Εμμηνόπαυση Μια καινούρια αρχή ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Ιφιγένεια Κώστογλου Αθανασίου, MSc, MD, PhD Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Λονδίνου MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας Διευθύντρια Ενδοκρινολόγος ΓΝ Αθηνών «Κοργιαλένειο Μπενάκειο» ΕΕΣ
Εμμηνόπαυση Η ωορρηξία, δηλαδή η δημιουργία του ώριμου ωοθυλακίου και η ρήξη του είναι αυτή που χαρακτηρίζει την αναπαραγωγική ζωή της γυναίκας
Εμμηνόπαυση Περίπου στην ηλικία των 38 42 ετών η ωορρηξία, που κανονικά παρατηρείται κάθε μήνα περίπου, αρχίζει και γίνεται λιγότερο τακτικά Τα υπολειπόμενα ωοθυλάκια, που είναι μόνο λίγες χιλιάδες σε αριθμό πια, μπορεί να είναι λιγότερο ευαίσθητα στις γοναδοτροπίνες και μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να επιτύχουν επιτυχή και πλήρη ωρίμανση
Εμμηνόπαυση Καθώς ο αριθμός των ωοθυλακίων ελαττώνεται και τα ανθεκτικά ωοθυλάκια είναι αυτά που παραμένουν, όλο και λιγότερα οιστρογόνα παράγονται από τα υπολειπόμενα ωοθυλάκια Τελικά, τα οιστρογόνα δεν είναι πλέον αρκετά για να προκαλέσουν υπερπλασία του ενδομητρίου και εμφάνιση εμμήνου ρύσεως και επέρχεται εμμηνόπαυση
Εμμηνόπαυση Η ελάττωση της παραγωγής των οιστρογόνων επηρεάζει όλους τους ιστούς που εξαρτώνται από τα οιστρογόνα
Εμμηνόπαυση Σε ένα χρονικό σημείο κατά την εφηβεία, η ωρίμανση ωοθυλακίου είχε σαν αποτέλεσμα την παραγωγή αρκετών οιστρογόνων για την πρόκληση της πρώτης περιόδου και έτσι την εμφάνιση εμμηναρχής Η εμμηναρχή είναι μόνο ένα σημείο σε μια καμπύλη αυξανόμενης παραγωγής οιστρογόνων Κατά τον ίδιο τρόπο ο κλιμακτήρας ορίζει μια παρατεταμένη περίοδο απόσυρσης των οιστρογόνων που αρχίζει με την ελάττωση της συχνότητας της ωορρηξίας και καταλήγει σε ατροφία των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου
Εμμηνόπαυση Ένα σημείο σε αυτή την καμπύλη, όπου η ανεπαρκής ωρίμανση των ωοθυλακίων καταλήγει σε ανεπαρκή οιστρογόνα και την απουσία εμμήνου ρύσης καλείται εμμηνόπαυση
Εμμηνόπαυση Βραχύ διάστημα μετά την εμμηνόπαυση μπορεί να ειπωθεί με ασφάλεια ότι δεν υπάρχουν υπολειπόμενα ωοθυλάκια Κατά τη διάρκεια της περιεμμηνοπαυσιακής περιόδου, γυναίκες με τακτική έμμηνο ρύση μπορεί να έχουν χαμηλότερα επίπεδα οιστρογόνων και υψηλότερα επίπεδα FSH και ο εμμηνορρυσιακός κύκλος αρχίζει να μεταβάλλεται
Εμμηνόπαυση Αυτή είναι η περίοδος όπου μπορεί να παρατηρηθούν υψηλά επίπεδα FSH, παρά την έμμηνο ρύση Τα επίπεδα της LH συνήθως παραμένουν στα φυσιολογικά Στην περίοδο αυτή η περιεμμηνοπαυσιακή γυναίκα δεν είναι ασφαλής από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη
Εμμηνόπαυση Καθώς οι εμμηνορρυσιακοί κύκλοι γίνονται ακανόνιστοι, εμμηνορρυσία παρατηρείται κατά το τέλος ανεπαρκούς ωχρινικής φάσης ή μετά μια αιχμή οιστρογόνων χωρίς ωορρηξία Τελικά, τα επίπεδα της FSH 10 20 πλασιάζονται και τα επίπεδα της LH 3 πλασιάζονται, φθάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα 1 3 χρόνια μετά την εμμηνόπαυση
Εμμηνόπαυση Η παραγωγή οιστρογόνων από τις ωοθήκες δεν συνεχίζεται μετά την εμμηνόπαυση Ωστόσο, τα επίπεδα των οιστρογόνων στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες μπορεί να είναι σημαντικά και να οφείλονται κυρίως σε εξωαδενική μετατροπή της ανδροστενδιόνης και της τεστοστερόνης σε οιστρογόνα
Εμμηνόπαυση Η κλινική επίπτωση αυτών των οιστρογόνων ποικίλλει από γυναίκα σε γυναίκα και εξαρτάται από το βαθμό της εξωαδενικής παραγωγής, τροποποιείται δε από πολλούς παράγοντες
Εμμηνόπαυση Η εμμηνόπαυση παρατηρείται μεταξύ της ηλικίας των 48 και 55 ετών, με διάμεση ηλικία περίπου τα 50 έτη Πρώιμη εμμηνόπαυση σχετίζεται με το κάπνισμα και τη διαβίωση σε μεγάλο υψόμετρο Πρώιμη εμμηνόπαυση φαίνεται ότι παρατηρείται σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή, πιθανώς λόγω διαταραχής της αιμάτωσης των ωοθηκών
Εμμηνόπαυση Περίπου 8% των γυναικών θα έχουν εμμηνόπαυση πριν από την ηλικία των 40 ετών
Εμμηνόπαυση Ο πληθυσμός των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών αυξάνεται Μια γυναίκα στην ηλικία των 50 ετών μπορεί να περιμένει να ζήσει άλλα 30 χρόνια Έτσι, οι γυναίκες στην παρούσα εποχή και περιοχή του κόσμου ζουν περίπου 1/3 της ζωής τους μετά την εμμηνόπαυση Το πρόβλημα της εμμηνόπαυσης είναι πλέον ένα δημόσιο πρόβλημα
Εμμηνόπαυση Υπάρχουν και προβλήματα στο ατομικό επίπεδο Για μερικές γυναίκες η εμμηνόπαυση σημαίνει την έναρξη μιας εποχής γήρανσης με λιγότερες ικανότητες και ευκαιρίες Ωστόσο, η εμμηνόπαυση πρέπει και μπορεί να σημαίνει την έναρξη μιας νέας και πολλά υποσχόμενης περιόδου της ζωής, σχετικά ελεύθερης από προηγούμενες υποχρεώσεις Η εμμηνόπαυση πρέπει να σημαίνει την έναρξη μιας ζωής με νέες επαγγελματικές επιλογές, περισσότερη εκπαίδευση και νέες προοπτικές
Η ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΑΡΧΗ
Εμμηνόπαυση Η περίοδος της εμμηνόπαυσης θα πρέπει να είναι παραγωγική και αποδοτική για τη γυναίκα Η κάθε γυναίκα στην περίοδο της εμμηνόπαυσης είναι πλέον ώριμη και έχει πολλές εμπειρίες, πολλή πείρα και πολλή σοφία Η ίδια, η οικογένεια της αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον της μπορεί να επωφεληθεί από την πείρα της αλλά και την ικανότητά της να προσφέρει στον εαυτό της αλλά και στους άλλους
Εμμηνόπαυση Μια νέα αρχή Η μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα σήμερα δεν είναι μια ηλικιωμένη γυναίκα Είναι μια γυναίκα πολύτιμη με: Ωριμότητα Σοφία Γνώση Πείρα
Επιπτώσεις Έλλειψης Oιστρογόνων Εξάψεις αγγειοκινητικά συμπτώματα Οστεοπόρωση Καρδιαγγειακές επιπτώσεις Ατροφία ιστών εξαρτωμένων από τα οιστρογόνα
