ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Εισαγωγή... 2 ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 4

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή... 2 ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 4 1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΕΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΣΕΡΡΩΝ... 5 1.1. Γενικά Στοιχεία Οικοδομικής Δραστηριότητας Κλάδου στο Νομό... 5 1.2. Γενικά Στοιχεία Επιχειρήσεων...8 1.3. Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων... 13 1.4. Αναπτυξιακές Δυνατότητες...19 1.5. Αναπτυξιακά Δεδομένα - Προβλήματα... 20 ΜΕΡΟΣ Β : ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ... 22 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ... 23 2. ΔΙΕΥΡΕΥΝΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ... 24 2.1. Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Έρευνας...24 2.2. Απασχόληση... 26 2.3. Επενδύσεις... 27 3. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ... 30 3.1. Προμηθευτές... 30 3.2. Πωλήσεις...35 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ... 42 4.1. Πλεονεκτήματα... 42 4.2. Μειονεκτήματα... 44 4.3. Ευκαιρίες...46 4.4. Κίνδυνοι...49 4.5. Συνθήκες ανταγωνισμού...51 4.6. Ανάλυση Πλεονεκτημάτων Μειονεκτημάτων Σχετικών με το Περιβάλλον του Ν. Σερρών... 54 5. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ... 59 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 61 1

Εισαγωγή Η εκπόνηση της παρούσας μελέτης αποτελεί τη δεύτερη φάση του έργου το οποίο ανατέθηκε από το Επιμελητήριο Σερρών στην ICAP AE, και έχει ως στόχο: Α)την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης στο Νομό Σερρών Β)την καταγραφή και ανάλυση των δυνατοτήτων ανάπτυξης, των προβλημάτων αλλά και προοπτικών συγκεκριμένων κλάδων του Νομού Σερρών. Αντικείμενο της παρούσας μελέτης (σύμφωνα με τις τεθείσες προδιαγραφές) είναι οι επιχειρήσεις του κλάδου κατασκευών και των συναφών επαγγελμάτων (των εχόντων σχέση με την οικοδομή γενικά), οι οποίες εδρεύουν στο Νομό Σερρών. Ειδικότερα, στη μελέτη περιλαμβάνεται η καταγραφή και αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων και συνθηκών λειτουργίας των επιχειρήσεων, η ανάλυση των πλεονεκτημάτων, μειονεκτημάτων, ευκαιριών και κινδύνων των επιχειρήσεων και η εξέταση των ωφελειών και μειονεκτημάτων που σχετίζονται με την εντοπιότητα τους, δηλαδή τη λειτουργία τους στα όρια του Νομού Σερρών. Η μεθοδολογία εκπόνησης βασίζεται τόσο στην ανάλυση χρονολογικών σειρών δευτερογενών στοιχείων της οικονομικής δραστηριότητας και της λειτουργίας των επιχειρήσεων, όσο και στην διεξαγωγή πρωτογενούς δειγματοληπτικής έρευνας μεταξύ των επιχειρήσεων μελών, στόχος της οποίας ήταν η διερεύνηση και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές, καθώς και των προοπτικών που διαγράφονται για τις επιχειρήσεις του Νομού. Στο πρώτο μέρος της μελέτης παρουσιάζονται γενικά στατιστικά στοιχεία για την δραστηριότητα του ευρύτερου κλάδου στο Νομό Σερρών. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται η εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας στο Νομό, γενικά στοιχεία των επιχειρήσεων του Νομού (πλήθος επιχειρήσεων, νομική μορφή, ετήσιος κύκλος εργασιών) και τέλος διερευνώνται οι χρηματοδοτικές δυνατότητες από τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους και οι αναπτυξιακές δυνατότητες και προβλήματα των επιχειρήσεων του κλάδου. 2

Στο δεύτερο μέρος αναλύονται τα πορίσματα της πρωτογενούς έρευνας που διεξήχθη μεταξύ των επιχειρήσεων/μελών του Επιμελητηρίου Σερρών. Συγκεκριμένα εξετάζονται οικονομικά στοιχεία, η εξέλιξη της απασχόλησης, η τυχόν πραγματοποίηση επενδύσεων και το ύψος των κεφαλαίων που δαπανήθηκαν για επενδύσεις. Επίσης, παρουσιάζονται ποιοτικά κριτήρια πλεονεκτημάτων, μειονεκτημάτων, ευκαιριών και κινδύνων όπως αξιολογούνται και κατατάσσονται κατά σειρά σπουδαιότητας από τις επιχειρήσεις, γεωγραφικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και τέλος, παρατίθενται οι απόψεις για τις μελλοντικές προοπτικές. Στο τέλος της μελέτης παρατίθενται τα συμπεράσματα από τη συνθετική ανάλυση των στοιχείων της πρωτογενούς και δευτερογενούς έρευνας. 3

ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 4

1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΕΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΣΕΡΡΩΝ 1.1. Γενικά Στοιχεία Οικοδομικής Δραστηριότητας Κλάδου στο Νομό Η οικοδομική δραστηριότητα επηρεάζει σημαντικά τον κλάδο των δομικών υλικών, αφού ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί τον μοναδικό αγοραστή των συγκεκριμένων προϊόντων. Στον πίνακα 1.1.1 αποτυπώνεται η εξέλιξη του αριθμού των νέων οικοδομών για το Νομό Σερρών και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Πίνακας 1.1.1. Αριθμός Νέων Οικοδομών Περιοχές 2000 2001 2002 2003 2004 Νομός Σερρών 525 595 559 593 638 Κεντρική Μακεδονία 5.725 6.433 7.149 7.182 7.400 % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 9,2% 9,2% 7,8% 8,3% 8,6% Πηγή: ΕΣΥΕ Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η οικοδομική δραστηριότητα παρουσίασε ικανοποιητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης κατά τη διάρκεια της περιόδου 2000-2004. Συγκεκριμένα, το 2004 ο αριθμός των αδειών για νέες οικοδομές ανήλθε σε 638 παρουσιάζοντας αύξηση 7,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο αριθμός των νέων οικοδομών, παρουσίαση μείωση την περίοδο 2002, ωστόσο τα δύο επόμενα έτη σημειώθηκε ανάκαμψη. Συγκριτικά με τα δεδομένα της περιφέρειας, ο Νομός Σερρών παρουσιάζει μεγαλύτερη αύξηση, με εξαίρεση το 2002. Αντίθετα, η εξέλιξη του όγκου των νέων οικοδομών παρουσίασε έντονες τάσεις μείωσης την περίοδο 2000-2003, ενώ το 2004 σημειώνεται σημαντική ανάκαμψη. Αντίστοιχα, ο όγκος των νέων οικοδομών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας παρουσίασε συνεχή ανοδική πορεία κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, με αποτέλεσμα να περιορισθεί το ποσοστό 5

συμμετοχής του Νομού στην Περιφέρεια σε 5,8% το 2003, ενώ το 2004 αυξήθηκε σε 6,4%. Πίνακας 1.1.2 Όγκος Νέων Κατοικιών (σε κ.μ.) Περιοχές 2000 2001 2002 2003 2004 Νομός Σερρών 958.791 880.886 809.116 763.809 877.405 Κεντρική Μακεδονία 10.764.507 11.914.686 12.713.159 13.220.676 13.666.680 % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 8,9% 7,4% 6,4% 5,8% 6,4% Πηγή: ΕΣΥΕ Από την πλευρά της αξίας των νέων οικοδομών (σύμφωνα με τα στοιχεία των αδειών), σημειώθηκαν σημαντικού εύρους διακυμάνσεις με σημαντική αύξηση τη διετία 2001-2002 (ιδίως το 2002 οπότε καταγράφηκε αύξηση 55,2%), και επαναφορά στα επίπεδα των προηγούμενων ετών το 2003 και 2004. Οι διακυμάνσεις αυτές πιθανά οφείλονται σε μεμονωμένες περιπτώσεις νέων οικοδομών υψηλής αξίας, και δεν επηρεάζουν σημαντικά την μακροχρόνια ανοδική τάση της οικοδομικής δραστηριότητας. Σε σχέση με την περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, ο εξεταζόμενος Νομός απορρόφησε ποσοστό 6-7% τη διετία 2003-2004, ενώ αντίθετα τα προηγούμενα έτη σημειώθηκαν σημαντικές διακυμάνσεις. Πίνακας 1.1.3 Αξία Νέων Οικοδομών Περιοχές 2000 2001 2002 2003 2004 (σε χιλ. ) Νομός Σερρών 6.525 7.558 11.732 5.243 6.935 Κεντρική Μακεδονία 165.205 101.727 96.015 85.939 116.335 % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 3,9% 7,4% 12,2% 6,1% 6,0% Πηγή: ΕΣΥΕ 6

