17. Ασφάλεια και Υγεία στον χώρο εργασίας Η εφαρμογή της Νομοθεσίας για Ασφάλεια και Υγεία στον χώρο εργασίας συμβάλλει στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στα δημόσια σχολεία και στη δημιουργία ενός ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος, τόσο για το διδακτικό και το βοηθητικό προσωπικό όσο και για τα παιδιά. Κύριος στόχος της εφαρμογής της νομοθεσίας αυτής είναι η καλλιέργεια συνείδησης ασφάλειας και η ενεργός εμπλοκή των εργαζομένων στην εκτίμηση και την πρόληψη κινδύνων. 17.1 Σύστημα Διαχείρισης Κινδύνων Σύμφωνα με τη νομοθεσία για ασφάλεια και υγεία στην εργασία, ο Εργοδότης οφείλει να εφαρμόζει κατάλληλο Σύστημα Διαχείρισης των θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας, προβαίνοντας σε διευθετήσεις που να είναι κατάλληλες για τη φύση των δραστηριοτήτων και το μέγεθος των υποστατικών και εγκαταστάσεων που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του. Το Σύστημα αυτό πρέπει να επιτρέπει τη διαχείριση κάθε ζητήματος που αφορά στην ασφάλεια και υγεία των εργοδοτουμένων και τρίτων προσώπων, τα οποία βρίσκονται στον χώρο όπου διεξάγονται οι δραστηριότητες του Τμήματος/Ανεξάρτητης Υπηρεσίας. Το Σύστημα πρέπει να περιλαμβάνει την πολιτική στα θέματα ασφάλειας και υγείας, τις διαδικασίες, την οργάνωση, τον προγραμματισμό, την υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί, την αξιολόγηση του Συστήματος και τις δράσεις για βελτίωση. 17.1.1 Γραπτή εκτίμηση κινδύνων Στο πλαίσιο αυτής της πρακτικής, τονίζεται η ανάγκη για γραπτή εκτίμηση των κινδύνων από τον Διευθυντή του σχολείου και η προώθησή της προς τους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες (Σχολική Εφορεία, Τεχνικές Υπηρεσίες, Γραφείο Ασφάλειας και Υγείας και όχι απευθείας προς το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, σχετική είναι η εγκύκλιος με αρ. φακ. 5.28.34.2/6 ημερ. 04.07.2014, αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde4225), με στόχο την ελαχιστοποίηση των κινδύνων. Υπενθυμίζεται το περιεχόμενο των σχετικών εγκυκλίων με αρ. φακ. 5.28.34.2/4 ημερ. 18.08.2006 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde683) και αρ. φακ. 5.28.34.2/5 ημερ.13.04.2007 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde960). Συνεπώς, καλείστε να προσαρμόσετε το κείμενο, που σας αποστάληκε με την εγκύκλιο αρ. φακ. 5.28.34.2.1/2 ημερ. 05.10.2012 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde3482), αναφορικά με το Σύστημα Διαχείρισης Κινδύνων (βλ. Παράρτημα Α της εγκυκλίου - Γραπτή εκτίμηση κινδύνων, σ. 32-68), ώστε αυτό να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες συνθήκες του σχολείου σας. 17.1.2 Επιτροπή Ασφάλειας και Υγείας Η Επιτροπή Ασφάλειας και Υγείας συγκροτείται στα σχολεία όπου εργοδοτούνται δέκα (10) ή περισσότερα άτομα (εκπαιδευτικό, γραμματειακό, βοηθητικό προσωπικό) και απαρτίζεται από τον Διευθυντή, τον υπεύθυνο ασφάλειας και τους αντιπροσώπους ασφάλειας και υγείας. Συνεδριάζει κάθε τρεις μήνες ή έκτακτα αν χρειαστεί και επιλαμβάνεται