Οι Απόψεις ενός Μοναδικού Ομοιοπαθητικού Συνέντευξη με τον Δρ. Ιωάννη Κωνσταντό Συνομιλητής: Αντονέλλα Βενέζια της Infomeopatia 8 Νοεμβρίου 2008 Με την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου Μateria Μedica Omeopatica Clinica η Infomeopatia μπόρεσε να μιλήσει με τον δρ. Ιωάννη Κωνσταντό για κάποια από τα θέματα που περιέχονται σ αυτό και για κάποια από τα ερωτήματα που προέκυψαν. Δέχθηκε πρόθυμα την πρόσκληση να συζητήσουμε τα διάφορα θέματα και τις όψεις τις οποίες συζητάμε συχνά σε αυτόν τον ιστότοπο και τα οποία αξίζουν την άποψη ενός ιατρού ο οποίος εδώ και πολλά χρόνια έχει ασχοληθεί μαζί τους σε καθημερινή βάση και με μεγάλη αποτελεσματικότητα. Αυτό που ακολουθεί είναι το αποτέλεσμα αυτής της ευχάριστης ανταλλαγής ανάμεσα σε έναν περίεργο ασθενή και σε έναν έξοχο ομοιοπαθητικό ο οποίος γνωρίζει πώς να καθιστά σαφή τη σχέση ανάμεσα στην ομοιοπαθητική και στην καθιερωμένη ιατρική, τη διαφορά ανάμεσα στον μοναδικό και στον πλουραλιστή ομοιοπαθητικό, τους λόγους για την αβάσιμη δυσπιστία απέναντι στην ομοιοπαθητική ιατρική σε πολλές περιοχές της Ιταλίας, την κατάσταση σχετικά με την έρευνα και την εκπαίδευση. Και δεν είναι μόνο αυτά. Έτσι λοιπόν τις θερμότερες ευχαριστίες μου στον δρ. Κωνσταντό. Απολαύστε το άρθρο. Ε: Ομοιοπαθητική στην Ιταλία. Γιατί, αντίθετα από πολλές άλλες χώρες, υπάρχει εδώ ακόμα τόση δυσπιστία ανάμεσα στο πλατύ κοινό και στους οργανισμούς; Είναι αυτό, κατά την άποψή σας, μια στάση που προέρχεται γενικώς από την προκατάληψη, από ορισμένα συμφέροντα ή μήπως από την έλλειψη της κατάλληλης πληροφόρησης και επομένως της σωστής κατανόησης αυτής της μεθόδου. Α: Λοιπόν, σε αυτήν τη χώρα υπάρχει πολλή συζήτηση για την ομοιοπαθητική, αλλά δεν έχουν γίνει αρκετά για να πληροφορήσουν το κοινό σχετικά με την κλασική ομοιοπαθητική και για να δημιουργήσουν συνθήκες τέτοιες ώστε οι ιατροί να μπορούν να την μαθαίνουν σωστά. Με άλλα λόγια, ώστε να μπορούν να γνωρίσουν τη μοναδική μέθοδο. Επομένως είναι θέμα έλλειψης της κατάλληλης πληροφόρησης. Ε: Γιατί νομίζετε ότι στην Ιταλία η επείγουσα ανάγκη να δημιουργηθεί ένα σαφές πληροφοριακό και νομικό πλαίσιο για την άσκηση της ομοιοπαθητικής ιατρικής εδώ και τόσα χρόνια συναντάει τόσες πολλές δυσκολίες;
Α: Πριν από πέντε χρόνια παρουσιάστηκε ένα νομοσχέδιο στο Κοινοβούλιο για τη δημιουργία κανονισμών όσον αφορά την εναλλακτική ιατρική (πλουραλισμός, ομοτοξικολογία, κλασική ομοιοπαθητική). Είχαν μαζευτεί εκεί όλοι οι κυριότεροι εκπρόσωποι της ομοιοπαθητικής ιατρικής στην Ιταλία και εγώ ήμουν ανάμεσά τους. Όταν ο νομοθέτης ρώτησε ποιος υποστήριζε την πλουραλιστική ομοιοπαθητική, την ομοτοξικολογία και την κλασική ομοιοπαθητική, προς μεγάλη μου έκπληξη οι περισσότεροι από εκείνους τους ομοιοπαθητικούς σήκωσαν το χέρι τους για την πλουραλιστική ομοιοπαθητική και την τοξικολογία. Εξεπλάγην