227 ΕΙ ΙΚΗ ΣΥΝΟ ΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ ΣΥΝΕ ΡΙΟΥ Υ Π Α ΚΟ Η, ΕΛ Ε ΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΣΤΗΝ ΕΞΟΜΟΛΟ Γ Η Σ Η Tο Αρχιµανδρίτου κ. Ιωάννου Σακελλαρίου Ηγουµένου Ι. Μον ς Πεντέλης (ν ν Επισκ που Θερµοπυλ ν) Τ Μυστήριο τ ς Μετανοίας ε ναι κατ ξοχ ν µυστήριο τ ς λευθερίας το νθρώπου. α) Χωρ ς ν πάρχει διάθεση ν ναλ σουµε τ γεγον ς τ ς πτώσεως τ ν πρωτοπλάστων, γ ε- γον ς θεµελι δες γι τ θεολογία τ ς µετανοίας, θ ναφέρουµε πιγραµµατικ τι µαρτία ε ναι προϊ ν τ ς λευθέρας βουλήσεως το ν θ ρ ώ π ο υ, πο ος «ποίησε κα γνω τ ν προαιρετικ ν δι τ ς παρακο ς µαρτίαν δηµιουργήσας» κατ τ ν Αγιον Μάξιµον τ ν Οµολογητήν. Κα δ ν ναφέροµαι µ νον στ ν µαρτία τ ν π ρ ω τ ο π λ ά σ τ ω ν, λλ σ κάθε πτώση, κ ά θ ε ν θ ρ ώ π ο υ, ταν ε ρίσκεται νώπιον το διλήµατος ν µαρτήσει χι. Οταν πιλέγει τ ν µαρτ ί α, ο σιαστικ πιλέγει να τρ πο λήψεως ποφ ά σ ε ω ν, κα κτελέσεως τ ν ποφάσεων α τ ν ντελ ς νεξάρτητος π τ ν κοινωνία του µ τ Θ ε, πο ος πολ τως «χωρ ς µαρτίας» πάρχ ε ι. β) Οπως µαρτάνει λευθέρως κατ τ ν διο τρ πο λευθέρως χει τ ν δυνατ τητα ν µετανοήσει χι. Ο δρ µος τ ς µετανοίας, τ ς πισ τ ρ ο φ ς, ε ναι πάλι π φαση λευθέρας πιλ ο γ ς. Η µαρτία καταλογίζεται σ κε νον, πο ος γνωρίζει τί πράττει κα µ δική του προαίρεση µαρτάνει κα φεση παρέχεται σ κε νον πο κ βάθους καρδίας συντετριµµένης κα λευθέρως πράττων µετανοε. γ) Εν σ ντονος προσπάθεια τ ς Εκκλησίας ε ναι διαιτέρως ν γίνουν ο πιστο µέτοχοι τ ς θεολογίας τ ς νορίας κα προτρέπονται ν µετέχουν νεργ ς στ ζω κα τ ς κδηλώσεις της, στ µυστήριο τ ς µετανοίας, στ ν πράξη, π ά ρ χ ε ι µι διαφοροποίηση. Ε χ ς ργον θ το, κάτι τ πο ο συµβαίνει κυρίως στ ς πολυπληθε ς στικ ς ν ο ρ ί ε ς,ο πιστο ν ξοµολογο νται ε ς το ς φη- µερίους-πνευµατικο ς τ ς νορίας τους. Ο µ ω ς δ ν ε ναι πάντοτε φικτ, λλωστε συµβαίνει σ πολλ ς περιπτώσεις νορία ν µ χει φηµέριο- ξ ο µ ο λ γ ο. Κα τ τε τίθεται θέµα πιλογ ς: Ν ξευρευθε πνευµατικ ς πο ος θ δέχεται τ ς ξαγορε σεις κάποιου πιστο κα θ τ ν καθοδηγε στ πνευµατικά του προβλήµατα. Κ ρ ι τ ή ρ ι α δ ν πάρχουν. Η συνήθης κφρασις «α τ ς πνευµατικ ς µ ναπα ει» τ λέει λα. Τ κριτήρια τίθενται µ προσωπικ ς