Αποτίμηση της Οικολογικής Κατάστασης του ρ. Πικροδάφνης και προτάσεις αποκατάστασης, ανάδειξης και διαχείρισης του Δρ. Ηλίας Δημητρίου
Υδρολογική λεκάνη ρέματος 1) Έκταση λεκάνης απορροής ρέματος Πικροδάφνης: 20,93 km 2 2) Yψόμετρο της λεκάνης απορροής: από 0 έως 1.022,5m (κορυφή Εύζωνος), με μέση τιμή 231,3m 3)Μήκος ρέματος: περίπου 9 km
Δήμος Έκταση (km 2 ) Έκταση (%) Βύρωνος 7.4003 35% Αγίου Δημητρίου 4.5634 23% Ηλιουπόλης 3.1265 15% Δάφνής - Υμηττού 2.09669 10% Καισαριανής 1.30076 6% Παλαιού Φαλήρου 1.106 5% Νέας Σμύρνης 0.90076 4% Αλίμου 0.411581 2% 20.93302 100% Υδρολογική λεκάνη ρέματος
Χρήσεις γης - 66% κάλυψη από αστική δόμηση, 26 % θαμνότοποι και μόνο 5% δάση και 0,3% αστικό πράσινο
Προστατευόμενες περιοχές Ρ. Πικροδάφνης: Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος (ΦΕΚ 281Δ/1993). Ονομασία τόπου Είδος τόπου Κωδικός Ποσοστό έκτασης εντός τόπου λεκάνης ρ. Πικροδάφνης Όρος Υμηττός NATURA GR3000015 7.8% Υμηττός-Αισθητικό δάσος Καισαριανής NATURA GR3000006 7.3% Δάσος Καισαριανής ΤΙΦΚ AT2011023 14.9%
Στόχοι του έργου Να καταγραφεί η οικολογική κατάσταση του ρέμματος Πικροδάφνης Να αναγνωριστούν οι ρυπαντικές και υδρομορφολογικές πιέσεις Να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων για το ρ. Πικροδάφνης, (Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα) Να σχεδιαστούν μέτρα αποκατάστασης, αξιοποίησης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του ρ. Πικροδάφνης Να υπάρξει ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού
Σταθμοί παρακολούθησης
Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης 12 10 D.O (mg/l) Διαλυμένο οξυγόνο P1 P2: μέτρια φτωχή ποιότητα, ενδείξεις ρύπανσης από οργανικό φορτίο 8 Box Plot Μεγαλύτερες διακυμάνσεις: Αύγουστος 2012, Ελάχιστη τιμή: P1, Οκτώβριος 2012 DO (mg/l) 6 4 2 0 P1 P2 P3 P4 P6 Δειγματοληπτικοί σταθμοί Mean Min-Max Mean±SD Outliers Extremes 12.00 10.00 8.00 P1 P2 P3 P4 P6 6.00 4.00 2.00 0.00 Ιουλ-12 Αυγ-12 Σεπ-12 Οκτ-12 Δειγματοληψίες
NO3- (mg/l) Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης Box Plot Νιτρικά Μέγιστες τιμές: Ιούλιος P3 και Αύγουστος P3 και P4, κακή ποιότητα Μέση συγκέντρωση μειώνεται με το χρόνο λόγω αύξησης της παροχής / αραίωσης (mg/l) ΝΟ 3-55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 P1 P2 P3 P4 P6 Δειγματοληπτικοί σταθμοί Mean Min-Max Mean±SD Outliers Extremes 60 50 40 P1 P2 P3 P4 P6 30 20 10 0 Ιουλ-12 Αυγ-12 Σεπ-12 Οκτ-12 Δειγματοληψίες
NO2- (mg/l) Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης Νιτρώδη Μέγιστες τιμές: Σεπτέμβριος P6 και P4, κακή ποιότητα ΝΟ 2 _ (mg/l) 2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 1.2 1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0.0-0.2-0.4 Box Plot P1 P2 P3 P4 P6 Δειγματοληπτικοί σταθμοί Mean Min-Max Mean±SD Outliers Extremes 2.5 2.3 2.0 1.8 1.5 1.3 1.0 0.8 0.5 0.3 0.0 Ιουλ-12 Αυγ-12 Σεπ-12 Οκτ-12 Δειγματοληψίες P1 P2 P3 P4 P6
Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης ΝΗ4+ (mg/l) Αμμωνία Μέγιστες τιμές: Οκτώβριος P4 και P1, κακή ποιότητα / P2 και P3 καλή ποιότητα 7 6 5 4 Box Plot Οι συγκεντρώσεις αυξάνονται με τον χρόνο ΝΗ4 + (mg/l) 3 2 1 0-1 -2 P1 P2 P3 P4 P6 Δειγματοληπτικοί σταθμοί Mean Min-Max Mean±SD Outliers Extremes 7.0 6.5 6.0 5.5 5.0 4.5 4.0 3.5 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 Ιουλ-12 Αυγ-12 Σεπ-12 Οκτ-12 Δειγματοληψίες P1 P2 P3 P4 P6