πάρα πολύ και σκέφθηκα πόσο λίγα είναι γνωστά σχετικά με αυτήν τη μέθοδο. Ε: Σύμφωνα με την προσωπική σας εμπειρία ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην Ιταλία για την ανάπτυξη της έρευνας και της εκπαίδευσης των ομοιοπαθητικών ιατρών; Α: Δυστυχώς, η ομοιοπαθητική δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει με έναν συνηθισμένο τρόπο: κάθε οργανισμός έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία και απαιτεί ένα ειδικό φάρμακο, ακόμα και αν τα συμπτώματα μοιάζουν με εκείνα ενός άλλου ασθενούς. Το γεγονός αυτό, δηλαδή ότι ο ιατρός πρέπει να μελετάει την κάθε περίπτωση ξεχωριστά, κάνει την ομοιοπαθητική δύσκολη στην εκμάθηση και στην εφαρμογή. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν ακόμα ελάχιστες ευκαιρίες για να μάθουν οι ιατροί την ομοιοπαθητική καλά και πλήρως, επειδή ο τομέας είναι ασαφής και ο καθένας κάνει ό,τι νομίζει καλύτερο. Η κάθε σχολή έχει το δικαίωμα να καθορίζει τις δικές της γραμμές της διδασκαλίας, αλλά είναι επίσης κατάλληλη για να επιβεβαιώσει το τελικό προϊόν δηλαδή, την ικανοποίηση των απλών μελλοντικών ομοιοπαθητικών ιατρών». Ε: Ποια ευρωπαϊκή χώρα, κατά την άποψή σας, παρουσιάζει τα καλύτερα επίπεδα ομοιοπαθητικής έρευνας; Και πώς κρίνετε την εκπαίδευση των ιατρών εδώ στην Ιταλία; Α: Είναι αναντίρρητο ότι τα «αδύναμα» σημεία στις ευρωπαϊκές χώρες και στον κόσμο της ομοιοπαθητικής γενικώς είναι πάνω απ όλα η έρευνα και η εκπαίδευση. Αυτή τη στιγμή, κατά την άποψή μου, αυτό είναι το κρίσιμο θέμα, που είναι ικανό να απειλήσει την ύπαρξη της ίδιας της ομοιοπαθητικής. Η έρευνα, δυστυχώς, έχει βαλτώσει εδώ και λίγο καιρό και αν έχει γίνει κάτι, αυτό δεν είναι αρκετό για να εμπλουτίσει την ομοιοπαθητική φαρμακοποιία. Η εκπαίδευση: αυτό το θέμα έχει προκύψει από την εξάπλωση της κλασικής ομοιοπαθητικής μεταξύ των βιαστικά εκπαιδευμένων ιατρών από ψευδοεκπαιδευτικά σεμινάρια που πάνω από όλα στόχο έχουν να ετοιμάσουν μια στρατιά συνταγογράφων για τα συμφέροντα της μιας ή της άλλης ομάδας. Ε: Ποια χώρα στην Ευρώπη διαθέτει μια αληθινά αποτελεσματική ομάδα κανόνων, τους οποίους οι δικοί μας νομοθέτες θα μπορούσαν υποθετικά να τους πάρουν σαν υπόδειγμα για την ομοιοπαθητική ιατρική από την άποψη της προστασίας και της νομοθεσίας;
Α: Θα στείλω αυτήν την αληθινά ενδιαφέρουσα ερώτηση στην Επιστημονική Επιτροπή της Διεθνούς Ένωσης Ομοιοπαθητικής Ιατρικής, καθώς και εγώ επίσης θα ήθελα μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Ε: Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη μοναδική (κλασική) και στην πλουραλιστική ομοιοπαθητική και γιατί εσείς επιλέξατε την πρώτη; Α: Η πλουραλιστική ομοιοπαθητική βασίζεται στη συνταγογράφηση τριών ή περισσοτέρων φαρμάκων που λαμβάνονται χωριστά σύμφωνα με μια ορισμένη σειρά και συχνότητα (π.