Λιανοκέρια της μικρής πατρίδας: Νέο βιβλίο του Θ. Παπαθεοδώρου με θέμα τον Μακεδονικό Αγώνα Tης Σταυρούλας Τσούτσα 2 Φεβρουαρίου, 2019 Ο συγγραφέας Θοδωρής Παπαθεοδώρου στον τάφο των Μακεδονομάχων στην Καστοριά. Οι φωτογραφίες είναι ευγενική παραχώρηση του ίδιου στον «Ε.Κ.». Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο «Λιανοκέρια της μικρής πατρίδας» του πολυβραβευμένου συγγραφέα, Θοδωρή Παπαθεοδώρου, το δεύτερο βιβλίο της σειράς ιστορικών μυθιστορημάτων με θέμα τον Μακεδονικό Αγώνα. Σε μια περίοδο που το ζήτημα της Μακεδονίας είναι τραγικά επίκαιρο και μας ανησυχεί ιδιαίτερα, το νέο βιβλίο του Θοδωρή Παπαθεοδώρου**, όπως και το προηγούμενο της σειράς με τίτλο «Γυναίκες της μικρής πατρίδας», έρχεται να αφυπνίσει την ιστορική μας μνήμη και να μας παρουσιάσει την άγνωστη για πολλούς από εμάς, πορεία του Ελληνισμού στη βασανισμένη γη της Μακεδονίας, στις αρχές του 20ού αιώνα. Πρόκειται για μία συγκλονιστική σειρά ιστορικών μυθιστορημάτων, βαθιά ανθρώπινης, όπου ο πόθος για την ελευθερία ταυτίζεται με την αγάπη για την πατρίδα. Μαζί με την δραματική πορεία των ηρώων παρακολουθούμε και τη δραματική ιστορία ενός λαού.
Ιστορικές προσωπικότητες, όπως ο Παύλος Μελάς και ο Γερμανός Καραβαγγέλης ζωντανεύουν με την πένα του συγγραφέα, ρίχνονται μαζί με τους μυθιστορηματικούς ήρωες σε έναν υπεράνθρωπο αγώνα για την πατρίδα και μάς ξαναθυμίζουν ιδανικά και αξίες παραμελημένα σήμερα, όπως η φιλοπατρία και η αυτοθυσία. Το δεύτερο βιβλίο της ιστορικής μυθιστορηματικής σειράς του Θ. Παπαθεοδώρου «Λιανοκέρια της Μικρής Πατρίδας». Ακολουθεί η συνέντευξη του συγγραφέα στον «Ε.Κ.»: Πώς αποφασίσατε να γράψετε ένα ιστορικό μυθιστόρημα με θέμα τον Μακεδονικό Αγώνα; Οσοι αναγνώστες και όσες αναγνώστριες με τιμούν διαβάζοντας τα έργα μου, γνωρίζουν ότι η συγγραφική μου πορεία εδράζεται κατά κύριο λόγο στο Ιστορικό Μυθιστόρημα. Συνήθως επιλέγω ιστορικές περιόδους σκοτεινές, που ελάχιστα γνωρίζουμε όλοι μας γι αυτές. Οπως ο Εμφύλιος Πόλεμος που ανέπτυξα, ελπίζω πλήρως και συγκλονιστικά, στις «Κόρες της Λησμονιάς» και στα άλλα τρία ιστορικά μυθιστορήματα που ακολούθησαν. Μετά την Τετραλογία του Εμφυλίου λοιπόν, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να ασχοληθώ με μια άλλη άγνωστη, το ίδιο σκοτεινή και οδυνηρή, περίοδο στην ιστορία του λαού μας, τον Μακεδονικό Αγώνα. Βήμα προς βήμα και γεγονός προς γεγονός, τα μυθιστορήματα: «Γυναίκες της μικρής πατρίδας», «Λιανοκέρια της μικρής