επικοινωνίες 9. Η διαδικασία αυτή επεκτείνεται πλέον και στις 25 χώρες της ΕΕ. Καθώς διευρύνεται η εδαφική ευρυζωνική κάλυψη, η προσοχή στρέφεται στις απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές όπου ο πληθυσμός είναι διεσπαρμένος και η ώθηση της αγοράς περιορισμένη. Τα κράτη μέλη μπορούν να υποστηρίξουν την εγκατάσταση και 8 9 Ο αριθμός αυτός είναι 2-3 φορές μεγαλύτερος όταν η πρόσβαση μετράται σε επίπεδο νοικοκυριού, τα διάφορα μέλη του οποίου μοιράζονται κατά κανόνα την ίδια σύνδεση. Βλ. ό.π. το παράρτημα σχετικά με θέματα μετρήσεων. Βλ. Συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων στην Ευρώπη: εθνικές ευρυζωνικές στρατηγικές 5, ΟΜ(2004) 369. EL 9 EL

εκμετάλλευση ευρυζωνικών υπηρεσιών μέσω εναλλακτικών μηχανισμών δημόσιας χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης διαρθρωτικών πόρων στις επιλέξιμες περιοχές υπό τον όρο τήρησης ορισμένων κριτηρίων 10. Συμπερασματικά, από τα δεδομένα της κανονιστικής ρύθμισης και από τις ανάλυσης της αγοράς προκύπτει ότι επί του παρόντος η χρήση ευρυζωνικών υπηρεσιών περιορίζεται σε μικρή, αν και ταχέως αυξανόμενη, μειονότητα των ευρωπαίων καταναλωτών. Όπως φαίνεται από τον ισχύοντα κατά κεφαλήν ρυθμό αφομοίωσης (6,5%), η ΕΕ ως σύνολο δεν καλύπτει το κριτήριο χρήσης της υπηρεσίας από την «πλειονότητα των καταναλωτών». Οι ευρυζωνικές επικοινωνίες δεν έχουν ακόμα καταστεί απαραίτητες για την κοινωνική καθημερινότητα, έχουν ώστε η αντίστοιχη έλλειψή τους να συνεπάγεται κοινωνικό αποκλεισμό. Συνεπώς, δεν καλύπτονται επί του παρόντος οι όροι για την συμπερίληψη των ευρυζωνικών υπηρεσιών στο πεδίο εφαρμογής της καθολικής υπηρεσίας (όπως ορίζεται στην οδηγία). 4. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 4.1. Πεδίο εφαρµογής Η τεχνολογική σύγκλιση μεταξύ υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών, μέσων επικοινωνίας και τεχνολογίας των πληροφοριών συνεχίζεται, ενώ το πρωτόκολλο του ίντερνετ (Π») συνεχίζει να αναπτύσσεται προς την κατεύθυνση κοινής πλατφόρμας μετάδοσης για επικοινωνίες. Οι υπηρεσίες που προηγουμένως μεταφέρονταν μέσω περιορισμένου αριθμού δικτύων μπορούν πλέον να μεταδίδονται μέσω κοινών δικτύων ΙΡ. Καθίστανται έτσι ασαφή τα όρια μεταξύ του ίντερνετ και του παραδοσιακού κόσμου των τηλεπικοινωνιών, γεγονός που εντείνεται περαιτέρω από νέες γενιές υβριδικών τερματικών που συνδυάζουν λειτουργίες επικοινωνιών με άλλες λειτουργικές δυνατότητες, όπως υπολογιστές, παιχνίδια και θέαση οπτικοακουστικού υλικού. Με τον τρόπο αυτό προωθείται η δημιουργία μιας προσωπικής υπηρεσίας και ενός περιβάλλοντος πληροφοριών αντί των τυπικών υπηρεσιών της μαζικής αγοράς. Το συγκλίνον περιβάλλον που βασίζεται στο παγκόσμιο ίντερνετ εμπεριέχει δυναμικό καινοτομίας, νέων προϊόντων και οικονομικής απόδοσης, καθώς επίσης και διαρκώς μεγαλύτερης επιλογής και συνθετότητας σε τερματικά και υπηρεσίες. Εξάλλου, τα συνδυασμένα αποτελέσματα της σύγκλισης, δικτύωσης και ψηφιοποίησης οδηγούν