Η αθηναϊκή δημοκρατία: Οιθεσμοίτου πολιτεύματος, ο ρόλος τους και το δικαίωμα του πολίτη

Transcript

1 Η αθηναϊκή δημοκρατία: Οιθεσμοίτου πολιτεύματος, ο ρόλος τους και το δικαίωμα του πολίτη Ε' Ομάδα Φιλιππία Κόγκα, Νέλλη Ηλιοπούλου, Βησσαρίωνας Γκουβίνας, Καλλιόπη Γεωργίου

2 ΗΑθηναϊκήΔημοκρατία Δημοκρατία : Πολιτικό σύστημα στο οποίο ο λαός ασκεί την εξουσία. o Το γνωστότερο και πιο ολοκληρωμένο παράδειγμα, και μάλιστα άμεσης δημοκρατίας, είναι αυτό τηςαθήναςτου5ου αι. π.χ. o Άμεση δημοκρατία είναι το πολιτικό σύστημα στο οποίο όλοι οι πολίτες καλούνται να συνεργαστούν στην επεξεργασία και στην ψήφιση των νόμων, καθώςκαιστηνεκλογήτωναρχόντωνκαιτων δικαστών. o Αθηναϊκή δημοκρατία ήταν το πολιτικό σύστημα που αναπτύχθηκε στην αρχαία ελληνική πόληκράτος της. o Η Αθήνα ήταν η πρώτη γνωστή δημοκρατία και ίσως η πιο σημαντική κατά την αρχαιότητα. o Η αθηναϊκή δημοκρατία παραμένει ένα μοναδικό και εξαιρετικού ενδιαφέροντος παράδειγμα άμεσης δημοκρατίας o Οι άνθρωποι δεν εξέλεγαν αντιπροσώπους για να αποφασίζουν στο όνομά τους, αλλά έπαιρναν οι ίδιοι αποφάσεις νομοθετικού και εκτελεστικού περιεχομένου.

3 Η πορεία του πολιτεύματος της Αθήνας από την εποχή του Σόλωνα έως και τη δημοκρατία της εποχής του Κλεισθένη. Η καταγραφή των νόμων του Δράκοντα ικανοποίησε ένα μέρος των πολιτών. Όμως, το οξύ οικονομικό πρόβλημα που ανάγκαζε όσους δεν μπορούσαν να ξεπληρώσουν τα χρέη τους να γίνουν δούλοι, προκαλούσε συνεχή αναταραχή για αυτό τον λόγο οι Αθηναίοι επιλέγουν τον Σόλωνα να δώσει λύση στα δύσκολα προβλήματα της πόλης το 594 π. Χ. Τα μέτρα που πήρε διακρίνονται σε: Οικονομικά Πολιτικά Κοινωνικά

4 Τα οικονομικά μέτρα του Σόλωνα: H Σεισάχθεια. Ήταν το μέτρο που λύτρωσε την αγροτική τάξη καθώς προέβλεπε την διαγραφή όλων των χρεών με αποτέλεσμα να απελευθερωθούν όσοι είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών. Επίσης απαγορευόταν κάποιος να δανειζόταν με εγγύηση την προσωπική του ελευθερία. Τα κοινωνικά μέτρα: Στην εξουσία δε θα συμμετέχουν μόνο οι ευγενείς, αλλά όλοι όσοι είναι πλούσιοι, δηλαδή και οι έμποροι και οι πλοιοκτήτες κ.ά. Διαίρεσε τους πολίτες σε τέσσερις τάξεις. Ως βάση έθεσε το εισόδημα και όχι την καταγωγή. Ανάλογα όρισε και τα αξιώματα. Με αυτόν τον τρόπο Αποδυνάμωσε το αριστοκρατικό πολίτευμα.

5 Τα Πολιτικά μέτρα: Διεύρυνε τον πολιτικό ρόλο της Εκκλησίας του Δήμου. Θέσπισε την Βουλή των Τετρακοσίων η οποία προετοίμαζε τα θέματα προς συζήτηση για την Εκκλησία του Δήμου. Καθιέρωσε το δικαστήριο της Ηλιαίας, στο οποίο συμμετείχαν με κλήρωση άτομα από όλες τις τάξεις. Για να πετύχει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, ο Σόλωνας, ψήφισε νόμο με τον οποίο στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα σε κάποιον που δεν έπαιρνε σαφή θέση. Γενικότερα, τα μέτρα του Σόλωνα ανακούφισαν τη λαϊκή τάξη και εξίσωσαν τους πλούσιους με τους ευγενείς. Επειδήηγηεξακολουθούσεναείναισταχέρια λίγων, το αίτημα για την ανακατανομή της γης ήλθε πάλι στην επιφάνεια. Τις ταραχές εκμεταλλεύτηκε ο Πεισίστρατος, ένας ευγενής, ο οποίος με τη συμπαράσταση του λαού κατέλαβε την εξουσία και επέβαλε τυραννικό πολίτευμα