πατρίδας» και «Συναξάρια της μικρής πατρίδας», που πρόκειται να εκδοθεί τον Μάρτιο, παρακολουθούν τον αγώνα του δοκιμαζόμενου από τη σλαβική λαίλαπα Ελληνισμού στη Μακεδονία και την Θράκη τα πρώτα χρόνια του περασμένου αιώνα, δίχως όμως να καλύπτουν ή να εξοβελίζουν την συνταρακτική, θέλω να πιστεύω, μυθιστορηματική πλοκή. Στα βιβλία σας προβάλλεται ιδιαίτερα ο ρόλος και ο αγώνας των γυναικών της Μακεδονίας. Πόσο πραγματικές είναι οι ιστορίες τους;
Είναι γνωστό πως η Ιστορία αγαπά τους πολεμιστές, τους ήρωες, τους άντρες, κι αυτούς κυρίως περιλαμβάνει στις σελίδες της. Μα πίσω από αυτούς τους άνδρες και τη σπουδαία προσφορά τους, υπήρξαν χιλιάδες γυναίκες που στήριξαν κάθε αγώνα του λαού μας με μια προσφορά εξίσου σημαντική. Ετσι λοιπόν, και στον Μακεδονικό Αγώνα, υπήρξαν εκατοντάδες τέτοιες γυναίκες, παντελώς άγνωστες δυστυχώς. Νοσοκόμες που περιέθαλπαν λαβωμένους Μακεδονομάχους σε μυστικά νοσοκομεία, αγρότισσες που εφοδίαζαν με τρόφιμα τα Ελληνικά Σώματα, ταχυδρόμοι που μετέφεραν κώδικες, ακόμη και πυρομαχικά, κρυμμένα στα μισοφόρια τους, πράκτορες Α και Β τάξεως που συνέδραμαν με τις πληροφορίες τους τα Ελληνικά Προξενεία. Πρώτες μεταξύ αυτών, οι ηρωικές δασκάλες που ολομόναχες στα απομονωμένα χωριά πάλευαν να κρατήσουν ζωντανή την πίστη, τη γλώσσα και το εθνικό φρόνημα του Ελληνισμού, κυνηγημένες απ τους Σλάβους κομιτατζήδες, πληρώνοντας πολλές φορές αυτή τους την πίστη με τη ζωή τους. Αυτές οι άγνωστες ηρωίδες με ενέπνευσαν, αυτές κοσμούν τον τίτλο του πρώτου μυθιστορήματος και σε αυτές τις ατρόμητες Ελληνίδες είναι αφιερωμένο με απροσμέτρητο σεβασμό. Η δασκάλισσα Αρετή και η νοσοκόμα Φωτεινή, οι δύο κεντρικές ηρωίδες της Τριλογίας του Μακεδονικού Αγώνα, δεν είναι καθεαυτού υπαρκτά πρόσωπα, είναι μυθιστορηματικά, γεννήματα της φαντασίας μου. Μα τις έπλασα καθ εικόνα και ομοίωση με τις εκατοντάδες ηρωικές δασκάλες και νοσοκόμες που έχυσαν το αίμα τους και θυσίασαν τη ζωή τους για τη λευτεριά του Μακεδονικού Ελληνισμού. Ο συγγραφέας κ. Θοδωρής Παπαθεοδώρου. Προφανώς, για τη συγγραφή αυτού του μυθιστορήματος απαιτήθηκε έρευνα. Θέλετε να μας πείτε για το είδος και τη διάρκεια της έρευνας αυτής; Η έρευνα η οποία προηγείται της συγγραφής ενός ιστορικού μυθιστορήματος, τουλάχιστον όπως το εννοώ εγώ, είναι το δυσκολότερο κομμάτι όλης της προσπάθειας. Διότι ως έρευνα, δεν εννοώ μόνο αυτή τη γελοιότητα με το αφερέγγυο Google, ούτε μόνο τις μελέτες σε αραχνιασμένες βιβλιοθήκες.
