Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Οι απαρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 η Ευρώπη υπέφερε ακόµη από τις συνέπειες των δύο µακροχρόνιων και ολέθριων παγκοσµίων πολέµων. Η σύγκρουση µεταξύ των δύο νέων υπερδυνάµεων, της Σοβιετικής Ένωσης και των ΗΠΑ, διαίρεσε την Ευρώπη στην υπό σοβιετική επιρροή Ανατολική και στη δηµοκρατική υτική, την οποία υποστήριζαν οι ΗΠΑ. Από τα πρώτα δείγµατα ευρωπαϊκής συνεργασίας ήταν η ίδρυση του Συµβουλίου της Ευρώπης στις 5 Μαΐου 1949, το οποίο αργότερα έγινε ευρύτερα γνωστό µέσω της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου των Ανθρωπίνων ικαιωµάτων στο Στρασβούργο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ιδρύθηκε για να σταµατήσουν οι έχθρες του παρελθόντος που οδήγησαν σε πολέµους, και για περισσότερη ευηµερία µέσω της συνεργασίας όλων των Ευρωπαίων. Το 1950, ο γάλλος υπουργός εξωτερικών Σούµαν ανακοίνωσε το οµώνυµο σχέδιο, το πρώτο βήµα προς την ΕΕ. 9 Μαΐου 1950 Ο Σούµαν διακηρύσσει το σχέδιό του στο Παρίσι. Αργότερα η 9 η Μαΐου θα καθιερωθεί ως η ηµέρα της Ευρώπης. 18 Απριλίου 1951 Οι έξι χώρες που αργότερα θα ιδρύσουν την ΕΕ υπογράφουν την συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), σύµφωνα µε το σχέδιο Σούµαν. Είναι η πρώτη «κοινή αγορά» της Ευρώπης, µε την οποία ενοποιούνται οι βιοµηχανίες άνθρακα και χάλυβα του Βελγίου, της Γαλλίας, της υτικής Γερµανίας, της Ιταλίας, του Λουξεµβούργου και των Κάτω Χωρών. 25 Μαρτίου 1957 Τα κράτη µέλη της ΕΚΑΧ υπογράφουν σειρά συµφωνιών που έγιναν γνωστές ως η συνθήκη της Ρώµης. Είναι το ξεκίνηµα της ΕΕ. ηµιουργείται η Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοινότητα (ΕΟΚ) ή «Κοινή Αγορά», καθώς πρωταρχικός στόχος της είναι το ελεύθερο εµπόριο µεταξύ των µελών της. Άνθρωποι,
εµπορεύµατα υπηρεσίες και χρήµα θα µπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα µεταξύ των κρατών µελών. 30 Ιουλίου 1962 ΕΕ καθιερώνει την κοινή γεωργική πολιτική, µε την οποία τα κράτη µέλη ελέγχουν από κοινού την παραγωγή τροφίµων. Στόχος είναι η αύξηση της παραγωγής, ώστε να αντιµετωπιστεί η έλλειψη τροφίµων, αλλά και η προστασία του βιοτικού επιπέδου των αγροτών και η επίτευξη λογικών τιµών. Η γεωργία ανθεί, ενώ τη δεκαετία του 1990 θα γίνουν µεταρρυθµίσεις για την εξάλειψη των πλεονασµάτων και την βελτίωση της ποιότητας των τροφίµων. 20 Ιουλίου 1963 Υπογράφεται στη υτική Αφρική η πρώτη µεγάλη διεθνής συµφωνία της ΕΕ. Η σύµβαση της Γιαουντέ υπόσχεται οικονοµική βοήθεια στις πρώην αποικίες των ευρωπαϊκών δυνάµεων, κυρίως στην Αφρική. Μέχρι το 2000, 77 χώρες είχαν λάβει επιδοτήσεις, δάνεια ή άλλες παροχές από την ΕΕ. 1 Ιουλίου 1968 Ολοκληρώνεται η κατάργηση των τελωνειακών δασµών µεταξύ των µελών της ΕΕ, ένα σηµαντικό βήµα για τη δηµιουργία της ενιαίας αγοράς. Το εµπόριο µεταξύ των µελών αυξάνεται ταχύτατα, όπως και το εµπόριο της ΕΕ µε τον υπόλοιπο κόσµο. Σε όλη την ΕΕ ισχύουν πλέον οι ίδιοι δασµοί για προϊόντα εισαγόµενα από άλλες χώρες. 