ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 01-02-2015 ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: (Μονάδες 10) 1. Το ινώδες είναι ένα πλέγμα πρωτεϊνικής σύστασης που: α. Η δημιουργία του σταματά την αιμορραγία και καταστρέφει τους μικροοργανισμούς στην περιοχή ενός τραύματος β. Διαχέεται από τα αιμοφόρα αγγεία στους γύρω ιστούς, στην περιοχή της φλεγμονής, προκαλώντας οίδημα γ. Η δημιουργία του σταματά την αιμορραγία και εμποδίζει την είσοδο μικροοργανισμών στην περιοχή ενός τραύματος δ. Παγιδεύει νεκρά φαγοκύτταρα και νεκρούς μικροοργανισμούς στην περιοχή της φλεγμονής 2. Ανοσολογική απόκριση μπορεί να προκληθεί: α. Μόνο από μικροοργανισμούς, όταν αυτοί εισέλθουν στον οργανισμό μας β. Μόνο από ξένους προς τον οργανισμό παράγοντες που είναι επικίνδυνοι για την υγεία γ. Μόνο από παράγοντες, μικροοργανισμούς ή ουσίες, που θα αναγνωριστούν ως ξένοι προς τον οργανισμό δ. Μόνο από αντιγόνα για τα οποία ο οργανισμός ήδη διαθέτει τα εξειδικευμένα κύτταρα και κυτταρικά προϊόντα για την αντιμετώπισή τους 3. Η αντιιική δράση των ιντερφερονών αφορά: α. Μόνο τα κύτταρα που τις παράγουν β. Όλα τα κύτταρα του οργανισμού που έχουν μολυνθεί από ιό γ. Τόσο τα κύτταρα που τις παράγουν όσο και τα γειτονικά τους κύτταρα δ. Μόνο τα κύτταρα στους υποδοχείς των οποίων συνδέονται 1
4. Το φωτοχημικό νέφος: α. περιέχει μόνο πρωτογενείς ρύπους β. περιέχει μόνο δευτερογενείς ρύπους γ. είναι ένα αέριο μείγμα διοξειδίου του θείου και άλλων προϊόντων ατελούς καύσης των ορυκτών καυσίμων δ. είναι ένα αέριο μείγμα πρωτογενών και δευτερογενών ρύπων 5. Οι τροφικές πυραμίδες που ακολουθούν αναφέρονται σε οικοσύστημα στο οποίο οι τροφικές σχέσεις περιγράφονται από την τροφική αλυσίδα: 1 2 3 4. Μελετώντας τις πυραμίδες μπορούμε να συμπεράνουμε ότι: α. Οι οργανισμοί του πρώτου τροφικού επιπέδου παρασιτούν στους οργανισμούς του δεύτερου επιπέδου β. Το βάρος ενός οργανισμού του πρώτου τροφικού επιπέδου είναι μικρότερο από αυτό ενός οργανισμού του δεύτερου τροφικού επιπέδου γ. Το βάρος ενός οργανισμού του τέταρτου τροφικού επιπέδου είναι μεγαλύτερο από αυτό ενός οργανισμού του προηγούμενου τροφικού επιπέδου δ. Το βάρος ενός φυτοφάγου οργανισμού του οικοσυστήματος είναι μεγαλύτερο από το βάρος ενός καταναλωτή δεύτερης τάξης Β. 1. Ποιες ουσίες περιέχονται στον ιδρώτα και ποιος είναι ο ρόλος τους; Ποιες ίδιες ή παρόμοια λειτουργικά ουσίες υπάρχουν σε άλλα υγρά του ανθρώπινου οργανισμού και ποια η σημασία τους; (Μονάδες 7) 2. Σε ποια άλλη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού συμμετέχει ο ιδρώτας και με ποιο τρόπο; (Μονάδες 8) 2