Εννοώ επιτόπια έρευνα, με παρατηρήσεις, με συζητήσεις, με μαρτυρίες, με γνώση του περιβάλλοντος χώρου και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας προκειμένου να υπάρχει κατά το δυνατόν μια πιστότερη αποτίμηση και περιγραφή του χώρου και των γεγονότων. Ετσι, η περπατησιά μου έφτασε από την Φιλιππούπολη και την Δράμα, μέχρι την Φλώρινα, το Μοναστήρι και την Καστοριά. Περπάτησα απ άκρη σ άκρη τα άγια χώματά της μικρής βόρειας πατρίδας μας και μίλησα με εκατοντάδες ανθρώπους τους για να αξιωθώ να γράψω τούτα τα μυθιστορήματα του Μακεδονικού Αγώνα. Οι Ελληνες μαθητές γνωρίζουν ελάχιστα για τον Μακεδονικό Αγώνα και ακόμα λιγότερα για τις γυναίκες που αγωνίστηκαν σε αυτόν. Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι ο Μακεδονικός Αγώνας, αλλά και ο αγώνας των γυναικών της Μακεδονίας έχει υποβαθμιστεί στα σχολικά βιβλία; Δυστυχώς, είμαστε λαός ανιστόρητος. Και δεν φταίει ο απλός κόσμος, μα οι πολιτικές και οι κατευθύνσεις μιας αναχρονιστικής και αγκυλωμένης Παιδείας. Εάν κανείς ανατρέξει στα σχολικά του χρόνια τι του έχει μείνει από όσα διδάχθηκε πέρα από την ύλη των Πανελλαδικών; Ελάχιστα πράγματα που σκορπίζουν σαν τα φθινοπωριάτικα φύλλα στον δυνατό βοριά. Πόση σημασία έχει φερ ειπείν για ένα παιδί να γνωρίζει απέξω και από στήθους κάθε λέξη της Συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή; Κι όμως, πολλοί την κατέχουν, μόνο και μόνο επειδή βρισκόταν στην ύλη των Πανελλαδικών εξετάσεων. Αντιθέτως, πόσοι γνωρίζουν τι συνέβη πραγματικά στον Εμφύλιο Πόλεμο ακόμη κι αν οι παππούδες και οι προπαππούδες τους πολέμησαν σε αυτόν, ακόμη κι αν επηρέασε τη ζωή των οικογενειών τους για ολόκληρες δεκαετίες; Και για να έρθω στο ερώτημά σας, σας λέγω καθαρά και ξάστερα πως ο Μακεδονικός Αγώνας υποβαθμίστηκε τα παλαιότερα χρόνια και βαίνει προς εξαφάνιση σήμερα από τα σχολικά εγχειρίδια. Για λόγους γελοίους και ιδιοτελής, για πολιτικούς κάποτε και για μικροκομματικούς σήμερα μετά την ψήφιση της επονείδιστης, δήθεν Συμφωνίας των Πρεσπών που αναγνωρίζει για πρώτη φορά «μακεδονική εθνότητα» και «μακεδονική γλώσσα» αν και όλοι ξέρουν πως τέτοια γλώσσα δεν υπάρχει, είναι απλώς Βουλγαρικά με ολίγα Σερβοκροατικά που εμφύτευσε ο Τίτο και ελάχιστα Αλβανικά μετά το 1992, ένας τεχνητός αχταρμάς δηλαδή. Πόσο μπροστά μπορεί να πάει ένας λαός όταν διαγράφει τις ηρωικές σελίδες της Ιστορίας του και εκχωρεί δικαιώματα απαράγραπτα μόνο και μόνο για πρόσκαιρα κομματικά ή οικονομικά κέρδη; Είναι άκρως κοντόφθαλμο και ιδιοτελές και μία ημέρα θα το πληρώσουμε ακριβά.
Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου σε παρουσίαση των βιβλίων του. Τι σημαίνει «μικρή πατρίδα» στον τίτλο των βιβλίων της σειράς; Πέρα από τη μεγάλη πατρίδα μας, την Ελλάδα μας, υπάρχει και μια «μικρή πατρίδα» για τον καθένα μας, που σημαίνει το γενέθλιο ψυχικό τοπίο, αυτό που γέμισε με μνήμες και εμπειρίες την ψυχή του στην παιδική του ηλικία. Για εμένα, Βορειοελλαδίτη στην καταγωγή και μεγαλωμένο στα ακριτικά Δίκαια του Εβρου, αυτή η «μικρή πατρίδα» είναι η Θράκη μας. Την εποχή που διαδραματίζονται τα μυθιστορήματα, εποχή του Μακεδονικού Αγώνα, η Ηπειρος, η Μακεδονία, η Θράκη, αλλά και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ήταν ακόμη σκλαβωμένα. Ολάκερη η Βόρεια Ελλάδα ήταν τότε η μικρή, αλύτρωτη πατρίδα του Ιωνα Δραγούμη, του Παύλου Μελά και πολλών πολλών άλλων. Τούτη τη βόρεια, σκλάβα τότε πατρίδα, που είναι και ο γενέθλιος τόπος μου, σημαίνει η φράση που αναφέρετε.
