Σεκαληηθή Σεκείσζε Απφ ην θπιιάδην απηφ γίλεηαη ππφδεημε ζηνπο καζεηέο πνηα είλαη ηα απαξαίηεηα πνπ πξέπεη λα κειεηήζνπλ. Όκσο, ηαπηφρξνλα ηνλίδνπκε φηη φζνη ζέινπλ λα αζρνιεζνχλ ζνβαξά κε ην κάζεκα ηεο ρεκείαο πξέπεη λα ην κειεηήζνπλ όιν. Γηνγέλεο Κνζκφπνπινο
1. Γεληθά πεξί ρεκηθώλ αληηδξάζεσλ. Χεκηθή αληίδξαζε είλαη θάζε θαηλφκελν φπνπ κηα ή πεξηζζφηεξεο θαζνξηζκέλεο νπζίεο πνπ ζην εμήο ζα νλνκάδνπκε αληηδξώληα, κεηαηξέπνληαη ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο δηαθνξεηηθέο θαζνξηζκέλεο νπζίεο ηα πξντόληα. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ρεκηθήο αληίδξαζεο δηαζπψληαη δεζκνί ζηα αληηδξψληα ζσκαηίδηα (κφξηα ή ηφληα) θαη δεκηνπξγνχληαη λένη δεζκνί πνπ δηακνξθψλνπλ ηα πξντφληα ζσκαηίδηα (κφξηα ή ηφληα). Σηελ ρεκηθή αληίδξαζε ην πιήζνο ησλ πξντφλησλ θαη αληηδξψλησλ ζσκαηηδίσλ κπνξεί λα κεηαβάιιεηαη αιιά πάληα ην πιήζνο ησλ αηόκσλ από θάζε ζηνηρείν πνπ ζπκκεηέρεη ζηελ αληίδξαζε είλαη ζηαζεξό. π.ρ. θαηά ηελ θαχζε ηνπ πδξνγφλνπ (Ζ 2 ) κε νμπγφλν (Ο 2 ) έρνπκε: Κάζε ρεκηθή αληίδξαζε απνδίδεηαη κε ηελ εμίζσζε ηεο αληίδξαζεο φπνπ αλαγξάθνληαη νη ρεκηθνί ηχπνη ησλ αληηδξψλησλ θαη ησλ πξντφλησλ ζσκαηηδίσλ. Τν πιήζνο ησλ ζσκαηηδίσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ αληίδξαζε ππνδεηθλχεηαη κε αξηζκνχο πνπ νλνκάδνληαη ζπληειεζηέο. Οη ζπληειεζηέο πξέπεη λα είλαη ηέηνηνη ψζηε λα εμαζθαιίδνπλ ην ίδην πιήζνο ησλ αηόκσλ από θάζε ζηνηρείν πνπ ζπκκεηέρεη ζηελ αληίδξαζε. Τφηε ε εμίζσζε είλαη ηζνζηαζκηζκέλε. Έηζη γηα ηελ παξαπάλσ αληίδξαζε ηεο θαχζεο ηνπ πδξνγφλνπ έρνπκε ηελ εμίζσζε: ζσνηελεζηές 2 + O 2 2 O όηαν δεν σπάρτει ζσνηελεζηής εννοείηαι ηο 1. Σηελ εμίζσζε θαιφ είλαη λα απνδίδνληαη νη θπζηθέο θαηαζηάζεηο ησλ αληηδξψλησλ θαη πξντφλησλ ρξεζηκνπνηψληαο ηνπο ζπκβνιηζκνχο: (g) αέξην, (l) πγξφ, (s) ζηεξεφ, (aq) δηαιπκέλν ζε λεξφ. π.ρ. θαηά ηελ πξνζζήθε ζηεξενύ αζβεζηίνπ Ca (s) ζε πγξφ λεξφ O (l) παξάγεηαη επδηάιπην Ca(OH) 2 (aq) θαη αέξην Ζ 2(g) νπφηε γξάθνπκε ηελ εμίζσζε: Ca (s) + 2 O (l) Ca(OH) 2(aq) + Ζ 2(g). Τέινο ζπρλά ζην βέινο ηεο εμίζσζεο ηεο αληίδξαζεο δειψλνληαη νη ζπλζήθεο θαηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο αληίδξαζεο φπσο ζεξκνθξαζία, αθηηλνβνιία, θαηαιχηεο θ.α. 6CO +6H O C 6O ζύμβολο θερμοκραζίας ενέργεια (170 C) CH 3 C OH C CH 4 + O, hf θωηονίοσ 6 H 12 O 6 + π. 2 2 2 καηαλύηης
1. Μεηαζεηηθέο αληηδξάζεηο. Σηηο κεηαζεηηθέο αληηδξάζεηο δελ κεηαβάιιεηαη ν αξηζκόο νμείδσζεο ησλ αηφκσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ αληίδξαζε. π.ρ. ζηελ παξαθάησ αληίδξαζε παξαηεξνχκε φηη νη αξηζκνί νμείδσζεο ησλ δηαθφξσλ αηφκσλ ηφζν ζηα αληηδξψληα φζν θαη ζηα πξντφληα παξακέλνπλ ακεηάβιεηνη. 5-2 1-2 1 1 5-2 1-2 P 2 O 5 (s)+6naoh(aq) 2Na 3 PO 4 (aq)+3 O(l) 1.1. Μεηαθεηικέρ ανηιδπάζειρ διπλήρ ανηικαηάζηαζηρ. Οη αληηδξάζεηο δηπιήο αληηθαηάζηαζεο κεηαμχ νμέσλ, βάζεσλ θαη αιάησλ γίλνληαη ζπλήζσο ππφ κνξθή δηαιπκάησλ. Καηά ηηο αληηδξάζεηο απηέο γίλεηαη ακνηβαία αληηθαηάζηαζε ησλ νκφζεκσλ ηφλησλ δχν ειεθηξνιπηψλ ζχκθσλα κε ην ζρήκα: Θ Α (aq) + Θ Α (aq) Θ Α (aq) + Θ Α (aq) Οη αληηδξάζεηο απηέο επηηπγράλνληαη κε ηελ πξνυπφζεζε φηη έλα ηνπιάρηζηνλ απφ ηα πξντφληα είλαη: αζζελήο ειεθηξνιχηεο ή ίδεκα (αδηάιπην ζψκα) ή αέξην Σηε ζπλέρεηα, θαηά ηελ παξνπζίαζε ησλ αληηδξάζεσλ δηπιήο αληηθαηάζηαζεο, ζα αλαθέξνπκε ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ πξνυπφζεζε επίηεπμεο ηεο αληίδξαζεο. 