ΘΕΜΑ 2 Ο Α. Άνδρας προσκομίζεται στο νοσοκομείο με συμπτώματα πολιομυελίτιδας. 1. Σε ποια κατηγορία παθογόνων μικροοργανισμών ανήκει το μικρόβιο που προκαλεί την ασθένεια αυτή και ποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό παρουσιάζει; Ποιες άλλες ασθένειες που οφείλονται στη συγκεκριμένη κατηγορία παθογόνων μικροοργανισμών γνωρίζετε; (Μονάδες 5) 2. Ποιες ουσίες πρωτεϊνικής φύσεως θα συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού εναντίον του συγκεκριμένου μικροβίου; (Μονάδες 5) B. Να εξηγήσετε πως η αμειψισπορά αποτελεί οικολογικό τρόπο εμπλουτισμού του εδάφους με άζωτο. (Μονάδες 6) Γ. Να αναφέρετε παραδείγματα βιολογικών και χημικών παραγόντων που προκαλούν βλάβες στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου. (Μονάδες 9) ΘΕΜΑ 3 Ο Στα παρακάτω σχήματα απεικονίζονται τρία είδη παθογόνων βακτηρίων (Σχήμα 1) και τμήματα της επιφάνειάς τους (Σχήμα 2), τα οποία μπορούν να δράσουν ως αντιγόνα στον ανθρώπινο οργανισμό. Απεικονίζονται επίσης τέσσερα διαφορετικά είδη αντισωμάτων και δίπλα στο καθένα σε μεγέθυνση μια περιοχή τους (Σχήμα 3). 3
Α. Ποιο από τα παραπάνω αντιγόνα (Σχήμα 2) είναι κατάλληλο για την παρασκευή εμβολίου, το οποίο θα προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό και από τα τρία είδη βακτηρίων; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (Μονάδες 5) Β. Να εξηγήσετε σε ποιο χαρακτηριστικό της ειδικής άμυνας στηρίζεται η λειτουργία του εμβολίου. (Μονάδες 5) Γ. Να αναφέρετε ποια κύτταρα των μηχανισμών άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού θα δράσουν εναντίον του αντιγόνου μετά τον εμβολιασμό. (Μονάδες 5) Δ. Το κάθε ένα από τα παραπάνω είδη αντισωμάτων (Σχήμα 3) μπορεί να συνδέεται με ένα συγκεκριμένο αντιγόνο. Να εξηγήσετε πού οφείλεται αυτή η ιδιότητά τους. (Μονάδες 5) Ε. Πώς θα δράσει το ανοσοβιολογικό σύστημα του εμβολιασμένου ατόμου, όταν αυτό έρθει σε επαφή με το ίδιο αντιγόνο ένα χρόνο αργότερα; (Μονάδες 5) ΘΕΜΑ 4 Ο Το σχήμα που ακολουθεί παριστάνει τον κύκλο του νερού σε ένα μεσογειακό χερσαίο οικοσύστημα. Το νερό που πέφτει στην ξηρά ακολουθεί τις πιθανές πορείες που αναπαριστώνται με τις διεργασίες (1), (2), (3), (4). 4
Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς 1 έως 4 και δίπλα σε κάθε αριθμό την αντίστοιχη διεργασία που παριστάνει. (Μονάδες 4) Β. Ποιος είναι ο ρόλος της διεργασίας που παριστάνεται με τον αριθμό 2 για τα οικοσυστήματα; (Μονάδες 7) Γ. Εάν υποτεθεί ότι στη δασική περιοχή που παριστάνεται στο σχήμα, μια περιορισμένη πυρκαγιά οδηγεί στην καταστροφή ενός αριθμού δένδρων: 1. Πως θα αντιδράσει ένα τέτοιο οικοσύστημα, όταν φυσικές καταστροφές όπως η πυρκαγιά τείνουν να διαταράξουν την ισορροπία του και γιατί; (Μονάδες 6) 2. Ποιοι μηχανισμοί αναγέννησης των φυτών θα ενεργοποιηθούν για την ανάκαμψη του δασικού αυτού οικοσυστήματος; (μονάδες 6) Σε ποιες περιπτώσεις οι μηχανισμοί αναγέννησης των φυτών δεν αποδεικνύονται αποτελεσματικοί; (μονάδες 2) (Μονάδες 8) ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ 5