Εξάψεις Οι αγγειοκινητικές εξάψεις θεωρούνται το χαρακτηριστικό του γυναικείου κλιμακτήρα και της εμμηνόπαυσης Ο όρος σημαίνει επεισόδιο που χαρακτηρίζεται από ξαφνική εισβολή ερυθρότητας του δέρματος στην κεφαλή, τον τράχηλο και το θώρακα, συνοδεύεται από αίσθημα έντονης θερμότητας του σώματος και πολλές φορές καταλήγει σε εντονότατη εφίδρωση
Εξάψεις Η διάρκεια των επεισοδίων ποικίλλει από λίγα δευτερόλεπτα μέχρι αρκετά λεπτά και σπάνια μπορεί να είναι μέχρι 1 ώρα Η συχνότητα τους μπορεί να είναι πολύ μικρή, δηλαδή τα επεισόδια αυτά να εμφανίζονται σπάνια, μέχρι πολύ μεγάλη, δηλαδή τα επεισόδια να εμφανίζονται κάθε 10 30 λεπτά Τα επεισόδια είναι πιο συχνά και βαριά τη νύκτα, οπότε και μπορεί να αφυπνίσουν τη γυναίκα ή σε περιόδους έντασης
Εξάψεις Οι εξάψεις είναι το πιο κοινό πρόβλημα της εμμηνόπαυσης, αλλά δεν αποτελούν κίνδυνο για την υγεία Η έξαψη συμπίπτει με κύμα της LH Της έξαψης προηγείται αίσθημα επικείμενης εμφάνισής της Υπάρχει σχέση μεταξύ των εξάψεων και της ελάττωσης των οιστρογόνων, καθώς η θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα βελτιώνει τις εξάψεις και αυτές δεν παρατηρούνται σε καταστάσεις όπου υπάρχει συγγενούς αιτιολογίας έλλειψη οιστρογόνων
Εξάψεις Κατά την εμμηνόπαυση παρατηρείται πληθώρα συμπτωμάτων που συνοδεύει τις εξάψεις: Αίσθημα κόπωσης Μυϊκοί/αρθριτικοί πόνοι Ένταση Κόπωση στη βάδιση Αϋπνία Κεφαλαλγία Απώλεια μνήμης Κατάθλιψη Υπερευαισθησία Παραισθησίες Αίσθημα παλμών
Συγκινησιακά προβλήματα Οι περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες παρουσιάζουν συγκινησιακά προβλήματα, τα οποία επιδεινώνονται κατά τα επόμενα 2 χρόνια μετά την εμμηνόπαυση
Osteoporosis: Definitions Normal Bone Osteoporotic Bone WHO Definition 1 Osteoporosis is a systemic skeletal disease characterized by low bone density and microarchitectural deterioration of bone tissue with a consequent increase in bone fragility NIH Definition 2 Osteoporosis is defined as a skeletal disorder characterized by compromised bone strength predisposing a person to an increased risk of fracture 1. Genant HK, et al. Osteoporos Int. 1999;10:259-264. 2. Osteoporosis prevention, diagnosis, and therapy. JAMA. 2001;285:785-795.
Osteoporosis: Definitions Normal Bone Osteoporotic Bone WHO Definition 1 Osteoporosis is a systemic skeletal disease characterized by low bone density and microarchitectural deterioration of bone tissue with a consequent increase in bone fragility NIH Definition 2 Osteoporosis is defined as a skeletal disorder characterized by compromised bone strength predisposing a person to an increased risk of fracture 1. Genant HK, et al. Osteoporos Int. 1999;10:259-264. 2. Osteoporosis prevention, diagnosis, and therapy. JAMA. 2001;285:785-795.