24 Απριλίου 1972 Καθιερώνεται ο µηχανισµός συναλλαγµατικών ισοτιµιών (ΜΣΙ) ως µέτρο αντιµετώπισης των προβληµάτων που προκύπτουν από τις απότοµες µεταβολές της αξίας των νοµισµατικών των κρατών µελών. Η διακύµανση των ισοτιµιών δεν µπορεί να υπερβαίνει το ± 2,5 %. Εξαιτίας αυτής της ολισθαίνουσας κλίµακας ο ΜΣΙ επονοµάστηκε «νοµισµατικό φίδι». 1 Ιανουαρίου 1973 Οι Έξι γίνονται επισήµως Εννέα, όταν η ανία, η Ιρλανδία και το Ηνωµένο Βασίλειο γίνονται µέλη της ΕΕ. 10 εκεµβρίου 1974 Οι αρχηγοί των κυβερνήσεων της ΕΕ αποφασίζουν την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταµείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Στόχος είναι η ενθάρρυνση της οικονοµικής ανάπτυξης µέσω επιδοτήσεων και άλλων παροχών στις φτωχότερες περιφέρειες της ΕΕ. 7 Ιουλίου 1978 Το ευρωπαϊκό νοµισµατικό σύστηµα (ΕΝΣ) αντικαθιστά τον ΜΣΙ. Το ΕΝΣ επιτρέπει διακύµανση της ισοτιµίας του νοµίσµατος κάθε χώρας εντός στενών ορίων και, σε περίπτωση υπέρβασής τους επεµβαίνουν εξισορροπητικά οι κεντρικές τράπεζες. Ωστόσο, διεθνείς πιέσεις επί της στερλίνας και της
λιρέτας υποχρέωσαν το Ηνωµένο Βασίλειο και την Ιταλία να αποχωρήσουν από το ΕΝΣ το 1992. 1 Ιανουαρίου 1981 Ο αριθµός των µελών της ΕΕ γίνεται διψήφιος όταν η Ελλάδα προσχωρεί ως δέκατο µέλος. Η χώρα πληρούσε της πολιτικές προϋποθέσεις µετά την ανατροπή του στρατιωτικού καθεστώτος και την αποκατάσταση της δηµοκρατίας το 1974. 28 Φεβρουαρίου 1984 Η ΕΕ εγκρίνει το πρόγραµµα Esprit για την έρευνα και την ανάπτυξη της τεχνολογίας πληροφοριών, µε στόχο την στήριξη του κλάδου της πληροφορικής στην Ευρώπη, ώστε να αντεπεξέλθει στον ανταγωνισµό µε τις άλλες ηπείρους. 14 Ιουνίου 1985 Σε σύνοδο στο Σένγκεν του Λουξεµβούργου, πέντε εθνικές κυβερνήσεις συµφωνούν κατ αρχήν στην κατάργηση των συνοριακών ελέγχων µεταξύ κρατών µελών. 1 Ιανουαρίου 1986 Ύστερα από συµφωνία που υπογράφεται το 1985, η Ισπανία και η Πορτογαλία προσχωρούν στην ΕΕ, αυξάνοντας τον αριθµό των µελών σε δώδεκα. 17 Φεβρουαρίου 1986 Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη αποτελεί µια προσπάθεια να αρθούν τα τελευταία εµπόδια, για την κοινή αγορά, µέχρι το 1993. Πρόκειται για τις διαφορές στις εθνικές νοµοθεσίες, που εµποδίζουν το ελεύθερο εµπόριο. Με την Ενιαία Πράξη, η ΕΕ γίνεται πιο δηµοκρατική καθώς ενισχύεται η εξουσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εντείνονται οι προσπάθειες για την καταπολέµηση της ρύπανσης. 15 Ιουνίου 1987 Το Erasmus, µέρος του εκπαιδευτικού προγράµµατος «Σωκράτης» για τους σπουδαστές, παίρνει την τελική του µορφή. Καθιερώνονται επιχορηγήσεις για σπουδαστές που επιθυµούν να φοιτήσουν για ένα χρόνο το πολύ σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. 7 Φεβρουάριο 1992 Υπογράφεται στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τίθενται οι βάσεις για την κοινή εξωτερική πολιτική και για στενότερη συνεργασία σε θέµατα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων και καθιερώνεται το ενιαίο νόµισµα.η Συνθήκη αρχίζει να ισχύει τον Νοέµβριο του 1993, οπότε η «Ευρωπαϊκή Κοινότητα» µετονοµάζεται επίσηµα σε «Ευρωπαϊκή Ένωση». 1 η Ιανουαρίου 1993 Τίθεται σε ισχύ η ενιαία αγορά. Άνθρωποι, εµπορεύµατα, υπηρεσίες και χρήµα κυκλοφορούν πλέον ελεύθερα σε όλη την ΕΕ. Το µεγάλο χρονικό διάστηµα που µεσολάβησε από την κατάργηση των τελωνειακών δασµών, το 1968, οφειλόταν στην δυσκολία επίτευξης συµφωνίας για τις φορολογικές πολιτικές,
