ΘΕΜΑ Α1 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β') ΤΡΙΤΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Ε Ν Δ Ε Ι Κ Τ Ι Κ Ε Σ Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Θ Ε Μ Α Τ Ω Ν ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ α. Αγροτική μεταρρύθμιση: σχ. βιβλ. σελ 42: «Οι ραγδαίες εξελίξεις... κοινωνικές συνθήκες». β. Κίνημα στο Γουδί: σχ. βιβλ. σελ 86-88: «Το 1909 συντελείται μια τομή... επιτύχει τις επιδιώξεις του». γ. Συνθήκη των Σεβρών: σχ. βιβλ. σελ 96: «Η Συνθήκη των Σεβρών... απτή πραγματικότητα». ΘΕΜΑ Α2 α. Λάθος β. Σωστό γ. Σωστό δ. Σωστό ε. Λάθος ΘΕΜΑ Β1 α. Σχ. βιβλ σελ.84: «Η οργάνωση των κομμάτων εκλογικής τους περιφέρειας». β Σχ. βιβλ σελ.84: «Αντίθετα με άλλες χώρες ενεργού πληθυσμού». ΘΕΜΑ Β2 α. Σχ. βιβλ σελ.251: «Η πρόταση του Ελ. Βενιζέλου υπέρ του λαού σας». β. Σχ. βιβλ σελ.252-253: «Παρά το αρνητικό κλίμα του ίδιου έτους». 1
ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ α. Σχ. βιβλ σελ.90: «Ο Βενιζέλος πήρε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης μετά την παραίτηση της Κυβέρνησης Δραγούμη (6 Οκτωβρίου 1910).Η άποψη αυτή ενισχύεται με τις σχετικές πληροφορίες από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, όπου τονίζεται ότι στις 6 Οκτωβρίου η κυβέρνηση ορκίστηκε και ο Ελ. Βενιζέλος ανέλαβε και τα υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών. Επιπρόσθετα αναφέρεται ότι, στις 8 Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός ανέλυσε τις βασικές θέσεις του κυβερνητικού του προγράμματος και μια μέρα αργότερα, στις 9 Οκτωβρίου, ζήτησε την ψήφο εμπιστοσύνης του Κοινοβουλίου. Επειδή, όμως, αντιμετώπιζε προβλήματα με την εξασφάλιση ψήφου εμπιστοσύνης, σε συνεννόηση με το βασιλιά Γεώργιο Α προχώρησε σε διάλυση της Βουλής και προκήρυξη νέων εκλογών. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και το ιστορικό παράθεμα, όταν διαπιστώθηκε έλλειψη απαρτίας, ο Βενιζέλος υπέβαλε στο βασιλιά την παραίτησή του, η οποία έγινε αμέσως δεκτή, αφού ο Γεώργιος Α είχε έγκαιρα διαισθανθεί το λαϊκό έρεισμα του Ελ. Βενιζέλου. Αυτό το διάβημα αναστάτωσε τα παλαιά κόμματα τα οποία, θεωρώντας αντισυνταγματική την κίνηση του βασιλιά, αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1910. Η αντίδραση αυτή των παλαιών κομμάτων επιβεβαιώνεται από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Συγκεκριμένα, ο Γ. Θεοτόκης, ο Δ. Ράλλης και ο Κ Μαυρομιχάλης, επικεφαλής των τριών ισχυρότερων κομμάτων, αφού κατήγγειλαν τη βίαιη διάλυση της βουλής, αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία. Ουσιαστικά, όμως η αντίδρασή τους αυτή δεν οφείλεται τόσο στην καταγγελία της αντισυνταγματικής κίνησης του βασιλιά, όσο στη συνειδητοποίηση της επερχόμενης ήττας των κομμάτων τους και στην ελπίδα ότι με το μέτρο της αποχής θα κερδίσουν χρόνο για να ανασυντάξουν τα πολιτικά τους προγράμματα, ώστε να κερδίσουν τις εκλογές στο άμεσο μέλλον. Το ερώτημα, όμως, που προκύπτει είναι αν ο παλαιός πολιτικός κόσμος αδυνατούσε ν αντιληφθεί τις νέες συνθήκες που επικρατούσαν στην ελληνική δημόσια ζωή ή απλώς ευελπιστούσαν στη φθορά της νέας κυβέρνησης. Πάντως, στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1910 οι Φιλελεύθεροι κέρδισαν τη συντριπτική πλειονότητα των εδρών: 307 σε σύνολο 362. Ο Βενιζέλος ήταν πλέον ελεύθερος να προχωρήσει στο μεταρρυθμιστικό του έργο. Το ρεύμα που είχε το κόμμα του Βενιζέλου φάνηκε και στις επόμενες εκλογές του Μαρτίου του 1912 στις οποίες πήραν μέρος όλες οι πολιτικές δυνάμεις. Ανέδειξε 146 2