Διάγραμμα 1.1.1. Εξέλιξη Συμμετοχής Νέων Οικοδομών Ν. Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 2000 2001 2002 2003 2004 Αριθμός Οικοδομών Όγκος Οικοδομών Αξία Οικοδομών Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η ανάλυση στοιχείων σχετικά με τις προσθήκες οικοδομών, οι οποίες συνεισφέρουν σε σημαντικό βαθμό στη δραστηριότητα των δομικών υλικών. Στον πίνακα 1.1.4 εμφανίζονται στοιχεία σχετικά με τις προσθήκες οικοδομών (σε αριθμό και όγκο) για την περίοδο 2002-2004 στο Νομό Σερρών και στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, το μέγεθος των προσθηκών παρέμεινε στα ίδια σχεδόν επίπεδα σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2002-2004. Συγκριτικά με τα στοιχεία της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, το ποσοστό του Νομού παρουσίασε κάμψη με αποτέλεσμα το 2004 οι προσθήκες οικοδομών στον Νομό Σερρών να αποτελούν το 13,6% του συνολικού μεγέθους της περιφέρειας. Ωστόσο, το ανωτέρω μερίδιο (των προσθηκών) είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των νέων οικοδομών. Αντίστοιχα, ο όγκος των νέων οικοδομών παρουσίασε σημαντική αύξηση το 2003, ενώ το 2004 σημειώθηκε μικρή μείωση. Η αύξηση σε απόλυτα μεγέθη το 2003 είχε ως αποτέλεσμα και την αντίστοιχη αύξηση στο ποσοστό του Νομού ενώ το επόμενο έτος 7

(2004), παρά τη μείωση, το ποσοστό του Νομού Σερρών διατηρήθηκε σε ικανοποιητικά επίπεδα. Έτος Νομός Σερρών Αριθμός Κεντρική Μακεδονία Πίνακας 1.1.4. Προσθήκες Νέων Οικοδομών % Νομού / Περιφέρεια Νομός Σερρών Όγκος (σε κ. μ.) Κεντρική Μακεδονία % Νομού / Περιφέρεια 2002 329 2.138 15,4% 121.685 1.776.491 6,8% 2003 329 2.186 15,1% 156.998 2.036.772 7,7% 2004 310 2.278 13,6% 147.114 2.022.522 7,3% Πηγή: ΕΣΥΕ 1.2. Γενικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με την διάρθρωση των επιχειρηματικών μονάδων του εξεταζόμενου κλάδου των κατασκευών, στο Νομό Σερρών. Στον πίνακα 1.2.1 παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη του συνολικού πλήθους των επιχειρήσεων σύμφωνα με τα στοιχεία του μητρώου επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ, για τη χρονική περίοδο 2000 2002. Κατηγορία / Έτος Πίνακας 1.2.1. Εξέλιξη Πλήθους Επιχειρήσεων του Κλάδου Αριθμός 2000 2001 2002 Μεταβολή % Αριθμός Μεταβολή % Αριθμός Μεταβολή % Συναφείς κατασκευαστικές 174-174 0,0% 198 12,1% Κατασκευαστικές 1.072-1.075 0,3% 1.269 15,3% Σύνολο 1.246-1.249 0,2% 1.467 14,9% Πηγή : ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, το πλήθος των επιχειρήσεων του ευρύτερου κλάδου των κατασκευών & συναφών επαγγελμάτων, παρουσίασε σημαντική αύξηση το 2002, ενώ τα δύο προηγούμενα έτη παρέμεινε στα ίδια επίπεδα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων ανήκει στον τομέα των αμιγώς 8

κατασκευαστικών επιχειρήσεων, ενισχύοντας ελαφρά το μερίδιο συμμετοχής το 2002, ενώ οι συναφείς κατασκευαστικές (κατασκευή κουφωμάτων, σκελετών κλπ.) συμμετέχουν με ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό. Διάγραμμα 1.2.1. Εξέλιξη Πλήθους Επιχειρήσεων του Κλάδου 100% 90% 80% 70% 60% 50% 86,0% 86,1% 86,5% 40% 30% 20% 10% 0% 14,0% 13,9% 13,5% 2000 2001 2002 Συναφείς Κατασκευαστικές Κατασκευαστικές Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η κατανομή των επιχειρήσεων στους επιμέρους υποκλάδους και η διαχρονική εξέλιξη της για το χρονικό διάστημα 2000 2002, όπως αποτυπώνονται στον πίνακα 1.2.2. Πίνακας 1.2.2. Κλαδική Κατανομή Επιχειρήσεων του Κλάδου Κλάδοι 2000 2001 2002 Κατασκευή μεταλλικών σκελετών και μερών μεταλλικών σκελετών 6 6 17 Κατασκευή μεταλλικών κουφωμάτων 136 138 149 Κατασκευή σωμάτων και λεβήτων κεντρικής θέρμανσης 2 2 8 Σφυρηλάτηση, κοίλανση, ανισόπαχη τύπωση, μορφοποίηση μετάλλων με έλαση 10 9 8 9

Κλάδοι 2000 2001 2002 Κατεργασία και επικάλυψη μετάλλων 20 19 16 Σύνολο Συναφών Επιχειρήσεων 174 174 198 Κατεδάφιση και αποξήλωση κτιρίων, χωματουργικές εργασίες 20 21 13 Δοκιμαστικές διατρήσεις και γεωτρήσεις 4 2 4 Κατασκευή κτιρίων και τεχνικών έργων πολιτικού μηχανικού 2 1 2 Κατασκευή επικαλύψεων και πλαισίων στέγης 1 1 0 Κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, οδών, αεροδρομίων και αθλητικών εγκαταστάσεων 1 1 1 Κατασκευή υδραυλικών και λιμενικών έργων 1 1 2 λλα κατασκευαστικά έργα που περιλαμβάνουν εργασίες ειδικής φύσης 2 2 1 Τοποθέτηση ηλεκτρικών καλωδιώσεων και εξοπλισμού 19 18 18 Εργασίες μόνωσης 126 118 132 Υδραυλικές εγκαταστάσεις 1 0 1 Λοιπές εγκαταστάσεις κτιρίων 416 410 505 Επιχρίσεις κονιαμάτων 3 4 2 Ξυλουργικές εργασίες 22 22 32 Επενδύσεις δαπέδων και τοίχων 6 5 9 Χρωματισμοί και τοποθέτηση υαλοπινάκων 60 60 71 Λοιπές εργασίες αποπεράτωσης κτιρίων 103 111 106 Εκμίσθωση εξοπλισμού κατασκευών ή κατεδαφίσεων, μαζί με το χειριστή 3 4 4 Σύνολο Κατασκευαστικών Επιχειρήσεων 1.072 1.075 1.269 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 1.246 1.249 1.467 Πηγή : ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων Από την εξέταση των στοιχείων του πίνακα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό 32,8, 34,4% αποτελούν οι εταιρίες κατασκευής κτιρίων και τεχνικών έργων πολιτικού μηχανικού. Η συγκεκριμένη κατηγορία επιχειρηματικών μονάδων κατέχει την πρώτη θέση σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, έχοντας περιορισμένου εύρους διακυμάνσεις όσον αφορά το ποσοστό συμμετοχής στο συνολικό αριθμό επιχειρήσεων. Είναι πάντως ενδεικτικό στοιχείο το γεγονός, ότι το 2002, η αύξηση των επιχειρήσεων της κατηγορίας αυτής (κατασκευή κτιρίων) ήταν ελαφρά μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση στον ευρύτερο κλάδο των κατασκευών. Σημαντικό μερίδιο στο συνολικό πλήθος επιχειρήσεων του ευρύτερου κατασκευαστικού κλάδου κατέχει επίσης η κατηγορία των επιχειρήσεων κατασκευής μεταλλικών 10

κουφωμάτων (11%). Πρόκειται κυρίως για επιχειρήσεις που ασχολούνται με επεξεργασία προφίλ και κατασκευή/τοποθέτηση κουφωμάτων αλουμινίου, που και σε εθνικό επίπεδο κατέχει σημαντικό μερίδιο στον κατασκευαστικό κλάδο. Ο αριθμός των επιχειρήσεων είναι σχετικά σταθερός σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, ενώ το 2002 η αύξηση του πλήθους των επιχειρήσεων στο συγκεκριμένο τομέα είναι μικρότερη από την αντίστοιχη του συνόλου των κατασκευαστικών επιχειρήσεων. Άλλες σημαντικές κατηγορίες είναι εκείνες των χωματουργικών εργασιών (ποσοστό 9%) με σταδιακή μείωση του ποσοστού συμμετοχής, των υδραυλικών εγκαταστάσεων (με σημαντική μεγέθυνση τόσο του απόλυτου μεγέθους όσο και του μεριδίου), των ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων με σχετικά σταθερό πλήθος επιχειρήσεων και συμμετοχή στον ευρύτερο κλάδο των κατασκευών. Τέλος, πρέπει να επισημανθεί η έντονη κάμψη του κλάδου της κατηγορίας των χρωματιστών, τόσο στο απόλυτο μέγεθος του πλήθους των επιχειρήσεων, όσο και στο ποσοστό συμμετοχής στον ευρύτερο κλάδο. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάλυση της νομικής μορφής των επιχειρήσεων στον κλάδο των κατασκευών και συναφών επαγγελμάτων. Στον πίνακα 1.2.3. παρουσιάζεται η κατανομή των επιχειρήσεων για τον εξεταζόμενο κλάδο των κατασκευών, ανάλογα με τη νομική τους μορφή σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ. Από την εξέταση του πίνακα συμπεραίνεται ότι οι ατομικές επιχειρήσεις αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων σε όλο το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα (80% περίπου). Πίνακας 1.2.3 Κατανομή Επιχειρήσεων του Κλάδου, κατά Νομική Μορφή Νομική Μορφή 2000 2001 2002 ΑΕ 10 6 16 ΕΠΕ 6 6 4 ΕΕ 8 8 17 ΟΕ 60 61 73 Κοινοπραξίες 173 149 201 Προσωπικές 986 1.017 1.154 Λοιπές 3 2 2 Σύνολο 1.246 1.249 1.467 Πηγή : ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων 11