χ. ένα το πρωί, ένα άλλο το απόγευμα και ένα τελευταίο το βράδυ, δηλαδή στην πράξη τρία διαφορετικά φάρμακα την ίδια ημέρα). Η ομοτοξικολογία βασίζεται στη συνταγογράφηση «συνδυασμών» με άλλα λόγια, έναν αριθμό φαρμάκων που λαμβάνονται όλα μαζί στο ίδιο σκεύασμα. Το ομοιοπαθητικό «προϊόν» αναγράφεται στη συσκευασία, όμως οι συνταγογράφοι είναι ιατροί, αλλά όχι ομοιοπαθητικοί ιατροί. Καμιά από αυτές τις μεθόδους δεν σέβεται τον νόμο των «ομοίων», ο οποίος είναι ο θεμέλιος λίθος της ομοιοπαθητικής. Αυτοί οι συνταγογράφοι δεν γνωρίζουν ότι ο πειραματισμός έχει γίνει με ένα μόνο φάρμακο και όχι περισσότερα από ένα. Δεν χρειάζονται χρόνια μελέτης και πρακτικής προκειμένου να γίνεις πλουραλιστής ή ομοτοξικολόγος: το μόνο που απαιτείται είναι ένα σεμινάριο έξι μηνών ή και ακόμα λιγότερων. Η κλασική ομοιοπαθητική (μοναδική = ένα φάρμακο τη φορά, εκείνο που αντιστοιχεί στο σύνολο των συμπτωμάτων που έχει ο ασθενής εκείνη τη στιγμή) βασίζεται στην συνταγογράφηση του σωστού φαρμάκου (simillimum) το οποίο αντιστοιχεί στο σύνολο των συμπτωμάτων που εμφανίζει εκείνη τη στιγμή ο υπό θεραπείαν ασθενής. Η κλασική ομοιοπαθητική είναι μια πειραματική ιατρική πάνω σε ένα υγιές άτομο. Ο Χάνεμαν παρατήρησε ότι κάθε ουσία η οποία μπορεί να προκαλέσει ένα σύνολο συμπτωμάτων σε ένα υγιές άτομο μπορεί επίσης να θεραπεύσει το σύνολο αυτών των συμπτωμάτων σε ένα άρρωστο άτομο. Αυτός είναι ο θεμέλιος λίθος της κλασικής ομοιοπαθητικής: similia similibus curentur, το όμοιο θεραπεύει το όμοιο. Το θέμα είναι η απελευθέρωση της ενέργειας που περιέχεται στην ουσία (η κάθε ουσία, όπως είναι καλά γνωστό, έχει το δικό της ηλεκτρομαγνητικό πεδίο) με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι πιο έτοιμη για την αλληλεπίδραση με το δυναμικό πεδίο του οργανισμού. Φυσικά προκύπτουν προβλήματα ομοιότητας της ουσίας που έχει εισαχθεί με την ενεργειακή δομή του οργανισμού. Υπάρχει το θέμα της επιλογής, της αγωγής (δόσεις κ.λπ.), της περιόδου για την οποία πρέπει να χρησιμοποιηθεί η ουσία και τα λοιπά, και τα λοιπά. Αυτά τα προβλήματα, πρέπει να ειπωθεί, δεν μπορούν να παραμεριστούν με μέσα που εμπεριέχουν τον κίνδυνο να έλθουν σε αντίθεση με τις βασικές αρχές της ομοιοπαθητικής όπως κατανοείται με την κλασική έννοια, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της πλουραλιστικής ομοιοπαθητικής και της ομοτοξικολογίας, οι οποίες εργαζόμενες με πολλαπλές ουσίες, από τη μια μεριά αποφεύγουν τον Νόμο των Ομοίων με την ίδια την πράξη με την οποία δηλώνουν ότι τον τηρούν, και από την άλλη κάνουν ανεφάρμοστη την αρχή της συνήχησης, δεδομένου ότι δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί η ειδική ανταπόκριση του οργανισμού σε μια ορισμένη ουσία. Η πλουραλιστική ομοιοπαθητική και η ομοτοξικολογία βρίσκονται πιο κοντά στη συμβατική ιατρική απ ό,τι η
