ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ Dr. Βανδαράκης Δημήτριος (dbandarakis@hua.gr) Dr. Παυλόπουλος Κοσμάς Καθηγητής (kpavlop@hua.gr)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΤΜΗΜΑΤΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ (γενικά) ΚΑΙ ΑΙΤΙΑ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΣΤΑΘΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ 2
Το Φαινόμενο Με τον όρο κατολισθήσεις περιγράφονται οποιεσδήποτε μετακινήσεις εδαφικών μαζών και πετρωμάτων ασχέτως μορφής, έκτασης και γενεσιουργών αιτίων. Λαμβάνουν χώρα σε φυσικές επιφάνειες με απότομες κλίσεις και σε πρανή ορυγμάτων, υπό την επίδραση της βαρύτητας, είτε απότομα με καταστροφικές συνέπειες ή με μικρή ταχύτητα. Αν η εδαφική ή βραχώδης μάζα κινηθεί μόνο προς την κατακόρυφη διεύθυνση τότε το φαινόμενο ονομάζεται καθίζηση, κατάρρευση ή κατάπτωση. Σε περίπτωση που η μετακίνηση αναλύεται στην κατακόρυφη αλλά και την οριζόντια συνιστώσα, τότε χρησιμοποιείται ο γενικός όρος κατολίσθηση. 3
Τμήματα μιας Κατολίσθησης Κυρίως μέτωπο Δευτερεύοντα μέτωπα Σώμα Κεφάλι Πόδι Δάκτυλος Επιφάνεια διάρρηξης Επιφάνεια ολίσθησης Κώνος ή γλώσσα 4
Είδη κατολισθήσεων 1 Ανάλογα με το είδος της κίνησης και την γεωμετρία: Πτώσεις Ανατροπές Ολισθήσεις (περιστροφικές, μεταφορικές, επίπεδες, σφηνοειδείς, βαθμωτές) Εξαπλώσεις (μεγάλων τεμαχίων, λόγω ρευστοποίησης) Ροές Ανάλογα με το υλικό: Βράχος Έδαφος Κατάλοιπα Ανάλογα με το στάδιο δράσης: Ενεργές Ανενεργές 5
Είδη κατολισθήσεων 2 6
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Ανάλογα με την ταχύτητα: Ανάλογα με την περιεχόμενη υγρασία: Ξηρή Ύφυγρο Υγρό Πολύ υγρό 7
Παράγοντες και αίτια που μπορεί να προκαλέσουν μια κατολίσθηση ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Γεωλογικοί, Μορφολογικοί, Φυσικοί, Ανθρωπογενείς ΑΙΤΙΑ 1. Πρωτογενή i. Γεωλογική δομή τεκτονική ii. Είδος πετρωμάτων και εδαφών iii. Κλιματολογικές συνθήκες iv. Σεισμικότητα Ηφαιστειότητα v. Γεωδυναμική εξέλιξη 2. Δευτερογενή i. Εξωγενή αίτια a. Αύξηση φαινόμενου ειδικού βάρους (π.χ. εφύγρανση) b. Αύξηση κλίσεως των πρανών (π.χ. από φυσική ή από ανθρώπινη παρέμβαση) ii. c. Αύξηση βάρους από επιβολή φορτίου (π.χ. κατασκευές) Ενδογενή αίτια a. Αύξηση πίεσης του νερού των πόρων b. Ελάττωση συνοχής c. Ελάττωση τριβής 8
Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει σε έμψυχο και άψυχο υλικό 9
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Αποχέτευση επιφανειακών νερών Στραγγιστήρια σήραγγες και φρεάτια αποστράγγισης Αποφόρτιση Δίκτυα προστασίας (συρματοπλέγματα) Ελάττωση κλίσεων Τοίχοι αντιστήριξης (ανάντη) Αναβαθμοί Φυτική επένδυση Τοποθέτηση αντίβαρου 10
Η περίπτωση της Εγνατίας Οδού Συνολικό μήκος 680 χλμ. περίπου Από Ηγουμενίτσα μέχρι Τελωνείο Κήπων (Β. Ελλάδα) Κατά μήκος της χάραξης συναντώνται πλήθος γεωλογικών σχηματισμών με διαφοροποίηση ως προς τα λιθολογικά - μηχανικά χαρακτηριστικά και την μορφολογία. Περίπλοκα γεωλογικά και γεωτεχνικά προβλήματα τα οποία επηρεάζουν το έργο ως προς τα χωματουργικά, τα τεχνικά αλλά και την χάραξη. Τα σημαντικότερα προβλήματα παρατηρούνται στην περιοχή της Ηπείρου, όπου και ο Αυτοκινητόδρομος απειλείται σημαντικά από φυσικές καταστροφές και ειδικότερα κατολισθήσεις και καταπτώσεις. Συναντά πετρώματα με χαμηλές αντοχές (π.χ.φλύσχης), τεκτονισμένα (εφιππέυσεις, ρήγματα) και μυλονιτοποιημένα κατά θέσεις κάτι που ευνοεί από την αποσάθρωση 11