Διάγραμμα 1.2.2 Νομική Μορφή Επιχειρήσεων του Κλάδου 2002 2001 2000 0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 ΑΕ - ΕΠΕ ΕΕ - ΟΕ Προσωπικές Λοιπές Τη δεύτερη θέση κατέχουν οι κοινοπραξίες με ποσοστό που κυμάνθηκε μεταξύ 11,9%- 13,9%, χωρίς να παρουσιάζει ιδιαίτερες διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου 2000-2002. Το σημαντικό ποσοστό που καταλαμβάνουν οι επιχειρηματικές μονάδες της συγκεκριμένης νομικής μορφής, οφείλεται στην ιδιαιτερότητα του κατασκευαστικού κλάδου που επιτρέπει τη δημιουργία συμπράξεων αυτής της μορφής για την εκτέλεση συγκεκριμένου κατασκευαστικού έργου (π.χ. δημόσια έργα κλπ) και άρα για μικρό χρονικό διάστημα μέχρι την ολοκλήρωση της κατασκευής. Η υπεροχή των προσωπικών επιχειρήσεων είναι αλληλένδετη με το χαμηλό μέσο μέγεθος των επιχειρηματικών μονάδων στον εξεταζόμενο Νομό Σερρών. 12

Νομική Μορφή Ατομικές Επιχειρήσεις Ομόρρυθμες Εταιρίες Ετερρόρυθμες Εταιρίες ΕΠΕ ΑΕ ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: Επιμελητήριο Σερρών Πίνακας 1.2.4 Γεωγραφική Κατανομή Επιχειρήσεων του Κλάδου Σέρρες Παραγωγικές Υπόλοιπο Νομού Σέρρες Εμπορικές Υπόλοιπο Νομού Σύνολο 163 334 21 1 519 33 16 63 5 117 4 3 7 2 1 3 19 4 4 27 221 354 92 6 673 Τέλος, στον πίνακα 1.2.4. παρουσιάζεται η γεωγραφική κατανομή των επιχειρήσεων στα όρια του Νομού Σερρών. Από την εξέταση των στοιχείων προκύπτει το συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία των επιχειρηματικών μονάδων του ευρύτερου κλάδου των κατασκευών έχει ως έδρα περιοχές εκτός πρωτευούσης του Νομού. Ιδιαίτερα στις παραγωγικές επιχειρήσεις σύμφωνα με το μητρώο του Επιμελητηρίου (στις οποίες εντάσσονται και οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις) οι επιχειρήσεις που έχουν έδρα στο υπόλοιπο του Νομού υπερτερούν σημαντικά των επιχειρήσεων με έδρα την πρωτεύουσα. Αντίστοιχα, στις εμπορικές, το σύνολο σχεδόν των επιχειρήσεων εδρεύει στην πρωτεύουσα του Νομού. 1.3. Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Στις επόμενες παραγράφους παρατίθενται στοιχεία σχετικά με τα ετήσια έσοδα των επιχειρήσεων με αντικείμενο δραστηριότητας τις κατασκευές και συναφείς οικοδομικές εργασίες. Συγκεκριμένα παρατίθενται οι συνολικές πωλήσεις των επιχειρήσεων σύμφωνα με τα στοιχεία του σχετικού μητρώου επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ, για την περίοδο 2000 2002 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία). 13

Πίνακας 1.3.1. Εξέλιξη Πωλήσεων Επιχειρήσεων του Κλάδου (σε χι. λ ) Κλάδος 2000 2001 2002 Συναφείς Κατασκευαστικές 3.959,2 4.259,8 11.680,2 Κατασκευαστικές 52.524,9 44.448,3 78.260,3 Σύνολο 56.484,1 48.708,0 89.940,5 Πηγή : ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων Από την εξέταση των στοιχείων του πίνακα, προκύπτει ότι το 2002 το συνολικό ύψος πωλήσεων των επιχειρήσεων του κλάδου κατασκευών, ανήλθε σε 89,94 εκ, καταγράφοντας σημαντική αύξηση (84,7%) σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ το 2001 σημειώθηκε υποχώρηση κατά 13,8%. Οι αμιγώς κατασκευαστικές επιχειρήσεις κατέχουν την μεγαλύτερο μερίδιο των συνολικών πωλήσεων του κλάδου σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2000-2002. Επισημαίνεται ωστόσο ότι το μερίδιο των επιχειρήσεων του συγκεκριμένου τομέα μειώνεται με αποτέλεσμα το 2002 να διαμορφωθεί σε 87%, έναντι αντίστοιχου μεριδίου 93% το 2000. Το μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 61,3 χιλ. για το 2002 σημειώνοντας αύξηση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Οι μέσες πωλήσεις των επιχειρήσεων του εξεταζόμενου κλάδου παρουσίασαν συνεχή αύξηση κατά τη διάρκεια της τριετίας, ενώ στις αμιγώς κατασκευαστικές σημειώθηκαν σημαντικές μεταβολές με κάμψη το 2001 και σημαντική αύξηση το 2002. 14

Διάγραμμα 1.3.1. Μέσο Μέγεθος Επιχειρήσεων του Κλάδου 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 2000 2001 2002 Συναφείς Κατασκευαστικές Κατασκευαστικές Σύνολο Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει και η κλαδική κατανομή των ετήσιων εσόδων των επιχειρήσεων όπως αποτυπώνεται στον πίνακα 1.3.2. Πίνακας 1.3.2. Κλαδική Κατανομή Πωλήσεων Επιχειρήσεων Κατασκευών (2000-2002) (σε χιλ. ) Κλάδοι 2000 2001 2002 Κατασκευή μεταλλικών σκελετών και μερών μεταλλικών σκελετών 206,7 103,1 460,4 Κατασκευή μεταλλικών κουφωμάτων 2.461,0 2.951,0 4.198,6 Κατασκευή σωμάτων και λεβήτων κεντρικής θέρμανσης 0,0 0,0 6.126,1 Σφυρηλάτηση, κοίλανση, ανισόπαχη τύπωση και μορφοποίηση μετάλλων με έλαση:κονιομεταλλουργία 144,5 138,9 123,5 Κατεργασία και επικάλυψη μετάλλων 1.147,0 1.066,8 771,5 Σύνολο Συναφών Κατασκευαστικών 3.959,2 4.259,8 11.680,2 Κατεδάφιση και αποξήλωση κτιρίων, χωματουργικές εργασίες 3.528,2 3.404,3 4.007,1 Δοκιμαστικές διατρήσεις και γεωτρήσεις 0,0 0,0 0,0 Κατασκευή κτιρίων και τεχνικών έργων πολιτικού μηχανικού 26.909,6 22.678,7 55.696,4 15

Κλάδοι 2000 2001 2002 Κατασκευή επικαλύψεων και πλαισίων στέγης 0,0 118,3 0,0 Κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, οδών, αεροδρομίων και αθλητικών εγκαταστάσεων 12.845,7 9.573,5 7.631,7 Κατασκευή υδραυλικών και λιμενικών έργων 224,0 118,7 94,8 Άλλα κατασκευαστικά έργα που περιλαμβάνουν εργασίες ειδικής φύσης 1.882,8 1.305,2 1.103,0 Τοποθέτηση ηλεκτρικών καλωδιώσεων και εξοπλισμού 2.146,3 2.069,8 1.976,6 Εργασίες μόνωσης 0,0 114,5 236,6 Υδραυλικές εγκαταστάσεις 1.226,1 1.416,2 3.040,4 Λοιπές εγκαταστάσεις κτιρίων 109,9 235,0 447,8 Επιχρίσεις κονιαμάτων 28,1 60,7 52,5 Ξυλουργικές εργασίες 1.356,5 1.645,3 2.453,0 Επενδύσεις δαπέδων και τοίχων 204,9 311,7 580,8 Χρωματισμοί και τοποθέτηση υαλοπινάκων 1.666,1 1.183,1 612,8 Λοιπές εργασίες αποπεράτωσης κτιρίων 220,9 144,1 229,5 Εκμίσθωση εξοπλισμού κατασκευών ή κατεδαφίσεων, μαζί με το χειριστή 175,7 69,2 97,5 Σύνολο Κατασκευαστικών 52.524,9 44.448,3 78.260,3 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 56.484,1 48.708,0 89.940,5 Πηγή : ΕΣΥΕ Από την εξέταση του πίνακα, στον αμιγώς κατασκευαστικό τομέα ξεχωρίζει ο κλάδος της κατασκευής κτιρίων, ο οποίος κατέχει μερίδιο 61,9% για το 2002, καταγράφοντας σημαντική αύξηση κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Ο κλάδος της κατασκευής αυτοκινητοδρόμων, οδών κλπ κατέχει επίσης σημαντικό μερίδιο το οποίο όμως σταδιακά μειώνεται με αποτέλεσμα το 2002, οι πωλήσεις του συγκεκριμένου κλάδου να καλύπτουν μερίδιο 8,5%, έναντι αντίστοιχου μεριδίου 19,7% το προηγούμενο έτος. Από τον τομέα των συναφών κατασκευαστικών δραστηριοτήτων, υψηλά ποσοστά απορροφά η κατηγορία κατασκευής μεταλλικών κουφωμάτων (4,7% στο σύνολο των πωλήσεων του κλάδου) ενώ και οι επιχειρήσεις που ανήκουν στον υποκλάδο κατασκευής σωμάτων και λεβήτων κεντρικής θέρμανσης λαμβάνουν υψηλό ποσοστό το 2002, ενώ τα προηγούμενα έτη (όπως συμβαίνει και σε ορισμένους άλλους κλάδους) δεν καταγράφονται έσοδα, εξαιτίας του μικρού αριθμού εταιριών (λιγότερες από 3 εταιρίες). 16