1.1.1. Δμνπδεηέξσζε. Εμνπδεηέξσζε είναη θάζε ανηίδπαζε οξέορ με βάζε. Η ανηίδπαζε γίνεηαη ζςνήζωρ ζε πδαηηθά δηαιύκαηα, όπος επηηςγσάνεηαη αμοηβαία εμνπδεηέξσζε θαηηόνηων οξωνίος Η 3 Ο + θαη ανηόνηων ςδποξεηδίος ΟΗ -. Η + + Η 3 Ο + ΟΗ - Η 2 Ο Η 2 Ο Καηά ηεν εμνπδεηέξσζε μεηαθέπεηαη Η + από ηο οξώνηο Η 3 Ο + ζηο ςδποξεηδίο ΟΗ - θαη ζσεμαηίδονηαη μόπηα νεπού. Φάξηλ απιφηεηαο, 1 εμνπδεηέξσζε ζεσξνχκε φηη είλαη ε έλσζε θαηηφληνο πδξνγφλνπ Ζ + κε αληφλ ΟΖ - πξνο ζρεκαηηζκφ κνξίνπ λεξνχ. Ζ εμνπδεηέξσζε είλαη ηαρχηαηε θαη εμψζεξκε αληίδξαζε θαη πξαγκαηνπνηείηαη πάληα γηαηί ην λεξφ πνπ παξάγεηαη είλαη εμαηξεηηθά αζζελήο ειεθηξνιύηεο. Αο δνχκε φκσο ηνλ κεραληζκό εμνπδεηέξσζεο δηαιχκαηνο ελφο νμένο π.ρ. ηνπ πδξνρισξίνπ ΖCl απφ δηάιπκα βάζεο π.ρ. πδξνμείδην ηνπ θαιίνπ ΚOH. 1 Ζ απινπζηεπκέλε γξαθή ηνπ θαηηφληνο πδξνγφλνπ Ζ + αληί ηνπ θαηηφληνο νμσλίνπ Ζ 3 Ο + είλαη πεξηζζφηεξν πξνζηηή ζηνπο καζεηέο ηεο 1 εο Λπθείνπ θαη γη απηφ ζην εμήο ζα ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ παξνπζίαζε ησλ αληηδξάζεσλ ησλ νμέσλ.
Σην δηάιπκα ηνπ HCl, κε ηνλ ηνληηζκφ, έρνπλ παξαρζεί θαηηφληα πδξνγφλνπ Ζ + θαη αληφληα Cl - ελψ ζην δηάιπκα ηνπ πδξνμεηδίνπ έρνπλ ειεπζεξσζεί θαηηφληα Κ + θαη αληφληα ΟΖ - ζχκθσλα κε ηηο εμηζψζεηο: ΖCl (aq) H + (aq) + Cl - (aq) (1) θαη ΚOH (aq) Κ + (aq) + ΟΖ - (aq) (2) Σηελ εμνπδεηέξσζε, ηα θαηηφληα Ζ + ελψλνληαη κε ηα αληφληα ΟΖ - θαη ζρεκαηίδνληαη κφξηα Ζ 2 Ο. Ζ + (aq) + ΟΖ - (aq) Ζ 2 Ο(l) (3) Σπλνιηθά (πξνζζέηνληαο ηηο 1, 2 θαη 3 εμηζψζεηο) γξάθνπκε ηελ εμίζσζε: HCl(aq) + KOH(aq) KCl(aq) + O(l) Αλ δελ ππάξρεη πεξίζζεηα νμένο ή βάζεο, ζην δηάιπκα ηειηθά ζα έρνπκε κφλν ηα θαηηφληα θαιίνπ Κ + θαη ηα αληφληα Cl - πνπ είλαη δπλαηφλ λα δψζνπλ ην αιάηη KCl ζε ζηεξεή θξπζηαιιηθή κνξθή κε εμάηκηζε ηνπ δηαιχηε. Σε άιιε πεξίπησζε, αλ ην αιάηη είλαη δπζδηάιπην, γίλεηαη θαηαβχζηζε ηδήκαηνο. H εμνπδεηέξσζε, αλάινγα κε ην είδνο θαη ηελ αλαινγία ησλ ειεθηξνιπηώλ πνπ αληηδξνύλ είλαη δπλαηόλ λα πξνθύςνπλ νπδέηεξα, όμηλα ή βαζηθά άιαηα.. Σηελ ύιε ηεο Α Λπθείνπ δηδάζθεηαη κόλν ε πιήξεο εμνπδεηέξσζε νμένο 2 θαη βάζεο (ή ησλ αληίζηνηρσλ αλπδξηηώλ ηνπο), πνπ έρεη ην γεληθό ζρήκα: πιήξεο εμνπδεηέξσζε: νμύ + βάζε λεξό + νπδέηεξν άιαο. π.ρ. (aq) + Ba(OH) 2 (aq) 2 O (l) + Ba (s) ΝΖ 3 (aq) + ΖCl (aq) ΝΖ 4 Cl (aq) Τν ΝΗ 4 Cl πνπ ζρεκαηίδεηαη είλαη ζε δηαζπνξά κηθξνθξπζηάιισλ ζηνλ αέξα (αεξόιπκα). ΗCl (aq) ΝΗ3 (aq) 2ΝΖ 3 (aq) + Ζ 2 (aq) (ΝΖ 4 ) 2 (aq) (ζεηηθφ ακκψλην) Αληίδξαζε ΗCl θαη ΝΗ 3 ζε αέξηα θάζε. Αληίδξαζε AgNO 3 κε HCl 1.1.2. Αληίδξαζε νμένο κε άιαο λέν νμύ + λέν άιαο. AgNO 3(aq) παξαγσγή ηδήκαηνο άιαηνο π.ρ. ΖCl (aq) + ΑgNO 3 (aq) HNO 3 (aq) + AgCl (s), AgCl (s) Ζ 2 S (aq + Fe (aq) (aq) + FeS (s) HCl (aq) 2 Οη πεξηπηψζεηο κεξηθήο εμνπδεηέξσζε πνπ δίλεη φμηλα ή βαζηθά άιαηα θαη επί πιένλ νη εμνπδεηεξψζεηο φμηλνπ άιαηνο απφ βάζε θαη βαζηθνχ άιαηνο απφ νμχ δελ ζα δηδαρζεί ζηελ χιε ηεο Α Λπθείνπ.