PO4 3- (mg/l) Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης Φωσφορικά Μέγιστες τιμές: Οκτώβριος P4 και P1, κακή ποιότητα / P2 και P3 μέτρια ποιότητα PO 4 3- (mg/l) 3.5 3.0 2.5 2.0 1.5 Box Plot 1.0 0.5 0.0 P1 P2 P3 P4 P6 Δειγματοληπτικοί σταθμοί Mean Min-Max Mean±SD Outliers Extremes 3.5 3.0 2.5 2.0 P1 P2 P3 P4 P6 1.5 1.0 0.5 0.0 Ιουλ-12 Αυγ-12 Σεπ-12 Οκτ-12 Δειγματοληψίες
cfu/100ml cfu/100ml Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης Μικροβιολογικές αναλύσεις Σεπτέμβριος 2012 Σεπτέμβριος: Μέγιστη τιμή σταθμός P2, 2500 cfu/100ml 2500 2000 1500 E. Coli Total Coliforms Οκτώβριος: Μέγιστη τιμή σταθμός P2, 4800 cfu/100ml 1000 500 0 6000 5000 P1 P2 P3 P4 P6 Σταθμοί δειγματοληψίας Οκτώβρης 2012 E. Coli Total Coliforms 4000 3000 2000 1000 0 P1 P2 P3 P4 P4β P6 Σταθμοί δειγματοληψίας
26/07/2012 02/08/2012 09/08/2012 16/08/2012 23/08/2012 30/08/2012 06/09/2012 13/09/2012 20/09/2012 27/09/2012 04/10/2012 11/10/2012 18/10/2012 Παροχή (m3/s) Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης Υδρολογικές μετρήσεις - Μόνιμη ροή, απότομη αύξηση της παροχής στο P4-11mm βροχής αύξησαν την στάθμη κατά 12 cm στο P6 και διπλασίασαν την παροχή στο P4 0.0200 0.0180 0.0160 0.0140 0.0120 0.0100 0.0080 0.0060 0.0040 0.0020 0.0000 P1 P2 P3 P4 P6
βάθος ροής: 2.5 m ανάντη της Λ. Αμαλίας, περίπου 500 m ανάντη από τις εκβολές, μέχρι την οδό Κουντουριώτου, περίπου 1600 m ανάντη. Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης Εκτίμηση Επικινδυνότητας πλημμύρας Υδροδυναμικό μοντέλο (MIKE 11 / HEC-RAS / FROM) - 10 Διατομές, κελί 1 m και ισοδιάσταση 0,4m Προκαταρκτική προσομοίωση Πλημμυρογράφημα διάρκειας 6,5 ωρών και παροχής αιχμής 24,4m3/s
Βιολογική παρακολούθηση Χλωρίδα Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης το ρέμα της πικροδάφνης κυριαρχείται από ξενικά είδη. περισσότερα από 25 είδη ξενικών φυτών στον χώρο της παρόχθιας βλάστησης. Η αυτοφυής χλωρίδα ιθαγενών ειδών της Αττικής είναι πολύ περιορισμένη και περιλαμβάνει περίπου 13 είδη
Βιολογική παρακολούθηση Πανίδα - Ψάρια Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης Ένα από τα πιο απειλούμενα σπονδυλόζωα του ρέματος είναι το Χέλι (Anguilla anguilla) είδος που κατατάσσεται πλέον στα κρισίμως κινδυνεύοντα ζώα από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (ΙUCN). Ένα από τα σημαντικότερα είδος ψαριού είναι τα κεφαλόπουλα ή κεφαλοειδη (Mugilidae). κατά το παρελθον ίσως να υπήρξε ένα είδος ψαριού που να ζούσε στον κάτω ρου του ποταμού το οποίο ήταν διαδεδομένο σε ρέματα του λεκανοπεδίου (Αττικόψαρο, Pelasgus marathonicus).
Αποτελέσματα προγράμματος παρακολούθησης Βιολογική παρακολούθηση Μακροασπόνδυλη πανίδα η βιοποικιλότητα είναι σημαντικά υποβαθμισμένη: πολύ λίγα είδη τα οποία ήταν κατανεμημένα σε όλο το μήκος του ρέματος (Σύνολο ειδών: 17). Κυριαρχούν είδη που είναι ανθεκτικά σε μέτρια και υψηλά επίπεδα ρύπανσης Λοιπά χερσαία σπονδυλόζωα παρουσία της χερσαίας κρασπεδωτής χελώνας (Testudo marginata) Αμφίβια μεγάλες πυκνότητες πληθυσμών δύο ειδών του βάτραχου (Pseudepidalea (=Bufo viridis) και του Pelophylax kurtmuelleri).