Ενοποιημένοι ισολογισμοί ICAP Στα πλαίσια της μελέτης, παρατίθενται ενδεικτικά ενοποιημένα οικονομικά στοιχεία για ένα δείγμα των εταιρειών του κλάδου κατασκευών που έχουν έδρα στο Νομό Σερρών βάσει δημοσιευμένων ισολογισμών. Επισημαίνεται ότι τα σχετικά στοιχεία δεν μπορούν να θεωρηθούν ως αντιπροσωπευτικά, δεδομένου ότι ήταν πολύ μικρός ο αριθμός των εγγεγραμμένων εταιρειών (στην ICAP DATABANK) με νομική μορφή ΑΕ και ΕΠΕ, οι οποίες να εδρεύουν στο Νομό Σερρών και να έχουν δημοσιεύσει ισολογισμούς. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία του πίνακα, το σύνολο του ενεργητικού των (11) εταιριών του δείγματος ανήλθε σε 20,3 εκ. το 2004 από 16,3 εκ. το 2003, παρουσιάζοντας αύξηση κατά %24,59%, η οποία προέρχεται κατά κύριο λόγο από την αντίστοιχη θετική μεταβολή των απαιτήσεων. Το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων ανήλθε σε 12,1 εκ. το 2004 καταγράφοντας αύξηση 11,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Σημαντική αύξηση (κατά 64,11%) παρουσίασαν οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις την περίοδο 2004/2003, ενώ οι μακρο & μεσοπρόθεσμες υποχρεώσεις & προβλέψεις περιορίσθηκαν κατά 17,1%. Το σύνολο των πωλήσεων των επιχειρήσεων του δείγματος ανήλθε σε 18,69 εκ. το 2004, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση (36,3%) έναντι του προηγούμενου έτους, ενώ το μικτό περιθώριο αυξήθηκε με λιγότερο έντονο ρυθμό (19,7%). Αντίστοιχα τόσο το λειτουργικό αποτέλεσμα όσο και το καθαρό (προ φόρου) αποτέλεσμα μεγάλες αυξήσεις το 2004 (66,35% και 61,62% αντίστοιχα), σαν αποτέλεσμα συνδυασμού μεταβολών άλλων μεγεθών, με κυριότερη τη μείωση των λοιπών λειτουργικών εξόδων. Όσον αφορά τους κυριότερους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, αναφέρονται τα εξής: Η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων βελτιώθηκε σημαντικά το 2004 και ανήλθε σε 14,87% έναντι 10,24% το 2003. Η κυκλοφοριακή ταχύτητα των αποθεμάτων παρέμεινε στα ίδια σχεδόν επίπεδα, ενώ ο μέσος όρος προθεσμίας είσπραξης των απαιτήσεων επιδεινώθηκε το 2004. Παράλληλα όμως επιμηκύνθηκε σημαντικά ο μέσος όρος προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών, παραμένοντας όμως βραχύτερος του προηγουμένου. 17

Λογαριασμός 2004 2003 Διαφορά Ποσοστό ΚΑΘΑΡΑ ΠΑΓΙΑ 6.253.340 5.691.961 561.379 9,86 ΣΥΣΣΩΡΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ 4.670.780 4.000.746 670.034 16,75 ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ 1.242.916 804.725 438.191 54,45 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ 9.731.893 6.392.657 3.339.236 52,24 ΤΑΜΕΙΟ & ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ 3.078.783 3.409.976-331.193-9,71 ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ 20.306.933 16.299.320 4.007.613 24,59 ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 12.119.819 10.892.731 1.227.088 11,27 ΜΕΤΟΧΙΚΟ/ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7.620.949 7.609.191 11.758 0,15 ΜΑΚΡΟ. & ΜΕΣΟ. ΥΠΟΧ. ΣΥΝ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ 701.248 845.012-143.764-17,1 ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 7.485.866 4.561.578 2.924.288 64,11 ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΠΛΗΡΩΤ./ ΚΕΡΔΗ ΠΡΟΣ ΔΙΑΝΟΜΗ 419.144 134.068 285.076 212,64 ΠΩΛΗΣΕΙΣ 18.698.996 13.717.398 4.981.598 36,32 ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ 15.496.415 11.041.019 4.455.396 40,35 ΜΙΚΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ 3.202.583 2.676.377 526.206 19,66 ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ & ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤ.ΕΣΟΔΑ 200.396 348.226-147.830-42,45 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 301.371 345.849-44.478-12,86 ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ 1.534.745 1.736.865-202.120-11,64 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ 1.566.861 941.887 624.974 66,35 ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ 303.199 278.620 24.579 8,82 ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ 67.869 103.565-35.696-34,47 ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ 629.601 644.197-14.596-2,27 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΘΕΙΣΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ 629.601 642.362-12.761-1,99 ΜΗ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΘΕΙΣΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ 0 1.835-1.835-100 ΚΕΡΔΟΣ ΠΡΟ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 1.802.194 1.115.111 687.083 61,62 ΚΑΘΑΡΑ ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ 261.212 145.268 115.944 79,81 ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (1) 14,87 10,24 45,21 ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (1) 14,6 9,5 48 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ 17,13 19,51-12,2 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ 8,29 6,7 23,73 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ 1,88 2,33-19,31 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ 1,6 2,3-21,18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΕ 000 EURO 6.567 6.045 8,64 ΑΠΑΣΧΟΛ.ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΕ 000 EURO 12.821 11.737 9,24 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΙΣΠΡΑΞ.ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ 173 156-10,9 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ./ΠΙΣΤΩΤ. 113 77 46,75 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ 29 27-7,41 *** ΔΕΙΓΜΑ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ *** 11 11 18

1.4. Αναπτυξιακές Δυνατότητες Στην ενότητα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι αναπτυξιακές δυνατότητες για τις επιχειρήσεις του εξεταζόμενου κλάδου, όπως προκύπτουν από τα τομεακά προγράμματα του Γ ΚΠΣ και τον νέο αναπτυξιακό νόμο 3229/04. Α Αναπτυξιακός νόμος Ο αναπτυξιακός νόμος δεν δίνει ενισχύσεις σε επιχειρήσεις κατασκευής κτιρίων και συναφών δραστηριοτήτων (εγκαταστάσεις ηλεκτρολογικές, υδραυλικές κλπ). Ωστόσο παρέχει ενισχύσεις σε επιχειρήσεις μεταλλικών κατασκευών (μεταλλικά κουφώματα κλπ) που εντάσσονται στο δευτερογενή τομέα παραγωγής. Το είδος της ενίσχυσης, το ποσοστό και οι λοιποί όροι καθορίζονται από την γεωγραφική περιοχή στην οποία πραγματοποιείται η επένδυση. Ο Νομός Σερρών ανήκει στην γ ζώνη κινήτρων, ενώ η παραμεθόρια ζώνη σε απόσταση 20 χλμ. από τα σύνορα ανήκει στη δ ζώνη κινήτρων. Επιπλέον, για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όπως αυτές καθορίζονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αυξάνεται το ποσοστό ενίσχυσης κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες χωρίς ωστόσο να υπερβαίνει το 55%. Στον εξεταζόμενο κλάδο οι επιχειρήσεις που μπορούν να ενισχυθούν στα πλαίσια του αναπτυξιακού νόμου ανήκουν στις επόμενες κατηγορίες. Αντίστοιχα, οι παρεχόμενες ενισχύσεις έχουν ως εξής: ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΕΣ 35% 35% 100 40 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΝΟΜΟΥ 30 30 100 35,1 Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, στη συγκεκριμένη περίπτωση του εξεταζόμενου κλάδου, το ανώτερο ποσοστό ενίσχυσης ανέρχεται σε 50% για τις μικρομεσαίες 19

επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στις παραμεθόριες περιοχές και σε 45% για τις επιχειρήσεις των υπόλοιπων νομών. 1.5. Αναπτυξιακά Δεδομένα - Προβλήματα Οι επόμενες παράγραφοι οριοθετούν τις αναπτυξιακές προοπτικές του ευρύτερου κλάδου των κατασκευών σε εθνικό επίπεδο για τα επόμενα έτη, και αντίστοιχα επισημαίνονται τα βασικά προβλήματα που προκύπτουν στην εγχώρια αγορά. Ο κατασκευαστικός τομέας γενικότερα, μετά την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων γνωρίζει κάμψη, ωστόσο έχει συγκρατήσει μεγάλο μέρος της αναπτυξιακής του δυναμικής. Το ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον, με τη διατήρηση των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα, έχει ως αποτέλεσμα τη σταθεροποίηση σε σχετικά υψηλά επίπεδα συγκεκριμένων τομέων κατασκευαστικής δραστηριότητας. Ο τομέας που κυρίως έχει ευνοηθεί βέβαια είναι η ιδιωτική κατασκευαστική δραστηριότητα που περιλαμβάνει κατοικίες και λοιπές ιδιωτικές κατασκευές. Επιπλέον, η ολοκλήρωση των έργων του Γ ΚΠΣ μέχρι το έτος 2008, που περιλαμβάνουν σημαντικό κατασκευαστικό έργο, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, συντείνουν στη διατήρηση ικανοποιητικών ρυθμών αύξησης, τόσο της άμεσης κατασκευαστικής δραστηριότητας όσο και των συναφών κλάδων δομικών υλικών κλπ. Στο δημόσιο τομέα, και για την επόμενη προγραμματική περίοδο (2007 2013), ο ενδεχόμενος περιορισμός των επιχορηγήσεων για έργα υποδομής από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναμένεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στους κλάδους που αφορούν τις κατασκευές. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, η θέσπιση των αυτοχρηματοδοτούμενων έργων και οι συμπράξεις δημόσιου/ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), εκτιμάται ότι θα περιορίσουν το πρόβλημα της χρηματοδότησης των έργων υποδομής και θα διατηρήσουν σε βιώσιμα επίπεδα το σύνολο της κατασκευαστικής δραστηριότητας 20

(κατασκευές, δομικά υλικά κλπ). Βέβαια η έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας στο εγχείρημα των αυτό-χρηματοδοτούμενων έργων και των ΣΔΙΤ, προκαλεί αβεβαιότητα σχετικά με τις δυνατότητες και την αμεσότητα εφαρμογής των θεσμικών μέτρων και κυρίως την άμεση αποτελεσματικότητα προς τον στόχο της διατήρησης της κατασκευαστικής δραστηριότητας. Στον ιδιωτικό τομέα, η οικοδομική δραστηριότητα εξακολουθεί (σε επίπεδο χώρας) και το 2005 να εμφανίζει ανοδικούς ρυθμούς. Ωστόσο, η εφαρμογή νέων μέτρων στις κατοικίες και τις οικοδομές (εισαγωγή ΦΠΑ, νέες αντικειμενικές αξίες κλπ), αναμένεται να προκαλέσει σημαντική αύξηση των αγοραίων τιμών των ακινήτων, με πρόσκαιρες αρνητικές επιπτώσεις στην οικοδομική δραστηριότητα το 2006. Επίσης, από την πλευρά των επιχειρήσεων του κλάδου, το χαμηλό μέσο μέγεθος της πλειοψηφίας των επιχειρήσεων, η σχετική έλλειψη σύγχρονων μεθόδων οργάνωσης και διοίκησης αποτελούν πάγια προβλήματα που στερούν από τον κλάδο αναπτυξιακή δυναμική. Ωστόσο, οι εξελίξεις που προέρχονται από την εφαρμογή νέων μέτρων λειτουργίας της αγοράς (αυτοχρηματοδοτούμενα έργα, ΣΔΙΤ, ΦΠΑ κλπ), είναι δυνατό να προκαλέσει σημαντικές αναδιαρθρώσεις στη δομή του κλάδου σε εθνικό επίπεδο, με ενδεχόμενη αύξηση του μέσου μεγέθους των επιχειρήσεων, τον οργανωτικό και τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, αλλά και τη μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων. 21

ΜΕΡΟΣ Β : ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ 22

1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Στα πλαίσια του ευρύτερου έργου διεξήχθη πρωτογενής έρευνα μεταξύ των επιχειρήσεων μελών του Επιμελητηρίου Σερρών, στόχος της οποίας ήταν η διερεύνηση και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές, καθώς και των προοπτικών που διαγράφονται για τις επιχειρήσεις του Νομού Σερρών. Η έρευνα ήταν δειγματοληπτική και πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των τηλεφωνικών συνεντεύξεων, η υλοποίηση των οποίων έγινε με τον υπεύθυνο κάθε επιχείρησης. Το δείγμα της έρευνας αποτελείτο από 250 επιχειρήσεις συνολικά, εδρεύουσες στο Νομό Σερρών. Κοινό χαρακτηριστικό των επιχειρήσεων ήταν το γεγονός ότι όλες ήταν μέλη του Επιμελητηρίου Σερρών, η δε επιλογή του δείγματος έγινε κατά τέτοιο τρόπο ώστε αυτό να είναι αντιπροσωπευτικό. Ειδικότερα, το συνολικό δείγμα των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν αντιπροσωπευτικό ως προς τη συμμετοχή των επιλεγμένων κλάδων στο μητρώο επιχειρήσεων του Επιμελητηρίου, τη γεωγραφική τους διασπορά στο Νομό Σερρών, τη νομική τους μορφή και το είδος δραστηριότητας (παραγωγική εμπορική). Η μέθοδος δειγματοληψίας που ακολουθήθηκε ήταν στρωματοποιημένη δειγματοληψία ανά κατηγορία δραστηριότητας (είδη διατροφής, ξύλο/έπιπλα, κατασκευές, δομικά υλικά). Ειδικά για τον Κλάδο Κατασκευών και Συναφών Επαγγελμάτων, το δείγμα περιελάμβανε 80 επιχειρήσεις, εκ των οποίων το 14% αφορούσε εταιρίες νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ, ενώ το 86% τις λοιπές νομικές μορφές (ΟΕ, ΕΕ, Ατομικές). Από τις επιχειρήσεις αυτές το 86% ήταν παραγωγικές και το υπόλοιπο εμπορικές. Τα ευρήματα της έρευνας για το συγκεκριμένο κλάδο παρατίθενται στη συνέχεια. 23

2. ΔΙΕΥΡΕΥΝΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2.1. Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Έρευνας Στον πίνακα 2.1.1 παρουσιάζεται η κατανομή των πωλήσεων για την χρονική περίοδο 2002-2005 για τις επιχειρήσεις του κλάδου κατασκευών. Από τα στοιχεία του πίνακα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία των εξεταζόμενων επιχειρήσεων εντάσσεται στην κατηγορία των πολύ μικρών επιχειρήσεων με έσοδα μεταξύ 1-50.000. Ειδικότερα, η συγκεκριμένη κατηγορία εσόδων διαθέτει σταθερά ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% κατέχοντας συνεχώς την πρώτη θέση και σε μεγάλη απόσταση από την επόμενη κατηγορία. Στη δεύτερη θέση, με ποσοστό 13-15% για την εξεταζόμενη περίοδο, ακολουθεί η κατηγορία επιχειρήσεων με έσοδα μεταξύ 50.001-100.000. Συνολικά, όσο μεγεθύνεται η κλίμακα εσόδων το ποσοστό των επιχειρήσεων μειώνεται αναλογικά, με αποτέλεσμα το μερίδιο των επιχειρήσεων με έσοδα μεγαλύτερα από 1.000.000 να είναι μόλις 2,5-3,5%. Πίνακας 2.1.1. Κατανομή Πωλήσεων Επιχειρήσεων του Κλάδου (σε %) Κλίμακα Πωλήσεων 2002 2003 2004 2005* 1-50.000 53,8% 52,5% 52,5% 53,6% 50.001-100.000 13,8% 15,0% 12,5% 15,9% 100.001-200.000 10,0% 12,5% 11,3% 7,2% 200.001-500.000 12,5% 8,8% 11,3% 13,0% 500.001-1.000.000 1,3% 3,8% 5,0% 2,9% 1.000.001 και άνω 2,5% 2,5% 3,6% 2,9% ΔΓ-ΔΑ 5,0% 3,8% 2,5% 4,3% Δεν λειτουργούσε 1,3% 1,3% 1,3% Πηγή: TNS - ICAP 24