σκέψεις κα πιλογές, ντελ ς ποκειµενικά. Η ννοια τ ς λευθερίας κα πάλιν νώπι ν µ α ς, µ λλη µορφή. δ) Κα ρχ µαστε σ να πολ λεπτ σηµε ο: Στ ν ξοµολ γηση ξαγορε εται κανε ς σα χει νάγκη ν πε, κα πως θέλει ν τ πε. Ισως µερικ ς φορ ς ξοµολ γηση κάποιων χριστιαν ν δ ν ε ναι τελεία, π λ ή ρ η ς, ε λ ι κ ρ ι ν ή ς. Οµως ε ναι λε θερος ν ξοµολογηθε α τ πο θέλει, σ α θ έ λ ε ι.τ τ ε, θ διερωτ το κανείς: ποι ς ε ναι ρ λος το πνευµατικο ; Σίγουρα δ ν ε ναι ρ λος ν α κ ρ ι τ ο, πολ περισσ τερο δ d e t e c t i ve. ν χει τ δικαίωµα ν µφισβητήσει τ ν λήθεια, τ ν πληρ τητα σων κο ει. Ε ναι µως ποχρεωµένος ν διδάξει. Ν καταρτίσει τ ν ξοµολογο µενο σ,τι φορ στ σωστ ξοµολ γηση. Τ ν ξοµολ γηση πο θ ε ναι π δειξη τ ς µετανοίας του γι ν µπορε ν ζητήσει τ λεος το Θεο γι τ ς µαρτίες τ ο υ. Εδ θ τονισθε διαιτέρως ε θ νη γι τ ν σωτηρία τ ς ψυχ ς του, τ ν ποία ναλαµβάνει κάθε πιστ ς, ν δε κατάµατα τ Θε κα νώπιον το πνευµατικο τ ν πο ο διάλεξε ν λοκληρώ-
228 Mάρτιος 2001, Aριθµ. 3 σει τ ργο πο λε θερα πεφάσισε ν ναλάβει: ν παλλαγε π τ βάρος τ ν µαρτι ν του κα µ α τ τ ν ε θ νη ν κθέσει τ βάθη τ ς ψυχ ς του προκειµένου µ τ ν καλ τερο τρ πο ν παλλαγ π τ ς νοχές του. Κα τέλος, ε) Η ξοµολ γηση ε ναι µυστήριο τ ς λευθερίας το νθρώπου, δι τι ο σιαστικ το νοίγει τ δρ µο τ ς Βασιλείας το Θεο φο ποδεσµευθε π τ δεσµ τ ς µαρτίας: «Ο Θ ε ς ρρ σατο µ ς κ τ ς ξουσίας το σκ τους κα µετέστησεν ε ς τ ν βασιλείαν το υ ο τ ς γάπης α το ν χοµεν τ ν πολ τρωσιν, τ ν φεσιν τ ν µαρτι ν» κατ τ ν Α π. Πα λο (Κολ. 1, 7 ). Α τ τ ν λευθερία, τ ν ποία ε τε σ ν πρωταρχικ δ ρο Θεο κατέχει χριστιαν ς ε τε µέσα π τ λυτρωτικ µυστήριο τ ς µετανοίας π α ν α κ τ, φείλει ν τ ν διατηρήσει, σο γε εται το ς καρπο ς της. Η διατήρηση τ ς λευθερίας σφαλ ς πιτυγχάνεται µ τ µετοχ στ ζω τ ς Ε κ κ λ η σ ί α ς.μ τ ν νταξη στ Σ µα τ ς Εκκλησ ί α ς. Η συµµετοχή του σ α τ τ ν κοινωνία τ ς Ε κ κ λ η σ ί α ς,πο χει το ς ρους κα το ς καν νες της γι τ συµβίωση τ ν µελ ν Της κα πο µ µι λέξη συνοψίζονται στ ν καν να τ ς γάπης, καθ ς κα γι τ ν διάκοπη ργανικ σ νδεση µ τ ν κεφαλ το Σώµατος, πο πιτυγχάνεται µ τ µυστηριακ κοινωνία µ Α τ ν, καθ λου δ ν παραµερίζει τ ν νθρωπο, ο τε περιορίζει κάθε διαιτερ τητά του. Αντιθέτως το παρέχει τ δυνατ τητα κα τ ν νισχ ει στ ν προσπάθεια γι τ συνεχ νοδ του κα τ ν ποµάκρυνσή του π τ συνήθεια τ ς µαρτίας ποία τ ν δηγε πάλι στ δεσµωτήρι του: Ο Α γ. Μάξιµος Οµολογητ ς στ «Κεφάλαια περ ο κονοµίας κα θεολογίας» (2, 84 P. G. 9 0, 1164) χαρακτηριστικ λέγει: «Σ µα Χριστο ε ναι λεγ µεθα ο κατ στέρησιν τ ν µετέρων σωµάτων, κείνου τ σ µα γιν µενοι λλ τ καθ µοι τητα τ ς το Κυρίου σαρκ ς τ ν φθορ ν ποσείεσθαι τ ς µαρτ ί α ς». Αλλωστε κατ τ ν Μ. Αθανάσιο Χριστ ς ε ναι κε νος πο χαρίζει τ ν λευθερία, «ε δ π σα µ ν κτίσις συστενάζει λευθερίας χάριν τ ς π τ ς φθορ ς τ ς δουλείας, δ υ ς ο κ στι τ ν στεναζ ντων, ο δ τ ν δεοµένων λευθερίας, λλ α τ ς λευθερ ν τ πάντα» (Κατ Α ρ ε ι- αν ν 2, 7 2, P. G. 2 6, 3 0 0c). Π ς θ µπορο σε ν τ ν περιορίσει; Ο γώνας ν παραµένει κανε ς πάντοτε λε θερος δ ν ε ναι καθ λου ε κολος. Η πιλογ το γαθο πάντοτε, τ ργα τ ς ρετ ς κα τ ς δικαιοσ νης πο χαρακτηρίζουν τ ν λε θερο π τ ν µαρτία νθρωπο, δ ν ε ναι τ σο πλ γεγον ς σο περιγράφεται. «Οταν περαναβ ς τ ν δ ν τ ς δικαιοσ νης, τ τε προσκολληθήσ η τ λευθερί α ν παντ πρά - γ µ α τ ι» ε πε γιος Ισα κ Σ ρος. β) Α τ λοιπ ν τ ν πολ τιµη λευθερία ρχεται σώφρων χριστιαν ς ν ποτάξη στ θέληµα το Θεο. Στ ν λήθεια το Θεο κα στ δικαιοσ νη το Θεο δι τι θέλει πραγµατικ ν ε ναι λ ε θ ε ρ ο ς. Ο διος Κ ριος στ σηµε ο α τ µ ς πείθει µ τ λ γο Το υ : «Ε ν µε ς µείνητε ν τ λ γ ω τ µ, ληθ ς µαθηταί µο στε, κα γνώ - σεσθε τ ν λήθειαν κα λήθεια λευθερώσει µ ς» ( Ιωάν. 8, 3 1-3 2 ). Η ποταγ α τ δ ν ε ναι µία λλη µορφ δουλείας το πνε µατος το νθρώπου. Ε ναι να π λ ο, να σχυρ τατο µέσον γι ν πολεµηθε µ α ρ τ ί α. Ο σιος Μάρκος σκητ ς γράφει: «A ντολα ο χ τ ν µαρτίαν πικ πτουσιν, λ λ το ς ρους τ ς δοθείσης µ ν λευθερίας φυλάττουσιν» (P. G. 6 5, 9 9 2 A ). Πράγµατι ποταγ µπορε ν ε ναι µι µορφ δουλείας ταν δ ν χει σ ν προϋπ θεση τ ν λ ε υ θ ε ρ ί α.τ τε µ νο χουµε µι γνήσια ποταγή, µι ληθιν πακοή. Η λευθερία µπορε ν καταντήσει συδοσία κα συναρτησία ταν δ ν βρίσκεται στ ν πακοή. Ε ναι µι λευθερία ποταγµένη στ νθρώπινο θέληµα. Χωρ ς τ ν ποδέσµευση π τ ν τοµικισµ δ ν µπορε κανε ς ν γευθε τ ν ληθιν λευθερία. Ο πιστ ς πιλέγει λε θερα τ ν πακο στ Θε κα προκ πτει στ ν πίστη κα στ ν ρετ γιατ κριβ ς βίαστα δέχεται τ ν προστασία κα τ ν καθοδήγηση τ ν ντολ ν το Θεο στ ζωή τ ο υ. Μέσα στ θεολογία τ ν Πατέρων ξαίρεται
