Αντιρρυπαντική Τεχνολογία. Θερµικών Σταθµών. Εργαστηριακή άσκηση

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Εργαστήριο Ατµοκινητήρων και Λεβήτων Αντιρρυπαντική Τεχνολογία Θερµικών Σταθµών Εργαστηριακή άσκηση Ι ΑΣΚΟΝΤΕΣ: ρ. Εµµ. Κακαράς, Καθηγητής Ε.Μ.Π. ρ. Σ. Καρέλλας, Επικ. Καθηγητής Ε.Μ.Π. ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Π. Βουρλιώτης, ρ. Μηχ. Μηχ. Πλ. Πάλλης, MSc. Μηχ. Μηχ.. Γεώργου, MSc. Μηχ. Μηχ. Μάρτιος 2014

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝA ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝA...2 1. Εισαγωγή...3 2. Σκοπός της εργαστηριακής άσκησης....4 3. Πραγµατοποιούµενες Μετρήσεις...4 4. Σχηµατική διάταξη συστήµατος µέτρησης συγκεντρώσεων καυσαερίου...5 5. Αναλυτές καυσαερίων - Αρχές λειτουργίας...7 5.1. ΑΝΑΛΥΤΗΣ CO / SO 2 / Ν 2 Ο / και CO 2...7 5.2. ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ [ O 2 ]...9 5.3. ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΟΞΕΙ ΙΩΝ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ [ ΝO Χ ]...11 5.4. ΑΝΑΛΥΤΗΣ Υ ΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ [ C X H Y - TOC]....13 6. Μέτρηση Αιθάλης....16 7. Μέτρηση συγκέντρωσης στερεών σωµατιδίων...17 8. Πρότυπα Αναφοράς....20 8.1 Μέτρηση συγκέντρωσης αιωρούµενων στερεών σωµατιδίων...20 8.2 Μέτρηση συγκέντρωσης συµβατικών αερίων ρύπων (πλην C X H Y - TOC)....20 8.3 Μέτρηση συγκέντρωσης ιοξειδίου του Θείου (SO 2 ), Τριοξειδίου του θείου (SO 3 ) και Θειικού οξέως (H 2 SO 4 )...20 8.4 Μετρήσεις πτητικών οργανικών ενώσεων (C X H Y - TOC)...21 9. Επεξεργασία των µετρήσεων....21 σελίδα 2 από 21

1. Εισαγωγή. Σύµφωνα µε την εµπειρία, δεν υπάρχει βιοµηχανική δραστηριότητα η οποία να µην παράγει ανεπιθύµητα προϊόντα (απόβλητα, ρυπαντές, κ.λ.π.). Από τις τέσσερις βασικές κατηγορίες ρύπανσης (θερµική, υλική, ακουστική, ακτινοβολίας) στο Εργαστήριο (που διεξάγεται στα πλαίσια του µαθήµατος Αντιρρυπαντική Τεχνολογία Θερµικών Σταθµών) θα επικεντρώσουµε το ενδιαφέρον µας στην αέρια ρύπανση την προκαλούµενη κατά τη λειτουργία λέβητα (θερµού νερού) κεντρικής θέρµανσης. Τα προϊόντα της καύσης ή µε άλλα λόγια το τι περιέχεται στο καυσαέριο εξαρτάται από το καύσιµο το οποίο χρησιµοποιείται καθώς και από το µηχανισµό της καύσης του. Ένα τυπικό καυσαέριο προερχόµενο κατά τη λειτουργία λέβητα (θερµού νερού) κεντρικής θέρµανσης ο οποίος τροφοδοτείται µε υγρό ή αέριο ή στερεό καύσιµο περιέχει : 1. Οξυγόνο (Ο 2 ). Οφείλεται στην περίσσεια αέρα. 2. ιοξείδιο του άνθρακα (CΟ 2 ). Προϊόν καύσης του άνθρακα. 3. Μονοξείδιο του άνθρακα (CΟ). Προϊόν ατελούς καύσης. 4. Άζωτο (Ν 2 ). Περιέχεται στον αέρα καύσης. 5. Νερό (Η 2 Ο). Περιέχεται στον αέρα καύσης και το καύσιµο καθώς και από την καύση του περιεχόµενου υδρογόνου στο καύσιµο. 6. ιοξείδιο του θείου (SΟ 2 ). Προϊόν καύσης του θείου. 7. Οξείδια του αζώτου (ΝΟ Χ). Παραπροϊόντα της καύσης. 8. Άκαυστους υδρογονάνθρακες (C ΧΗ Υ - Total Organic gaseous bound Carbon (TOC)). Προϊόντα ατελούς καύσης. 9. Στερεά σωµατίδια. Η τέφρα του καυσίµου ή άκαυστα σταγονίδια. Από τα ανωτέρω τα Ο 2, Ν 2 και Η 2 Ο δεν είναι ρυπαντές, τα CΟ και C ΧΗ Υ - TOC που είναι προϊόντα ατελούς καύσης βρίσκονται σε ίχνη και µπορούν εύκολα να εξαλειφθούν, το CΟ 2 για το οποίο δεν υπάρχει τεχνολογία κατακράτησης αντιµετωπίζεται µάλλον σαν πρόβληµα βαθµού απόδοσης παρά σαν ρύπανσης. Αυτά τα οποία θεωρούνται κατ' εξοχήν ρυπαντές και για τα οποία δίδεται η µάχη σε όλα τα επίπεδα είναι τα στερεά σωµατίδια, το SΟ 2 και τα ΝΟ Χ. σελίδα 3 από 21