Η διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων δείχνει σχετική αύξηση του μέσου μεγέθους των επιχειρήσεων κατά την περίοδο 2003-2004. Ειδικότερα, το 2003 αναφέρεται μικρή αύξηση του ποσοστού των επιχειρήσεων στις κλίμακες 50-100.000 και 100.000 200.000, με μείωση των μεριδίων της μικρότερης κατηγορίας 0-50.000, γεγονός που υποδηλώνει αύξηση του μέσου μεγέθους των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Αντίστοιχα, το 2004 αυξάνεται το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναφέρουν μεγάλο ύψος εσόδων, ( 500.000 και άνω) ενώ στις αμέσως προηγούμενες κλίμακες εσόδων σημειώνεται μείωση. Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο, η σημαντική αύξηση των ποσοστών των επιχειρήσεων στην χαμηλότερη κλίμακα εσόδων, ως πρόβλεψη για το έτος 2005. Συγκεκριμένα οι επιχειρήσεις που δήλωσαν ότι προβλέπουν έσοδα μικρότερα από 100.000 αποτέλεσαν σχεδόν το 70%, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αντίστοιχα, μείωση των μεριδίων εμφάνισαν τα ποσοστά επιχειρήσεων στις λοιπές κλίμακες. Πίνακας 2.1.2. Κατανομή Κερδοφόρων Ζημιογόνων Επιχειρήσεων Κατασκευών (σε %) Κέρδη / Ζημιές 2002 2003 2004 2005* Κέρδη 83,8% 86,3% 86,3% 81,2% Ζημίες 10,0% 10,0% 10,0% 15,9% ΔΓ-ΔΑ 5,0% 2,5% 2,5% 2,9% Δεν λειτουργούσε 1,3% 1,3% 1,3% Πηγή: TNS - ICAP Στον πίνακα 2.1.2, παρουσιάζεται η εξέλιξη της κερδοφορίας των επιχειρήσεων του δείγματος για την περίοδο 2002 2005. Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων του κατασκευαστικού κλάδου ανέφερε κερδοφορία. Συγκεκριμένα, περισσότερο από το 80% των επιχειρήσεων δηλώνει ύπαρξη κερδοφορίας σε όλη τη διάρκεια της περιόδου. Σημειώνεται δε η αύξηση ποσοστού των επιχειρήσεων που ανέφεραν κερδοφορία τη διετία 2003-2004. Από την 25

άλλη πλευρά, σταθερό παραμένει το ποσοστό των επιχειρήσεων (10%) που δηλώνουν ζημιογόνα αποτελέσματα. Όσον αφορά στις προβλέψεις των επιχειρήσεων για το 2005, προκύπτει σημαντική αύξηση του ποσοστού των ζημιογόνων επιχειρήσεων για την τρέχουσα περίοδο (16%),γεγονός που αποδίδεται στην αρνητική συγκυρία. Από τις επιχειρήσεις που δήλωσαν ύψος κερδών, η πλειοψηφία εντάσσεται στην κατηγορία μεταξύ 1-20.000, (σε ποσοστό 68-73%), ενώ στην κατηγορία 20-50.000 κατατάσσεται 10% των επιχειρήσεων περίπου. 2.2. Απασχόληση Ο πίνακας 2.2.1. παρουσιάζει την κατανομή των επιχειρήσεων του δείγματος ανάλογα με την απασχόληση. Πίνακας 2.2.1. Κατανομή Απασχόλησης Επιχειρήσεων Κατασκευών (σε %) Άτομα Απασχόλησης 2002 2003 2004 1 33,8% 38,8% 42,0% 2 21,3% 16,3% 11,6% 3 13,8% 12,5% 14,5% 4 12,5% 11,3% 10,1% 5+ 16,3% 18,8% 20,3% ΔΓ-ΔΑ 1,3% 1,3% Δε λειτουργούσε 1,3% 1,3% 1,4% Πηγή: TNS - ICAP Από την ανάλυση του πίνακα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ανήκει στις πολύ μικρές επιχειρήσεις με αριθμό εργαζομένων μικρότερο από 5 άτομα. Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερο από 5 άτομα υπερβαίνουν το 80% των επιχειρήσεων του δείγματος. Την πρώτη θέση καταλαμβάνουν οι επιχειρήσεις με 1 άτομο προσωπικό και ακολουθούν οι επιχειρήσεις με 2 άτομα. Ωστόσο στην τρίτη θέση τοποθετούνται οι επιχειρήσεις με περισσότερο από 5 άτομα προσωπικό. 26 Από την πλευρά της διαχρονικής εξέλιξης, σημειώνεται σημαντική αύξηση του ποσοστού των επιχειρήσεων

με ένα (1) άτομο προσωπικό, όπως επίσης και του ποσοστού με περισσότερο από 5 άτομα. Η κατανομή αυτή της απασχόλησης και κυρίως της εξέλιξής είναι ενδεικτική αφ ενός μεν της κυριαρχίας των επιχειρήσεων μικρού μεγέθους και αφ ετέρου της φθίνουσας τάσης που χαρακτηρίζει τις επιχειρήσεις με ενδιάμεσα μεγέθη απασχόλησης. 2.3. Επενδύσεις Στον πίνακα 2.3.1 παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με την πραγματοποίηση επενδύσεων από τις επιχειρήσεις της έρευνας Πίνακας 2.3.1 Κατανομή Επενδύσεων Επιχειρήσεων Κατασκευών (σε %) Επενδύσεις (σε ) 2002 2003 2004 2005 0 40,0% 45,0% 45,0% 52,2% 1-15.000 22,5% 18,8% 20,0% 11,6% 15.001++ 18,8% 16,3% 16,3% 20,3% ΔΓ-ΔΑ 17,5% 18,8% 13,8% 15,9% Δεν λειτουργούσε 1,3% 1,3% 1,3% - Πηγή: TNS - ICAP Όπως προκύπτει από τα στοιχεία το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων δεν υλοποίησε επενδύσεις κατά το εξεταζόμενο διάστημα. Συγκεκριμένα, ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των επιχειρήσεων δήλωσε μηδενικό επίπεδο επενδύσεων, ενώ είναι χαρακτηριστική η αύξηση του ποσοστού αυτού σε ποσοστό 45%, τη διετία 2003-2004 και η περαιτέρω διεύρυνση του σύμφωνα με τις προβλέψεις για το 2005. Από την πλευρά της νομικής μορφής, οι προσωπικές επιχειρήσεις (ΟΕ, ΕΕ ατομικές) εμφάνισαν πολύ αυξημένο ποσοστό σε σχέση με το μέσο όρο μη πραγματοποίησης επενδύσεων. Αντίθετα, στις κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις (ΑΕ και ΕΠΕ) δεν υπήρξε αναφορά μη επένδυσης, τόσο για το 2003 όσο και το 2004. 27

Οι επιχειρήσεις που πραγματοποίησαν επένδυση μέχρι 15.000 κατέλαβαν ποσοστό μεταξύ 18%-23% το διάστημα 2002-2004. Τέλος ιδιαίτερα υψηλό είναι και το ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν απάντησαν στη συγκεκριμένη ερώτηση επηρεάζοντας τη συνολική δομή των απαντήσεων. Για το 2005, σημειώνεται ιδιαίτερη αύξηση του ποσοστού των επιχειρήσεων που προβλέπουν ότι δεν θα πραγματοποιήσουν επενδύσεις, ενώ μείωση σημειώνεται και στο ποσοστό που καταλαμβάνει η κατηγορία των επιχειρήσεων με επενδύσεις μεταξύ 1-15.000. Στον πίνακα 2.3.2. παρουσιάζεται η συχνότητα αναφοράς ανασταλτικών παραγόντων για τη μη πραγματοποίηση επενδύσεων μέσω του αναπτυξιακού νόμου και των προγραμμάτων της ΕΕ. Το πρόβλημα των γραφειοκρατικών διαδικασιών συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη συχνότητα αναφοράς (48,8%) και ακολουθείται από την έλλειψη πληροφόρησης (38,8%) και την δυσκολία όρων και προϋποθέσεων ένταξης στα προγράμματα (30%). Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ποσοστό 14% περίπου των επιχειρήσεων του δείγματος δεν ανέφερε κανένα ανασταλτικό παράγοντα. Αντίστοιχα, ως πρώτο σημαντικότερο ανασταλτικό παράγοντα οι επιχειρήσεις αναφέρουν τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και την έλλειψη πληροφόρησης (σε ποσοστό 18,8%), ενώ το 12,5% των επιχειρήσεων αναφέρει τα χαμηλά κίνητρα επενδύσεων. Οι ΑΕ/ΕΠΕ αναφέρουν με μεγαλύτερη συχνότητα το πρόβλημα της έλλειψης πληροφόρησης (27,3%) και την απουσία κινήτρων (18,2% συχνότητα αναφοράς), ενώ οι επιχειρήσεις με λοιπές νομικές μορφές τις πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες (20,3%). Πίνακας 2.3.2. Παράγοντες μη Πραγματοποίησης Επενδύσεων Σειρά Κατάταξης Παράγοντες Σύνολο 1 ο 2 ο 3 Ο Απουσία κινήτρων για επενδύσεις 27,5 12,5 5,0 5,0 Χαμηλά κίνητρα επενδύσεων 21,3 3,8 1,3 7,5 Έλλειψη πληροφόρησης 38,8 18,8 12,5 3,8 Έλλειψη εξειδικευμένων συμβούλων 28,8 7,5 7,5 5,0 Πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες 48,8 18,8 10,0 10,0 Δύσκολοι όροι και προϋποθέσεις 30,0 10,0 7,5 2,5 Απουσία διαφανών διαδικασιών αξιολόγησης 20,0 1,3 5,0 2,5 28