229 ρετ τ ς πακο ς κα προσπάθεια τ ς ποταγ ς στ θέληµα το Θεο. Συνδυάζεται µ τ θεία πακο το Υ ο στ θέληµα το Πατρ ς κα σ πολλ ς διδασκαλίες ναφέρεται τ παράδειγµα το Αβρα µ ς κατ ξοχ ν περίπτωση νθρώπινης πακο ς στ θέληµα το Θεο. Ο ιάδοχος Φωτικ ς πολ λιτ κα περιεκτικ γράφει: «Ο Κ ριος πήκουσεν να τ τ ς νθρωπείας παρακο ς γκληµα δι τ ς α το κλ σας πακο ς, ε ς τ ν µακαρίαν το ς ν πακο ζήσαντας παναγάγ η ζω ν» (Περ πνευµατικ ς τελει τητος, 4 1 ). Κα περισσ τερον πρακτικ ς γίνεται Α γ. Γρηγ ριος Ν σσης ταν µ ς διδάσκει: «Α τ ν δ η λ. τ ν Χριστ ν, ποτάσσεσθαι τ πατρ λέγει, τ ν πάντων νθρώπων ποταγ ν δι τ ς το υ ο το µετεσχηκ τος τ ς νθρωπ τητος πρ ς τ ν πατέρα ποταγ ς α νισσ µενος» (Κατ Ε νοµίου λ γ. 1 ). Κα ν θεωρητικ θ µπορο σαµε ν µιλο µε π µακρ ν κα ν παραθέτουµε θεολογικ ς π ψεις κα διδασκαλίες περ τ ς ποταγ ς στ θέληµα το Θεο, στ ν πράξη φαίνεται ν ε ναι πολ δ σκολο. Πι ε κολο γίνεται ταν α τ τ ν ποταγ στ Θε τ ν πιδιώκω µέσα π τ ν πακο σ κάποιο πρ σωπο. Σ να πρ σωπο σεβαστ λλ κα ερ. Α τ πακο σ κάποιο πρ σωπο βρ κε τ ν µεση φαρµογή της µέσα στ µοναχισµ. Ε κ ε πο τ διον θέληµα πρέπει ν ξαφανισθε µέσα π τ ν ταπείνωση. Ο τέταρτος Λ γος το σίου Ιωάννου µέσα στ ν Κλίµακα ε ναι να πέροχο κ ε ί µ ε ν ο, νας µνος, θ λεγε κανείς, στ ν πακ ο ή. Η πακο µέσα στ ν µοναστικ κοινωνία ποτελε τ ν προϋπ θεση γι τ ν ε ρυθµη λειτουργία της. Η βάση γι τ ν πνευµατικ πρ οδο κα τελείωση το µοναχο ε ναι πακο στ ν γ ο µ ε ν ο, πο ε ναι ταυτοχρ νως κα πνευµατικ ς πατέρας τ ν µοναχ ν. Α τ τ θος τ ς πακο ς τ ν µοναχ ν στ ν γο µενο µεταφέρεται πλέον στ ν κκλησιαστικ κοιν τητα στ ν κ σµο, που κα τ πλήθη τ ν πιστ ν χριστιαν ν. Εκε νος πο χει πιλέξει τ ν πνευµατικ του δι τι πως δη λέχθη «κε ναπα εται», π ο- τάσσεται στ διδασκαλία του, στ ς συµβουλ ς κα στ ς ποδείξεις του. Πιστε ει τι µέσα π τ στ - µα το πνευµατικο µιλάει διος Θε ς κα δέχεται τ λ γο του σ ν θετικ προσταγή. Ε ναι θέ- µα πίστεως πλέον στ µυστήριο α τ ς τ ς πνευ- µατικ ς σχέσεως, στ ν ε δικ παρέµβαση, τ φωτισµ το Α γ. Πνε