θεμάτων ασφάλειας και υγείας στον χώρο εργασίας, τα οποία περιλαμβάνουν, ανάμεσα σε άλλα, εκτιμήσεις κινδύνων, λήψη μέτρων πρόληψης, εισηγήσεις προς την προϊσταμένη αρχή και πληροφόρηση των εργαζομένων. Η σύνθεση της Επιτροπής, εκεί και όπου συγκροτείται, θα πρέπει να κοινοποιηθεί (έντυπο ΥΠΠ ΑΥ1) στο οικείο Επαρχιακό Γραφείο Επιθεώρησης Εργασίας και στο Γραφείο Ασφάλειας και Υγείας, το αργότερο μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 2015.
17.2 Ασφάλεια μαθητών - Ατυχήματα και επικίνδυνα συμβάντα Σε ό,τι αφορά στην ασφάλεια των μαθητών, τονίζεται με έμφαση ότι είναι πρωταρχικής και ουσιώδους σημασίας για όλους. Η έγκαιρη λήψη μέτρων για την αποφυγή ατυχημάτων στο σχολείο είναι απολύτως αναγκαία. Υποστηρικτικοί, προς την κατεύθυνση αυτή, είναι οι Κανονισμοί Λειτουργίας των Δημόσιων Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης του 2008 έως 2012. Για την αποφυγή ατυχημάτων, είναι απαραίτητη η διόρθωση ή και η απομάκρυνση κάθε επικίνδυνου αντικειμένου που πιθανόν να προκαλέσει ατύχημα. Υπογραμμίζεται ιδιαίτερα η ανάγκη αυστηρής επίβλεψης των μαθητών, καθόλη τη διάρκεια του σχολικού προγράμματος, από τους δασκάλους των τάξεων, αλλά και καθόλη τη διάρκεια των διαλειμμάτων, από τους δασκάλους που ασκούν παιδονομία. Αν διαπιστωθεί πρόβλημα με την επίβλεψη των παιδιών, κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων, τότε πρέπει να ληφθούν χωρίς καθυστέρηση μέτρα, τέτοια που μπορεί να περιλαμβάνουν και την αύξηση της παιδονομίας. Σημειώνεται ότι καθήκοντα παιδονομίας πρέπει να ανατίθενται σε όλους τους εκπαιδευτικούς είτε πρόκειται για μόνιμο προσωπικό του σχολείου είτε για αντικαταστάτες ή επισκέπτες εκπαιδευτικούς. Τονίζεται, επίσης, ότι η παρουσία σχολικών συνοδών στη σχολική μονάδα δεν αίρει την ευθύνη των εκπαιδευτικών για την ασφάλεια όλων των παιδιών του σχολείου, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών που συνοδεύονται από σχολικό βοηθό. Επιπρόσθετα, η έγκαιρη μετάβαση του εκπαιδευτικού στην τάξη συμβάλλει, εκτός από τη μεγιστοποίηση του διδακτικού χρόνου, και στην ασφάλεια των μαθητών. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται, δυστυχώς, αύξηση των ατυχημάτων και των αντικοινωνικών συμπεριφορών στα σχολεία. Καλείστε να είστε συνεχώς σε εγρήγορση και να γίνεται αυστηρή επιτήρηση όλων των χώρων του σχολείου (τάξεις, αυλή, τουαλέτες, σκάλες, υπόγειοι χώροι κ.λπ.) για έγκαιρη παρέμβαση, με απώτερο στόχο την αποφυγή ατυχημάτων και την ασφάλεια των παιδιών. Όπου υπάρχουν παιχνίδια στα οποία τα παιδιά αναρριχώνται ή σκάλες/κερκίδες όπου μπορεί να ανεβαίνουν τα παιδιά, θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να φροντίζετε να τοποθετούνται όσο το δυνατόν περισσότεροι εκπαιδευτικοί για παιδονομία. Υπενθυμίζεται, επίσης, το περιεχόμενο της εγκυκλίου με αρ. φακ. 7.19.07 ημερ. 25.10.2007 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde1151). Σε ό,τι αφορά ιδιαίτερα το μάθημα «Σχεδιασμός και Τεχνολογία», παρακαλείστε να τηρείτε τις οδηγίες της εγκυκλίου με αρ. φακ. 