2. Σκοπός της εργαστηριακής άσκησης. Η εργαστηριακή άσκηση που πραγµατοποιείται στο Εργαστήριο Ατµοκινητήρων και Λεβήτων στα πλαίσια του µαθήµατος Αντιρρυπαντική Τεχνολογία Θερµικών Σταθµών έχει ως σκοπό : την εκµάθηση και την εξοικείωση του σπουδαστή µε τη λειτουργία των συσκευών ανάλυσης αερίων. να δείξει τον τρόπο λήψης δείγµατος καυσαερίου και τη διεξαγωγή των πραγµατοποιούµενων µετρήσεων για την ανάλυση του καυσαερίου. να δείξει την ακολουθούµενη µεθοδολογία για την επεξεργασία των πραγµατοποιούµενων µετρήσεων και τα συµπεράσµατα που συνεπάγονται για τη σύσταση του καυσαερίου. 3. Πραγµατοποιούµενες Μετρήσεις. Κατά τη διάρκεια του Εργαστηρίου θα λειτουργήσει λέβητας κεντρικής θέρµανσης ο οποίος τροφοδοτείται µε στερεό καύσιµο «ξύλο», και θα πραγµατοποιηθούν µετρήσεις των συγκεντρώσεων του παραγόµενου καυσαερίου, µε σκοπό την ανάλυσή του. Για αυτόν το σκοπό θα γίνει µέτρηση των πιο κάτω µεγεθών : Περιεκτικότητα του καυσαερίου σε CO 2 επί τοις (%) κατ' όγκο. -//- CO σε (ppm ή mg/m 3 ). -//- SO 2 σε (mg/m 3 ). -//- N 2 O σε (ppm). -//- NO x σε (ppm). -//- C x H Y Total Organic gaseous bound Carbon (TOC) σε (ppm), ανηγµένη σε ισοδύναµο προπάνιο (C 3 H 8 ). -//- O 2 επί τοις (%) κατ' όγκο. Βαθµός αιθάλης κατά Bacharach. Περιεκτικότητα του καυσαερίου σε στερεά σωµατίδια. Οι µετρήσεις συγκεντρώσεων είναι ιδιαίτερα δύσκολες µετρήσεις και απαιτούν προσοχή τόσο στην προετοιµασία του δείγµατος όσο και στην εξασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών λειτουργίας των συσκευών ανάλυσης. σελίδα 4 από 21

4. Σχηµατική διάταξη συστήµατος µέτρησης συγκεντρώσεων καυσαερίου. Στην επόµενη σελίδα, στο Σχήµα 1 παρουσιάζεται σχηµατική διάταξη του συστήµατος µέτρησης για τη συνεχή ανάλυση και καταγραφή των συγκεντρώσεων του καυσαερίου, η οποία είναι εγκαταστηµένη στο εργαστήριο. Το σύστηµα προετοιµασίας του προς ανάλυση δείγµατος αποτελείται από : Το λήπτη. Πρόκειται για αγωγό µήκους 30 cm από ανοξείδωτο πυρίµαχο χάλυβα µε επιτρεπόµενη θερµοκρασία λειτουργίας 1100 ο C. Το κεραµικό φίλτρο. Το κεραµικό φίλτρο είναι τοποθετηµένο σε ειδική υποδοχή και είναι θερµαινόµενο από ειδική θερµαινόµενη µανσέτα που το περιβάλλει. Παρακρατεί το σύνολο των στερεών σωµατιδίων που παρασύρονται µε την αναρρόφηση του δείγµατος. Το θερµαινόµενο αγωγό. Πρόκειται για αγωγό από τεφλόν µήκους 10 m που περιβάλλεται από ηλεκτρική αντίσταση που το διατηρεί σε θερµοκρασία έως 200 ο C. Ο θερµαινόµενος αγωγός είναι απαραίτητος για τη µεταφορά του προς ανάλυση δείγµατος στο χώρο των συσκευών χωρίς την υγροποίηση των υδρατµών του. Το θερµαινόµενο σακκόφιλτρο. Τα σωµατίδια σκόνης που δεν έχουν παρακρατηθεί στο θερµαινόµενο κεραµικό φίλτρο, παρακρατούνται από το θερµαινόµενο σακκόφιλτρο που λειτουργεί σε θερµοκρασία 150 ο C. Τον ψύκτη. Εδώ γίνεται η ψύξη του δείγµατος του καυσαερίου έως θερµοκρασία 5 ο C και η υγροποίηση των υδρατµών του. Οι συµπυκνωµένοι υδρατµοί αποµακρύνονται µέσω ειδικής αντλίας συµπυκνωµάτων, η οποία δεν επιτρέπει την είσοδο αέρα στο κύκλωµα του καυσαερίου. Τη συσκευή ελέγχου συµπυκνωµάτων. Τοποθετείται µετά τον ψύκτη και ενεργοποιείται σε περίπτωση ύπαρξης υγρασίας στο κύκλωµα. Το αισθητήριό του είναι δύο µεταλλικές ακίδες από πλατίνα. Όταν µία σταγόνα υγρασίας ακουµπήσει τις ακίδες, ενεργοποιείται η συσκευή και µέσω ειδικού ρελλέ κλείνει µια τρίοδη βάνα και το καυσαέριο διοχετεύεται προς το περιβάλλον και όχι προς τους αναλυτές καυσαερίου. Έτσι προστατεύονται οι συσκευές από την ύπαρξη υγρασίας. Ένα ροτάµετρο για τη µέτρηση της συνολικής παροχής του διοχετευόµενου καυσαερίου. Αντλία µεµβράνης. Το αέριο καταθλίβεται στις συσκευές ανάλυσης µέσω µιας κεντρικής αντλίας καυσαερίων, ώστε να αποφεύγεται η είσοδος αέρα στις θέσεις των συνδέσεων µεταξύ των συσκευών. Μια πεντάοδη βάνα. σελίδα 5 από 21

ΠΥΡΙΜΑΧΟΣ ΛΗΠΤΗΣ (1100 ο C) ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΟ ΚΕΡΑΜΙΚΟ ΦΙΛΤΡΟ ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΗ ΜΑΝΣΕΤΤΑ ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΟΣ ΑΓΩΓΟΣ ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΑΚΚΟΦΙΛΤΡΟ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ 1. ΨΥΚΤΗΣ 2. ΦΙΛΤΡΟ 3. ΑΝΤΛΙΑ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ 4. ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ 5. ΠΕΝΤΑΟΔΗ ΒΑΝΑ 6. ΡΟΤΑΜΕΤΡΟ 7. ΑΝΤΛΙΑ ΣΥΜΠΥΚΝΩΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΟ ΦΙΛΤΡΟ ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΟ ΦΙΛΤΡΟ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΑΣ 900 o C ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ CO ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ SO2 ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ CO2 ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ O2 ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Ν2Ο ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΝΟx A / D Η/Υ Σχήµα 1: Σχηµατική διάταξη του συστήµατος µέτρησης σελίδα 6 από 21