παξαγσγή αέξηνπ νμένο π.ρ. (aq) + 2ΝaCl (aq) 2HCl (g) + Na 2 (aq) Αληίδξαζε Na 2 CO 3 κε νμύ. Τα αλζξαθηθά άιαηα κε νμέα δίλνπλ αλζξαθηθφ νμχ (Ζ 2 CO 3 ) πνπ δηαζπάηαη ζε O θαη CO 2. 3 CO 2 2ΖCl (aq) + CaCO 3 (s) CaCl 2 (aq) + O (l) + CO 2 (g) Τα ζεηψδε άιαηα κε νμέα δίλνπλ ζεηψδεο νμχ (Ζ 2 SO 3 ) πνπ δηαζπάηαη ζε O θαη SO 2. Ζ 2 (aq) + Na 2 SO 3 (aq) Na 2 (aq) + O(l) + SO 2 (g) παξαγσγή αζζελνύο νμένο π.ρ. ΖCl (aq)+ NaΝΟ 2 (aq) NaCl (aq) + HΝΟ 2 (aq) (αζζελέο νμύ) 1.1.3. Αληίδξαζε βάζεο κε άιαο λέν βάζε + λέν άιαο. παξαγσγή ηδήκαηνο άιαηνο π.ρ. Ca(OH) 2 (aq) + Na 2 (aq) 2NaOH (aq) + Ca (s) παξαγσγή ηδήκαηνο βάζεο π.ρ. 2NaOH (aq) + Pb(NO 3 ) 2 (aq) Pb(OH) 2 (s) + 2NaNO 3 (aq) Παξαγσγή αζζελνύο βάζεο Τα άιαηα ακκσλίνπ κε ηζρπξέο βάζεηο (π.ρ. ΝaOH, KOH) παξάγνπλ ακκσλία. 4 NaOH (aq)+ ΝΖ 4 I (aq) NaΗ (aq) + Ζ 2 Ο (l) + ΝΖ 3 (aq) (αζζελήο βάζε) 3 Σε θνξεζκέλν πδαηηθφ δηάιπκα CΟ2 κφλν ην 1% είλαη ζε κνξθή Ζ 2 CΟ 3. 4 Ζ NH3 είλαη αξθεηά επδηάιπηε ζην λεξφ θαη γη απηφ γηα λα γίλεη αηζζεηή έθιπζε αέξηαο NH 3 απφ ην δηάιπκα πξέπεη λα παξαζθεπαζηεί ζε κεγάιε πνζφηεηα NH 3.
1.1.4. Αληίδξαζε κεηαμύ δύν αιάησλ δύν λέα άιαηα παξαγσγή ηδήκαηνο άιαηνο Pb(NO 3 ) 2(aq) Ca(ΝΟ 3 ) 2 (aq) + Na 2 (aq) 2ΝaΝΟ 3 (aq) + Ca (s) Pb(ΝΟ 3 ) 2 (aq) + 2KI (aq) Κ 2 SO4 (aq) + PbI 2 (s) PbI 2 ίδεκα ΚΘ (aq) 1.2. Ανηιδπάζειρ οξειδίων. Τα νμείδηα αλάινγα κε ηελ ρεκηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά δηαθξίλνληαη ζε όμηλα, βαζηθά, επακθνηεξίδνληα θαη νπδέηεξα. 1.2.1. Όμηλα νμείδηα ή αλπδξίηεο νμέσλ. Τα όμηλα νμείδηα είλαη ζπλήζσο νμείδηα ακέηαιισλ θαη νλνκάδνληαη θαη αλπδξίηεο νμέσλ γηαηί πξνθχπηνπλ απφ ηα νμπγνλνχρα νμέα κε πιήξε αθπδάησζε ηνπο: 2 SO 3, SO 3 2 SO 2, 2HNO 3 2 N 2 O 5, 2HNO 2 2 N 2 O 3 2H 3 PO 4 2 P 2 O 5. 2H 3 PO 3 2 P 2 O 3. CO 3 2 CO 2 Τα όμηλα νμείδηα ζπλήζσο παξαζθεπάδνληαη κε θαύζε ησλ αληίζηνηρσλ ακέηαιισλ : C + O 2 CO 2, S + O 2 ) SO 2 Πνιιά όμηλα νμείδηα αληηδξνύλ πάιη κε ην λεξό θαη δίλνπλ ηα αληίζηνηρα νμέα : SO 3 + Ζ 2 O, N 2 O 5 + O 2HNO 3. Τα όμηλα νμείδηα αληηδξνύλ σο ηα αληίζηνηρα νμέα από ηα νπνία πξνήιζαλ : SO 3 + KOH K 2 + O, 3N 2 O 5 +2Al(OH) 3 2Al(NO 3 ) 3 + 3 O { } {HNO 3 } CO 2 +Ca(OH) 2 CaCO 3 + O, P 2 O 5 + 3Mg(OH) 2. Mg 3 (PO 4 ) 2 + 3 O { CO 3 } {H 3 PO 4 }
1.2.2. Βαζηθά νμείδηα ή αλπδξίηεο βάζεσλ. Τα βαζηθά νμείδηα είλαη ζπλήζσο νμείδηα κεηάιισλ θαη νλνκάδνληαη θαη αλπδξίηεο βάζεσλ γηαηί πξνθχπηνπλ απφ ηηο βάζεηο κε πιήξε αθπδάησζε ηνπο π.ρ. Ca(OH) 2 H 2 O CaO, 2NaOH H 2 O Na 2 O Τα βαζηθά νμείδηα ζπλήζσο παξαζθεπάδνληαη κε νμείδσζε ησλ αληίζηνηρσλ κεηάιισλ : Cα + O 2 2CαO, 4Κ + O 2 2Κ 2 Ο Μεξηθά βαζηθά νμείδηα παξαζθεπάδνληαη κε πύξσζε αλζξαθηθώλ αιάησλ : CaCO 3 CO 2 + CaO Τα νμείδηα ησλ αιθαιίσλ θαη ησλ αιθαιηθώλ γαηώλ αληηδξνύλ κε λεξό θαη δίλνπλ ηηο αληίζηνηρεο βάζεηο : Κ 2 O + Ζ 2 O 2ΚOH, CaO + Ζ 2 O Ca(OH) 2, Τα βαζηθά νμείδηα αληηδξνύλ ζαλ ηηο αληίζηνηρεο βάζεηο από ηηο νπνίεο πξνήιζαλ : CαO + Ζ 2 Ca + O, Na 2 O + 2HCl 2NaCl + O. {Ca(OH) 2 } {NaOH} 1.2.3. Δπακθνηεξίδνληα νμείδηα. Τα επακθνηεξίδνληα νμείδηα, κε βάζεηο αληηδξνχλ ζαλ νμέα θαη κε νμέα αληηδξνχλ ζαλ βάζεηο. π.ρ. Τν ZnO, κε NaOH ή KOH αληηδξά ζαλ ςεπδαξγπξηθό νμύ Ζ 2 ΕnO 2, ΕnO + 2NaOH {Ζ 2 ΕnO 2 } Na 2 ΕnO 2 + O Τν ZnO, κε νμέα όκσο αληηδξά ζαλ πδξνμείδην ηνπ ςεπδάξγπξνπ Εn(OΖ) 2. ΕnO + Ζ 2 {Εn(OH) 2 } Zn + O Με αλάινγν ηξφπν αληηδξά θαη ην Al 2 O 3, δειαδή κε NaOH ή KOH αληηδξά ζαλ αξγηιηθφ νμχ H 3 AlO 3 ελψ κε νμέα αληηδξά ζαλ πδξνμείδην ηνπ αξγηιίνπ Al(ΟH) 3. 1.2.4. Οπδέηεξα νμείδηα. Τα νπδέηεξα νμείδηα δελ έρνπλ φμηλεο ή βαζηθέο ηδηφηεηεο. Τέηνην είλαη ην κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα CO γηαηί δελ αληηδξά κε νμέα ή βάζεηο. 1.3. Ανηιδπάζειρ διάζπαζηρ. Αληηδξάζεηο φπνπ κηα έλσζε δηαζπάηαη κε ζέξκαλζε ζε απινχζηεξεο ρεκηθέο νπζίεο. π.ρ. CaCO 3 (s) CaO (s) + CO 2 (g)
