ΕΛΠ 11 - Κεφάλαιο δύο: Η Πόλη- Κράτος - onlearn.gr - ελπ - εαπ .Σε τέσσερις ενότητες η γέννηση κι η εξέλιξη της πόλης κράτους, στην οποία βασίστηκε η οργάνωση ολόκληρου του ελληνικού πολιτισμού.

Transcript

1 Κεφάλαιο δύο: Η Πόλη- Κράτος Σε τέσσερις ενότητες η γέννηση κι η εξέλιξη της πόλης κράτους, στην οποία βασίστηκε η οργάνωση ολόκληρου του ελληνικού πολιτισμού. Α Ενότητα: -- > Φυλετική οργάνωση των Ελλήνων με βάση τους δεσμούς καταγωγής Β Ενότητα: -- > Προέλευση και τρόπος συγκρότησης των πόλεων κρατών Γ Ενότητα: -- > Κοινωνική και οικονομική κρίση των πόλεων κρατών στα αρχαϊκά χρόνια. Ίδρυση αποικιών από τον Εύξεινο ως τη Δ. Μεσόγειο, οι οποίες με τη σειρά τους ίδρυσαν άλλες αποικίες. Η διαφορετική κοινωνική και πολιτική τους οργάνωση που παγιώθηκε σε διαφορετικά πολιτεύματα. Δ Ενότητα: Οι συμμαχίες που σχηματίστηκαν, οι «διακρατικές σχέσεις» για την αντιμετώπιση των βαρβάρων ( Μηδικοί πόλεμοι). Η οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη των πόλεων τον 5 ο αι. Οι μεγάλες συγκρούσεις τέλη 5 ου αι ως τον 4 ο, η αποδυνάμωση και παρακμή του θεσμού. Α Ενότητα ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ( 11 ος - 9 ος πχ) Εγκατάλειψη μυκηναϊκών κέντρων διάλυση ανακτορικών κοινωνιών ---- αναζήτηση νέων εστιών.---- προς Ανατολή, Κύπρο, νησιά του Αιγαίου. --- ο πληθυσμός στην ηπειρωτική Ελλάδα στα τέλη 12 ου αι είχε αραιώσει πριν ακόμα κατέβουν οι Δωριείς. ΠΡΟΣΟΧΗ : 1) Οι ιστορικοί κάνουν πιο πολύ λόγο για «τέλος εποχής» παρά για «πλήρη παρακμή» 2) Οι ιστορικοί δεν αποδέχονται την κάθοδο των Δωριέων ως μόνη αιτία κατάρρευσης του μυκηναϊκού κόσμου. Η έλλειψη αντιστάσεων συνέβαλε

2 διείσδυση Δωριέων, ανακατατάξεις πληθυσμού, μεταναστευτικό ρεύμα προς Δ. ακτές Μ. Ασίας. ΓΙΑΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΚΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΕ ΜΙΛΟΥΜΕ ΜΕ ΑΠΟΛΥΤΗ ΣΙΓΟΥΡΙΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΔΟ. 1) Τα αρχαιολογικά δεδομένα είναι φτωχά 2) Οι πληροφορίες των ιστορικών του 5 ου αι απέχουν χρονικά και δε μπορούν να διασταυρωθούν με άλλες πηγές 3) Τα Ομηρικά έπη δεν αποτελούν ασφαλή ιστορική πηγή α) γιατί είναι ποιητικά, β) γιατί δεν τοποθετούνται χρονικά με σαφήνεια ( από το 1100 εως το 700 πχ) ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΤΙΣ ΠΙΟ ΕΓΚΥΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ; Ο Ηρόδοτος κι ο Θουκυδίδης. Α ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΡΕΥΜΑ Πηγή : Θουκυδίδης Πότε ; Μετά τα Τρωϊκά Θεσσαλοί από Θεσπρωτία πάνε «Θεσσαλία» ( τότε της έδωσαν το όνομά τους) Βοιωτοί πάνε Θήβα. Β ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΡΕΥΜΑ Πηγή: Ηρόδοτος Πότε; Αρχές 11 ου αι. Πώς ; Σταδιακά, σε ομάδες. Όχι ενιαία. Δωριείς εγκαθίστανται στη Φθιώτιδα, νότια του Ολύμπου και της Όσσας και δυτικά προς την Πίνδο. ΚΑΘΟΔΟΣ ΔΩΡΙΕΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΒΟΛΗ ΔΩΡΙΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ- ΜΥΘΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ. -Οι Δωριείς εγκαθίστανται στη Δωρίδα, τη Μεσσηνία, τη Λακωνία, την Αργολίδα, την Κορινθία. Την στρατιωτική επιβολή τους στους Αχαϊκούς πληθυσμούς τη δικαιολόγησαν με το μύθο της επανόδου των Ηρακλειδών, δηλαδή την επιστροφή των απογόνων του Ηρακλή στην πατρίδα τους. -Δωριείς αποτυγχάνουν να καταλάβουν Αττική, εγκαθίστανται όμως στη Μεγαρίδα.