6 Όταν ανέλαβε την εξουσία εκείνος: Στέρησε από τους Αθηναίους ελευθερίες που με μεγάλες δυσκολίες και αγώνες είχαν αποκτήσει, αλλά συνέδεσε το όνομά του με πολλά εξωραϊστικά έργα(πχ. Η νέα Αγορά) Μετά τον θάνατο του: Μετά την πτώση της τυραννίας ακολούθησαν πολιτικές διαμάχες ανάμεσα στους ολιγαρχικούςκαιτους δημοκρατικούς. Τελικά κερδισμένοι βγήκαν οι δημοκρατικοί, οιοποίοιμεαρχηγότονκλεισθένη προχώρησαν σε ενέργειες που θεμελίωσαν το δημοκρατικό πολίτευμα. Οι δημοκρατικοί θεσμοί του έκαναν τους πολίτες να: Α) Ενδιαφέρονται πιο πολύ για τα κοινά με αποτέλεσμα την αλλαγή όλης της πόλης. Β) Αυτά τα αποφασιστικά μετρά που πραγματοποιήθηκαν τότε έχουν παγκόσμια ιστορική σημασία. Γ)Με τα μέτρα του Κλεισθένη κάθε πολίτης μπορούσε να συμμετέχει στα πολιτικά αξιώματα. Δίκαια, λοιπόν, θεωρείται ως ο θεμελιωτής του δημοκρατικού πολιτεύματος!

7 H δημοκρατία της εποχής του Περικλή και της περιόδου του Πελοποννησιακού πολέμου. Για τον ελληνικό κόσμο τον 4οαιώναπ. Χ. γνωρίζουμε πολύ περισσότερα από όσα ξέρουμε για τους προηγούμενους αιώνες, χάρηστιςπολλέςπηγές ιδιαίτερα τους λόγους των ρητόρων και τα πολιτικά κείμενα. Τα τριάντα περίπου χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου ( π. Χ.) άλλαξαν τους Έλληνες για πάντα, δίνοντας τέλος στον χρυσό αιώνα του Περικλή και δημιουργώντας μεγάλα ρήγματα στην Αθηναϊκή δημοκρατία. Τελικά, το 403 η δημοκρατία αποκαθίσταται, ενώ οι δημοκρατικοί με τους ολιγαρχικούς επιτυγχάνουν μία εντυπωσιακή συμφιλίωση. Θα ακολουθήσουν λίγα μόνο χρόνια σύνεσης και ευδαιμονίας, ως αποτέλεσμα αυτής της πράξης Οι Αθηναίοι προκειμένου να ενισχύσουν το εμπόριό τους και να ανακτήσουν κάποιες από τις χαμένες θέσεις τους στη θάλασσα συμμάχησαν το 395 μετουςεχθρούςτηςσπάρτηςκαι οδηγήθηκαν τελικά στον Κορινθιακό πόλεμο. Ο Πέρσης βασιλιάς ανησύχησε από τις επιτυχίες των Αθηναίων στο Αιγαίο και σεσυνεννόησημε τους Σπαρτιάτες κατόρθωσε το 386 να επιβάλει στις ελληνικές πόλεις να συνάψουν την «Ανταλκίδειο Ειρήνη», σύμφωνα με την οποία όλες οι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας παραδίδονταν στον βασιλιά, διαλύονταν όλες οι συμμαχίες των πόλεων που διατηρούσαν την ανεξαρτησία τους.

8 Τα κείμενα της εποχής αποκαλύπτουν, μερικές δεκαετίες μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, μια κατάσταση αναρχίας και διαφθοράς σε όλους τους τομείς. Οι πολίτες έχουν φτάσει σε μια τέτοια κατάσταση, που δεν παραβαίνουν απλώς τους νόμους, αλλά τους περιφρονούν εντελώς. Η δυσκολία που αντιμετώπισε ο Σωκράτης να πείσει, ακόμα και κάποιους από τους μαθητές του, πως οι νόμοι πρέπει να τηρούνται πάση θυσία, είναι αποκαλυπτική της τάσης πουαργότεραθαγινόταν κοινή αντίληψη. Ο λαός έχει περιπέσει σε μια κατάσταση σύγχυσης και απραξίας, παρασυρμένος από τη γοητεία των δημαγωγών. Απέναντί τους δρουν οι πνευματικοί, άνθρωποι που επιδιώκουν την αφύπνιση των πολιτών και την μεταρρύθμιση του πολιτεύματος που θα οδηγήσει στην εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης με βάση την αξιοκρατία. Αντιλήψεις περί δικαιοσύνης συναντούμε στο έργο του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα και παλιότερα, του Πυθαγόρα.