Οστεοπόρωση Διαταραχή της οστικής μικροαρχιτεκτονικής Χαμηλή οστική πυκνότητα Κίνδυνος κατάγματος
Microarchitectural Changes in Osteoporosis Bone Mass Trab Thickness Trabecular Number Horizontal Struts Connectivity
Αντιμετώπιση Επαρκής πρόσληψη Ca και βιταμίνης D + Άσκηση + Φάρμακα
Βιταμίνη D Υπάρχει πανδημία ανεπάρκειας της βιταμίνης D Η βιταμίνη D έχει βρεθεί να ανεπαρκεί σε όλες τις ηλικίες σε όλους τους πληθυσμούς
Βιταμίνη D Η ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπισθεί
Καρδιαγγειακή νόσος Η συχνότητα καρδιαγγειακής νόσου και αθηροσκλήρωσης αορτής αυξάνει σημαντικά μετά την εμμηνόπαυση Το γεγονός αυτό δείχνει ότι η έλλειψη των οιστρογόνων μπορεί να έχει παθογενετικό ρόλο
Ατροφία Το βάρος της μήτρας ελαττώνεται από 120 gr σε 30 gr μετά την εμμηνόπαυση, λόγω ρικνώσεως του μυομητρίου Το ενδομήτριο καθίσταται ατροφικό και λεπτό Ο κόλπος βραχύνεται και χάνει την πτύχωσή του Παρατηρείται ατροφία της ουρήθρας και σε ορισμένες περιπτώσεις ακράτεια των ούρων
Ατροφία Η έλλειψη των οιστρογόνων προκαλεί αλλοιώσεις του προσώπου που καταλήγουν στην υπογοναδική φυσιογνωμία που χαρακτηρίζεται από γήρανση του δέρματος, απώλεια της σπαργής και από λεπτές ρυτίδες γύρω από το στόμα και τα μάτια
Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες Θεραπεία υποκατάστασης της ωοθηκικής λειτουργίας σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες είναι η χορήγηση οιστρογόνων για την υποκατάσταση της ορμονικής λειτουργίας της λειτουργούσας ωοθήκης κατά τη μετεμμηνοπαυσιακή ζωή
Θεραπεία υποκατάστασης Πώς? Πότε? Βραχυχρόνια θεραπεία με οιστρογόνα (για 3 6 μήνες) ενδείκνυται για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, εξάψεων και συναισθηματικής αστάθειας Η μακροχρόνια θεραπεία υποκατάστασης ενδείκνυται για την πρόληψη της οστεοπόρωσης Τα οιστρογόνα μπορεί να χορηγηθούν: μόνα σε συνδυασμό με κυκλική χορήγηση προγεστερόνης σαν συνεχής θεραπεία οιστρογόνων + προγεστερόνης
Βραχυχρόνια θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα Ενδείκνυται για την ανακούφιση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων, των εξάψεων και της συναισθηματικής αστάθειας Η χρήση των οιστρογόνων εξαρτάται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων Η χορήγηση των οιστρογόνων για βραχύ διάστημα δεν συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού Η υπερπλασία και ο καρκίνος του ενδομητρίου μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και μόνο μετά 6 μήνες θεραπείας μόνο με οιστρογόνα Προγεστερόνη πρέπει να προστίθεται στις γυναίκες που δεν έχουν υποστεί υστερεκτομή
Μακροχρόνια θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα και προγεστερόνη Στόχος Πρόληψη οστεοπόρωσης Ενδείκνυται σε γυναίκες που είναι σε αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση οστεοπόρωσης
Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης Τρόπος χορήγησης Τα οιστρογόνα μπορεί να χορηγηθούν: από του στόματος διαδερμικά ενδοκολπικά σε διαδερμική γέλη σε υποδόρια εμφυτεύματα Η συστηματική χορήγηση των οιστρογόνων θα γίνει είτε από του στόματος είτε διαδερμικά
Θεραπεία υποκατάστασης και οστεοπόρωση Κατά την εμμηνόπαυση παρατηρείται ταχεία απώλεια της οστικής πυκνότητας που οφείλεται σε αύξηση της δραστηριότητας των οστεοκλαστών και της οστικής απορρόφησης Πολλαπλές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες έδειξαν ότι η ταχεία απώλεια της οστικής πυκνότητας που παρατηρείται μετά την εμμηνόπαυση ελαττώνεται από τη θεραπεία με οιστρογόνα Η θεραπεία με οιστρογόνα προλαμβάνει αλλά και θεραπεύει αποτελεσματικά την οστεοπόρωση
Θεραπεία υποκατάστασης και καρκίνος του μαστού Η μακροχρόνια θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα αυξάνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού Η συνδυασμένη θεραπεία με οιστρογόνα και προγεστερόνη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ακόμη περισσότερο Ο κίνδυνος αυτός μπορεί να είναι ιδιαίτερα εξεσημασμένος σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού
Women s Health Initiative trial Risks and benefits of estrogen plus progestin in healthy postmenopausal women JAMA 2002 Jul 17, 288: 366 8 16.608 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες Προγραμματισμένη διάρκεια 8.5 έτη Διακόπηκε τον Μάιο 2002 μετά 5.2 έτη Οι κύριοι σκοποί ήταν η καταγραφή περιστατικών στεφανιαίας νόσου και διηθητικού καρκινώματος μαστού Η επιτροπή επιτήρησης της μελέτης συνέστησε διακοπή καθώς: τα περιστατικά διηθητικού καρκινώματος μαστού υπερέβησαν το προβλεπόμενο όριο διακοπής και ο σφαιρικός στατιστικός δείκτης έδειξε ότι οι κίνδυνοι υπερέβησαν τα οφέλη Η συνολική θνητότητα δεν επηρεάστηκε κατά τη διάρκεια της μελέτης
Women s Health Initiative trial Ο απόλυτος επιπλέον κίνδυνος ανά 10.000 άτομα έτη που αποδόθηκε στη θεραπεία με οιστρογόνα και προγεστερόνη ήταν 7 επιπλέον περιστατικά στεφανιαίας νόσου 8 επιπλέον εγκεφαλικά επεισόδια 8 επιπλέον πνευμονικές εμβολές 8 επιπλέον περιστατικά διηθητικού καρκινώματος του μαστού
Ορμονική Θεραπεία Υποκατάστασης Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα έχει ευνοϊκά αποτελέσματα αλλά και δυνητικά σοβαρούς κινδύνους Τα οιστρογόνα είναι η πιο αποτελεσματική διαθέσιμη θεραπεία για τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα Η θεραπεία με οιστρογόνα προλαμβάνει και θεραπεύει αποτελεσματικά την οστεοπόρωση Η θεραπεία με οιστρογόνα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού
Ορμονική Θεραπεία Υποκατάστασης Πρέπει να γίνεται: Όταν είναι απαραίτητη Με περίσκεψη Για όσο το δυνατόν βραχύτερο διάστημα Όταν δεν υπάρχουν αντενδείξεις Εξατομικευμένα
Υπάρχουν άραγε κάποιες άλλες αποτελεσματικές λύσεις χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες για την αντιμετώπιση της εμμηνόπαυσης?