Με τη χρήση της βάνας είναι δυνατή η διοχέτευση προς τις συσκευές ανάλυσης είτε του δείγµατος του καυσαερίου, είτε αζώτου για τη ρύθµιση του µηδενός, είτε αερίου βαθµονόµησης για το καλιµπράρισµα των συσκευών. Τις συσκευές ανάλυσης αερίων. Πρόκειται για συσκευές ανάλυσης CO, CO 2, SO 2, N 2 O, O 2, C ΧΗ Υ - TOC και NO Χ. Οι πέντε πρώτες τοποθετούνται σε σειρά, ενώ οι συσκευές ανάλυσης C ΧΗ Υ - TOC και NO Χ τοποθετούνται σε διακλάδωση, παράλληλα µε τον κλάδο των υπόλοιπων συσκευών, όπως φαίνεται στο Σχήµα (1). Στοιχεία για το είδος και την αρχή λειτουργίας των συσκευών που χρησιµοποιούνται θα δοθούν στην επόµενη παράγραφο, ενώ τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους δίνονται στο παράρτηµα. Τη σύνδεση των συσκευών µε Η/Υ. Το σήµα εξόδου των συσκευών ανάλυσης καυσαερίου είναι αναλογικό (0 20 ma, 4 20 ma, 0 10 V). Με τη χρήση µιας κάρτας µε µετατροπέα το αναλογικό σήµα, αφού πρώτα το τροποποιήσουµε ώστε να είναι στην περιοχή 0 5 V, µετατρέπεται σε ψηφιακό ώστε να είναι δυνατή η επεξεργασία του από τον Η/Υ. Με τη χρήση κατάλληλου Software, το ψηφιακό σήµα (0 4095 ψηφία) το µετατρέπουµε σε πραγµατική τιµή συγκέντρωσης (π.χ. ppm, mg/m 3 n ή %κ.ο.). 5. Αναλυτές καυσαερίων - Αρχές λειτουργίας. 5.1. ΑΝΑΛΥΤΗΣ CO / SO 2 / Ν 2 Ο / και CO 2. Για τη µέτρηση του CO / SO 2 / CO 2 χρησιµοποιείται αναλυτής MODEL 60i της Thermo ενώ για τη µέτρηση του Ν 2 Ο χρησιµοποιείται ο αναλυτής UNOR 6N της Maihak. Οι αναλυτές για τις συγκεκριµένες µετρήσεις λειτουργεί µε βάση την αρχή της επιλεκτικής απορρόφησης της υπέρυθρης ακτινοβολίας (Non - dispensive Infrared). Σύµφωνα µε την αρχή της επιλεκτικής απορρόφησης κάθε αέριο, πλην των µονοατοµικών και των συµµετρικών όπως O 2, Ν 2 και Η 2, έχει ένα φάσµα απορρόφησης το οποίο συνίσταται από διάφορες ζώνες απορρόφησης οι οποίες είναι χαρακτηριστικές για κάθε αέριο. Έτσι ένα αέριο θα απορροφήσει υπέρυθρη ενέργεια µόνο αν αυτή είναι τέτοιου µήκους κύµατος ώστε να βρίσκεται εντός της ζώνης απορρόφησής του. Η υπέρυθρη ακτινοβολία οποιουδήποτε µήκους κύµατος, έξω από τα όρια της απορροφητικής ζώνης, θα διαπεράσει το συγκεκριµένο αέριο κατά τον ίδιο τρόπο που για το συγκεκριµένο αέριο και µήκος κύµατος η ήδη απορροφώµενη ενέργεια θα διαπεράσει κάποια άλλα αέρια. Έτσι, έχει βρεθεί ότι το CO 2 απορροφά υπέρυθρη ακτινοβολία στη ζώνη των 4 4.5 µm ενώ η απορροφητική ζώνη του CO είναι µεταξύ 4.5 5 µm. Σχηµατική δοµή του υπέρυθρου αναλυτή καυσαερίου παρουσιάζεται στο ακόλουθο Σχήµα 2. σελίδα 7 από 21

σύγχρονος κινητήρας πηγή υπέρυθρης ακτινοβολίας διαμορφωτής θάλαμος αναφοράς θάλαμος δείγματος διαχύτης εξισοροπητής πίεσης διάφραγμα εμπρόσθιος θάλαμος απορρόφησης ανιχνευτής ακτινοβολίας ενισχυτής όργανο μέτρησης οπίσθιος θάλαμος απορρόφησης Σχήµα 2 : Σχηµατική δοµή του υπέρυθρου αναλυτή καυσαερίου. Ένα θερµαινόµενο πηνίο παράγει την απαιτούµενη υπέρυθρη ακτινοβολία η οποία, αφού διαχωριστεί σε δύο δέσµες ίσης έντασης, περνάει µέσα από το µετρητικό θάλαµο ο οποίος διαχωρίζεται στο θάλαµο δείγµατος µέσα από τον οποίο περνάει το δείγµα προς ανάλυση και το θάλαµο αναφοράς που συνήθως περιέχει Ν 2 ή ξηρό αέρα που είναι αδρανή και δεν απορροφούν υπέρυθρη ακτινοβολία αυτού του µήκους κύµατος. Αφού η ακτινοβολία διαπεράσει τους δύο θαλάµους (δείγµατος και αναφοράς) οδηγείται στον ανιχνευτή, ο οποίος αποτελείται από δύο θαλάµους, τον εµπρόσθιο και τον οπίσθιο. Οι δύο θάλαµοι επικοινωνούν µεταξύ τους και πληρούνται µε εκείνο το ενεργό στην υπέρυθρη ακτινοβολία αέριο που µετράει ο αναλυτής. Η υπέρυθρη ακτινοβολία που προσπίπτει στο αέριο του εµπρόσθιου θαλάµου έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση της θερµοκρασίας (λόγω αύξησης των ταλαντώσεων των µορίων του αερίου) και της πίεσης του αερίου αναγκάζοντάς το να εκτονωθεί στον οπίσθιο (αντισταθµιστικό) θάλαµο. Αυτές οι ταλαντώσεις καταγράφονται µε τη βοήθεια ενός διαφράγµατος και µετατρέπονται σε ηλεκτρική τάση. Η υπέρυθρη ακτινοβολία από την πηγή προς τους θαλάµους αναφοράς και δείγµατος διακόπτεται περιοδικά, µε τη σελίδα 8 από 21