βουλευτές, ενώ τα άλλα κόμματα μόνο 36. Σ αυτές τις εκλογές φάνηκε ότι η πλειοψηφία των ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ του κόμματος των Φιλελευθέρων, επειδή οι καινοτομίες που είχαν εισηγηθεί γέννησαν τη ελπίδα για τη επίλυση σημαντικών κοινωνικών προβλημάτων. Πράγματι, όπως επισημαίνει ο Παπαρηγόπουλος στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους οι Φιλελεύθεροι και ο αρχηγός τους Ελ. Βενιζέλος θριάμβευσαν στις εκλογές του Μαρτίου του 1912 και επρόκειτο η Κυβέρνηση που σχημάτισαν να οδηγήσει την Ελλάδα στους μεγάλους θριάμβους της. Τα παλαιά κόμματα που απείχαν στις προηγούμενες εκλογές του Νοεμβρίου του 1910 ανέδειξαν βουλευτές εκείνους που ήταν προσωπικότητες πρώτου μεγέθους. Και πάλι, όμως πολλοί αρχηγοί εξελέγησαν μετά βίας, ενώ ο Δ. Ράλλης και ο Α. Ζαΐμης κατάφεραν την είσοδο τους στο Κοινοβούλιο μόνο χάρη στις αναπληρωματικές εκλογές σε άλλες περιοχές. Στην αντιπολίτευση βρίσκονταν ο Γ. Θεοτόκης, ο Δ. Ράλλης και ο Κ. Μαυρομιχάλης από τον παλαιό πολιτικό κόσμο και ο Δ. Γούναρης, Π. Τσαλδάρης και Ν. Δημητρακόπουλος από το νέο πολιτικό κόσμο. β. Η Βουλή που σχηματίστηκε μετά τις εκλογές του Μαρτίου 1912 άρχισε το έργο της κάτω από δραματικές συνθήκες, τις οποίες πυροδότησε το Κρητικό Ζήτημα, σύμφωνα με τον Παπαρρηγόπουλο. Συγκεκριμένα, η Κρήτη είχε σκόπιμα διενεργήσει εκλογές την ίδια μέρα με την Ελλάδα, ώστε να αποστείλει τους εκπροσώπους της στη νέα Βουλή αφού ύστερα από το κίνημα των Νεοτούρκων το 1908, το νησί είχε επίσημα κηρύξει την ένωσή του με την Ελλάδα. Στις εκλογές όμως, της Κρήτης το κόμμα του Ελ. Βενιζέλου δεν είχε την ίδια λαϊκή υποστήριξη. Εξέλεξε μόνο 23 βουλευτές σε σύνολο 69. Πίσω, όμως, από τις αποφάσεις των ιθυνόντων στην Κρήτη παραμόνευε η Τουρκία για να βρει αφορμή να επιτεθεί στην Ελλάδα. Αλλά ο Βενιζέλος, ως πρωθυπουργός της Ελλάδας, με το οξύτατο πολιτικό του αισθητήριο γνώριζε ότι δεν είχε φτάσει ακόμη το πλήρωμα του χρόνου. Στις επίμονες παρακλήσεις των συμπατριωτών του Κρητών απαντούσε αρνητικά και φαινόταν δυσάρεστος. Όπως επιβεβαιώνει το ιστορικό παράθεμα, ο πρωθυπουργός Βενιζέλος γνωρίζοντας ότι δεν ήταν καιρός για πολεμικές αναμετρήσεις, αρνήθηκε κατηγορηματικά στους βουλευτές από την Κρήτη να εισέλθουν στο ελληνικό Κοινοβούλιο, μια απόφαση που στοίχισε ακριβά στον παλαιό αγωνιστή και επαναστάτη 3