µατος ν λάβει α τ πο λπίζ ε ι. Τ ν φεση, τ συµβουλή, ν νοίξει δρ µος τ ς σωτηρίας, δρ µος πρ ς τ Βασιλεία τ ν ο ρ α ν ν. Ν γιατ πακο περιέχει πίστη στ Θε κα λπίδα. Ο Μ. Βασίλειος µιλώντας γι τ ν πακο λέγ ε ι : «σπερ γ ρ Θε ς, πατ ρ πάντων κριβε - στάτων παρ τ ν α το θεραπ ντων παιτε τ ν ε π ε ί θ ε ι α ν,ο τω κα πνευµατικ ς ν νθρώποις πατ ρ πρ ς το ς το Θεο ν µους τ ς αυτο διατάξεις ρµ ζων, ναµφίλεκτον τ ν πακο ν π α ι τ ε» (P. G. 3 1, 1388B) κα στ Ασκητικ διος πατ ρ τονίζει: «τ ς πακο ς µισθ ς µείζων το κατ τ ν γκράτειάν στι κατορθώµατος» (P. G. 3 1, 8 8 4 C). Κα µέχρις δ καλ γιογραφικ κα πατερικ θεµελίωση τ ν ρων κα τ ν θεσµ ν. Οµως µ ποιές προϋποθέσεις ναλαµβάνει τ ν ε θ νη τ ς πνευµατικ ς πατρ τητας νας κ λ η ρ ι κ ς ; Οχι πλ ς νας ξοµολ γος, πο ος φορώντας να πετραχήλι δίως τ ς παραµον ς τ ν µεγάλων ορτ ν δέχεται κατοντάδες πιστο ς, ο πο οι ρχονται ν παριθµήσουν ν διηγηθο ν τ ς µαρτίες τους, ν πο ν σως τ ν π νο τους πλ ς ν ζητήσουν τ ν δεια ν κοινωνήσουν στ Μεγάλη Γι ο ρ τ ή. Αλλ γέροντας, πνευµατικ ς πατέρας, στάρετς πο ος χει συγκεκριµένο ριθµ πνευ- µατικ ν παιδι ν, γνωρίζει τ πάντα γι τ ζωή τους κα τ καθοδηγε λεπτοµερ ς στ ν πνευµατική τους πορεία κα ξέλιξη. Συνήθως πνευµατικ α τ σχέσις βασίζεται θεολογικ στ ν προτροπ το Α π. Πα λου «Π ε ί - θεσθε το ς γουµένοις µ ν κα πείκετε α το γ ρ γρυπνο σιν π ρ τ ν ψυχ ν µ ν ς λ - γον ποδώσοντες, να µετ χαρ ς το το ποι σι κα µ στενάζοντες λυσιτελ ς γ ρ µ ν το το» ( Ε β ρ. 1 3, 1 7 ).
230 Mάρτιος 2001, Aριθµ. 3 Πο ε ναι µως τ ρια φ ν ς µ ν τ ς ξουσίας κα τ ς ε θ νης το πνευµατικο κα φ τέρου τ ς ποταγ ς ε ς α τ ν κα τ ς ε θ νης γι τ ν πνευµατική του ζω το δίου το ξοµολογ ο υ µ έ ν ο υ,το πνευµατικο τέκνου; Σ α τ τ σηµε ο θ µο πιτρέψετε ν σ ς διαβάσω να π σπασµα π κάποιο δηµοσίευµα το κατ πάντα σεβαστο µου πατρ ς Α ν τ ω ν ί ο υ Ρωµαίου µ τίτλο «Η πνευµατικ πατρ τητα κα λευθερία το προσώπου στ λειτουργία το Μυστηρίου τ ς Μετανοίας», τ πο ο δηµοσιε θηκε στ π ριθ. 18 τε χος το περιοδικο ΙΑ- ΒΑΣΗ τ ς Ι. Μητροπ λεως Περιστερίου (Μάρτ ι ο ς - Απρίλιος 1999) κα τ πο ο µ βρίσκει πολ τως σ µφωνο. Ε ν δ ν ε χα διαβάσει α τ τ κ ε ί µ ε ν ο, θ διατ πωνα τ ς διες π ψεις µ δικές