Παράγοντες Σύνολο 1 ο 2 ο 3 Ο Υψηλό κόστος σύνταξης επιχειρηματικού σχεδίου 20,0 3,8 3,8 Δυσκολίες κάλυψης ίδιας συμμετοχής 25,0 5,0 11,3 1,3 Άλλο 3,8 1,3 2,5 Κανένα 13,8 13,8 13,8 13,8 Δε κατέταξε 7,5 7,5 20,0 45,0 Σύνολο 285 100 100 100 Πηγή: TNS- ICAP Διάγραμμα 2.3.1. Παράγοντες μη Πραγματοποίησης Επενδύσεων Πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες Έλλειψη πληροφόρησης για τα ισχύοντα επενδυτικά κίνητρα Δύσκολοι όροι και προϋποθέσεις συμμετοχής Έλλειψη εξειδικευμένων συμβούλων για σύνταξη επιχειρηματικών σχεδίων για υποβολή πρότασης Απουσία κινήτρων για επενδύσεις Δυσκολίες κάλυψης ίδιας συμμετοχής Χαμηλά Κίνητρα Επενδύσεων (χαμηλό ποσοστό επιχορήγησης) Απουσία διαφανών διαδικασιών αξιολόγησης Υψηλό κόστος σύνταξης επιχειρηματικού σχεδίου 0 Άλλο Kανένας 19 19 30 10 29 8 28 13 25 5 21 4 20 1 20 4 1 14 14 49 39 Σύνολο αναφορών 1ο πιο σημαντικό Η έλλειψη πληροφόρησης αναφέρεται ως δεύτερος σημαντικότερος αρνητικός παράγοντας από το 12,5% των επιχειρήσεων και το πρόβλημα της κάλυψης της ίδιας συμμετοχής από το 11,3%. Η έλλειψη πληροφόρησης είναι περισσότερο έντονη στις ΑΕ και ΕΠΕ, στις οποίες υψηλή συχνότητα αναφοράς εμφανίζει και το πρόβλημα της απουσίας κινήτρων (18,2%). Αντίστοιχα στις επιχειρήσεις λοιπών νομικών μορφών και τις παραγωγικές επιχειρήσεις, υψηλή συχνότητα αναφοράς παρουσιάζει το πρόβλημα των γραφειοκρατικών διαδικασιών. Επίσης, σημειώνεται ότι 34% περίπου των επιχειρήσεων δεν αναφέρει δεύτερο αρνητικό παράγοντα, ποσοστό που είναι μεγαλύτερο στις παραγωγικές. 29

3. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ Στις επόμενες παραγράφους, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά με θέματα λειτουργίας των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, διερευνάται η χωροταξική κατανομή των προμηθευτών, τα κριτήρια επιλογής και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, η γεωγραφική κατανομή των πωλήσεων τους και τα δίκτυα διανομής, τα μέσα προβολής των επιχειρήσεων. 3.1. Προμηθευτές Προέλευση Προμηθευτών Στον πίνακα 3.1.1. και στο σχετικό διάγραμμα παρουσιάζεται η χωροταξική κατανομή των προμηθειών των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο κλάδο κατασκευών και συναφών επαγγελμάτων. Πίνακας 3.1.1. Γεωγραφική Προέλευση Προμηθευτών (σε %) % Στο Σύνολο των Προμηθειών Σέρρες Υπόλοιπη Ελλάδα Εξωτερικό 0 15,0 23,8 90,0 1-10 7,7 15,1 2,5 11-30 11,3 13,8 3,8 31-50 12,6 16,3 3,9 51-70 7,5 6,3 71-90 17,6 6,3 91-99 5,1 6,4 100 23,8 12,5 ΣΥΝΟΛΟ 100 100 100 Πηγή: TNS ICAP 30

Διάγραμμα 3.1.1 Κατανομή Προμηθευτών Υπόλοιπη Ελλάδα 40% Αλλες Χώρες 3% Νομό Σερρών 58% Όπως προκύπτει από το σχετικό πίνακα, οι επιχειρήσεις της έρευνας πραγματοποιούν τις προμήθειες τους περισσότερο από προμηθευτές του Νομού Σερρών και λιγότερο από προμηθευτές άλλων περιοχών της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, 54% των επιχειρήσεων της έρευνας ανέφερε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των προμηθειών του (50% και άνω του συνόλου των προμηθειών) προέρχεται από επιχειρήσεις του Νομού. Αντίστοιχα, μόλις 15% των κατασκευαστικών επιχειρήσεων, ανέφερε μηδενικό ποσοστό προμηθειών από την περιοχή του Νομού. Από την άλλη πλευρά, 31,5% των επιχειρήσεων της έρευνας ανέφερε ότι περισσότερο από το 50% των συνολικών προμηθειών του προέρχεται από επιχειρήσεις που εδρεύουν στην υπόλοιπη Ελλάδα, και μόλις 12,5% των επιχειρήσεων ανέφερε ότι το σύνολο των προμηθειών προέρχεται από την υπόλοιπη Ελλάδα. Τέλος, οι αγορές από άλλες χώρες είναι πολύ περιορισμένες τόσο σε συχνότητα όσο και σε όγκο, αφού μόλις το 10% των επιχειρήσεων πραγματοποιεί προμήθειες από γειτονικές χώρες σε περιορισμένο όγκο. 31

Οι εμπορικές επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα εξαρτημένες από το Νομό, αφού το σύνολο των επιχειρήσεων της συγκεκριμένης κατηγορίας, πραγματοποιούν το μεγαλύτερο μέρος των προμηθειών από επιχειρήσεις του Νομού. Αντίστοιχα συμπεράσματα προκύπτουν και για τις κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις (ΑΕ και ΕΠΕ) οι οποίες δείχνουν επίσης σημαντική εξάρτηση από τους προμηθευτές του Νομού, σε λιγότερη ωστόσο έκταση από τις αντίστοιχες εμπορικές. Κριτήρια επιλογής προμηθευτών Στα πλαίσια της έρευνας διερευνήθηκαν τα κριτήρια επιλογής προμηθευτών και η κατάταξη τους κατά σειρά σπουδαιότητας. Στον πίνακα 3.1.2. εμφανίζεται η κατανομή των κριτηρίων επιλογής προμηθευτή. Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει το συμπέρασμα ότι τη μεγαλύτερη συχνότητα αναφοράς απέσπασε το κριτήριο της ποιότητας των προϊόντων (συχνότητα αναφοράς 86,3%) και ακολουθείται από την τιμή του προϊόντος και από το επίπεδο εξυπηρέτησης (συχνότητα αναφοράς από 83,8% το καθένα). Πίνακας 3.1.2. Κριτήρια Επιλογής Προμηθευτή Σειρά Κατάταξης (σε %) Κριτήρια Επιλογής Σύνολο 1ο 2ο 3ο Τιμή προϊόντος 83,8 27,5 32,5 18,8 Ποιότητα προϊόντος 86,3 36,3 31,3 16,3 Επίπεδο εξυπηρέτησης 83,8 25,0 15,0 23,8 Όροι πληρωμής 73,8 11,3 15,0 21,3 Η προσωπική σχέση 3,8 - - 1,3 Άλλο - - 1,3 - Δεν κατέταξε - - 5,0 18,8 Σύνολο 331,5 100,1 100,1 100,3 Πηγή: TNS ICAP 32

Διάγραμμα 3.1.2. Κριτήρια Επιλογής Προμηθευτών Σύνολο αναφορών 1ο πιο σημαντικό Ποιότητα 36 86 Τιμή Επίπεδο εξυπηρέτησης Οροι πληρωμής 11 25 28 74 84 84 Προσωπική σχέση 4 Από την πλευρά της σειράς σπουδαιότητας, ως πλέον σημαντικό κριτήριο αναφέρθηκε η ποιότητα από το 36,1% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα. Αντίστοιχα, 27,5% ανέφερε την τιμή και το 25% το επίπεδο εξυπηρέτησης. Στις επιμέρους κατηγορίες σημειώνονται διαφοροποιήσεις στην κατάταξη του πρώτου κριτηρίου. Συγκεκριμένα, στις κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις ως πλέον σημαντικό κριτήριο αναφέρεται η τιμή προϊόντος και το επίπεδο εξυπηρέτησης (36,4% για καθένα εξ αυτών), ενώ και στις επιχειρήσεις με περισσότερα από 4 άτομα προσωπικό το κριτήριο της τιμής κατατάσσεται πρώτο, από το 45,8% των επιχειρήσεων. Ως προς το δεύτερο κριτήριο σπουδαιότητας, ποσοστό 32,5% των επιχειρήσεων ανέφερε την τιμή του προϊόντος και 31,3% την ποιότητα. Ιδιαίτερη σημασία στη τιμή, ως δεύτερο κριτήριο επιλογής προμηθευτή, αποδίδουν οι εμπορικές επιχειρήσεις (ποσοστό αναφοράς 45,5%) ενώ στην ποιότητα του προϊόντος οι ΑΕ/ΕΠΕ (45,5%). Τέλος, ως τρίτο σημαντικότερο κριτήριο αναφέρεται το επίπεδο εξυπηρέτησης (23,8%) και οι όροι πληρωμής (21,3%). Μεγαλύτερη σημασία στο επίπεδο εξυπηρέτησης αποδίδουν οι εμπορικές και οι κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις. 33