βοήθεια ενός σύγχρονου κινητήρα, από ένα ειδικά σχεδιασµένο περιστρεφόµενο δίσκο αποφεύγοντας έτσι προβλήµατα από την αύξηση της θερµοκρασίας του αερίου στον ανιχνευτή. Ο δίσκος επιτρέπει στην υπέρυθρη ακτινοβολία να προσπίπτει στον ανιχνευτή διαπερνώντας εναλλάξ το θάλαµο δείγµατος και το θάλαµο αναφοράς, έτσι ώστε αν στο θάλαµο δείγµατος δεν έχει προσαχθεί δείγµα για ανάλυση ώστε να απορροφηθεί ανάλογη ακτινοβολία, τότε ο ανιχνευτής δέχεται εναλλάξ µέσα από τους δύο θαλάµους, υπέρυθρη ακτινοβολία της αυτής έντασης. Έτσι δεν ενεργοποιείται το διάφραγµα και δεν υπάρχει σήµα. Μεταξύ του µετρητικού θαλάµου (θάλαµος δείγµατος και αναφοράς) και του ανιχνευτή παρεµβάλλεται ένα φίλτρο το οποίο µειώνει την επίδραση της παρουσίας στο αέριο δείγµα των άλλων αερίων, τα οποία τυχαίνει να είναι επίσης ενεργά στην υπέρυθρη ακτινοβολία στο φάσµα που είναι το CO / SO 2 και CO 2. Η συσκευή φθάνει σε θερµοκρασία λειτουργίας µετά από 30 λεπτά και τότε πρέπει να ελεγχθούν το σηµείο µηδέν και η ευαισθησία. Για τη βαθµονόµηση της συσκευής χρησιµοποιούνται : Για τη ρύθµιση του µηδενός χρησιµοποιείται Ν 2 (zerogas) το οποίο µεταφέρεται στη συσκευή µε τη βοήθεια της εσωτερικής αντλίας. Για την ευαισθησία και ακρίβεια της συσκευής χρησιµοποιείται αέριο ελέγχου (testgas) (γνωστής περιεκτικότητας, σε περιβάλλον αζώτου). 5.2. ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ [ O 2 ]. Αν και το οξυγόνο δεν αποτελεί ρύπο, η µέτρησή του επιβάλλεται για τρεις λόγους : α) Οι συγκεντρώσεις των εκπεµπόµενων ρυπαντών ανάγονται συνήθως σε µία συγκεκριµένη συγκέντρωση οξυγόνου, οπότε για την αναγωγή αυτή απαιτείται η γνώση της συγκέντρωσης του οξυγόνου. β) Για τον υπολογισµό της πυκνότητας των καυσαερίων και γ) Για τη ρύθµιση του λόγου αέρα και της παροχής του αέρα καύσης. Το οξυγόνο είναι το µόνο γνωστό ισχυρά παραµαγνητικό αέριο. Αυτό σηµαίνει ότι τα µόρια του οξυγόνου έλκονται πολύ ισχυρότερα από ένα µαγνητικό πεδίο από τα µόρια οποιουδήποτε άλλου αερίου. Για τη µέτρηση του O 2 χρησιµοποιείται ο αναλυτής MODEL 60i της Thermo καθώς και ο αναλυτής BA 4000 p/n του οίκου BUCHLER GmbH οι οποίοι λειτουργούν µε την αρχή της περιστροφής ζυγού σε µαγνητικό πεδίο βασιζόµενος στο φαινόµενο του παραµαγνητισµού. Οι αναλυτές αυτού του τύπου βασίζονται στη µέθοδο του Faraday σύµφωνα µε την οποία µετράται η δύναµη που αναπτύσσεται από ένα µαγνητικό πεδίο. Σχηµατική δοµή του αναλυτή οξυγόνου που βασίζεται στο φαινόµενο του παραµαγνητισµού παρουσιάζεται στο ακόλουθο Σχήµα 3. σελίδα 9 από 21

D Ανιχνευτής G Γυάλινη σφαίρα L LED M Θάλαμος μέτρησης R Κάτοπτρο από Ρόδιο V Ενισχυτής μέτρησης W Σύρμα πλατίνας N, S Πόλοι μαγνήτη Σχήµα 3: Σχηµατική δοµή του αναλυτή οξυγόνου που βασίζεται στο φαινόµενο του παραµαγνητισµού. Σε ένα ανοµοιογενές µαγνητικό πεδίο υπάρχει ο ζυγός, στις άκρες του οποίου οι µικρές γυάλινες σφαίρες είναι γεµάτες µε O 2. Ο ζυγός έχει τη δυνατότητα περιστροφής και συγκρατείται από πλατίνα. Ο γεµάτος αέριο ζυγός είναι διαµαγνητικός και περιστρέφεται εξαιτίας του µαγνητικού πεδίου. Το παραµαγνητικό οξυγόνο τείνει να µεταφερθεί σε περιοχές του µαγνητικού πεδίου µε µεγαλύτερη ένταση, στην περίπτωση µας προς το κέντρο του µαγνητικού πεδίου όπου υπάρχουν τα δύο γυάλινα σώµατα. Μια µαγνητική πίεση δηµιουργείται εντός του µαγνητικού πεδίου και µετακινεί τα γυάλινα σώµατα, οπότε προκαλείται περιστροφή της µπάρας. Η ένταση της περιστροφής εξαρτάται από το δείγµα του αερίου (περιεκτικότητά του σε O 2 ). Αυτή η περιστροφή µετράται από ένα κατάλληλο µηχανισµό. Η θέση µηδέν της µπάρας διατηρείται µε τη βοήθεια ενός οπτικού συστήµατος, που αποτελείται από µια πηγή φωτός (Led), ένα κάτοπτρο στον άξονα της µπάρας και ένα ζεύγος ανιχνευτών. Η διαφορά µεταξύ της ισορροπίας των ρευµάτων που χρειάζονται για να διατηρηθεί η µπάρα στη θέση µηδέν µε την παρουσία O 2 και µε την παρουσία δείγµατος του αερίου, είναι ανάλογη προς τη µερική πίεση του οξυγόνου στο δείγµα του αερίου. Μετά την ενίσχυση της µέτρησης, το σήµα παρουσιάζεται σε αναλογικό όργανο (% O 2 ) στο εµπρός τµήµα της συσκευής, ενώ είναι δυνατή και η παροχή ηλεκτρικού σήµατος. σελίδα 10 από 21