9 Κεντρικό πρόσωπο στην πολιτική είναι ο Εύβουλος. Ο οποίος προσπαθεί να εξυγιάνει τα δημοσιονομικά και να αναπτύξει κοινωνική πολιτική υπέρ των αδυνάμων, κάτι που κατόρθωσε με την επαναφορά και ισχυροποίηση του θεσμού των «θεωρικών» που είχε εισαγάγει ο Περικλής, αλλά είχε εξασθενήσει κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Το ποσό για τα εισιτήρια αυτά, που επέτρεπαν στους άπορους να παρακολουθούν τις παραστάσεις στο θέατρο του Διονύσου, προέρχονταν από το συμμαχικό ταμείο και απαγορευόταν αυστηρά να χρησιμοποιηθούν για οποιονδήποτε άλλο λόγο, έστω και αμυντικό. ΟΕύβουλοςέδωσε, επίσης, μεγάλη έμφαση στην τήρηση των θρησκευτικών εορτών, στις οποίες προσέδωσε ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια.

10 Η διοίκηση. Εμπλέκονταν ο «Δήμος», η «Βουλή» και οι πολυάριθμοι «άρχοντες». Η «Βουλή» και οι «άρχοντες» αποτελούσαν εκτελεστικά όργανα των αποφάσεων του «Δήμου», που ήταν ο νομοθέτης και κυβερνήτης. Η καχυποψία του«δήμου» για τους «άρχοντες» τον εμπόδιζε να δημιουργήσει ιεραρχία μεταξύ των «Στρατηγών» και μεταξύ των οικονομικών «αρχόντων». Στην αρχαία δημοκρατία δεν υπήρχε διάκριση των εξουσιών, εφόσον όλες οι εξουσίες ήταν συγκεντρωμένες στο «Δήμο». Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες αποτελούσαν το κράτος, αυτοί λάμβαναν πολιτικές ή διοικητικές αποφάσεις ή δίκαζαν ως μέλη του ηλιαστικού δικαστηρίου. Περί τα μέσα του 4ου αιώνα π.χ. καθιερώθηκε μία διαδικασία κατάργησης ή αναθεώρησης ενός νόμου οποτεδήποτε έκανε σχετική αναφορά ένας πολίτης στην «εκκλησία του Δήμου». Αυτή, αν ενέκρινε το νομοσχέδιο του πολίτη, το παρέπεμπε σε «Νομοθέτες» που κληρώνονταν για τη συγκεκριμένη υπόθεση. Εκείνοι, είτε το ενέκριναν χωρίς τροπολογίες είτε το απέρριπταν. Μεταξύ των πρώτων νομοθετημάτων της εποχής ήταν η ημερήσια αποζημίωση για τους πολίτες που θα μετείχαν στην Εκκλησία του Δήμου. Το μέτρο αυτό απέβλεπε στο να προσελκύονται στις συγκεντρώσεις ακόμη περισσότεροι φτωχοί πολίτες, ώστε να εξασφαλίζεται ο δημοκρατικός τους χαρακτήρας.

11 Με λίγα λόγια Η αθηναϊκή δημοκρατία εφάρμοσε τη λαϊκή κυριαρχία όχι δι αντιπροσώπων, αλλά άμεσα. Το κράτος δεν διακρινόταν από τους πολίτες, αλλά ταυτιζόταν με αυτούς, καθώς αυτοί νομοθετούσαν, κυβερνούσαν και δίκαζαν. Οι πολίτες ήταν ίσοι και είχαν ίσες ευκαιρίες να ασκήσουν τα δικαιώματα τους. Έτσι συμμετείχαν στα κοινά ενεργώς και ήταν πλήρως ενήμεροι για όλες τις δημόσιες υποθέσεις. Οι πολιτικοί αγώνες διεξάγονταν από τους ίδιους μέσα στο «Δήμο». Παρόλα αυτά, η αθηναϊκή δημοκρατία δεν κατάργησε τη δουλεία, δεν εξίσωσε τις γυναίκες με τους άνδρες και υπήρξε πολύ φειδωλή στην παροχή πολιτικών δικαιωμάτων σε μετοίκους.

12 Αυτή ήταν η παρουσίαση μας. Σας ευχαριστούμε όλους για την προσοχή σας. Βιβλιογραφία: E%AF%CE%B1