Ταξινόμηση Ασταθειών στην Εγνατία Οδό 1. Πρανή σε κλιτείς με οριακή ευστάθεια Βρίσκονται πάνω σε παλαιότερες κατολισθήσεις και μπορεί να επανενεργοποιηθούν π.χ. από εξαιρετική βροχόπτωση. Τέτοιες περιπτώσεις είναι συχνές σε φλύσχη, όπου πάνω τους βρίσκονται εφιππευμένοι ασβεστόλιθοι. Ανατολικές κλιτείς του Μετσοβίτικου (περιοχή 3.1 και 3.2) και στην περιοχή της Αγ. Αναστασίας δυτικά της Δωδώνης 2. Πρανή σε κλιτείς που παρουσιάζουν τρέχοντα ερπυσμό Ερπυσμός της τάξης mm ή 1-2 cm τον χρόνο με αξιόλογο πάχος. Υλικό είτε από παλαιότερη κατολίσθησης, ή λασπορροής ή ολόκληρη πλαγιά. Κατολίσθηση Κρυσταλλοπηγής, περιοχή Περιστερίου, σήραγγα Ανηλίου. Ριζική αντιμετώπιση αλλαγή χάραξης ή βελτιωτικά μέτρα (κυρίως αποστράγγιση) 12
Ταξινόμηση Ασταθειών στην Εγνατία Οδό 3. Πρανή σε κλιτείς με οριακή ευστάθεια αλλά με μικρής κλίμακας αστάθειες Παλιά κατολίσθηση που μπορεί να επανενεργοποιηθεί. Αντιμετωπίζεται με αντιστήριξη της βάσης του πρανούς με επίχωση, τοίχους αντιστήριξης, πασσαλότοιχους κ.ά. Περιοχή δυτικά σήραγγας Ανθοχωρίου και δυτικά σήραγγας Μεσοβουνίου. 4. Πρανή που αποτελούνται από πετρώματα με ασθενή χαρακτηριστικά ή ισχυρά πετρώματα με αδύναμες επιφάνειες Οι αστοχίες συμβαίνουν όταν η γεωμετρία των ορυγμάτων που διανοίγονται δεν είναι συμβατή με τα γεωτεχνικά χαρακτηριστικά του πρανούς. Ο τρόπος αντιμετώπισης εξαρτάται από τον τύπο και την ποιότητα της βραχόμαζας, τη γεωμετρία του πρανούς και τον μηχανισμό αστοχίας. Αγκυρώσεις (βάθρα γέφυρας στα Γρεβενά), αντίβαρο-σκέπαστρο (Α σήραγγας Μετσόβου), cut and cover κατασκευές (δυτικά Ανθοχωρίου, Ασπροβάλτα) 13
Τμήμα 1.3.1 Αγία Αναστασία Σήραγγα Δωδώνης Περιορισμένης κλίμακας γεωλογικές γεωτεχνικές μελέτες Αντίρροπος φλύσχης σε ασβεστολιθικό υπόβαθρο με αποσαθρωμένο μανδύα ως 8μ. Αποκαλύφθηκε παλιά κατολίσθηση πλάτους 740μ. και μήκους 700μ. ανάντη, βάθους έως 28μ. Επιφάνεια ολίσθησης εντός των λιμναίων αργιλικών αποθέσεων, χαμηλή παραμένουσα διατμητική αντοχή. Μετακινήσεις έως 8mm/μήνα, έντονες βροχοπτώσεις (2002-2003), σεισμικότητα. Λύση Αντίβαρα ποδός Πάσσαλοι αντιστήριξης μεγάλης διαμέτρου Αποστραγγιστικές σήραγγες και φρέατα Μικρή μετατόπιση του άξονα (οδικού) λόγω μορφολογίας 14
Τμήμα 1.3.1 Αγία Αναστασία Σήραγγα Δωδώνης Περιοχή κατολίσθησης Αγίας Αναστασίας 15
Τμήμα 1.3.1 Αγία Αναστασία Σήραγγα Δωδώνης Περιστροφική κατολίσθηση στο τμήμα 1.3.1 16
Τμήμα 1.2.1 Άγιος Νικόλαος - Ψηλοράχη Ζητήματα Αντίρροπος φλύσχης με ποσοστό ψαμμίτη 50% Έντονος κατακερματισμός βραχόμαζας, έντονη φόρτιση από επιφανειακές απορροές και κατεισδύσεις. Τοπικές ολισθήσεις σε περιοχές σημαντικής αποσάθρωσης του φλύσχη Λύση Επιφανειακά μέτρα αποστράγγισης Φύτευση με υδροσπορά 17
Τμήμα 1.2.1 Άγιος Νικόλαος - Ψηλοράχη Περιοχή ορύγματος μεταξύ Χ.Θ. 1+200 και 1+400 18
19