Δράσεις δημοσιοποίησης Σήμανση 10 ξυλινες πινακίδες κατά μήκος του ρέματος 3 ενημερωτικές και 7 διατήρησης
www.blurb.com/books/3679928 Δράσεις δημοσιοποίησης
Δράσεις δημοσιοποίησης Φυλλάδιο: 3000 αντίτυπα
Δράσεις δημοσιοποίησης www.remapikrodafnis.gr
Δράσεις δημοσιοποίησης
Βήματα προς την αποκατάσταση του ρ. Πικροδάφνης Στόχοι βιοποικιλότητας - Απαραίτητα στοιχεία αποκατάστασης Παρόχθιες Ζώνες Απομάκρυνση ορισμένων ξενικών ειδών βλάστησης Απομάκρυνση και φύτευση δέντρων σε θέσεις όπου κυριαρχεί το κοινό καλάμι (Arundo donax) Εκβολή Έργο ανάπλασης ενδιαιτημάτων για την προσέλκυση υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών και την παρατήρηση τους από επισκέπτες.
Βήματα προς την αποκατάσταση του ρ. Πικροδάφνης Κάτω ρους (κατάντη Γέφ. Αμφιθέας) Παρεμβάσεις για την βελτίωση προσβασιμότητας, προσπέλασης εμποδίων και ανάπτυξη ειδικών ενδιαιτημάτων του χελιού (Anguilla anguilla) και των κεφαλοειδών (Mugilidae). Φυτεύσεις ιτιάς (Salix alba) σε θέσεις με λόχμες-καλαμιώνες Arundo donax αφού απομακρυνθούν οι λόχμες και τα ριζικά συστήματα των καλαμιώνων. Ειδικές διαμορφώσεις για την προσέκλυση υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών.
Βήματα προς την αποκατάσταση του ρ. Πικροδάφνης Ελαχιστοποίηση της ρύπανσης Αστικά λύμματα 1) εγκαθίδρυση ενός συνεχούς προγράμματος παρακολούθησης της ποιότητας νερού, στα σημεία που θα εντοπιστούν οι σχετικές πηγές ρύπανσης, σε συνδυασμό με σύστημα επιβολής κυρώσεων στους ρυπαίνοντες 2) Της απομάκρυνσης, σε βάθος χρόνου, των παράνομων κατοικιών που βρίσκονται εντός της κοίτης του ρέματος 3) Πραγματική οριοθέτηση του ρέματος με βάση τα φυσικά χαρακτηριστικά του
Βήματα προς την αποκατάσταση του ρ. Πικροδάφνης Ελαχιστοποίηση της ρύπανσης Ανθρωπογενή υλικά / σκουπίδια 1) η αποκομιδή των υπαρχόντων σκουπιδιών με δράσεις καθαρισμού του ρέματος στις οποίες θα συμμετέχουν ομάδες πολιτών, συνεργεία των Δήμων αλλά και σχολεία της περιοχής. 2) Θεσμοθέτηση αυστηρών ποινών για την διάθεση απορριμμάτων στο ρέμα και λήψη μέτρων αστυνόμευσης των χώρων στους οποίους παρατηρούνται τέτοιες πρακτικές με χρήση της Δημοτικής Αστυνομίας αλλά και των σύγχρονων τεχνολογιών
Βήματα προς την αποκατάσταση του ρ. Πικροδάφνης Πλημμυρική επικινδυνότητα - 150 m κατάντι της συμβολής του ρέματος με την Λ. Αμφιθέας έως και περίπου 800 m ανάντι αυτής και στις εκβολές - να εξετασθεί, η χρήση ελεύθερου χώρου της παρόχθιας ζώνης για δημιουργία λεκανών εκτόνωσης της πλημμύρας και έπειτα να σχεδιαστούν στοχευμένα, αντιπλημμυρικά έργα μικρής κλίμακας - Για τα προβλήματα διάβρωσης θα πρέπει να ληθεί υπόψη η διεθνής σχετική εμπειρία και να προτιμηθούν λύσεις που να συνάδουν με την αρχή της διατήρησης της φυσικότητας του ρέματος (bio-engineering).
Συμπέρασμα - το ρ. Πικροδάφνης μπορεί και πρέπει να διατηρηθεί και να αποκασταθεί όσο πιο κοντά στην φυσική του κατάσταση. - στοχευμένες τεχνικές παρεμβάσεις (σύγχρονη διεθνή εμπειρία) - να αντιμετωπίζουν επαρκώς τα προβλήματα με την ταυτόχρονη όμως διατήρηση της φυσικότητας του ρέματος.
Ευχαριστώ