τους όρους λειτουργίας των επιχειρήσεων και τα επαγγελµατικά προσόντα, καθώς και στην τάση των κυβερνήσεων να προστατεύουν τις εθνικές αγορές από τον ξένο ανταγωνισµό. 1 η Ιανουαρίου 1995 Η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία προσχωρούν στην ΕΕ. Τα κράτη µέλη είναι πλέον 15 και περιλαµβάνουν όλα σχεδόν τα κράτη της υτικής Ευρώπης. Μάρτιος 1995 Αρχίζει να ισχύει η συµφωνία του Σένγκεν σε επτά χώρες: Βέλγιο, Γαλλία, Γερµανία, Λουξεµβούργο, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία και Ισπανία. Πολίτες κάθε εθνικότητας µπορούν να ταξιδεύουν σε όλες αυτές τις χώρες χωρίς έλεγχο διαβατηρίων στα σύνορα. 17 Ιουνίου 1997 Υπογράφεται η συνθήκη του Άµστερνταµ, η οποία είχε συζητηθεί σε διακυβερνητική διάσκεψη στο Τορίνο, το 1996. Είναι η σηµαντικότερη συµφωνία για την µελλοντική πολιτική µετά το Μάαστριχτ. Προβλέπει την µεταρρύθµιση των θεσµικών οργάνων της ΕΕ, την ενίσχυση της φωνής της Ευρώπης στον κόσµο, και τη διάθεση περισσότερων πόρων για την απασχόληση και τα δικαιώµατα των πολιτών. 13 εκεµβρίου 1997 Στη Σύνοδο Κορυφής του Λουξεµβούργου αποφασίζεται η έναρξη διαπραγµατεύσεων µε πολλές νέες χώρες για την προσχώρηση τους στην ΕΕ. Οι 13 υποψήφιες χώρες είναι: Βουλγαρία, Εσθονία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουµανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τουρκία και Τσεχική ηµοκρατία. Το 2000, αποφασίζονται στην Νίκαια τροποποιήσεις της Συνθήκης, που ανοίγουν το δρόµο για την διεύρυνση, αλλάζοντας τους κανόνες ψηφοφορίας της ΕΕ. 1 η Ιανουαρίου 1999 Ορίζονται σταθερές ισοτιµίες των νοµισµάτων και εισάγεται η νέα νοµισµατική µονάδα, το ευρώ σε Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερµανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Λουξεµβούργου, Πορτογαλία και Φιλανδία. Εξακολουθούν να χρησιµοποιούνται τα εθνικά νοµίσµατα. 23-24 Μαρτίου 2000 Στη συνεδρίαση στη Λισσαβόνα, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο ενέκρινε µια συνολική στρατηγική για τον εκσυγχρονισµό της οικονοµίας της ΕΕ που θα της επιτρέπει να ανταγωνίζεται στην παγκόσµια αγορά τους άλλους βασικούς συντελεστές, όπως οι Ηνωµένες Πολιτείες και οι νέες βιοµηχανικές χώρες. Η «στρατηγική της Λισσαβόνας» περιλαµβάνει το άνοιγµα όλων των τοµέων της οικονοµίας στον ανταγωνισµό, την ενθάρρυνση της καινοτοµίας και των επιχειρηµατικών επενδύσεων και τον