3 -Με τους Δωριείς κατεβαίνουν και Αιτωλοί. Εγκαθίστανται στην Ήλιδα. -Αχαιοί Αργολίδας αναγκάζονται να μετακινηθούν δυτικά στη ν περιοχή που ονόμασαν Αχαϊα -Ίωνες αναγκάζονται να πάνε Αττική, Εύβοια, Κυκλάδες. ΤΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ ΤΕΛΙΚΑ; Ελληνικό ποιμενικό φύλο που κατοικούσε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας και βρήκε την ευκαιρία να κατάβει πεδινές περιοχές μετά την διάλυση του μυκηναϊκού κόσμου. Η άφιξη Δωριέων --- δημογραφική αύξηση --- εκτονώνεται με μετακινήσεις πληθυσμών--- Α Ελληνικός Αποικισμός. Α Ελληνικός αποικισμός 1) Πληθυσμοί που μιλούσαν Αιολική διάλεκτο πάνε από Θεσσαλία ---- Τένεδο, Λέσβο και απέναντι ακτές Μ. Ασίας Αιολίς = οι πόλεις που ίδρυσαν. 2) Ίωνες και άλλα φύλα πάνε από ΒΑ Πελ/νησο, Αττική, Εύβοια ---- Σάμο, Χίο και απέναντι ακτές Μ. Ασίας Ιωνία = οι 12 πόλεις που ίδρυσαν. Αυτές συγκρότησαν το Πανιώνιον, θρησκευτική ένωση με κέντρο το ναό του Ποσειδώνα στο ακρωτήριο της Μυκάλης. ΠΡΟΣΟΧΗ: Αυτές οι μετακινήσεις δεν είχαν το χαρακτήρα οργανωμένης επιχείρησης όπως αρχικά πιστευόταν. Έγιναν σταδιακά από ανεξάρτητες μεμονωμένες ομάδες που έπειτα δεν συνδέονταν με τη μητρόπολη. 3) Δωριείς όμως μετανάστευσαν πιο οργανωμένα. Από Σπάρτη, Επίδαυρο, Τροιζήνα ΝΑ Αιγαίο, Θήρα, Μήλο, Κρήτη, Ρόδο, Κω, απέναντι ακτές Μ. Ασίας Κνίδο και Αλικαρνασσό Αυτές συγκρότησαν θρησκευτική ένωση με κέντρο το ναό του Απόλλωνα στο ακρωτήριο Τριόπιο. ΣΧΕΣΕΙΣ ΦΥΛΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕ ΝΤΟΠΙΟΥΣ Αυτά τα φύλα αφού μετακινήθηκαν--- σταθεροποιήθηκαν---- επεκτάθηκαν----- αναμείχθηκαν και μεταξύ τους και με τους γηγενείς.