7.11.12.13.1 ημερ. 13.01.2011 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde2718). Για οποιοδήποτε τυχόν σοβαρό ατύχημα ή επικίνδυνο συμβάν ή παράπτωμα ή κρούσμα αντικοινωνικής συμπεριφοράς συμβεί στο σχολείο σας, θα πρέπει αμέσως να επικοινωνείτε τηλεφωνικώς με τον οικείο Επιθεωρητή του σχολείου σας και να τον ενημερώνετε για το περιστατικό. Παράλληλα, θα πρέπει να ετοιμάζετε σχετική έκθεση γεγονότων, στην οποία να περιγράφετε, με κάθε λεπτομέρεια, σαφήνεια και παραστατικότητα, τα γεγονότα και τις ενέργειες που έγιναν από το προσωπικό για πρόληψη και αντιμετώπιση του περιστατικού. Οι εκθέσεις θα πρέπει να αποστέλλονται αυθημερόν στον Διευθυντή Δημοτικής Εκπαίδευσης, μέσω του οικείου Επαρχιακού Γραφείου Παιδείας. Σχετική είναι η εγκύκλιος με αρ. φακ. 7.19.26.3/4 ημερ. 19.12.2007 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde1291). Λυπούμαι να παρατηρήσω ότι, παρά τις σαφείς οδηγίες, κάποιοι Διευθυντές δεν ενημερώνετε έγκαιρα τον Διευθυντή Δημοτικής Εκπαίδευσης για σοβαρά συμβάντα
(ατυχήματα, παραπτώματα, αντικοινωνική συμπεριφορά κ.λπ.) ή, αν το κάνετε, δεν καταγράφετε με κάθε λεπτομέρεια τα γεγονότα. Καλείστε να ενημερώνετε αμέσως και πλήρως τον οικείο Επιθεωρητή και τον Διευθυντή Δημοτικής Εκπαίδευσης, ετοιμάζοντας και αποστέλλοντας λεπτομερή έκθεση γεγονότων. Σημειώνεται ότι η συμπλήρωση των εντύπων ΥΠΠ ΑΥ3 και ΥΠΠ ΑΥ4, που αναφέρονται στη συνέχεια, δεν σας απαλλάσσουν από την υποχρέωση να ετοιμάσετε την έκθεση γεγονότων. Σε ό,τι αφορά στη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείτε σε περιπτώσεις ατυχημάτων, υπενθυμίζεται το περιεχόμενο της σχετικής εγκυκλίου με αρ. φακ. 21.1.07.2/2 ημερ. 16.05.2013 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde3761). Ειδικά για το θέμα των ατυχημάτων και των επικίνδυνων συμβάντων, σχετική είναι η εγκύκλιος με αρ. φακ. 5.28.34.2 ημερ. 04.05.2009 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde1853), σύμφωνα με την οποία: (α) συγκεκριμένες κατηγορίες ατυχημάτων ή επικίνδυνων συμβάντων πρέπει να γνωστοποιούνται στο Επαρχιακό Γραφείο Επιθεώρησης Εργασίας, με κοινοποίηση στο Γραφείο Ασφάλειας και Υγείας (β) όλα τα ατυχήματα καταγράφονται στο αρχείο που πρέπει να τηρείται στο σχολείο (έντυπο ΥΠΠ ΑΥ3) και (γ) συνοπτική κατάσταση ατυχημάτων (έντυπο ΥΠΠ ΑΥ4) υποβάλλεται στο Γραφείο Ασφάλειας και Υγείας, με τη λήξη της σχολικής χρονιάς. Σημειώνεται ότι ατυχήματα που αφορούν άτομα που εργοδοτούνται από τις Σχολικές Εφορείες (π.χ., καθαρίστριες, γραμματειακό προσωπικό) τυγχάνουν χειρισμού από την οικεία Σχολική Εφορεία. Σχετική είναι η εγκύκλιος με αρ. φακ. 5.28.34.2/6 ημερ. 01.07.2013 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde3794). 