Η εξάρτηση της τιµής από τη βαροµετρική πίεση και τη θέση της συσκευής είναι µεγάλη, εξαιτίας του ότι η ευαισθησία του οργάνου είναι ανάλογη προς τη µερική πίεση του O 2. Η µετρούµενη περιεκτικότητα του O 2 προκύπτει από τη µερική πίεση του O 2 σε σχέση µε τη βαροµετρική. Μεταβολή της βαροµετρικής κατά 1% δίνει µεταβολή της µετρούµενης τιµής κατά 1%. Το δείγµα του αερίου εισέρχεται στη συσκευή και αφαιρείται η σκόνη διαµέσου ενός φίλτρου. Στις περιπτώσεις που η πίεση του αερίου εισαγωγής είναι πολύ µικρή (< 50 mbar) η µεταφορά πραγµατοποιείται µε τη βοήθεια αντλίας. Η παροχή του αερίου στο θάλαµο µέτρησης είναι 5 8 (l/h) και ρυθµίζεται από µια βαλβίδα παράκαµψης της ροής. Το ροόµετρο επιτρέπει τη ρύθµιση της παροχής εντός του θαλάµου µέτρησης. Για τη βαθµονόµηση της συσκευής χρησιµοποιούνται φιάλες προτύπων αερίων Ν 2 και O 2 γνωστής περιεκτικότητας σε περιβάλλον αζώτου. 5.3. ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΟΞΕΙ ΙΩΝ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ [ ΝO Χ ]. Η ανάλυση βάσει της αρχής της χηµικοφωταύγειας έχει καθιερωθεί για µετρήσεις συγκέντρωσης ΝOΧ που περιέχονται στο καυσαέριο. Για τη µέτρηση του ΝO Χ χρησιµοποιείται ο αναλυτής MODEL 60i της Thermo καθώς και ο αναλυτής MODEL 42i HL της Thermo και η αρχή µε την οποία λειτουργούν βασίζεται στη φωτοχηµική αντίδραση µεταξύ όζοντος (O 3 ) και οξειδίου του αζώτου (ΝΟ) κατά την οποία παράγεται διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ 2 ) και οξυγόνο. Περίπου 10 % του παραγόµενου ΝΟ 2 βρίσκεται σε µια κατάσταση διέγερσης και η µετάβαση από την κατάσταση αυτή στην κανονική (καθώς τα µόρια χάνουν ενέργεια) συνοδεύεται από εκποµπή φωτός µε µήκος κύµατος το οποίο κυµαίνεται µεταξύ 0.6 3 µm. ΝΟ + O 3 ΝΟ 2 + O 2 + εκποµπή φωτός Η ένταση αυτής της ακτινοβολίας είναι ανάλογη της παροχής µάζας του ΝΟ 2 µέσα στο θάλαµο αντίδρασης και η εκποµπή του φωτός ανιχνεύεται από ένα φωτοπολλαπλασιαστή. Στη συνέχεια το σήµα ενισχύεται και διοχετεύεται στο µετρητή. Μόνο ένα µικρό ποσοστό από τα διεγερµένα µόρια του ΝΟ 2 χάνουν ενέργεια εκπέµποντας φως. Το µεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας χάνεται από συγκρούσεις µε άλλα µόρια. Επειδή ο αριθµός των συγκρούσεων ανά δευτερόλεπτο µεταβάλλεται ευθέως ανάλογα µε την πίεση, είναι προφανές ότι η διατήρηση υψηλής πίεσης ευνοεί την απώλεια ενέργειας µε τη µορφή συγκρούσεων. Γι'αυτό το λόγο η παρούσα συσκευή λειτουργεί σε χαµηλή πίεση έτσι ώστε να µεγιστοποιείται η εκποµπή φωτός από τη φωτοχηµική αντίδραση. Επίσης, η λειτουργία σε συνθήκες χαµηλής πίεσης ελαχιστοποιεί την επίδραση άλλων αερίων τα οποία ευνοούνται από την σελίδα 11 από 21

απενεργοποίηση του ΝΟ 2 (όπως το CO 2 και οι ατµοί νερού) προκαλώντας συγκρούσεις µεταξύ των µορίων µειώνοντας έτσι την ποσότητα του εκπεµπόµενου φωτός. Αυτή η διαδικασία της απενεργοποίησης, εξαιτίας του CO 2 και των υδρατµών, όταν είναι έντονη µπορεί να προκαλέσει µετρητικό σφάλµα. Η συσκευή συνίσταται από τα εξής τµήµατα : Τη µονάδα ανιχνευτή / αντιδραστήρα. Τη µονάδα παραγωγής όζοντος. Τη µονάδα µετατροπής ΝΟ 2 σε ΝΟ (Converter). Το φούρνο. Το φωτοπολλαπλασιαστή και το λοιπό ηλεκτρονικό κύκλωµα. Το όζον παράγεται από καθαρό αέρα όπου ένα µέρος του οξυγόνου, υπό την επίδραση µιας υψηλής ενέργειας φωτεινής πηγής, µετατρέπεται σε όζον χαµηλής θερµοκρασίας. Αυτή η µέθοδος εξασφαλίζει ότι κατά τη διάρκεια της παραγωγής του όζοντος δεν παράγεται ταυτόχρονα και οξείδιο του αζώτου από το υπάρχον στον αέρα άζωτο. Η τεχνική της χηµικοφωταύγειας µπορεί να ανιχνεύσει µόνο οξείδια του αζώτου και για αυτό η συσκευή διαθέτει µια µονάδα µετατροπής (Converter) του ΝΟ 2, που περιέχεται στο καυσαέριο, σε ΝΟ. Η µετατροπή γίνεται περνώντας το δείγµα µέσα από ένα θερµαινόµενο σωλήνα από τιτάνιο ο οποίος περιέχει ένα ανθρακούχο υλικό σε θερµοκρασία 400 ο C. Ένα µέρος µετατρέπεται θερµικά : ΝΟ 2 + θερµότητα 2 ΝΟ + O 2 Το υπόλοιπο µετατρέπεται χηµικά από το ανθρακούχο υλικό : ΝΟ 2 + C ΝΟ + CΟ 2 ΝΟ 2 + C 2 ΝΟ + CO 2 Όταν το υπό εξέταση δείγµα περνάει µέσα από το µετατροπέα,τότε η ένδειξη αναφέρεται σε (ΝΟ Χ) καθώς τα µετρούµενα οξείδια του αζώτου περιέχουν και το διοξείδιο του αζώτου που έχει ήδη µετατραπεί σε µονοξείδιο του αζώτου. Όταν το δείγµα παρακάµπτει το µετατροπέα τότε η ένδειξη αναφέρεται σε ΝΟ. Η συγκέντρωση του ΝΟ 2 βρίσκεται τότε µε απλή αφαίρεση του ΝΟ από την ένδειξη ΝΟ Χ. Για την αποφυγή υγροποιήσεων µέσα στο κύκλωµα του δείγµατος (που θα προκαλέσει και απώλεια δείγµατος) η συσκευή διαθέτει ένα φούρνο µέσα στον οποίο εσωκλείονται το φίλτρο προστασίας, η βαλβίδα επιλογής βαθµονόµησης και οι σωληνώσεις µεταφοράς του δείγµατος. Η θερµοκρασία του φούρνου ελέγχεται από έναν αισθητήρα, ώστε να λειτουργεί συνεχώς στην προκαθορισµένη από τον σελίδα 12 από 21