2. Ομεηδναλαγσγηθέο αληηδξάζεηο. Ομεηδναλαγσγηθέο είλαη νη αληηδξάζεηο, φπνπ κεηαβάιινληαη νη αξηζκνί νμείδσζεο νξηζκέλσλ ζηνηρείσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ αληίδξαζε. Αο παξαηεξήζνπκε ηηο κεηαβνιέο ησλ α.ν. ησλ αηφκσλ ζηε αληίδξαζε ηνπ κεηαιιηθνχ ςεπδαξγχξνπ Εn κε δηάιπκα Cu. μείωζη α.ο. (αναγωγή) 2 0 0 2 CuSO4( aq) Zn(s) Cu(s) Zn SO4(aq) αύξηζη α.ο. (οξείδωζη) Ο αξηζκόο νμείδσζεο ηνπ Cu, από +2 κεηώζεθε ζε 0 ελώ ηνπ Zn, από 0 απμήζεθε ζε +2. ηο ιόν Cu +2 παίπνει 2e από άηομο Ζn ηα παπαγώμενα ιόνηα Zn +2 πεπνούν ζηο διάλυμα. Oη αξηζκνί νμείδσζεο ηνπ Cu, από +2 κεηώζεθε ζε 0 ελώ ηνπ Zn, από 0 απμήζεθε ζε +2. Ράβδνο Zn ζε δηάιπκα Cu Cu +2-2 Γηα ηηο παξαπάλσ κεηαβνιέο ησλ αξηζκψλ νμείδσζεο νξίζηεθαλ ηα εμήο: μέηαλλο Zn ηα άηομα Cu επικάθονηαι ζηον Zn Tν ζηνηρείν πνπ απμάλεη ηνλ α.ν. (π.ρ. o Zn) νμεηδώλεηαη, ελώ ην ζηνηρείν πνπ κεηώλεη ηνλ α.ν. (π.ρ. ην ηφλ Cu +2 ) αλάγεηαη. Τν ζώκα πνπ παζαίλεη νμείδσζε (π.ρ. o Zn) νλνκάδεηαη αλαγσγηθό ελώ ην ζώκα πνπ παζαίλεη αλαγσγή (π.ρ. ην ηφλ Cu +2 ) νλνκάδεηαη νμεηδσηηθό. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζηελ παξαπάλσ αληίδξαζε νη κεηαβνιέο ησλ αξηζκψλ νμείδσζεο γίλνληαη κε κεηαθνξά ειεθηξνλίσλ από ην αλαγσγηθό ζην νμεηδσηηθό. Τν ζχλνιν ησλ νμεηδναλαγσγηθψλ αληηδξάζεσλ θαιχπηεη κεγάιε πνηθηιία αληηδξάζεσλ. Οη απινχζηεξεο πνπ ζα καο απαζρνιήζνπλ ζηε ζπλέρεηα είλαη νη αληηδξάζεηο απιήο αληηθαηάζηαζεο, ζύλζεζεο ρεκηθήο έλσζεο απφ ηα ζηνηρεία ηεο θαη απνζύλζεζεο ρεκηθήο έλσζεο ζηα ζηνηρεία ηεο.
2.1.1. Αληηδξάζεηο απιήο αληηθαηάζηαζεο i. Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ από ακέηαιιν. Σηηο αληηδξάζεηο απηέο ρξήζηκε είλαη ε ζεηξά κείσζεο δξαζηηθφηεηαο (νμεηδσηηθήο ηθαλφηεηαο) ησλ ακέηαιισλ : F 2, C l 2, Br 2, I 2, S, P Τν θαζ έλα ακέηαιιν, αληηθαζηζηά ηα δεμηφηεξά ηνπ ζηηο ελψζεηο ηνπο φηαλ έρνπλ αξλεηηθό αξηζκφ νμείδσζεο. Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ ζηα νμέα: 2ΖBr (aq) + Cl 2 (g) 2HCl (aq) + Br 2 (l), ΖBr (aq) + S (s) δελ γίλεηαη αληίδξαζε Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ ζηα άιαηα: 2ΚCl (aq) + F 2 (g) 2ΚF + Cl 2 (g), ΚCl (aq) + Br 2 (g) δελ γίλεηαη αληίδξαζε Μηα αμηνζεκείσηε πεξίπησζε είλαη ε αληίδξαζε Cl 2 κε ηελ NH 3. 2NH 3 (aq) + Cl 2 (g) 6HCl (aq) + N 2 (g) Τν HCl (νμχ) πνπ παξάγεηαη αληηδξά κε ηελ NH 3 (βάζε) 6HCl (aq) + 6NH 3 (aq) 6NH 4 Cl (aq) Έηζη ζπλνιηθά έρνπκε: Cl 2 (g) + 8NH 3 (aq) 6NH 4 Cl (aq) +N 2 (g) ii. Αληηθαηάζηαζε πδξνγόλνπ ή κεηάιινπ από κέηαιιν. Σηηο αληηδξάζεηο απηέο ρξήζηκε είλαη ε ζεηξά κείσζεο δξαζηηθφηεηαο (αλαγσγηθήο ηθαλφηεηαο) ησλ κεηάιισλ : Li K Ba Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Co Ni Sn Pb Cu Hg Pt Au Τν θαζ έλα κέηαιιν, αληηθαζηζηά ηα δεμηφηεξά ηνπ κέηαιια ή ην Ζ ζηηο ελψζεηο ηνπο. Τν κέηαιιν πνπ νμεηδψλεηαη απνθηά ηνλ κηθξόηεξν αξηζκφ νμείδσζεο πνπ δηαζέηεη, πιελ ηνπ Cu πνπ παίξλεη α.ν.=2 Αληηθαηάζηαζε ηνπ πδξνγόλνπ ησλ νμέσλ (πιελ ηνπ π.ζ 2 θαη ΖΝΟ 3 ) από κέηαιιν. 2ΖCl (aq) + Zn (s) α. (aq) + Sn (s) S (aq) + Cu (s) ZnCl 2 (aq) + (g) 2Sn (aq) + (g) δελ γίλεηαη αληίδξαζε. Αληίδξαζε ηζρπξνύ θαη αζζελνύο νμένο κε έιάζκα Ζn. Η ηαρύηεηα έθιπζεο θπζαιίδσλ Η 2 ζην ηζρπξό νμύ είλαη κεγαιύηεξε.