17.3 Οδική Ασφάλεια Η κυκλοφορία στους δρόμους είναι πλέον μία από τις πιο επικίνδυνες καθημερινές δραστηριότητες του σύγχρονου ανθρώπου. Τα παιδιά είναι, ίσως, οι πιο ευάλωτοι χρήστες του δρόμου. Στο πλαίσιο βελτίωσης της ικανότητας των μαθητών για ασφαλή διακίνηση, στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας περιλαμβάνεται ξεχωριστή θεματική υποενότητα «2.5 Ασφάλεια», η οποία καλύπτει θέματα κυκλοφοριακής αγωγής, για όλες τις ηλικιακές βαθμίδες. Παράλληλα, στο εγχειρίδιο «Κυκλοφορώ με ασφάλεια», το οποίο εκδόθηκε, διανεμήθηκε στα σχολεία και είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα της Αγωγής Υγείας: http://www.moec.gov.cy/agogi_ygeias/pro_kykloforiaki_agogi_chrisimo_yliko.html περιλαμβάνονται, εικονογραφημένοι, οι βασικοί κανόνες οδικής κυκλοφορίας. Οι Διευθυντές όλων των σχολείων πρέπει να μεριμνήσετε για τη διδασκαλία της συγκεκριμένης ενότητας και την αξιοποίηση του εγχειριδίου, με απώτερο στόχο την ασφάλεια των παιδιών. Παράλληλα, ενδείκνυται να αξιοποιείται η σχολική ζωή (π.χ., εκδρομές και εκπαιδευτικές επισκέψεις), για πρακτική εξάσκηση (βλ. εγκύκλιο με αρ. φακ. 21.1.03/6 ημερ. 13.12.2012, αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde3607). Το Πρόγραμμα «Περπατώ με ασφάλεια στη γειτονιά του σχολείου μου», το οποίο απευθύνεται στα παιδιά της Ε ή/και Στ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, και για το οποίο το Υ.Π.Π. συνεργάστηκε με την Αστυνομία Κύπρου και το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, περιλαμβάνει πρακτική εξάσκηση για ασφαλείς και υγιείς συμπεριφορές στο άμεσο οδικό περιβάλλον (βλ. εγκύκλιο με αρ. φακ. 16.5.01.3 ημερ.26.02.2013, αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde3665 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://www.moec.gov.cy/agogi_ygeias/pro_kykloforiaki_agogi_index.html βλ. τους οδικούς χάρτες των σχολείων). Επιπλέον, θεωρείται αναγκαίο να γίνει ξεκάθαρη υπόδειξη στους μαθητές σε ό,τι αφορά στην ορθή χρήση μέτρων κυκλοφοριακής ύφεσης (κυρτώματα οδοστρώματος και υπερυψωμένες διαβάσεις πεζών) (βλ. εγκύκλιο με αρ. φακ. 16.5.02/3 ημερ.16.05.2013, αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde3790). 17.4 Μέτρα Ασφάλειας/Φρούρησης των σχολείων Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έξαρση σε φαινόμενα κλοπών και διαρρήξεων στα σχολεία. Σημειώνεται ότι δόθηκαν σχετικές οδηγίες τόσο προς τις Σχολικές Εφορείες, μέσω της εγκυκλίου με αρ. φακ. 5.28.34.2 ημερ. 10.08.2011 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde2933), όσο και προς τους Διευθυντές των σχολείων, μέσω της προαναφερθείσας εγκυκλίου που σας κοινοποιήθηκε και της ταυτάριθμης εγκυκλίου με ημερ. 10.08.2011 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde2934). Καλείστε να εφαρμόσετε πλήρως τις οδηγίες που σας δόθηκαν, βάσει του περιεχομένου των παραπάνω εγκυκλίων, με στόχο την αποφυγή παρόμοιων καταστάσεων κατά την παρούσα σχολική χρονιά. Υπενθυμίζεται ότι τα μέτρα ασφάλειας που εισηγείται το Υ.Π.Π. είναι: Εγκατάσταση συστήματος συναγερμού Τοποθέτηση μεταλλικών σχαρών στα πορτοπαράθυρα και κλειδαριών ασφαλείας στις πόρτες αιθουσών και χώρων, όπου φυλάσσεται ακριβός εξοπλισμός (π.χ., αίθουσες ηλεκτρονικών υπολογιστών, εργαστηριακοί χώροι κ.