σε αυξανόμενη χρήση του διομότιμου μοντέλου επικοινωνιών, για τις οποίες απαιτούνται διαρκώς περισσότερο δικτυακές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας κατά τη χρήση νέων εφαρμογών δεδομένων. Η αύξηση των υπηρεσιών που βασίζονται στο ΙΡ αποτελεί πρόκληση για την τρέχουσα παροχή της καθολικής υπηρεσίας, που βασίζεται στο μοντέλο όπου οι καταναλωτές χρησιμοποιούν δικτυακή πρόσβαση από σταθερή θέση για φωνητικές και βασικές ιντερνετικές υπηρεσίες που παρέχονται μέσω του δημοσίου μεταγόμενου τηλεφωνικού δικτύου. Το παράδειγμα αυτό βασίζεται σε μοντέλο καθετοποιημένης παροχής υπηρεσιών, όπου ο κύριος πάροχος υποδομής είναι και ο πάροχος τηλεφωνικών υπηρεσιών. Στο βαθμό που οι υπηρεσίες φωνητικής τηλεφωνίας μετακινούνται σταδιακά προς την κατεύθυνση ενός περιβάλλοντος ΙΡ, προκύπτει ένα μοντέλο τύπου ίντερνετ, όπου 10 Οώάοίπκδ οπ οήιεγώ χαά πιοά&μοδ ογιίδε οί δίπιοΐιιπιΐ Ριιηάδ ίογ ο-οοππηιιηίο&ιίοηδ, 8Ε (2003) 895. ΕΙ_ 10 ΕΙ_

οποιοσδήποτε διαθέτει ευρυζωνική σύνδεση θα μπορούσε να επιλέγει, σε πραγματικό χρόνο, μεταξύ ανταγωνιζόμενων παρόχων φωνητικής υπηρεσίας. Στην περίπτωση αυτή, η παροχή τηλεφωνικής υπηρεσίας ως υπηρεσίας πρόσβασης θα γενικευθεί, και η εστίαση της καθολικής υπηρεσίας θα μπορούσε να κινηθεί προς την κατεύθυνση της παροχής οικονομικά προσιτής ευρυζωνικής ζεύξης σύνδεσης. Ζητείται ο σχολιασμός, μεταξύ άλλων, χαρακτήρα: στα ακόλουθα ζητήματα μακροπρόθεσμου (α) Λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες και τις αναμενόμενες τεχνολογικές εξελίξεις, θα πρέπει, κάποια στιγμή κατά το μέλλον, η καθολική υπηρεσία να διαχωρίσει την πρόσβαση σε υποδομή από το στοιχείο παροχής της υπηρεσίας, περιοριζόμενη μόνο σε υποδομή επικοινωνιών, για το λόγο ότι η ανταγωνιστική παροχή υπηρεσιών (π.χ. παροχή τηλεφωνικών υπηρεσιών μέσω ίντερνετ - Υοΐοε ονεγ Π») θα εξασφαλίσει τη διάθεση και την οικονομική προσιτότητά τους; (β) (γ) (δ) (ε) Στο βαθμό που οι καταναλωτές χρησιμοποιούν διαρκώς περισσότερο κινητές υπηρεσίες επικοινωνιών, θα πρέπει η καθολική υπηρεσία να συνεχίσει να αφορά πρόσβαση σε σταθερή θέση ή θα πρέπει να απευθυνθεί σε πρόσβαση σε οποιαδήποτε θέση (συμπεριλαμβανομένης και της πρόσβασης εν κινήσει); Με δεδομένο την ευρύτερα οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε κινητές επικοινωνίες, παρατηρείται μείωση της ζήτησης για κοινόχρηστα τηλέφωνα. Ενδείκνυται ακόμα η συμπερίληψη διατάξεων περί κοινόχρηστων τηλεφώνων, όπως αυτές είναι διατυπωμένες επί του παρόντος, στο πεδίο εφαρμογής της καθολικής υπηρεσίας; Ενόψει της ανταγωνιστικής παροχής υπηρεσιών πληροφοριών καταλόγου σε πολλές χώρες, για πόσο ακόμη θα απαιτείται η διατήρηση των καταλόγων και των υπηρεσιών πληροφοριών καταλόγου στο πεδίο εφαρμογής της καθολικής υπηρεσίας; Λαμβάνοντας υπόψη τον σύνθετο χαρακτήρα του διαρκώς εξελισσόμενου περιβάλλοντος των επικοινωνιών, όπως περιγράφεται παραπάνω, και συνεκτιμώντας τις έως τώρα προκλήσεις όσον αφορά την την υφιστάμενη παροχή καθολικής υπηρεσίας, είναι πιθανό ότι οι προηγμένες υπηρεσίες θα αποφέρουν οφέλη αλλά και θα συνεπάγονται νέες δυσχέρειες για τους χρήστες με αναπηρίες. Θα πρέπει να γίνει περαιτέρω εναρμόνιση σε επίπεδο Ε.