Αληηθαηάζηαζε ηνπ πδξνγόλνπ ηνπ Ζ 2 Ο από κέηαιια. Τα δξαζηηθά κέηαιια Κ, Βa, Ca, Na κε λεξφ Γίλνπλ πδξνμείδηα κεηάιισλ κε έθιπζε Ζ 2. 2ΖΟΖ (l) + 2Na (s) 2ΖΟΖ (l) + Ca (s) 2NaOH (aq) + (g) Ca(OH) 2 (aq) + (g) Αληίδξαζε θάιην θαη λεξνύ. Απηαλάθιεμε ηνπ παξαγόκελνπ Η 2 Τα άιια κέηαιια πνπ είλαη αξηζηεξφηεξα ηνπ Ζ 2, κε λεξφ, ζε κεγάιε ζεξκνθξαζία, δίλνπλ νμείδηα ειεπζεξψλνληαο Ζ 2. 4Ζ 2 Ο (l) + 3Fe (s) Fe 3 O 4 (s) + 4 Aληηθαηάζηαζε κεηάιινπ ζηα άιαηα ή ηα νμείδηα από άιιν κέηαιιν. 2AgNO 3 (aq) + Fe (s) Ag (s) + Fe(NO 3 ) 2 (aq), 3FeCl 2 (aq) + 2Cr (s) 2CrCl 3 (aq) + 3Fe (s), Cu (aq) + Fe (s) Cu (s) + Fe (aq), KBr (aq) + Fe (aq) δελ γίλεηαη αληίδξαζε. Cu (aq) Fe αληίδξαζε Cu (aq) + Fe επηθάιπςε ηνπ Fe από ην παξαγώκελν Cu Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε αλαγσγηθή δξάζε ηνπ Al (αξγηινζεξκηθή κέζνδνο) επί ησλ νμεηδίσλ ησλ κεηάιισλ πνπ είλαη έληνλα εμώζεξκε αληίδξαζε π.ρ. Cr 2 Ο 3 (s) + 3Al (s) Al 2 O 3 (s) + 2Cr (s) Fe 2 Ο 3 (s) + 3Al (s) Al 2 O 3 (s) + 2Fe (s) Τν κίγκα Fe 2 O 3 + Al (ζεξκίηεο) ρξεζηκνπνηείηαη ζηε ζπγθφιιεζε ζηδεξψλ δνθψλ επεηδή θαηά ηελ αληίδξαζε ηνπ κίγκαηνο παξάγεηαη ζίδεξνο ζε κνξθή ηήγκαηνο.
2.1.2. Τα κεηαιινεηδή αληηδξνύλ θαη κε νμέα θαη κε βάζεηο ειεπζεξώλνληαο πδξνγόλν. 2Al (s) + 6HCl (aq) 2Al (s) + 6NaOH(aq) 2AlCl 3 (aq) +3 (g) 2Na 3 AlO 3 (aq) +3 (g) Αληίδξαζε Al κε NaOH (aq) Έθιπζε 2.1.3. Αληηδξάζεηο ζύλζεζεο. i. Αληηδξάζεηο ζύλζεζεο ακέηαιινπ κε ακέηαιιν. Ακέηαιιν + Ο 2 νμείδην ακεηάιινπ. π.ρ. C (s) + O 2 (g) CO 2 (g) Tα ακέηαιια κε νμπγφλν δίλνπλ νμείδηα κε ην κεγαιχηεξν α.ν. πιελ ησλ ζηνηρείσλ S, N 2 θαη As πνπ δίλνπλ αληίζηνηρα SO 2, ΝΟ ή Ν 2 Ο θαη Αs 2 O 3. ηα αινγφλα δελ αληηδξνχλ κε νμπγφλν. Ακέηαιιν + πδξνγνλνύρνο έλσζε. C (s) + (g) CH 4 (g) Cl 2 (s) + (g) 2HCl (g) I 2 (g) + (g) 2HI (g) N 2 (g) + 3 (g) 2NH 3 (g) Ακέηαιιν + S ζεηνύρνο έλσζε C (s) + S 2 (g) CS 2 (l) ii. Αληηδξάζεηο ζύλζεζεο κεηάιινπ κε ακέηαιιν. Μέηαιιν + Ο 2 νμείδην. Τα κέηαιια (πιήλ ησλ Ag,Au θαη Pt) ελψλνληαη κε ην νμπγφλν θαη δίλνπλ νμείδηα κεηάιισλ π.ρ. 2Μg (s) + O 2 (g) 2MgO(s) Η θαύζε ηνπ Mg ζπλνδεύεηαη έληνλν ιεπθό θσο. Σε πνιιέο πεξηπηψζεηο έρνπκε ηδηαηηεξφηεηεο σο πξνο ην είδνο ηνπ νμεηδίνπ π.ρ. Ο Fe ζε πςειή ζεξκνθξαζία δίλεη Fe 3 O 4 : 3Fe + 2O 2 Fe 3 O 4 Τν Na γίλεηαη ππεξνμείδην Νa 2 O 2 : 2Νa + O 2 Νa 2 O 2 Mg O 2 MgO Μέηαιιν + αέξαο νμείδηα ή πδξνμείδηα ή άιαηα κεηάιισλ. Τα αιθάιηα θαη νη αιθαιηθέο γαίεο κεηαηξέπνληαη κε ηελ επίδξαζε ηνπ Ο 2 ηνπ CO 2 θαη ησλ π- δξαηκψλ ηνπ αέξα ζε νμείδηα ή πδξνμείδηα ή άιαηα ή κίγκα απηψλ (π.ρ. CaO, Ca(OH) 2, CaCO 3 ). Τα Zn,Cu,Pb ζηνλ αέξα θαιχπηνληαη επηθαλεηαθά απφ ζηξψκα βαζηθνχ αλζξαθηθνχ άιαηνο πνπ εκπνδίδεη ηελ παξαπέξα νμείδσζε. Αληίζεηα, ν Fe δηαβξψλεηαη ηειείσο ζε θαζηαλέξπζξν έλπδξν νμείδην Fe 2 O 3. xζ2 Ο (ζθνπξηά ζηδήξνπ)