Βενιζέλο, ο οποίος κλείστηκε τέσσερις μέρες στο ξενοδοχείο «Φρύνη» του Παλαιού Φαλήρου, στο οποίο διέμενε. Σχολ. βιβλίο σελ 219: «Η σταθερή άρνησή του στις 12 Οκτωβρίου 1912». ΘΕΜΑ Δ1 α. Σχ. βιβλίο σελ.166-167: «Σημαντικότερες ήταν οι επιπτώσεις από την άφιξη των προσφύγων στην εθνολογική σύσταση του πληθυσμού της Ελλάδας. Το 1920 η Ελλάδα είχε 20% μη Έλληνες ορθοδόξους, ενώ το 1928 μόλις 6%. Ο ελληνικός πληθυσμός της Δυτικής Θράκης και της Ηπείρου αυξήθηκε, ενώ η Κρήτη, η Λέσβος και η Λήμνος εξελληνίστηκαν πλήρως. Η παραπάνω άποψη επιβεβαιώνεται από το ιστορικό παράθεμα του Γ. Γιαννακόπουλου «Η Ελλάδα με τους πρόσφυγες», όπου αναφέρεται ότι ο ελληνικός πληθυσμός της Θράκης που είχε μειωθεί κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής το 1913, ενισχύθηκε σημαντικά με τον ερχομό των προσφύγων. Θεωρήθηκε, λοιπόν, άμεση προτεραιότητα για το ελληνικό κράτος η ενίσχυση του ελληνικού στοιχείου της Θράκης που έφτασε το 1924 το 62,1% του πληθυσμού ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα ένας στους τρεις κατοίκους της Θράκης ήταν πρόσφυγας. Ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος σε λόγο του το 1929 επισήμανε ότι για πρώτη φορά το ελληνικό εθνικό κράτος ήταν τόσο μεγάλο και τόσο ομοιογενές. Σχολ. βιβλ. σελ 167: «Η κυριότερη όμως μεταβολή στον εθνικό κορμό». Τέλος, ο Γερμανός Stephan Ronhart γράφει ότι, το ελληνικό κράτος, μετά τον ερχομό των προσφύγων με πληθυσμό 6.550.000 κατοίκους, έχει αποκτήσει ομοιογένεια γλωσσική και θρησκευτική και έσωσε, όχι μόνο τους πρόσφυγες από την καταστροφή και την εξουθένωση αλλά και τον ίδιο τον εαυτό του και ανορθώθηκε ηθικά, συναρμολογώντας σφικτά τον εθνικό του κορμό. β. Σχολ. βιβλ. σελ 167-168: «Για ένα διάστημα η άφιξη των προσφύγων φαινόταν δυσβάστακτο φορτίο για την ελληνική οικονομία. Μεσοπρόθεσμα όμως αυτή ωφελήθηκε από την εγκατάσταση των προσφύγων. Κατ αρχήν αναδιαρθρώθηκαν οι καλλιέργειες τις ασχολίες στην πατρίδα τους». Όπως επισημαίνεται στο ιστορικό παράθεμα του Απ. Βακαλόπουλου οι κυβερνήσεις εκτέλεσαν μεγάλα εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα στις πεδιάδες των Σερρών, της 4
Δράμας και της Θεσσαλονίκης, διευθέτησαν προς όφελος της γεωργίας κοίτες χειμάρρων και μεγάλων ποταμών όπως του Αξιού και του Στρυμόνα κ.λ.π για ν αποφύγουν τις πλημμύρες που νέκρωναν τις παρόχθιες γαίες, αποξήραναν λίμνες και παρέδωσαν τις γαίες σε ακτήμονες πρόσφυγες και γηγενείς. Επιπλέον, σύμφωνα με τη Ρ. Αλβανού δόθηκε ώθηση στη αμπελουργία και τη μεταξοσκωληκοτροφία στην Έδεσσα, την Αριδαία και τη Φλώρινα και στην ροδοκαλλιέργεια στην Έδεσσα, τη Βέροια και τη Δράμα. Παράλληλα, οι πρόσφυγες φύτεψαν αμπέλια προερχόμενα από την Αμερική που δεν προσβάλλονταν από τη φυλλοξήρα. Τέλος, σύμφωνα με τον πίνακα, όπως διασώζεται στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, η παραγωγή δημητριακών, καπνού και βάμβακος αυξήθηκε σημαντικά από το 1921 έως το 1925, λόγω του ερχομού των προσφύγων. Συγκεκριμένα, το 1921 η παραγωγή σε χιλιάδες τόνους δημητριακών, καπνού και βάμβακος ήταν αντίστοιχα 624,8, 23,3 και 3,8. Το 1922 λόγω της μικρασιατικής καταστροφής σημειώθηκε πτώση στα δύο πρώτα προϊόντα ενώ η παραγωγή βάμβακος αυξήθηκε. Από το 1923, έως το 1925 σημειώθηκε σημαντική άνοδος σ όλα τα προϊόντα, είτε επειδή αρκετοί πρόσφυγες ήταν ειδικευμένοι σ αυτές τις καλλιέργειες ήδη από την πατρίδα τους, είτε πάλι επειδή αναγκάστηκαν να ασχοληθούν μ αυτές στα πλαίσια της αγροτικής αποκατάστασης. Έτσι, το 1925 η παραγωγή σε χιλιάδες τόνους ανήλθε όσον αφορά τα δημητριακά σε 708,7, τον καπνό σε 60,8 και το βαμβάκι σε 10,5. 5