Το πρώτο βιβλίο της ιστορικής μυθιστορηματικής σειράς του Θ. Παπαθεοδώρου «Γυναίκες της Μικρής Πατρίδας». Ενας από τους σκοπούς της λογοτεχνίας είναι η απόλαυση που αποκομίζει ο αναγνώστης. Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται αυτή η απόλαυση στα βιβλία σας; Η αναγνωστική απόλαυση είναι το ένα σκέλος του ιστορικού μυθιστορήματος, ίσως το σημαντικότερο διότι αυτή κρατάει το βιβλίο στα χέρια του αναγνώστη και αυτή το βάζει στην καρδιά του καθώς παρακολουθεί σελίδα προς σελίδα τις ζωές των ηρώων και των ηρωίδων. Συμμετέχει στα συγκλονιστικά γεγονότα, συνυπάρχει και συνοδοιπορεί, δοκιμάζεται, ταυτίζεται, αγωνιά και συμπάσχει με τους ήρωες, βιώνει επί της ουσίας την Ιστορία, δεν διαβάζει απλώς γι αυτή. Ο συγκερασμός ανάμεσα στην αγωνιώδη πλοκή και στα τεκμηριωμένα ιστορικά γεγονότα είναι το μεγάλο ατού ενός ιστορικού μυθιστορήματος. Ποιεί όχι μόνο αναγνώστες, αλλά και γνώστες. Στην εισαγωγή του πρώτου βιβλίου της σειράς γράφετε «Κάποιοι ίσως με χαρακτηρίσουν πατριδολάτρη, κάποιοι σοβινιστή. Δεν με αγγίζουν τέτοιες μομφές και επικρίσεις». Τι θα απαντούσατε σε τέτοιου είδους σχόλια; Το ίδιο που απάντησα και γραπτώς στο πρώτο βιβλίο. Δεν με αγγίζουν. Αδιαφορώ πλήρως αφού σήμερα με την ευκολία που κάποτε ονόμαζαν «Βούλγαρους» τους αριστερούς, βαφτίζουν «φασίστες» όσους ανθρώπους αγαπούν την πατρίδα τους. Μόνο που αυτοί είναι η συντριπτική πλειοψηφία του λαού μας και ανήκουν, είμαι βέβαιος, σε όλους τους πολιτικούς χώρους. Τι ετοιμάζετε μετά τα «Λιανοκέρια της μικρής πατρίδας»; Το τρίτο και τελευταίο μυθιστόρημα της σειρά του Μακεδονικού Αγώνα. Τα «Συναξάρια της μικρής πατρίδας» που θα κυκλοφορήσουν στο τέλος Μαρτίου.
Ας κλείσουμε τη συνέντευξη αυτή με τα λόγια μιας από τις ηρωίδες σας, που έχουν ιδιαίτερη σημασία για εσάς. «Οι μόνοι τάφοι των νεκρών, είναι οι καρδιές των ζωντανών». Είναι ο Παύλος Μελάς, ο Τέλλος Αγρας, ο Καπετάν Κώττας και χιλιάδες άλλοι ανώνυμοι ήρωες και ηρωίδες του λαού μας που έπεσαν για τη λευτεριά και τον Ελληνισμό. Δεν τους πρέπει λησμονιά **Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου γεννήθηκε στα Δίκαια του Εβρου και κατοικεί στην Αθήνα. Εχει δημοσιεύσει δεκαέξι μυθιστορήματα ενηλίκων, τέσσερα μυθιστορήματα για παιδιά και δύο βιβλία για παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας, ενώ έχει συμμετάσχει σε τρεις συλλογές διηγημάτων. Ασχολείται επίσης με τη συγγραφή σεναρίων και θεατρικών έργων. Πολλά από τα έργα του έχουν βραβευτεί.