ομοιοπαθητική ιατρική. Εγώ επέλεξα την κλασική ομοιοπαθητική επειδή απαλλάσσεται από την άγνοια και ανοίγει τον δρόμο για την αληθινή γνώση. Ε: Πώς προέκυψε η ανάγκη να συγκεντρώσετε τα πολλά χρόνια παρατήρησης, πρακτικής και μελέτης στο έργο Μateria Μedica Omeopatica Clinica; Α: Υπήρξαν τρεις κρίσιμες περιστάσεις οι οποίες με οδήγησαν στη συγγραφή αυτού του βιβλίου. Η πρώτη ήταν πριν από κάποια χρόνια όταν άκουσα για πρώτη φορά για την ομοιοπαθητική και θέλησα να μάθω κάτι σχετικά με αυτήν, δεν μπορούσα να βρω κάποιο βιβλίο γραμμένο από Ιταλό, παρά μόνο από ξένους συγγραφείς. Μερικά χρόνια αργότερα αναζήτησα μια Κλινική Ομοιοπαθητική Μateria Μedica με σχόλια πάνω σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, αλλά δεν βρήκα τίποτα τέτοιο. Η δεύτερη περίσταση, όπως ανέφερα προηγούμενα, ήταν η απογοητευτική συμπεριφορά των ομοιοπαθητικών ιατρών στη συνάντηση στο Κοινοβούλιο. Και η τρίτη περίσταση ήταν πριν από τέσσερα χρόνια, όταν η επιστημονική επιτροπή του πανεπιστημίου της Πίζα μου ζήτησε να τους δώσω πληροφορίες για τα ομοιοπαθητικά πειράματα (με κάλεσαν ως ομιλητή να μιλήσω για την κλασική ομοιοπαθητική και τις θεραπευτικές της δυνατότητες. Έδωσα κάποια σεμινάρια στη νεφρολογική κλινική του πανεπιστημίου). Δεν μπόρεσα να βρω τίποτα, παρόλο που έψαξα απελπισμένα σε διάφορους ομοιοπαθητικούς κύκλους. Στο μέσον όλων αυτών σκέφθηκα τα πολλά προβλήματα που παρουσίαζε και που παρουσιάζει η ομοιοπαθητική. Βλέπετε, εμείς οι ομοιοπαθητικοί τώρα πλέον είμαστε συνηθισμένοι να πηγαίνουμε ενάντια στο ρεύμα. Κάθε ομοιοπαθητικός θα πρέπει να δεσμευθεί και να αναλάβει να δημοσιεύσει κάποια πρωτότυπη εργασία η οποία θα μπορέσει να βοηθήσει στη μελέτη, στη γνώση και στη διάδοση και ανάπτυξη της ομοιοπαθητικής. Από την άλλη, μπορεί να συμβεί να στείλουν τις μελέτες τους για να τις κρίνει και να τις εκτιμήσει μια επιστημονική επιτροπή της Διεθνούς Ένωσης Ομοιοπαθητικής Ιατρικής και τους δημιουργηθεί η εντύπωση ότι τις έχουν στείλει σε λάθος διεύθυνση! Ελπίζω ότι το βιβλίο αυτό θα βοηθήσει τόσο τους ιατρούς που ασκούν την ομοιοπαθητική για πρώτη φορά όσο και τους ομοιοπαθητικούς που βρίσκονται σε αυτό το επάγγελμα από αρκετό καιρό. Ε: Ένα μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην παρατήρηση της συμπεριφοράς των παιδιών στο ιατρείο. Γιατί των παιδιών; Α: Ο τρόπος με τον οποίον τα μικρά θηλάζοντα βρέφη χειρονομούν, ο τρόπος με τον οποίον τα λίγο πιο μεγάλα κινούνται και χρησιμοποιούν τη γλώσσα μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες οι οποίες χρησιμεύουν για να εμπλουτίσουν τη γνώση μας γύρω από ορισμένα φάρμακα τα οποία μπορεί να είναι κατάλληλα για διάφορες παιδικές ασθένειες. Η ομοιοπαθητική είναι πρωταρχικώς προληπτική. Η μεγαλύτερη δυνατότητά της αποκαλύπτεται στην πρόληψη. Αν ένα παιδί είναι άρρωστο και η ομοιοπαθητική παρέμβει με το σωστό φάρμακο, αυτό θα εμποδίσει την περαιτέρω εξέλιξη της ασθένειας.