µου κφράσεις: Α τ ς πο ναλαµβάνει ε τε θε κλητος, ε τ ε δ η µ κ λ η τ ο ς, λλ κ µη κα α τ κλητος ν δια - κονήσει τ ν πιστ σ µία τέτοια λειτουργία, σφαλ ς θεωρε ται α τον ητο τι δ ν µπορε ν ε ναι γευστος µ ητος το συγκεκριµένου χώ - ρ ο υ. Ακ µη πρέπει ν τονισθε τι µ νο ς ντρο - µος πηρέτης φείλει κα δ ναται ν διακονήσει α τ τ µυστικ ρωτικ συλλειτουργία Θεο κα ν θ ρ ώ π ο υ. Εχοντας να τέτοιο φρ νηµα, θ χα - ριτωθε ν ποφ γει κάθε ναρκισσιστικ κα χρι - στοκάπηλη νάµιξη το «παλαιο νθρώπου» στ ς διαπροσωπικ ς σχέσεις πο θ παιτήσει διακονία του στ Μυστήριο τ ς Μετάνοιας τ ν δελφ ν του. Ενδεικτικ κα πιγραµµατικ θ ναφέρω τ κ ρια α τια α τ ς τ ς κατάστασης: Πρ το κα βασικ α τιο θ µπορο σε ν θεω - ρηθε τ τι λειτουργο µε τ δική µας πατρ τητα κα δ ν διακονο µε ντροµοι τ ν πατρ τητα το Θ ε ο. ε τερον ε ναι τι βάζουµε στο ς µους µας ε θ νες κα ρµοδι τητες, πο νήκουν στ Θε κα στο ς πιστο ς. Λειτουργο µε παρεµβατικά, χωρ ς τ ν θέληση τ ν δεια το πιστο, µ φρ νηµα ξουσιαστι - κ, σκοπε οντας ν πηρεάσουµε, ν ξειδικε - σουµε ν ντικειµενοποιήσουµε, τ θέληµα το Θεο κα το πιστο κατ τ δικ µας θέληµα, κατ τ ν δική µας κρίση, παραγνωρίζοντας πολ - λάκις περοπτικά, χι µ νον τ ν διαιτερ τητα το κάθε προσώπου λλ κα τ ς πιταγ ς κα τ δεδοµένα τ ς πιστήµης κα τ ς συντεταγµένες τ ς κοινωνικ ς κα ο κογενειακ ς ζω ς. Πολλάκις στ ς σχέσεις µας µ το ς πιστο ς λει - τουργο µε µ διοκτησιακ φρ νηµα, θ ε ω ρ ο ν τ ε ς το ς πιστο ς ποχείρια ν χι ποζ για τ ς δικ ς µας προσωπικ τητας. Σ υ χ ν ά, ο θέσεις πο παίρνουµε φανερώνουν διάθεση ο κειοποιήσεως τ ς α θεντίας το Θεο. Θέλουµε ν α σθαν µαστε πε θυνοι γι σα συµβαίνουν στ ν κ σµο, χωρ ς ν συµβιβαζ µα - στε µ τ γεγον ς τι Θε ς, Πανάγαθος, Π ά ν - σοφος κα Παντοδ ναµος Κυβερνήτης το «σ µ - π α ν τ ο ς», σεβ µενος τ ν λευθερία τ ν νθρώ - π ω ν, παραχωρε τ ν διάπραξη πείρων µαρτη - µάτων καθηµερινά. Ετσι µερικ ς φορές, π ρ ο - τιµ µε α θαίρετα ν κπροσωπο µε τ δικαιοσ - νη το Θεο κα τ ν νθρώπων, ντ ν λειτουρ - γο µε τ ν γάπη κα ν σεβ µαστε τ ν λευθερία τ ν προσώπων. ( Ο Κ ριος ναντι το Ιο δα). Αλλες πάλι φορ ς λειτουργο µε µ τ φρ νη - µα - βίωµα το κπροσώπου το Θεο, κατ πα - ραν ηση κα κατ παρεξήγηση τ ν