4 Η ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Πού διακρίνουμε φυλετική οργάνωση; 1) Στις νέες πόλεις στις περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν 2) Στα κατάλοιπα των παλιών παρηκμασμένων μυκηναϊκών κέντρων. Πότε; 11 ο 9 ο αι Πού βασίζεται; Στις σχέσεις αίματος και καταγωγής. Κάθε φύλο έχει φρατρίες και γένη. Καταλαμβάνει μια εδαφική έκταση, όχι την ίδια πάντα. Τα όρια του φύλου= τα όρια του φυλετικού κράτους. Αρχηγός: Εκλέγεται από τους πολεμιστές Έχει στρατιωτική, θρησκευτική, δικαστική εξουσία. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Ρόλος του «οίκου» και των μελών του: Είναι ο πυρήνας παραγωγής, διάθεσης και κατανάλωσης των αγαθών. Κύριες πηγές πλούτου: Η γη. Η γεωργία. Οικονομία βασίζεται στην κλειστή αγροτική οικονομία αλλά πολλοί υποστηρίζουν πως βασίζεται και στην κτηνοτροφία. Δημιουργοί- τι είναι; Ειδικευμένοι τεχνίτες, μεταλλουργοί, ξυλουργοί, αγγειοπλάστες, κλπ. Οι μόνοι ανεξάρτητοι από τον οίκο. Ενταγμένοι σε κοινότητα αποτελούμενη από πολλούς οίκους. Πώς αναπληρώνει ο οίκος τα αγαθά που του λείπουν ( παρά την σχετική αυτάρκεια που παρέχει ο οίκος στα μέλη του);

5 1) Με το εμπόριο 2) Με ανταλλαγή δώρων 3) Με πόλεμο 4) Με πειρατεία 5) Το εξωτερικό εμπόριο σε περιορισμένη κλίμακα για προμήθεια δούλων και μετάλλων. Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ Α) Άριστοι ευγενείς: μέλη του οίκου, κάτοχοι της γης, έχουν την οικονομική ισχύ Β) Το πλήθος : Τεχνίτες, γεωργοί, κτηνοτρόφοι Γ) Δούλοι: μέρος της περιουσίας του οίκου. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ 1) Οι δεσμοί αίματος των μελών του οίκου 2) Οι οικονομικές σχέσεις στο πλαίσιο του οίκου δημιουργούν την πρώτη πολιτική οργάνωση Η συνύπαρξη των μελών διαφορετικών οίκων που γειτονεύουν στο πλαίσιο των κοινοτήτων θα φέρει την πολιτική συνένωση των οίκων Η οργάνωση σε κοινότητες περιορίζει την οικονομική δραστηριότητα των οίκων και δημιουργεί κοινή εξουσία για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της κοινότητας Οι φυλετικοί αρχηγοί γίνονται κληρονομικοί βασιλείς που είναι 1) αρχηγοί στρατού στον πόλεμο 2) κυβερνήτες με θρησκευτική και δικαστική εξουσία στην ειρήνη. Κυβερνούν με τη βοήθεια ενός Συμβουλίου Ευγενών που θα εξελιχθεί σε Βουλή των Γερόντων με όλο και πιο μεγάλη εξουσία. Συγκαλούν το λαό ( πολεμιστές) σε σύνοδοεκκλησία για να ανακοινώσουν τις αποφάσεις τους. Έτσι στο τέλος της Ομηρικής εποχής ( α μισό 8 ου αι πχ) διαμορφώνονται όλοι οι θεσμοί που θα συντελέσουν στην πολιτική οργάνωση των πρώιμων ελληνικών κοινωνιών. Σταδιακά αυξάνεται η δύναμη των ευγενών. Λόγοι: 1) Αμφισβητούνται οι δυνατότητες του βασιλιά 2) Απουσία οργανωμένου στρατού ώστε αυτός να επιβληθεί

6 Σταδιακή η μεταβολή αυτή. Πρώτα στον μικρασιατικό χώρο κι έπειτα στον ελλαδικό. Περιγράφεται από τον Όμηρο στην περιγραφή των Φαιάκων όπου ο Αλκίνοος κυβερνά με τη βοήθεια συμβουλίου δώδεκα βασιλέων στους οποίους ενίοτε προστίθενται και οι γέροντες ( ευγενείς).