ά.) Τοποθέτηση ψηλής περίφραξης ή καγκελόπορτας, για απαγόρευση πρόσβασης στα κλιμακοστάσια, στις αίθουσες διδασκαλίας, στα γραφεία και σε άλλους κλειστούς χώρους Εγκατάσταση προβολέων, για φωτισμό των σχολείων κατά τις βραδινές ώρες Διενέργεια περιπολιών από την Αστυνομία, κατόπιν συνεννόησης με την οικεία Αστυνομική Διεύθυνση Αγορά υπηρεσιών ασφαλείας για φρούρηση της σχολικής μονάδας από τον ιδιωτικό τομέα (το συγκεκριμένο μέτρο μπορεί να εφαρμοστεί σε περιορισμένο αριθμό σχολείων). Καλείστε, επίσης, να εφαρμόσετε τις οδηγίες της εγκυκλίου με αρ. φακ. 5.28.34/4 ημερ. 08.07.2015 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde4609), αναφορικά με τα κλειστά κυκλώματα βιντεοπαρακολούθησης. 17.5 Χρήση φιαλών υγραερίου Σε ό,τι αφορά στο θέμα της χρήσης φιαλών υγραερίου, τονίζεται ότι τα σχολεία, στα οποία γίνεται ακόμα χρήση φιαλών υγραερίου, πρέπει να λαμβάνουν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα, για αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων. Οι Διευθυντές των σχολείων, σε συνεργασία με την οικεία Σχολική Εφορεία, πρέπει να μεριμνήσετε, ώστε: η φιάλη υγραερίου να βρίσκεται σε ασφαλή, στεγασμένο και αεριζόμενο χώρο, εκτός των αιθουσών στον χώρο όπου χρησιμοποιούνται συσκευές υγραερίου να υπάρχει εγκατεστημένο σύστημα ανίχνευσης διαρροής υγραερίου και να υπάρχει βαλβίδα αποκοπής (κεντρικό σύστημα παροχής).
Υπενθυμίζεται, παράλληλα, το περιεχόμενο της εγκυκλίου με αρ. φακ. 18.4.19 ημερ. 19.01.2015 (αρ. εγκυκλίου στο διαδίκτυο dde4450), αναφορικά με την ασφαλή χρήση κοινών θερμαστρών υγραερίου. 17.6 Ασφάλεια προσωπικών αντικειμένων Καλείστε να ενημερώσετε τους γονείς ότι οι μαθητές δεν ενδείκνυται να φορούν στο σχολείο ρολόγια μεγάλης αξίας και κοσμήματα για ευνόητους λόγους. Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση απώλειάς τους, το σχολείο δεν φέρει καμία ευθύνη. Παράλληλα, και κυρίως για λόγους ασφάλειας των ίδιων των μαθητών, συστήνεται να μη φορούν κοσμήματα ή άλλου είδους προσωπικά στολίδια (π.χ. περιδέραια, βραχιόλια) καθότι τέτοια αντικείμενα μπορεί να αποτελέσουν αιτία τραυματισμού. Επιπρόσθετα, την ημέρα που οι μαθητές έχουν Φυσική Αγωγή, να μη φορούν οποιοδήποτε κόσμημα/στολίδι ούτε καν ρολόγια. Σε περίπτωση που, παρά τις συστάσεις, εκ μέρους του σχολείου, μαθητές εξακολουθούν να φορούν κοσμήματα/στολίδια/ρολόγια την ημέρα που έχουν Φυσική Αγωγή, θα πρέπει, κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου μαθήματος, να τα αφαιρούν και να τα παραδίδουν στη γραμματεία του σχολείου, για να τους τα φυλάει, μέχρι την ολοκλήρωση του μαθήματος ή να φυλάγονται στην αίθουσα διδασκαλίας, η οποία θα κλειδώνεται από τον δάσκαλο της τάξης, για όσο διάστημα απουσιάζουν, οι μαθητές και ο ίδιος, από την αίθουσα. Επίσης, οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για ασφάλεια των προσωπικών τους αντικειμένων. Όλα τα έντυπα που αφορούν στα θέματα Πολιτικής Άμυνας, Ασφάλειας και Υγείας, καθώς και επιπρόσθετο επιμορφωτικό υλικό, μπορείτε να τα βρείτε στην ιστοσελίδα του Γραφείου Πολιτικής Άμυνας, Ασφάλειας και Υγείας: http://www.moec.gov.cy/politiki_amyna/index.html.