κχωρηµένων ε ς µ ς ρµοδιοτήτων κα ε θυν ν. Ε τ σ ι, µ ε - ρικ ς φορές, ζητο µε ν πενδ σουµε µ θεϊκ α θεντία δ νατες κα µαρτωλ ς πτυχ ς τ ς δικ ς µας προσωπικ τητας, ταν κοµψα προσ - παθο µε ν στηρίξουµε τ ς παράδεκτες θέσεις µ α ς. Ερχονται κάποτε κα περιστάσεις, κατ τ ς πο ες διαφαίνεται στ ν συµπεριφορά µας µι τά - ση περπροστατευτικ τητας, κριβ ς πως τ ζο ν ο γονε ς γι τ παιδιά τους. Σ µερικ ς τέ - τοιες προσπάθειές µας, δίνουµε δεια στ ν αυτ µας ν παραβιάσει τ π ρρητο τ ς ξοµολ γη - σης ν προβε κα σ λλες «ντιδεοντολογικ ς» γι τ σεβασµ τ ς λευθερίας το προσώπου ν έ ρ γ ε ι ε ς,«προκειµένου ν σώσουµε» κάποιον. Μία λλη α τία γι τ ν ποία βασανίζουµε νελε θερα το ς πιστο ς ε ναι στίαση τ ς προ - σοχ ς µας στ σχολαστικ κα λεπτολ γο ξοµο - λ γηση το πιστο κα προθυµία δυναµία
231 µας ν διακονήσουµε τ ν µετάνοια, δι τι κατεχ - µεθα π φρ νηµα θικονοµικιστικ, τ πο ο κα µεταδίδουµε στο ς πιστο ς. ηµιουργο νται φάνταστα νοσηρ ς σχέσεις, ταν συµπέσει µ ν «πνευµατικ ς» ν πάσχει π ε θυνολαγνεία δ ξοµολογο µενος π ε θ υ ν ο φ ο β ί α. Πρ κειται γι τ φαιν µενο τ ς «πνευµατικ ς γκ λωσης» στ ν µφίπλευρη ν ω ρ ι µ τ η τ α, ποία δευτερογεν ς µπορε ν δηγήσει κα σ λλες δυσάρεστες καταστάσεις. Μερικο π µ ς χουµε προκατειληµµένες θέ - σεις γι πολλ θέµατα, µ γαθ µ ν προαίρεση λλ µ τελ θεολογικ πεξεργασία στηριγµέ - νες σ δεισιδαιµονικ ς περασκητικ ς συνείδη - τες παιδικ ς προσλήψεις, στ ς πο ες µως χουµε προσδώσει δογµατικ κ ρος. Οταν πιστ ς να - φερθε σ τέτοια θέµατα, τ ν ντιµετωπίζουµε νελε θερα χθρικά, σ περίπτωση πο χει δια - φορετικ ντίληψη τ ν πραγµάτων. Τ τε λειτουρ - γο µε «τ ν δεατ αυτ» µας κα δυνατο µε ν ερουργήσουµε τ Ε αγγέλιο το Χριστο στ ς ψυχ ς τ ν πιστ ν. Αποτελε κλασικ µορφ «βιασµο τ ς λευθε - ρίας το προσώπου» α θαίρετη κα δικανικ πιβολ τ ν πιτιµίων. Η α θαιρεσία κα α ταρχισµ ς συλλειτουργο ν µ τ ν γνοια βα - σικ ν ψυχολογικ ν κα παιδαγωγικ ν πιταγ ν, µ ποτέλεσµα ν «κακοποιε ται» ντ ν να - πα εται κα ν βελτιώνεται στ ν πνευµατικ τητά του πιστ ς. Κάτω π α τ τ συµπεριφορ κρ βεται κα µι διάθεση τεροβιασµο. «Θ ζο - ρίσω τ ν λλο γι ν προοδε σει». ι δ α κ τ έ ο ς ε ναι α τοβιασµ ς, λλ πάντοτε φευκτέος τ ε ρ ο β ι α σ µ ς. Ο