Ε. για τους χρήστες αυτούς, στο πλαίσιο της παροχής καθολικής υπηρεσίας; 4.2. Χρηµατοδότηση Ο δεύτερος μακροπρόθεσμος προβληματισμός στο εν λόγω πλαίσιο αφορά τη χρηματοδότηση της καθολικής υπηρεσίας. Τα προγράμματα χρηματοδότησης της καθολικής υπηρεσίας συνεπάγονται, επί του παρόντος, χρηματική σταυροειδή επιδότηση από μια ομάδα καταναλωτών σε άλλη. Τα κράτη μέλη επιτρέπεται να χρηματοδοτούν οποιοδήποτε καθαρό κόστος υποχρεώσεων παροχής καθολικής υπηρεσίας, είτε χρησιμοποιώντας δημόσιους πόρους υπό διαφανείς συνθήκες, είτε με τη συγκρότηση τομεακού ταμείου στο οποίο θα έχουν υποχρέωση συνεισφοράς όλες οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγορά. ΕΙ_ 11 ΕΙ_

Όταν οι φορείς εκµετάλλευσης απολάµβαναν ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώµατα για την παροχή υπηρεσιών, τα εν λόγω οφέλη εξισορροπούνταν από την απαίτηση εκπλήρωσης ορισµένων κοινωνικών υποχρεώσεων. Η έννοια ενός τοµεακού ταµείου για την καθολική υπηρεσία, µε το οποίο οι συντελεστές της αγοράς απαιτείται να αναλάβουν κοινωνικό κόστος, αποτελεί συνέχεια αυτής της θεώρησης. Είναι αµφισβήτησε το κατά πόσο το µοντέλο αυτό ενδείκνυται για µιαν ελευθερωµένη και γενικά ανταγωνιστική αγορά. Το κοινωνικό κόστος αναλαµβάνεται, κατά κανόνα, από τη γενική φορολογία και όχι από τους συντελεστές της αγοράς. Κατά συνέπεια, µακροπρόθεσµα ζητήµατα σχετικά µε τη χρηµατοδότηση είναι τα εξής: (α) Αποτελεί ο µ ηχανισµός χρηµατοδότησης της καθολικής υπηρεσίας ενδεδειγµένο έσο για τον στόχο της κοινωνικής ένταξης µέσα σε ανταγωνιστικό περιβάλλον επικοινωνιών; (β) Είναι η χρηµατοδότηση από τη γενική φορολογία βιώσιµη εναλλακτική λύση; 5. ΣΥΝΟΨΗ Έχοντας εξετάσει τις τεχνολογικές, τις αγοραίες και τις κοινωνικές εξελίξεις που επηρεάζουν τους καταναλωτές υπηρεσιών ηλ-επικοινωνιών, έχοντας αναλύσει τις αγορές κινητών και ευρυζωνικών επικοινωνιών, και έχοντας εφαρµόσει τα κριτήρια για τον καθορισµό του πεδίου εφαρµογής της καθολικής υπηρεσίας όπως αυτά περιέχονται στην οδηγία για την καθολική υπηρεσία, η Επιτροπή συµπεραίνει ότι επί του παρόντος καµία από τις εν λόγω υπηρεσίες δεν πληροί τις προϋποθέσεις για συµπερίληψη τους στο πεδίο εφαρµογής. Κατά συνέπεια δεν θα πρέπει να µεταβληθεί το πεδίο εφαρµογής της καθολικής υπηρεσίας. Η Επιτροπή απευθύνει πρόσκληση για αποστολή στοιχείων σχετικά µε το παραπάνω συµπέρασµα και πρόκειται να εξετάσει όλα τα δεδοµένα που ενδεχοµένως είναι συναφή µε την εν λόγω αξιολόγηση. Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι ενδείκνυται να ενθαρρυνθεί µια µελλοντοστρεφής πολιτική συζήτηση γύρω από την παροχή καθολικής υπηρεσίας, προβάλλοντας µια σειρά από µακροπρόθεσµα ζητήµατα, των οποίων ζητείται επίσης ο σχολιασµός από τους ενδιαφερόµενους. ΕΙ_ 12 ΕΙ_