Η Ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωσή της Επιμέλεια Δ. Πετρουγάκη, φιλόλογος
Εκδοχές ίδρυσης Σύμφωνα με την παράδοση από τον Ρωμύλο, γιο του Αινεία (γύρω στο 735 π.x.) Σύμφωνα με την αρχαιολογική έρευνα στη θέση της προϋπήρχαν οικισμοί από τον 10 ο 8 ο αι. π.x. Τον 7 ο αι. οι Ετρούσκοι, αφού κατέλαβαν το Λάτιο δημιούργησαν ένα συνοικισμό, πραγματοποιώντας σπουδαία έργα (αποξήρανση ελών- αποχετευτικό αγωγό, κτήρια: αγορά, ιππόδρομο, ναό του Δία στο Καπιτώλιο κ.ά).
Στα τέλη του 6 ου αι. π.χ. οι γηγενείς έδιωξαν τους Ετρούσκους και άρχισε η συστηματική οργάνωση και η κυριαρχία των Ρωμαίων στο Λάτιο. Την περίοδο της βασιλείας που διαρκεί ως το 509 π.χ. τη Ρώμη κυβέρνησαν 6 βασιλείς, συμπεριλαμβανομένων και των Ετρούσκων
Κοινωνική συγκρότηση Την περίοδο της βασιλείας η κοινωνία της Ρώμης συγκροτείται από τρεις τάξεις: Πατρικίους: Ρωμαίοι παλαιών μεγάλων οικογενειών, οι οποίες αποτελούσαν τα ρωμαϊκά γένη και αναγνώριζαν τον πατέρα του γένους ως αρχηγό. Πελάτες: προστατευόμενοι και υπήκοοι των πατρικίων. Προέρχονταν από προϊταλικά γένη (Λίγουρες). Σταδιακά συγχωνεύτηκαν με τους πατρικίους. Πληβείους: όλοι οι νεότεροι κάτοικοι της Ρώμης και των γύρω κατακτημένων περιοχών που δεν είχαν κανένα δεσμό με τις άλλες τάξεις (πλήθος). Δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και δεν μπορούσαν να παντρευτούν με γυναίκα από την τάξη των πατρικίων.
Πολιτική οργάνωση Την περίοδο της βασιλείας αρχηγός του κράτους ο βασιλιάς + θρησκευτικός αρχηγός + αρχηγός στρατού + ανώτατος δικαστής Στον βασιλιά ασκούσαν έλεγχο δύο σώματα: Η σύγκλητος, που είχε 100 και αργότερα 300 μέλη (τους αρχηγούς των ρωμαϊκών γενών), αποτελούσε τον εγγυητή των εθίμων και των παραδόσεων της Ρώμης. Η εκκλησία του λαού, όπου συμμετείχαν όλοι οι πατρίκιοι και οι πελάτες. Ονομαζόταν και φρατρική (φρατρίες = τμήματα). Επικύρωνε ή απέρριπτε τις αποφάσεις του βασιλιά «δια βοής». Αποφάσιζε για πόλεμο ή για ειρήνη και εξέλεγε τον βασιλιά. Τη συγκαλούσαν ο βασιλιάς με τη σύγκλητο και επικύρωναν αποφάσεις της.
Η συγκρότηση της ρωμαϊκής πολιτείας Res publica
Με εξέγερση των πατρικίων λήγει η περίοδος της βασιλείας και εγκαθιδρύεται δημοκρατία (Res publica) αλλά στην πραγματικότητα αριστοκρατία (οι πατρίκιοι στην εξουσία). Για 2 αιώνες περίπου στη Ρώμη κοινωνικοί αγώνες για την εξίσωση πατρικίων και πληβείων. Ταυτόχρονα στο εξωτερικό ξεκινά περίοδος κατακτήσεων. Μέχρι τα τέλη του 3 ου αι. π.χ. κυριαρχεί στην Ιταλία και νικά τους Καρχηδόνιους στη Δ. Μεσόγειο.
Οι κοινωνικοί αγώνες Αγώνας των πληβείων για πολιτικά δικαιώματα επί 2 αιώνες ο θεσμός των δημάρχων. Δήμαρχοι: αιρετοί για ένα έτος με κύριο έργο την προστασία των πληβείων από τις αυθαιρεσίες των πατρικίων. Πρόσωπα ιερά με δικαίωμα άρνησης ψήφισης νόμου (veto). Στα μέσα του 5 ου αι. π.χ. επίτευξη καταγραφής εθιμικού δικαίου: Δωδεκάδελτος αποτροπή δικαστικών αυθαιρεσιών των πατρικίων + κατάργηση του νόμου για μη τέλεση γάμων μεταξύ των πληβείων και πατρικίων. Αργότερα οι πληβείοι με αγώνες εξασφαλίζουν πολιτική ισότητα και τον 4 ο αι. π.χ. αποκτούν το δικαίωμα εκλογής στο αξίωμα υπάτου και στο τέλος του 4 ου αι. π.χ. στο αξίωμα του «μεγίστου αρχιερέως».
Η πολιτική οργάνωση 1. Οι άρχοντες: εκπροσωπούσαν την εκτελεστική εξουσία. Σπουδαιότεροι οι δύο ύπατοι, εκλεγμένοι με ετήσια θητεία και εξουσίες ανάλογες του βασιλιά με 12 ακολούθους (ραβδούχους). Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης παραχωρούσαν όλες τις εξουσίες τους σε έναν εκλεγμένο άρχοντα, τον δικτάτορα, για 6 μήνες. Οι τιμητές δύο εκλεγμένα άτομα με θητεία 18 μηνών και έργο τους τα εξής: Τίμηση των πολιτών = κατάταξη ανάλογα με την περιουσία τους Σύνταξη καταλόγου συγκλητικών = καθορισμός του δικαιώματος εισόδου στο σώμα Κατάρτιση κρατικού προϋπολογισμού Επίβλεψη ηθών με δικαίωμα στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων στους παραβάτες Άλλοι άρχοντες ήταν: οι δήμαρχοι, οι πραίτωρες, οι ταμίες, οι ανθύπατοι με μικρότερης σημασίας αξιώματα.
2. Η σύγκλητος: είχε ισόβια μέλη που είχαν διατελέσει ανώτατοι άρχοντες και είχε ως σώμα εκτελεστική και νομοθετική εξουσία με μεγάλη δύναμη και δικαιοδοσία σε θέματα οικονομικά, θρησκευτικά και εξωτερικής πολιτικής. Οι αποφάσεις της είχαν ισχύ νόμου. Σπουδαίο ρόλο είχε κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους (1 ος αι. π.χ. 3 ος αι. μ.χ.).
3. Οι εκκλησίες: η φρατρική συνέλευση των πατρικίων αλλά έχασε τη δύναμή της κατά την περίοδο της δημοκρατίας και διατηρήθηκε μόνο από σεβασμό στην παράδοση. η λοχίτιδα συνέλευση όλων των στρατευμένων πολιτών, πατρικίων και πληβείων. Οι αποφάσεις παίρνονταν κατά λόχους. Εξέλεγε υπάτους, τιμητές και πραίτωρες. η φυλετική αρχικά η συνέλευση των πληβείων, αλλά με την ισότητα των τάξεων όλων των Ρωμαίων / ανά φυλές και είχε ως έργο της την ψήφιση νόμων και την εκλογή κατώτερων αρχόντων.