κατασκευαστή θερµοκρασία των 180 ο C. Η αναρρόφηση του δείγµατος γίνεται από εξωτερική αντλία µε δυνατότητα 100 500 cc/min. Η συσκευή έχει δυνατότητα εύρους µετρήσεων από 0 10000 ppm σε οκτώ (8) κλίµακες, απόκριση µικρότερη από 1.5 sec για 95% της ένδειξης και ακρίβεια ± 1% σε όλη την κλίµακα. Για τη βαθµονόµηση της συσκευής χρησιµοποιούνται φιάλες προτύπων αερίων Ν 2 και ΝΟ γνωστής περιεκτικότητας σε περιβάλλον αζώτου. 5.4. ΑΝΑΛΥΤΗΣ Υ ΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ [ C X H Y - TOC]. Οι άκαυστοι υδρογονάνθρακες του καυσαερίου µπορεί να περιέχουν διακόσια περίπου συστατικά διαφορετικής σύνθεσης και διαφορετικού αριθµού ατόµων άνθρακα και υδρογόνου. Είναι λοιπόν προφανές ότι είναι πολύ δύσκολη η µέτρηση της συγκέντρωσης καθενός άκαυστου υδρογονάνθρακα ξεχωριστά. Η συνολική συγκέντρωση των άκαυστων υδρογονανθράκων βρίσκεται µετρώντας την ισοδύναµη συγκέντρωση ενός προτύπου υδρογονάνθρακα που συνήθως είναι εξάνιο C 6 H 14 ή µεθάνιο CH 4 ή προπάνιο C 3 H 8. Για τη µέτρηση του C ΧH Y - TOC χρησιµοποιούνται αναλυτής της BERNATH ATOMIC (Modell 9900) και αναλυτής της Signal (τύπος 3010 MINIFID) οι οποίοι λειτουργούν µε βάση την αρχή της ανίχνευσης ιονισµού φλόγας (F.I.D., Flammenionisationdetector). Η αρχή λειτουργίας που παρουσιάζεται στο Σχήµα 4 βασίζεται στο ότι µια φλόγα καθαρού υδρογόνου / αέρα προκαλεί ελάχιστο ιονισµό, ενώ µε την παρουσία έστω και µικρού αριθµού µορίων υδρογονανθράκων προκαλεί µεγάλο ιονισµό. Ο ιονισµός είναι ανάλογος του αριθµού των ατόµων του άνθρακα που υπάρχουν στο µόριο του υδρογονάνθρακα. Όλα τα είδη των υδρογονανθράκων (παραφίνες, ολεφίνες, κ.λ.π..) ανιχνεύονται µε την ίδια απόκριση πλην εκείνων των υδρογονανθράκων των οποίων τα µόρια περιέχουν άτοµα οξυγόνου ή αζώτου. σελίδα 13 από 21

Συλλέκτης ιόντων Καυστήρας [Η 2, (Ο 2, Ν 2 : αέρας)] φλόγα [Η 2, (Ο 2, Ν 2 : αέρας), C x H y - TOC ] φλόγα Σχήµα 4: Αρχή λειτουργίας συσκευής ανάλυσης C ΧH Y - TOC µε τη µέθοδο ιονισµού φλόγας (F.I.D.). Οι συσκευές που χρησιµοποιούνται µετράνε σε ισοδύναµο προπάνιο C 3 H 8 και αποτελούνται βασικά από έναν καυστήρα, το σύστηµα έναυσης, τον ανιχνευτή και το ηλεκτρονικό κύκλωµα. Στο ακόλουθο Σχήµα 5 παρουσιάζεται σχηµατική παράσταση της κεντρικής µονάδας καύσης και ανίχνευσης άκαυστων C ΧH Y - TOC. σελίδα 14 από 21

Αναφλεκτήρας Αγωγός συλλέκτη D.C. Έξοδος Αγωγός καυστήρα Είσοδος αέρα Είσοδος καυσίμου (Η 2 ) ή (Η 2 /Η e ) Είσοδος δείγματος Παράκαμψη δείγματος Σχήµα 5: Κεντρική µονάδα καύσης και ανίχνευσης άκαυστων υδρογονανθράκων. Ο καυστήρας αποτελείται από ένα τριχοειδή σωλήνα µέσα από τον οποίο ρέουν το δείγµα του άκαυστου υδρογονάνθρακα και το απαιτούµενο καύσιµο, το οποίο είναι ένα µείγµα υδρογόνου/ηλίου. Το µείγµα υδρογόνου/ηλίου - υδρογονάνθρακα ρέει προς ένα θάλαµο ανάµειξης όπου αναµιγνύεται µε µια σταθερή ποσότητα καθαρού αέρα, δηµιουργώντας έτσι κατάλληλες συνθήκες για έναυση, προκαλώντας µια φλόγα διάχυσης στην έξοδο του καυστήρα. Ένας ηλεκτρικά πολωµένος συσσωρευτής δηµιουργεί γύρω από τη φλόγα ένα ηλεκτροστατικό πεδίο, το οποίο αναγκάζει τα ηλεκτρόνια να κατευθυνθούν προς τη δέσµη της φλόγας και τα ιόντα προς τον ανιχνευτή. Ο ανιχνευτής και ο καυστήρας αποτελούν τµήµα ενός ηλεκτρικού κυκλώµατος. Η ροή των ιόντων στον ανιχνευτή και των ηλεκτρονίων στον καυστήρα "κλείνουν" το κύκλωµα. Το παραγόµενο D.C. σήµα είναι ανάλογο του αριθµού των σχηµατισθέντων ιόντων, τα οποία είναι ανάλογα του αριθµού των ατόµων άνθρακα στη φλόγα. Το σήµα ενισχύεται και βαθµονοµείται απευθείας σε ισοδύναµο προπάνιο C 3 H 8. Η ευαισθησία της συσκευής επηρεάζεται από τις παροχές του δείγµατος και του καυσίµου. Η συσκευή που χρησιµοποιείται διαθέτει σύστηµα παράκαµψης δείγµατος (Sample - Bypass) το οποίο σελίδα 15 από 21