εκσυγχρονισµό των εκπαιδευτικών συστηµάτων της Ευρώπης για την αντιµετώπιση των αναγκών της κοινωνίας της πληροφορίας. 7-8 εκεµβρίου 2000 Η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της Νίκαιας ενέκρινε το κείµενο µιας νέας Συνθήκης που τροποποιεί το σύστηµα λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, έτσι ώστε να είναι η Ένωση έτοιµη για τη διεύρυνση. Οι Πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρουσιάζουν επίσηµα το Χάρτη των Θεµελιωδών ικαιωµάτων της ΕΕ. 26 Φεβρουαρίου 2001 Υπογράφεται η Συνθήκη της Νίκαιας. Τίθεται σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 2003. 14-15 εκεµβρίου 2001 Η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου του Λάκεν εγκρίνει διακήρυξη για το µέλλον της Ένωσης. Ανοίγει το δρόµο για την επόµενη µεγάλη µεταρρύθµιση της ΕΕ και για τη δηµιουργία µιας Συνέλευσης που θα καταρτίσει ένα Ευρωπαϊκό Σύνταγµα. Ο Valéry Giscard d Estaing διορίζεται Πρόεδρος της Συνέλευσης 1η Ιανουαρίου 2002 Οι πολίτες των χωρών που ανήκουν στη ζώνη του ευρώ αρχίζουν να χρησιµοποιούν τα χαρτονοµίσµατα και κέρµατα του ευρώ. 31 Μαΐου 2002 Και τα 15 κράτη µέλη επικυρώνουν ταυτόχρονα το Πρωτόκολλο του Κιότο της παγκόσµιας συµφωνίας για τη µείωση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης. 21-22 Ιουνίου 2002 Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Σεβίλλης καταλήγει σε συµφωνία για την πολιτική της ΕΕ στους τοµείς του ασύλου και της µετανάστευσης. 13 εκεµβρίου 2002 Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Κοπεγχάγης αποφασίζει ότι 10 από τις υποψήφιες χώρες (Κύπρος, Τσεχική ηµοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία) θα προσχωρήσουν στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004. Η Βουλγαρία και η Ρουµανία αναµένεται να προσχωρήσουν το 2007. Αποφασίζεται ότι οι προενταξιακές συνοµιλίες µε την Τουρκία είναι δυνατόν να αρχίσουν εάν, βάσει έκθεσης και σύστασης της Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο του εκεµβρίου του 2004 αποφασίσει ότι η Τουρκία πληροί όλα τα "κριτήρια της Κοπεγχάγης". 16 Απριλίου 2003 Στην Αθήνα, η ΕΕ υπογράφει τις Συνθήκες προσχώρησης, της Κύπρου, της Τσεχικής ηµοκρατίας, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας, της Πολωνίας, της Σλοβακίας και της Σλοβενίας.
10 Ιουλίου 2003 Η Συνέλευση για το µέλλον της Ευρώπης ολοκληρώνει τις εργασίες της για το σχέδιο Ευρωπαϊκού Συντάγµατος. 4 Οκτωβρίου 2003 Έναρξη της διακυβερνητικής διάσκεψης που θα συντάξει µια νέα Συνθήκη η οποία θα περιλαµβάνει το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα. 1η Μαΐου 2004 Η Κύπρος, η Τσεχική ηµοκρατία, η Εσθονία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Σλοβενία προσχωρούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα µέλη είναι πλέον 25. 10 και - 13 Ιουνίου 2004 Πραγµατοποιούνται οι έκτες άµεσες εκλογές στα 25 Κράτη Μέλη για την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 2007 Ηµεροµηνία που καθορίστηκε από τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της Κοπεγχάγης το 2002 για την προσχώρηση της Βουλγαρίας και της Ρουµανίας στην ΕΕ. Ιούλιος 2004