Μέηαιιν + X 2 αινγνλνύρνο έλσζε κεηάιινπ κε ην κεγαιύηεξν α.ν. 2K + Cl 2 2KCl 2Al + 3I 2 2AlI 3 Zn + I 2 ZnI 2 Μέηαιιν + S ζεηνύρνο έλσζε. Fe + S FeS, 2Al + 3S Al 2 S 3, Μέηαιιν + πδξίδηα. Μφλν ηα αιθάιηα θαη ηα Ca, Ba ελψλνληαη κε ην Ζ 2 θαη δίλνπλ πδξίδηα πνπ πδξνιπφκελα κεηαηξέπνληαη ζε πδξνμείδηα θαη ειεπζεξψλνπλ Ζ 2. 2Na + 2NaH, NaH + O NaOH +. Μέηαιιν + N 2 ληηξίδηα. Οη αιθαιηθέο γαίεο θαη ην Αl ζε κεγάιε ζεξκνθξαζία ελψλνληαη κε ην Ν 2 θαη δίλνπλ ληηξίδηα, πνπ φηαλ πδξνιπζνχλ κεηαηξέπνληαη ζε πδξνμείδηα θαη ακκσλία. 3Ca + N 2 Ca 3 N 2, Ca 3 N 2 + 6 O 3Ca(OH) 2 + 2NH 3. 2.1.4. Αληηδξάζεηο δηάζπαζεο. Αληηδξάζεηο φπνπ κηα έλσζε δηαζπάηαη κε ζέξκαλζε ζε απινχζηεξεο ρεκηθέο νπζίεο. π.ρ. KClO 3 (s) KCl(s) + O 2 (g) Παπαγωγή οξυγόνου με θέπμανζη χλωπικού καλίου KClO 3 O 2 CaCO 3 (s) CaO (s) + CO 2 (g) 2.1.5. Αληηδξάζεηο απνζύλζεζεο. Σηηο αληηδξάζεηο απηέο κία έλσζε κε ζέξκαλζε δηαζπάηαη ζηα ζηνηρεία ηεο: π.ρ. 2ΖΗ (g) Ζ 2 (g) + Η 2 (g), 2HgO (s) Hg (l) + O 2 (g). Διάζπαζη HgO Hg HgO καλό διάβαζμα
1. Μεηαζεηηθέο αληηδξάζεηο 1.1. Ανηιδπάζειρ εξοςδεηέπωζηρ. 1.1.1. Δμνπδεηέξσζε νμένο από βάζε πιήξεο εμνπδεηέξσζε νμένο θαη βάζεο + KOH Ca(OH) 2 + S H 3 PO 3 + Al(OH) 3 HNO 3 + Ba(OH) 2 NH 3 + HCl H 3 PO 4 + Mg(OH) 2 NaOH +... O + Na 3 PO 4 Ca(OH) 2 +... Ca +......+... Al(ClO 4 ) 3 + O...+... Ba 3 (PO 4 ) 2 + O 1.1.2. Δμνπδεηέξσζε όμηλσλ ή βαζηθώλ νμεηδίσλ εμνπδεηέξσζε όμηλνπ νμεηδίνπ από βάζε SO 3 + KOH Ca(OH) 2 + P 2 O 5 CO 2 + Al(OH) 3 N 2 O 5 + Ba(OH) 2 N 2 O 3 + KOH Cl 2 O + Mg(OH) 2
εμνπδεηέξσζε βαζηθνύ νμεηδίνπ από νμύ + K 2 O Na 2 O + S S + Al 2 O 3 HNO 3 + BaO Al 2 O 3 + HCl H 3 PO 4 + Al 2 O 3 εμνπδεηέξσζε βαζηθνύ νμεηδίνπ από όμηλν νμείδην SO 2 + K 2 O CaO + N 2 O 5 SO 3 + Al 2 O 3 P 2 O 5 + BaO P 2 O 3 + HCl εμνπδεηέξσζε επακθνηεξίδνληνο νμεηδίνπ + Al 2 O 3 NaOH + Al 2 O 3 HCl + ZnO KOH + ZnO
1.2. Ανηιδπάζειρ διπλήρ ανηικαηάζηαζηρ 1.2.1. Αληίδξαζε νμένο κε άιαο. παξαγσγή ηδήκαηνο άιαηνο + Ca(NO 3 ) 2 FeCl 3 + S H 3 PO 3 + Al(ClO 3 ) 3 Mg(NO 3 ) 2 +...... + Mg 3 (PO 4 ) 2... +... Al 2 S 3 + KNO 3 παξαγσγή αέξηνπ νμένο + NaCl Na 2 S + H 3 PO 4 παξαγσγή αζζελνύο νμένο HCl + KF HNO 3 + K 2 S 1.2.2. Αληίδξαζε βάζεο κε άιαο. παξαγσγή ηδήκαηνο άιαηνο ή βάζεο K 2 + Ca(OH) 2 FeCl 3 + AgOH Na 2 CO 3 + Ba(OH) 2 AgNO 3 + Ca(OH) 2 FeCl 3 + KOH Pb(NO 3 ) 2 + NaOH παξαγσγή αζζελνύο βάζεο NH 4 Cl + NaOH (NH 4 )S + KOH
1.2.3. Αληίδξαζε κεηαμύ δύν αιάησλ. παξαγσγή ηδήκαηνο άιαηνο K 2 + Ca(NO 3 ) 2 KCl + AgNO 3 Na 2 CO 3 + Ba(NO 3 ) 2 AgNO 3 + K 3 PO 4 Zn(ClO 3 ) 2 + (NH 4 )CO 3 Al(NO 3 ) 3 + K 2
2. Ομεηδναλαγσγηθέο αληηδξάζεηο 2.1. Ανηιδπάζειρ απλήρ ανηικαηάζηαζηρ 2.1.1. Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ από ακέηαιιν. Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ ζηα νμέα HCl + F 2 S + Br 2 HBr + I 2 HClO 3 + I 2 HClO 3 + Br 2 + Cl 2 Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ ζηα άιαηα NaCl + I 2 K 2 S+ Cl 2 KI + F 2 NaClO 3 + Br 2 KClO 3 + F 2 Cu + I 2 2.1.2. Αληηθαηάζηαζε κεηάιινπ ή πδξνγόλνπ από κέηαιιν. Αληηθαηάζηαζε κεηάιινπ ζηα άιαηα ή ηα νμείδηα από άιιν κέηαιιν. AgNO 3 + K Cu + Fe NaCl + Zn FeCl 3 +Zn Hg(NO 3 ) 2 + Fe