επιτρέπει τη διατήρηση σταθερής παροχής δείγµατος στον ανιχνευτή ακόµη και αν υπάρξουν µεγάλες µεταβολές στην παροχή του δείγµατος. Οι συσκευές που λειτουργούν βάσει της αρχής ανίχνευσης ιονισµένης φλόγας µετρούν µόνο αέριους υδρογονάνθρακες και κατά συνέπεια οι υδρογονάνθρακες που µπορούν να µετρηθούν είναι αυτοί που έχουν χαµηλό σηµείο ζέσεως, ενώ αυτοί που υπό κανονικές συνθήκες είναι σε υγρή µορφή δεν ανιχνεύονται. Γι'αυτό το λόγο, στη συσκευή που χρησιµοποιείται για να διατηρηθούν οι υδρογονάνθρακες σε αέρια µορφή η γραµµή δειγµατοληψίας και ο ανιχνευτής θερµαίνονται όπου για τον σκοπό αυτό υπάρχει κατάλληλος ελεγκτής µε ρυθµιζόµενη θερµοκρασία µέχρι και 200 ο C, καθιστώντας έτσι δυνατή και τη µέτρηση υδρογονανθράκων µε σηµείο ζέσης έως και 200 ο C. Ταυτόχρονα, αυτό το σύστηµα αποτρέπει την υγροποίηση του Η 2 Ο µέσα στις τριχοειδείς σωληνώσεις αποφεύγοντας έτσι το φράξιµό τους και την απορρόφηση υδρογονανθράκων από το συµπύκνωµα.. Προφανώς κάτω από αυτές τις συνθήκες το νερό περνάει µέσα από το κύκλωµα σαν ατµός. Για τη βαθµονόµηση της συσκευής χρησιµοποιούνται φιάλες προτύπων αερίων προπανίου γνωστής περιεκτικότητας, σε περιβάλλον αζώτου. 6. Μέτρηση Αιθάλης. Η µέτρηση της αιθάλης είναι υποχρεωτική για εγκαταστάσεις καύσης πετρελαίου. Ως µέτρο της περιεκτικότητας σε αιθάλη έχει εισαχθεί ο βαθµός αµαυρώσεως κατά Bacharach. Για πετρέλαιο θέρµανσης ΕL και L ο βαθµός αµαυρώσεως δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2, ενώ για το πετρέλαιο τύπου M και S το 3. Για τη µέτρηση του βαθµού αιθάλης κατά Bacharach χρησιµοποιείται η συσκευή HW - RUSSTESTPUMPEN RG 68 mit Zahlwerk του οίκου Wohler εγκεκριµένη από την TUV 12 RgG 014 Γερµανίας (βλέπε Σχήµα 6). σελίδα 16 από 21

Σχήµα 6 : Συσκευή µέτρησης του βαθµού αιθάλης κατά Bacharach. 7. Μέτρηση συγκέντρωσης στερεών σωµατιδίων. Ισοκινητική αναρρόφηση. Πρόκειται για την πλέον πολύπλοκη αλλά και αποδεκτή µέθοδο µέτρησης του φορτίου στερεών στη ροή ενός αερίου. Η εφαρµογή της µεθόδου ξεκινά από την επιλογή της κατάλληλης θέσης µέτρησης. Αυτή πρέπει να είναι σε περιοχή ανεπτυγµένης ροής, δηλαδή µακριά από διαταραχές της ροής (γωνίες, αλλαγές διαστάσεων, τάµπερ κ.λ.π.). Ανάλογα µε το πόσο ανεπτυγµένη είναι η ροή, αποφασίζεται ο αριθµός των σηµείων αναρρόφησης. Αυτό σηµαίνει ότι µία κάθετη στη πορεία των καυσαερίων διατοµή τη χωρίζουµε (νοητά) σε ισεµβαδικές επιφάνειες και το κέντρο κάθε µίας θα είναι σηµείο ισοκινητικής αναρρόφησης. Σκοπός της µεθόδου είναι σε κάθε ένα από τα σηµεία που έχουν επιλεγεί να αναρροφάται µία ποσότητα καυσαερίου (συνεπώς και σκόνης) µε την ταχύτητα που αυτά έχουν στο συγκεκριµένο σηµείο. σελίδα 17 από 21

Η βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η µέτρηση είναι η εξής : είγµα του καυσαερίου αναρροφάται από τον αγωγό. Η σκόνη συγκρατείται από ένα φιλτρο, ενώ η µάζα του αερίου, που διαπερνά το φίλτρο µετράται µέσω ενός παροχόµετρου αερίου. Η δυσκολία της µέτρησης έγκειται στην απαίτηση της ισοταχούς αναρρόφησης από τον αγωγό καυσαερίου. Έτσι, πρέπει να µετρηθεί η ταχύτητα του καυσαερίου σε ένα σηµείο κοντά στην αναρρόφησή του και εν συνεχεία να ρυθµιστεί η ταχύτητα της αναρρόφησης. Η µέτρηση της ταχύτητας του καυσαερίου επιτυγχάνεται µε την τοποθέτηση ενός σωλήνα Prandtl µέσα στον αγωγό καυσαερίου, ο οποίος µετρά τη δυναµική πίεση. Έτσι, τα µεγέθη που µετρώνται είναι : Ολική πίεση (στατική και δυναµική), ταχύτητα, θερµοκρασία, κατ' όγκον σύσταση σε οξυγόνο και ποσότητα σκόνης. Η περιεχόµενη στο αναρροφούµενο ρεύµα καυσαερίου (µε τη βοήθεια αντλίας αναρρόφησης) συγκέντρωση στερεών σωµατιδίων συγκρατείται µε τη βοήθεια φίλτρου. Τα αποτελέσµατα της µέτρησης υπολογίζονται βάσει της ποσότητας των στερεών σωµατιδίων που συγκεντρώθηκε και της ποσότητας του καυσαερίου που αναρροφήθηκε. Τα χρησιµοποιηθέντα φίλτρα ζυγίζονται πριν και µετά τη χρήση τους αφού ξηρανθούν για 60 λεπτά σε φούρνο µε θερµοκρασία 180 οc και 160 ο C, αντίστοιχα. Το τελικό αποτέλεσµα εκφράζεται σε (mg/m 3 ) και δηλώνει τη µάζα στερεών σωµατιδίων που φέρει µαζί του (στη συγκεκριµένη θέση µέτρησης) κάθε κυβικό µέτρο καυσαερίου. Προκειµένου να είναι δυνατή η σύγκριση µεταξύ των µετρήσεων και η αναγωγή τους σε κοινή βάση, το τελικό αποτέλεσµα εκφράζεται σε (mg/νm 3 ), όπου αντισταθµίζεται η επίδραση της θερµοκρασίας, της στατικής πίεσης και του περιεχόµενου σε νερό. Στο Σχήµα 7 παρουσιάζεται σχηµατική παράσταση της αρχής λειτουργίας του βαρυµετρικού καθορισµού της συγκέντρωσης στερεών σωµατιδίων στο καυσαέριο. σελίδα 18 από 21