ΤΑ ΦΥΤΟΟΙΣΤΡΟΓOΝΑ
Τα φυτοοιστρογόνα Τα φυτοοιστρογόνα είναι οικογένεια φυτικών συστατικών που : Μιμούνται την δράση των οιστρογόνων Χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες
Τα φυτοοιστρογόνα Παρά το ότι υπάρχουν μεγάλα κενά στην κατανόηση της δράσης των φυτοοιστρογόνων και της επίδρασής τους στην υγεία στον άνθρωπο, η αυξανόμενη βιβλιογραφία υποδεικνύει ότι μπορεί να έχουν σημαντικά οφέλη για την υγεία
Τα φυτοοιστρογόνα Δομικά, τα οιστρογόνα των φυτών έχουν πολλές ομοιότητες με τα ενδογενή οιστρογόνα Δεσμεύονται με τους υποδοχείς των οιστρογόνων Λειτουργικά μπορεί να εξασκούν οιστρογονική και αντιοιστρογονική δράση ανάλογα με τα επίπεδα των ενδογενών ορμονών του φύλου
Τα φυτοοιστρογόνα Τα φυτοοιστρογόνα μπορεί να: ελαττώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα βελτιώνουν τη λειτουργία του ενδοθηλίου αναστέλλουν διάφορα στάδια στην καρκινογένεση τόσο στην έναρξη όσο και στην πρόοδο του καρκίνου προάγουν τη διατήρηση της οστικής πυκνότητας βελτιώνουν τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗΣ ΜΕ ΡΕΣΒΕΡΑΤΡΟΛΗ
Ρεσβερατρόλη Η ρεσβερατρόλη είναι χημική ουσία πολυφαινόλη που βρίσκεται Στη φλούδα των κόκκινων σταφυλιών Στα φύλλα ελάτου Στα φύλλα ευκαλύπτου Στα μούρα
Ρεσβερατρόλη Το Γαλλικό παράδοξο
Ρεσβερατρόλη Έχει: ισχυρή αντιοξειδωτική δράση αντιγηραντική δράση Leonard et al, Biochem Biophys Res Commun 2003 Labinskyy et al, Curr Med Chem 2006
Ρεσβερατρόλη Συμβάλλει στην ελάττωση του καρδιαγγειακού κινδύνου που σχετίζεται με την εμμηνόπαυση Rius et al, J Immunol 2010
Ρεσβερατρόλη Συμβάλλει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης Bagchi et al, Drugs Exp Clin Res 2001 Lai et al, J Med Food 2011
Ρεσβερατρόλη Συμβάλλει στην πρόληψη της τάσης για εναπόθεση λίπους Lai et al, J Med Food 2011
Ρεσβερατρόλη Συμβάλλει στην αντιμετώπιση των εξάψεων & των νυχτερινών εφιδρώσεων
Ρεσβερατρόλη Η βιοδιαθεσιμότητα της Ρεσβερατρόλης ( η δυνατότητα της να φθάσει στους ιστούς ) στις παραδοσιακές μορφές (χάπια, κάψουλες) είναι πολύ μικρή (< 1% ) λόγω της χαμηλής υδατοδιαλυτότητας και του εκτενούς μεταβολισμού της Ρεσβερατρόλης στο ήπαρ (Ann NY Acad Sci. 2011 Jan; 1245: 9 15)
Ρεσβερατρόλη...οι προοπτικές έτσι στράφηκαν στην ανάπτυξη νέων καινοτόμων μορφών που να δύνανται να ξεπεράσουν το πρόβλημα της βιοδιαθεσιμότητας της Ρεσβερατρόλης εξασφαλίζοντας έτσι άμεση και υψηλή αποτελεσματικότητα στις ασθενείς. (Journal of Controlled Release 158 (2012) 182 193)
Ρεσβερατρόλη (Spray ) Η Ρεσβερατρόλη στην καινοτόμο μορφή του υπογλώσσιου σπρέϋ εισέρχεται απ' ευθείας στην κυκλοφορία προσφέροντας έτσι υψηλή αποτελεσματικότητα & ταχεία έναρξη δράσης, χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες (Int. Journal of Pharmacy and Pharm. Sciences Vol. 3, Suppl. 2, 2011)
Τεκμηριωμένα αποτελέσματα (Prog. In Nutr. Vol. 17 N. 1 March 2015)
Vit. E Αντιοξειδωτική δράση Vit. D 3 Διατήρηση του υγιούς μεταβολισμού των οστών Ανακουφίζει από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης
Συμπερασματικά Η εμμηνόπαυση πρέπει να είναι μια νέα αρχή στη ζωής της σύγχρονης γυναίκας Η μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα είναι μια γυναίκα ώριμη, με πείρα και σοφία Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης πρέπει να γίνεται προσεκτικά και για βραχύ χρονικό διάστημα Το TALITHA (υπογλώσσιο σπρέϋ) μπορεί να συμβάλλει στην ολιστική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης με άμεσα αποτελέσματα και χωρίς ανεπιθύμητες ενεργειες.