Aληηθαηάζηαζε ηνπ πδξνγόλνπ ησλ νμέσλ (πιελ ηνπ π.ζ 2 θαη ΖΝΟ 3 ) από κέηαιιν. HCl + K + Fe S + Zn H 3 PO 4 + Ca HBrO 2 + Al Aληηθαηάζηαζε ηνπ πδξνγόλνπ ηνπ Ζ 2 Ο από κέηαιιν. O + K O + Ca O + Na 2.1.3. Αληηθαηάζηαζε ηνπ Ν ζηελ ΝΖ 3 NH 3 + F 2... 2.2. Ανηιδπάζειρ ζύνθεζηρ + Cl 2 F 2 + Ca S + Na K + Cl 2 Na + N 2 S + N 2 Αμηνπνηώληαο ηελ εκπεηξία ζνπ από ηηο παξαπάλσ αληηδξάζεηο λα παξαζθεπάζεηο ηα: HCl, HNO 3,, H 3 PO 4, KOH, Ca(OH) 2, NaI, AgCl, K 2 CO 3, CaCO 3, Ba 3 (PO 4 ) 2, κε φινπο ηνπο δπλαηνχο ηξφπνπο.
Η. Επωηήζειρ πολλαπλήρ επιλογήρ (ςπάπσει μία μόνο ζωζηή απάνηηζη) 1.Απφ ηηο ελψζεηο: HCl,, Ca(OH) 2, O θαη ΚΟΖ, αληηδξνχλ κε Na θαη ειεπζεξψλνπλ αέξην κφλν νη: α. HCl θαη γ. HCl,,Ca(OH) 2 θαη O β. Ca(OH) 2 θαη ΚΟΖ δ. O, HCl θαη. 2.Τα άιαηα απνηεινχληαη: α. κόλν από θαηηόληα β. από έλα θαηηόλ θαη έλα αληόλ γ. από ίζν αξηζκό θαηηόλησλ θαη αληόλησλ δ. από θαηηόληα θαη αληόληα κε ηέηνηα αλαινγία ώζηε λα είλαη ειεθηξηθά νπδέηεξα. 3.Όιεο νη βάζεηο αληηδξνχλ: α. κε ηα νμέα, κε ηα όμηλα νμείδηα θαη κε όια ηα άιαηα β. κόλν κε ηα νμέα γ. κε ηα νμέα θαη κε ηα όμηλα νμείδηα δ. κε ηα νμέα θαη κε ηα βαζηθά νμείδηα. 4.Απφ ηηο ελψζεηο:, O, Ν 2 O 5 θαη NH 3 αληηδξνχλ κε ην ΝaΟΖ κφλν νη: α. γ. Ν 2 O 5 θαη O β. θαη Ν 2 O 5 δ., Ν 2 O 5 θαη NH 3 5.Αλ ζε έλα αξαηφ δηάιπκα βπζίζνπκε κηα ζηδεξέληα ξάβδν ζα αληηδξάζεη κε ην νμχ, δηφηη: α. όια ηα κέηαιια αληηδξνύλ κε ηα νμέα β. ν ζίδεξνο είλαη ειεθηξνζεηηθόηεξνο από ην πδξνγόλν γ. ην πδξνγόλν είλαη ειεθηξνζεηηθόηεξν από ην ζίδεξν δ. θαηαβπζίδεηαη ίδεκα. 6.Τν CO 2 αληηδξά κε δηάιπκα NaOH, δηφηη: α. θαηαβπζίδεηαη δπζδηάιπην αλζξαθηθό αιάηη β. ηα όμηλα νμείδηα αληηδξνύλ κε ηα δηαιύκαηα ησλ βάζεσλ γ. όια ηα νμείδηα αληηδξνύλ κε ηηο βάζεηο δ. ην CΟ 2 είλαη αέξην. 7.Αλ πξνζζέζνπκε πεξίζζεηα N 2 O 5 ζε δηάιπκα NaOH, ζα πξνθχςεη έλα λέν δηάιπκα πνπ ζα πεξηέρεη: α. ληηξηθό νμύ θαη πδξνμείδην ηνπ λαηξίνπ β. ληηξηθό νμύ θαη ληηξηθό λάηξην γ. ληηξηθό λάηξην θαη πδξνμείδην ηνπ λαηξίνπ δ. κόλν ληηξηθό λάηξην 8.Καηά ηελ αλάκεημε δηαιχκαηνο ΝΖ 4 Cl κε δηάιπκα ΚΟΖ πξαγκαηνπνηείηαη αληίδξαζε, δηφηη:
α. νη βάζεηο αληηδξνύλ κε όια ηα άιαηα β. θαηαβπζίδεηαη ίδεκα ΝΖ 4 ΟΖ γ. θαηαβπζίδεηαη ίδεκα KCl δ. ειεπζεξώλεηαη αέξηα ακκσλία. ΙΙ. Επωηήζειρ ανηιζηοίσηζηρ 1.Να γίλεη αληηζηνίρεζε κεηαμχ ησλ ηχπσλ ηεο ζηήιεο (Η) θαη ησλ νλνκαζηψλ ηεο ζηήιεο (ΗΗ): (Η) (ΗΗ) I. HClO 3 α. ρισξηώδεο νμύ (πδξνγόλν ρισξηώδεο) II. Na 2 β. πδξνμείδην ηνπ θαιίνπ (θάιην πδξνμείδην) III. Ca(OH) 2 γ. ζεηώδεο λάηξην (λάηξην ζεηώδεο) IV. ΚOΖ δ. πδξνμείδην ηνπ αζβεζηίνπ (αζβέζηην πδξνμείδην) V. HClO 2 ε. ζεηνύρν λάηξην (λάηξην ζνπιθίδην) VI. Na 2 S ζη. ππνρισξηώδεο νμύ (πδξνγόλν ππνρισξηώδεο) VII. Na 2 SO 3 δ. ρισξηθό νμύ (πδξνγόλν ρισξηθό) VIII. HClO ε. πδξνριώξην (πδξνγόλν ρισξίδην) IX. HCl ζ. ζεητθό λάηξην (λάηξην ζεητθό) 2. Να ζεκεηψζεηε ζε θάζε θελφ νξζνγψλην ηνπ παξαθάησ πίλαθα ην ζχκβνιν «+» αλ ην αληίζηνηρν νμείδην αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ηνπ πίλαθα απηνχ θαη ην ζχκβνιν «-» ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε: φμηλν νμείδην βαζηθφ νμείδην επακθνηεξίδνλ νμείδην Fe 2 O 3 CO 2 SO 3 CaO Al 2 O 3 P 2 O 5 ZnO K 2 O 3.Να αληηζηνηρήζεηε ην θάζε ρεκηθφ ζηνηρείν ηεο ζηήιεο (Η) κε κία κφλν ρεκηθή έλσζε κε ηελ νπνία αληηδξά θαη βξίζθεηαη ζηε ζηήιε (ΗΗ): (Η) (ΗΗ) I. Fe α. AgNO 3 II. Al β. HCl III. Cu γ. FeCl 3 IV. Ca δ. AlCl 3