Ιερ ς Χρυσ στοµος, ποδεχ µενος τ ν πραγµατικ τητα τ ς ξουσίας το πνευµατικο πατρ ς τ ν καθορίζει: «ρχ ς πελάβου ποτε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ς ;µ µέγα φρ νει ο σ τ ν δ ξαν κ τ ή σ ω, λλ Θε ς σ νέδυσεν. Ως λλοτρίας τοίνυν φε γου, µ καταχρώµενος α τ µηδ σφε - τεριζ µενος (Ε ς τ ν Α Κορ. 10, 3) κα λλο λέγει τι πνευµατικ ξουσία ο κ στιν ρχ ντων τ φ ο ς,ο δ ρχοµένων δουλοπρέπεια, λλ ρχ πνευµατικ το τ ω µάλιστα πλεονεκτο σα τ τ πλέον τ ν π νων κα τ ς π ρ µ ν ποδέχεσθαι φ ρ ο ν τ ί δ ο ς» (Ε ς τ Β Κορ. 1 8, 3 ). Απ τ ν λλη µ ε ρ ι ά, νάληψη τ ς ε θ νης τ ς πνευµατικ ς καθοδηγήσεως δ ν σηµαίνει τι ναλαµβάνει κα τ ν ε θ νη γι τ λάθη κα τ ς πτώσεις το πνευ- µατικο του τέκνου. Α τ ς ε ναι νας γωϊσµ ς ν νοµίζει κανε ς τι λοι µπορο ν ν ναρµονίζονται στ ς δικές µου πνευµατικ ς πιτυχίες, ν βέβαια πάρχουν κα σες πάρχουν κα δ ν παρουσιάζω πλ ς µερικ ς µ ντεχνο τρ πο γι ν δικαιολογ τ ν παρουσία µου κα τ ν πέµβασή µου στ ζω τ ν πνευµατικ ν µου τέκνων. Π. χ. πιβάλλω τιµωρίες στ ν αυτ µου γι τ ς πτώσεις τ ο υ ς. Ο 50 ς ψαλµ ς, κατ ξοχ ν ψαλµ ς - διδάσκαλος τ ς µετανοίας χει δ ο τρε ς χαρακτηριστικ ς φράσεις, ο πο ες κριβ ς καθορίζουν τ ς ε θ νες κάθε νθρώπου πέναντι στ Θε!! γι τ ς µαρτίες του: «Σο µ ν ω µαρτον κα τ πονηρ ν νώπι ν σου ποίησα» κα κυρίως µολογία το αβίδ: «µαρτία µου νώπι ν µο στι δι παντ ς». Τ ν µέρα τ ς κρίσεως θ κριθε νας καστος γι τ ς δικές του µαρτίες κα µέσα π τ δική του µετάνοια. Προβάλλεται συνήθως µι ε σαγωγικ φράση π το ς ξοµολογουµένους: «Ο διάβολος µ β α λ ε». Μήπως ε ναι να φαιν µενο, ν δ ε ι ξ η σως τ ς νοοτροπίας τι γ δ ν χω ε θ νη γι τ ς πράξεις µου λλ πνευµατικ ς µου στ ν πο ο τυφλ πακο ω κα διάβολος πο ντιστρατε εται στ ργο του. Εγ ε µαι να πι νι στ χέρια τους κα κινο µαι στ σκακιέρα το κ σµου το του. Ο πνευµατικ ς χει ε θ νη ναµφισβήτητα γι τ ν καθοδήγηση, τ διδακτικ κα συµβουλευτικ του ργο, γι τ ζωνταν, α θ ρµητο κα νεπιτήδευτο παράδειγµα νώπιον τ ν πνευµατικ ν του παιδι ν κα γι τ ν προσευχή του γι α τ δηλ. τ ν πίστη του κα τ ν µπιστοσ νη του στ Θε τι Εκε νος θ ε λογε τ ν κ πο πο κάνει γι α το ς πο κα διος πιστε ει κα το ς ξοµολογουµένους χει πείσει τι ε ναι παιδιά το Θ ε ο.