Σχήµα 7: Σχηµατική παράσταση της αρχής λειτουργίας του βαρυµετρικού καθορισµού της συγκέντρωσης στερεών σωµατιδίων στο καυσαέριο. σελίδα 19 από 21

8. Πρότυπα Αναφοράς. 8.1 Μέτρηση συγκέντρωσης αιωρούµενων στερεών σωµατιδίων. Η διαδικασία πραγµατοποίησης της µέτρησης γίνεται σύµφωνα µε τα ακόλουθα πρότυπα: ΕΛΟΤ ΕΝ 13284-1:2002 Εκποµπές από σταθερές πηγές Προσδιορισµός σκόνης σε περιοχές χαµηλών συγκεντρώσεων κατά µάζα Μέρος 1: Μη αυτόµατη σταθµική µέθοδος. Το εν λόγω πρότυπο ακολουθείται κατά την µέτρηση χαµηλής συγκέντρωσης σκόνης σε εκποµπές από σταθερές πηγές και συγκεντρώσεις κάτω από 50mg/m 3 σε κανονικές συνθήκες του αερίου (273Κ και 101.3kPa). Σε όλες τις άλλες των περιπτώσεων ακολουθούνται οι προδιαγραφές του παρακάτω ιεθνούς προτύπου ISO 9096:2003. ISO 9096:2003 Stationary source emissions Automated monitoring of mass concentrations of particles Performance characteristics, test methods and specifications. Συνεπικουρικά χρησιµοποιούνται τα ακόλουθα πρότυπα: ISO 10780:1994 Stationary source emissions Measurement of velocity and volume flow rate of gas streams in ducts. ΕΛΟΤ EN 14790:2003 Stationary source emissions Determination of the water vapour in ducts. Ο υπολογισµός της ταχύτητας του απαερίου, της ταχύτητας αναρρόφησης και των αποτελεσµάτων γίνεται από ειδικό πρόγραµµα που έχει αναπτυχθεί βάσει των προδιαγραφών ΕΛΟΤ ΕΝ 13284-1:2002 & ISO 9096:2003. 8.2 Μέτρηση συγκέντρωσης συµβατικών αερίων ρύπων (πλην C X H Y - TOC). Η διαδικασία πραγµατοποίησης της µέτρησης γίνεται σύµφωνα µε τα ακόλουθα πρότυπα: ΕΛΟΤ ΕΝ 14789:08/03/2006 Stationary source emissions - Determination of volume concentration of oxygen (O 2 ) - Reference method. ΕΛΟΤ EN 14792:02/12/2005 Stationary source emissions Determination of the mass concentration of nitrogen oxides (NO x ) Reference method: Chemiluminescence. ISO 12039: 15-06-2001 Stationary source emissions- Determination of carbon monoxide, carbon dioxide and oxygen Performance characteristics and calibration of automated measuring systems. ISO 10849: 1996 Stationary source emissions Determination of the mass concentration of nitrogen oxides. Performance characteristics of automated measuring systems. Συνεπικουρικά χρησιµοποιούνται τα ακόλουθα πρότυπα: ISO 10780: 1994 Stationary source emissions Measurement of velocity and volume flow rate of gas streams in ducts. 8.3 Μέτρηση συγκέντρωσης ιοξειδίου του Θείου (SO 2 ), Τριοξειδίου του θείου (SO 3 ) και Θειικού οξέως (H 2 SO 4 ). Η διαδικασία πραγµατοποίησης της µέτρησης γίνεται σύµφωνα µε τα ακόλουθα πρότυπα και τις ακόλουθες οδηγίες εργασίας: ΕΛΟΤ EN 14791:30/11/2005 Stationary source emissions Determination of the mass concentration of sulfur dioxide Reference method. ISO 7935: 15/12/1992 Stationary source emissions- Determination of the mass concentration of sulphur dioxide- Performance characteristics of automated measuring methods (εναλλακτικά της παραπάνω µεθόδου). σελίδα 20 από 21

Συνεπικουρικά χρησιµοποιούνται τα ακόλουθα πρότυπα: ISO 10780: 1994 Stationary source emissions Measurement of velocity and volume flow rate of gas streams in ducts. ΕΛΟΤ EN 14790:2003 Stationary source emissions Determination of the water vapour in ducts. ΕΛΟΤ ΕΝ 13284-1:2002 Εκποµπές από σταθερές πηγές Προσδιορισµός σκόνης σε περιοχές χαµηλών συγκεντρώσεων κατά µάζα Μέρος 1: Μη αυτόµατη σταθµική µέθοδος. ISO 9096: 2003 Stationary source emissions Automated monitoring of mass concentrations of particles Performance characteristics, test methods and specifications. USEPA METHOD 6 Determination of Sulfur Dioxide emissions from stationary sources. USEPA METHOD 8 Determination of Sulfuric acid and Sulfur Dioxide emissions from stationary sources. 8.4 Μετρήσεις πτητικών οργανικών ενώσεων (C X H Y - TOC). Η διαδικασία πραγµατοποίησης της µέτρησης γίνεται σύµφωνα µε τα ακόλουθα πρότυπα και τις ακόλουθες οδηγίες εργασίας: ΕΛΟΤ EN 12619:13/12/1999 Stationary source emissions - Determination of the mass concentration of total gaseous organic carbon at low concentrations in flue gases Continuous flame ionisation detector method. ΕΛΟΤ EN 13526:11/02/2002 Stationary source emissions - Determination of the mass concentration of total gaseous organic carbon in flue gases from solvent using processes Continuous flame ionisation detector method. Συνεπικουρικά χρησιµοποιούνται τα ακόλουθα πρότυπα: USEPA Method 204b - Volatile Organic Compounds emissions in captured stream. USEPA Method 204d Volatile Organic Compounds emissions in uncaptured stream from temporary total enclosure. 9. Επεξεργασία των µετρήσεων. Θα παραδοθεί έκθεση η οποία θα περιλαµβάνει : Πρωτόκολλο µετρήσεων. Αναγωγή των συγκεντρώσεων των εκποµπών σε 10% O 2. Αναγωγή των συγκεντρώσεων των στερεών σωµατιδίων σε κανονικές συνθήκες (mg/νm 3 ). Αναγωγή των συγκεντρώσεων των στερεών σωµατιδίων σε (mg/kwh). Παρατηρήσεις - Σχόλια. σελίδα 21 από 21