Με άλλα λόγια, η ομοιοπαθητική ενισχύοντας τον αμυντικό μηχανισμό του οργανισμού εμποδίζει τον εκφυλισμό του, τουλάχιστον για μια μεγάλη χρονική περίοδο (πρόληψη). Ε: Έχουν περάσει πάνω από 250 χρόνια από την εποχή των πρώτων μελετών του Χάνεμαν έως σήμερα. Πώς και ως ποιον βαθμό έχει αλλάξει η «απαίτηση για μια υγιή ζωή»; Ποια επιπλέον μέσα και τεχνικές πρέπει να χρησιμοποιήσει η ομοιοπαθητική σε σύγκριση με τότε; Και τι «κέρδισε» η ομοιοπαθητική σε σύγκριση με το πλαίσιο στο οποίο λειτουργούσε ο Χάνεμαν; Α: Από τότε η ιδέα της ευεξίας κυριαρχείται όλο και περισσότερο από ιδέες που περιλαμβάνουν μεταυλιστικές απαιτήσεις. Ασφαλώς η φυσική ευεξία είναι η βάση της κάθε απαίτησης για μια υγιή ζωή, αλλά αυτό δεν αρκεί: τώρα πρέπει να νιώθετε άνετα, να δίνετε ένα νόημα στη ζωή, να ενισχύετε τη δημιουργικότητα. Στην εποχή μας η δομή των επιθυμιών μεταβάλλεται και εμφανίζονται νέες ανάγκες οι οποίες, αν δεν ικανοποιηθούν, προκαλούν δυστυχία. Εμφανίζονται νέες δυσκολίες οι οποίες απαιτούν μια ιδεολογία διαφορετική από τον καταναλωτισμό. Άγνωστες μέχρι τώρα μορφές προσδοκιών προβάλλουν στον ορίζοντα και αν αγνοηθούν θα προκαλέσουν απογοήτευση, δυσαρέσκεια και στο τέλος ασθένεια. Επίσης η σχέση μας με τον κόσμο μεταβάλλεται: το «εμείς» αποδυναμώνεται ενώ η υπερτροφία του «εγώ» συνεπάγεται υπερβολική ανάληψη ευθυνών και νέους κινδύνους. Το καλύτερον μέσον που μπορεί να έχει η ομοιοπαθητική είναι να ενώσει αυτές τις δυνάμεις οι οποίες δεν κρύβονται πίσω από κάποια μάσκα, έτσι ώστε να μπορέσει να διαδώσει την ομοιοπαθητική του Χάνεμαν και τις αρχές της. Ε: Μια σχέση με βάση τη συγχώνευση ή τον αμοιβαίο αποκλεισμό; Πώς μπορούν να συναντηθούν η συμβατική και η ομοιοπαθητική ιατρική; Α: Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτές οι δυο διαφορετικές θεραπευτικές μεθοδολογίες είναι και οι δυο αναγκαίες. Η ομοιοπαθητική δεν βρίσκεται σε σύγκρουση με τη συμβατική ιατρική και δεν παρουσιάζεται σαν μια ριζική εναλλακτική λύση. Αντιθέτως, υπάρχουν σημεία αλληλοσυσχέτισης, και κυρίως αν σκεφθούμε ότι η ομοιοπαθητική εκδηλώνει το μεγαλύτερο δυναμικό της στην πρόληψη δηλαδή όταν οι αλλοιώσεις δεν έχουν προχωρήσει πέρα από το λειτουργικό επίπεδο. Τα χημικά φάρμακα της συμβατικής ιατρικής παρά τις σοβαρές παρενέργειές τους και την κατάχρησή τους, που μπορεί να οδηγήσουν σε έναν εκφυλισμό του οργανισμού είναι χρήσιμα και πολλές φορές είναι αναγκαία για τα τελικά στάδια των χρόνιων ασθενειών, μπορούν να σταματήσουν τον πόνο ή να μην αφήσουν τον ασθενή να υποφέρει, χωρίς όμως να εμποδίζουν και να σταματούν την εκφυλιστική πορεία της ασθένειας. Στο μεταξύ ένας τρόπος προσέγγισης θα ήταν να προσπαθήσουμε και να βρούμε κάποια συμβατότητα ανάμεσα στην ορολογία αυτών των μεθόδων. Αυτή είναι μια προσπάθεια που θα πρέπει να κάνουν και τα δυο μέρη, έστω και αν τα κίνητρά τους μπορεί να είναι διαφορετικά. Αν υπάρχει έλλειψη συνεργασίας, όπως και όντως υπάρχει, από τη μεριά της καθιερωμένης ιατρικής, το χειρότερο θα ήταν να την θεωρήσουμε ότι είναι αμυντική. Όσον αφορά την ομοιοπαθητική, εκεί το θέμα είναι διαφορετικό: η
ανάγκη της να ανοίξει ένα πεδίο για τον εαυτό της, που μέχρι τώρα έχει πάρει τη μορφή ουσιαστικά μιας συχνά μικροπρεπούς, σκληρής κριτικής, πρέπει να συνδυαστεί με τη δέσμευση να υποβάλλει τα διάφορα συστήματά της και επιλεγμένους πειραματισμούς της για κρίση και εκτίμηση από τη συμβατική ιατρική, σε ένα κοινό σχέδιο το οποίο θα βοηθήσει να ξεπεραστούν οι αμοιβαίες διαφορές, οι οποίες συχνά βασίζονται σε πεποιθήσεις οι οποίες όχι σπάνια προδίδουν μια ιδεολογική πρόκληση και πιο απλά μια μορφή νοητικής νωθρότητας.