Προβλήματα Στον πίνακα 3.1.3. και στο αντίστοιχο διάγραμμα αναφέρονται τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις από τους προμηθευτές τους. Πίνακας 3.1.3. Κατανομή Προβλημάτων με τους Προμηθευτές Σειρά Κατάταξης (σε %) Προβλήματα συνολο 1ο 2ο 3ο Χαμηλή ποιότητα προϊόντων 22,5 8,8 8,8 2,5 Καθυστερήσεις παραδόσεων 37,5 26,3 3,8 7,5 Χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης 22,5 10,0 7,5 2,5 Πιστωτική - τιμολογιακή πολιτική 30,0 11,3 11,3 2,5 Άλλο Κανένα πρόβλημα 38,8 38,8 38,8 38,8 Δεν κατέταξε 5,0 5,0 30,0 46,3 Σύνολο 156,3 100,2 100,2 100,1 Πηγή: TNS-ICAP Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι επιχειρήσεις αποδίδουν προβλήματα στην καθυστέρηση παραδόσεων (37,5%) στην πιστωτική τιμολογιακή πολιτική (ποσοστό αναφοράς 30%) και στο χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης και ποιότητα προϊόντων (22,5%). Είναι ωστόσο σημαντικό να επισημανθεί το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό επιχειρήσεων (38,8%) που αναφέρουν ότι δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα με τους προμηθευτές. Η έλλειψη προβλημάτων είναι ενδεικτική είτε ύπαρξης ικανοποιητικών σχέσεων επιχειρήσεων προμηθευτών, είτε περιορισμένων απαιτήσεων από τις επιχειρήσεις του εξεταζόμενου κλάδου. Οι επιχειρήσεις με αυξημένο ποσοστό μη αναφοράς προβλημάτων εντοπίζονται στις κατηγορίες των μη κεφαλαιουχικών επιχειρήσεων (λοιπές νομικές μορφές πλην ΑΕ και ΕΠΕ) και των παραγωγικών. Αντίθετα, στις εμπορικές επιχειρήσεις το ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν αναφέρουν πρόβλημα είναι περιορισμένο (18,2%). 34

Διάγραμμα 3.1.3 Προβλήματα Προμηθευτών Σύνολο αναφορών 1ο πιο σημαντικό Καθυστερήσεις παραδόσεων 26 38 Πιστωτική / τιμολογιακή πολιτική 11 30 Χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης 10 23 Χαμηλή ποιότητα προιόντων 9 23 Κανένα πρόβλημα 39 39 Aπό την πλευρά της σειράς σπουδαιότητας, ως πρώτο σημαντικότερο πρόβλημα με προμηθευτές το 26,3% των επιχειρήσεων αξιολόγησε τις καθυστερήσεις παραδόσεων, το 11,3% των επιχειρήσεων την πιστωτική πολιτική και το 10% το χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης. Οι εμπορικές επιχειρήσεις κατατάσσουν με μεγαλύτερο ποσοστό τις καθυστερήσεις παραδόσεων, ενώ σημειώνουν με ιδιαίτερη συχνότητα (27,3%) το πρόβλημα της χαμηλής ποιότητας προϊόντων. Αντίστοιχα οι κεφαλαιουχικές αναφέρουν σε μεγαλύτερο ποσοστό το χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης. Ως δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα αναφέρεται η πιστωτική πολιτική από το 11,3% των επιχειρήσεων και το χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης από το 7,5%. Σημειώνεται ωστόσο ότι μόλις 31,2% των επιχειρήσεων της έρευνας ανέφερε δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα με τους προμηθευτές. 3.2. Πωλήσεις Κατανομή των Πωλήσεων Ο παρακάτω πίνακας 3.2.1. παρουσιάζει την χωροταξική κατανομή των πωλήσεων των επιχειρήσεων του κλάδου κατασκευών και συναφών επαγγελμάτων. 35

Πίνακας 3.2.1. Γεωγραφική Κατανομή Πωλήσεων Επιχειρήσεων του Κλάδου (σε %) % στο σύνολο των Πωλήσεων Σέρρες Υπόλοιπη Ελλάδα Εξωτερικό 0 1,3 56,3 96,3 1-10 1,3 5,1 2,5 11-30 5,0 18,9 31-50 7,5 8,8 51-70 11,3 5,0 71-90 11,3 2,6 91-99 5,1 1,3 100 56,3 1,3 ΔΞ ΔΑ 1,3 1,3 1,3 ΣΥΝΟΛΟ 100,4 100,6 100,1 Πηγή: TNS-ICAP Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, οι επιχειρήσεις αυτές έχουν κυρίως προσανατολισμό την τοπική αγορά του Νομού Σερρών. Συγκεκριμένα 84% των επιχειρήσεων ανέφερε ότι η πλειοψηφία των πωλήσεων πραγματοποιείται στην τοπική αγορά του Ν. Σερρών. Επιπρόσθετα, 56% των επιχειρήσεων του κλάδου ανέφερε ότι πραγματοποιεί πωλήσεις αποκλειστικά στο Νομό Σερρών. Από την άλλη πλευρά, μόλις το 1,3% των επιχειρήσεων ανέφερε ότι δεν πραγματοποιεί καθόλου πωλήσεις στο Νομό. Οι παραγωγικές επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερο προσανατολισμό στην τοπική αγορά σε σχέση με τις εμπορικές επιχειρήσεις, αν και αναφέρονται παραγωγικές που δεν πραγματοποιούν καθόλου πωλήσεις στην τοπική αγορά. Από την πλευρά του μεγέθους της απασχόλησης, οι επιχειρήσεις με περισσότερο από 4 άτομα προσωπικό δείχνουν μικρότερη εξάρτηση από το Νομό συγκριτικά με τις ατομικές επιχειρήσεις. 36

Διάγραμμα 3.2.1. Γεωγραφική Κατανομή Πωλήσεων Υπόλοιπη Ελλάδα 13% Αλλες Χώρες 2% Νομό Σερρών 85% Τέλος, οι επιχειρήσεις της έρευνας παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαμηλή εξαγωγική επίδοση, αφού το 96,3% των επιχειρήσεων δήλωσαν μηδενικό ποσοστό εξαγωγών έστω και σε γειτονικές χώρες, ενώ το ποσοστό εξαγωγών όσων επιχειρήσεων έχουν δραστηριότητα σε άλλες χώρες ιδιαίτερα περιορισμένο (το σύνολο τους ανήκει στις μεγαλύτερου μεγέθους από πλευρά απασχόλησης επιχειρήσεις). Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο για την περιγραφή της λειτουργίας διάθεσης, αποτελεί επίσης και η κατανομή των πωλήσεων μεταξύ χονδρικής και λιανικής πώλησης. Στον πίνακα 3.2.2 και στο σχετικό διάγραμμα παρουσιάζεται η κατανομή των πωλήσεων μεταξύ χονδρικής και λιανικής. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφερε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό πωλήσεων πραγματοποιείται απευθείας στον καταναλωτή. Συγκεκριμένα, 67,9% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφερε ότι περισσότερο από το ήμισυ των πωλήσεων τους προέρχεται από τη λιανική. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επισημανθεί ότι 55% των επιχειρήσεων του ευρύτερου κλάδου κατασκευών δήλωσε ότι πραγματοποιεί αποκλειστικά πωλήσεις λιανικής. Αντίστοιχα, μόλις το 18,8% των επιχειρήσεων της έρευνας δήλωσε πωλήσεις αποκλειστικά από τη χονδρική. 37

Πίνακας 3.2.2 Κατανομή Πωλήσεων (Χονδρική Λιανική) (σε %) % πωλήσεων Χονδρική Λιανική 0 55,0 18,8 1-10 3,9 1,3 11-30 3,9 3,8 31-50 5,1 3,8 51-70 3,8 5,1 71-90 3,8 3,9 91-99 1,3 3,9 100 18,8 55,0 ΔΞ - ΔΑ 5,0 5,0 ΣΥΝΟΛΟ 100,6 100,6 Πηγή: TNS-ICAP Διάγραμμα 3.2.2. Κατανομή Πωλήσεων Επιχειρήσεων του Κλάδου Πωλήσεις Χονδρικής 30% Πωλήσεις Λιανικής 70% Στις ΑΕ/ΕΠΕ υψηλό ποσοστό αρνείται να δώσει μερίδια σχετικά με τον τρόπο διανομής, ενώ οι εμπορικές επιχειρήσεις πραγματοποιούν μεγαλύτερο ποσοστό πωλήσεων στη χονδρική, σε σχέση με τις υπόλοιπες κατηγορίες επιχειρήσεων. Το υψηλό ποσοστό των εμπορικών επιχειρήσεων σε πωλήσεις χονδρικής είναι ενδεικτικό της έλλειψης λιανικού εμπορίου στο συγκεκριμένο κλάδο και οφείλεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προϊόντων και υπηρεσιών του κλάδου. Ιδιαίτερη σημασία έχει 38