ΙΙΙ. Επωηήζειρ ζςμπλήπωζηρ 1. Τα δηαιύκαηα όισλ ησλ νμέσλ αιιάδνπλ ην ρξώκα νξηζκέλσλ νπζηώλ πνπ ιέγνληαη......, αληηδξνύλ κε βάζεηο θαη ζρεκαηίδνπλ......, αληηδξνύλ κε νξηζκέλα κέηαιια θαη ειεπζεξώλνπλ αέξην...... θαη θαηά ηελ δηάιπζή ηνπο ζην λεξό ειεπζεξώλνπλ........ 2. Τα δηαιύκαηα ησλ βάζεσλ αιιάδνπλ ην ρξώκα νξηζκέλσλ νπζηώλ πνπ ιέγνληαη......, αληηδξνύλ κε νμέα θαη ηα νμείδηα ζρεκαηίδνληαο....... θαη θαηά ηελ δηάιπζή ηνπο ζην λεξό ειεπζεξώλνπλ........ 3. Τα νμέα ηα νπνία όηαλ δηαιπζνύλ ζην λεξό κεηαηξέπνληαη πιήξσο ζε ηόληα νλνκάδνληαη........., όπσο γηα παξάδεηγκα ην...... θαη ην........., ελώ ηα νμέα ηα νπνία δηαιπόκελα ζην λεξό ιίγα κόλν από ηα κόξηά ηνπο κεηαηξέπνληαη ζε ηόληα νλνκάδνληαη......., όπσο γηα παξάδεηγκα ην....... θαη ην........... 4. Να ζπκπιεξώζεηε ζε θάζε θελό νξζνγώλην ηνπ παξαθάησ πίλαθα, ην κνξηαθό ηύπν ή ηελ νλνκαζία ηεο αληίζηνηρεο έλσζεο: Ολνκαζία Θεητθφ θάιην Υδξφζεην ληηξηθφ νμχ θπαληνχρν ακκψλην Μνξηαθφο ηχπνο FeCl 2 Ca(ClO) 2 5. Να ζπκπιεξώζεηε ζηηο παξαθάησ ρεκηθέο εμηζώζεηο ηα ζώκαηα πνπ ιείπνπλ θαη λα βάιιεηε ζπληειεζηέο: α. Fe(OH) 3 +...... Fe(NO 3 ) 3 + O β. BaO + H 3 PO 4...... +....... γ. NH 3 +...... (NH 4 ) 2 δ. Ca(OH) 2 + N 2 O 5......... +........ ε. CO 2 +......... Na 2 CO 3 + O ζη. P 2 O 5 +..... H 3 PO 4 ΙV. Επωηήζειρ ανάπηςξηρ 1. Να γξάςεηε 2 κεζόδνπο παξαζθεπήο νμέσλ, 2 κεζόδνπο παξαζθεπήο βάζεσλ θαη 2 κεζόδνπο παξαζθεπήο αιάησλ. Να αλαθέξεηε έλα παξάδεηγκα γηα θάζε πεξίπησζε, αλαγξάθνληαο θαη ηελ αληίζηνηρε ρεκηθή εμίζσζε. 2. Βπζίδνπκε κηα ζηδεξέληα ξάβδν δηαδνρηθά: α. ζε ζεξκό πδξνρισξηθό νμύ θαη παξαηεξνύκε όηη ειεπζεξώλεηαη έλα αέξην. β. ζε δηάιπκα Cu θαη παξαηεξνύκε όηη ε ξάβδνο θαιύπηεηαη από έλα θεξακέξπζξν ζηξώκα, γ. ζε δηάιπκα Ag 2.
i) Να εμεγήζεηε ηα θαηλόκελα πνπ πεξηγξάθνληαη ζηηο πεξηπηώζεηο α θαη β θαη λα γξάςεηε ηηο αληίζηνηρεο ρεκηθέο εμηζώζεηο. ii) Να γξάςεηε ηε ρεκηθή εμίζσζε ηεο αληίδξαζεο πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ πεξίπησζε γ θαη λα εμεγήζεηαη ην ιόγν πνπ γίλεηαη ε αληίδξαζε. 3. Γίλνληαη ηα νμείδηα: SO 3, CO 2, P 2 O 5, K 2 O, FeO, SO 2 θαη N 2 O 5. i) Να ηα θαηαηάμεηε ζε θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηε ρεκηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά. ii) Δπηιέμηε από έλα νμείδην ηεο θάζε θαηεγνξίαο θαη γξάςηε έλα παξαδείγκα ρεκηθήο εμηζώζεο πνπ λα ζπκκεηέρνπλ θαη λα εμεγνύλ ηε ρεκηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά. 4. Αθνύ κειεηήζεηε ηηο παξαθάησ ρεκηθέο κεηαηξνπέο, α, β, γ θαη δ, α. Ν 2 Ο 5 + O Α β. Α + CaCO 3 B + O + Γ γ. Γ + NaOH Γ + O δ. Γ + E + O + Γ Να γξάςεηε κε πιήξε κνξθή ηηο ρεκηθέο εμηζώζεηο πνπ πεξηγξάθνπλ ηηο κεηαηξνπέο απηέο