ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. σχετικά με πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά τα κέρματα ευρώ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 27.11.2018 COM(2018) 787 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά τα κέρματα ευρώ EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά τα κέρματα ευρώ ΤΜΗΜΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εισαγωγή του ευρώ ως ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος αποτέλεσε σημαντικό βήμα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τα μετρητά ευρώ συνιστούν κυρίαρχο μέσο πληρωμής και τα κέρματα ευρώ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Οι πολίτες και οι έμποροι λιανικής χρησιμοποιούν τα κέρματα στις καθημερινές συναλλαγές για να πραγματοποιούν πληρωμές ή να δίνουν ρέστα. Τα κέρματα ευρώ εκδίδονται σε εθνικό επίπεδο, αλλά το Συμβούλιο είναι αρμόδιο για την τυποποίηση της ονομαστικής αξίας και των τεχνικών προδιαγραφών τους 1. Από την εισαγωγή των τραπεζογραμματίων και των κερμάτων ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2002, οι χώρες της ζώνης του ευρώ έχουν εκδώσει συνολικά σχεδόν 127 δισεκατομμύρια κέρματα ευρώ, συνολικής αξίας 28 δισ. EUR περίπου. Τα κέρματα ευρώ, τα οποία καλύπτουν οκτώ ονομαστικές αξίες, από ένα λεπτό του ευρώ έως δύο ευρώ 2, δεν έχουν αλλάξει έκτοτε. Η χρησιμότητα των δύο μικρότερων ονομαστικών αξιών (ένα και δύο λεπτά του ευρώ) αποτελεί αντικείμενο συζήτησης η οποία ξεκίνησε ήδη από τη στιγμή της κυκλοφορίας τους. Οι βασικές πτυχές της συζήτησης αυτής είναι το υψηλό κόστος παραγωγής και χειρισμού σε σύγκριση με την ονομαστική αξία τους, το υψηλό ποσοστό απωλειών αυτών των κερμάτων και η μειούμενη αγοραστική δύναμη αυτών των δύο μικρών ονομαστικών αξιών περισσότερα από 16 έτη μετά την εισαγωγή των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ 3. Η Επιτροπή διενήργησε εκτίμηση επιπτώσεων 4 σχετικά με την έκδοση των κερμάτων ενός και δύο λεπτών του ευρώ στο πλαίσιο της προετοιμασίας της ανακοίνωσής της του 2013 5. Η 1 2 3 4 Άρθρο 128 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρθρο 1 και παράρτημα 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 729/2014 του Συμβουλίου (EE L 194 της 2.7.2014, σ. 1) Από τον Ιανουάριο του 2002 έως τις αρχές του 2018, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 28 %, σύμφωνα με τις μετρήσεις του σωρευτικού εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή (πηγή: Eurostat). Ένα καταναλωτικό αγαθό που το 2002 κόστιζε 0,78 EUR σήμερα κοστίζει 1 EUR ένα καταναλωτικό αγαθό που το 2002 πωλούνταν στην τιμή του 1 EUR το 2018 πωλείται έναντι 1,28 EUR. Το άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2012 σχετικά με την έκδοση κερμάτων ευρώ (ΕΕ L 201 της 27.7.2012, σ. 135), προβλέπει ότι η Επιτροπή προβαίνει σε εκτίμηση αντικτύπου όσον αφορά τη συνέχιση της έκδοσης κερμάτων ενός λεπτού και δύο λεπτών του ευρώ, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει, ιδίως, ανάλυση κόστους-οφέλους που λαμβάνει υπόψη το πραγματικό κόστος παραγωγής των εν λόγω κερμάτων σε σχέση με την αξία τους και τα οφέλη τους. 1

εν λόγω εκτίμηση επιπτώσεων παρουσιάστηκε ως έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την ανακοίνωση 6. Στην εκτίμηση αυτή επισημαίνονταν τέσσερα πιθανά σενάρια, από τη διατήρηση της κατάστασης χωρίς καμία μεταβολή έως την απόσυρση των κερμάτων από την κυκλοφορία και τη θέσπιση κανόνων στρογγυλοποίησης 7. Σε μεταγενέστερες συζητήσεις, η πλειονότητα των κρατών μελών τάχθηκε υπέρ της συνέχισης έκδοσης κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ, με παράλληλη εξέταση πιθανών τρόπων μείωσης του κόστους παραγωγής χωρίς αλλαγή της εμφάνισης και των παραμέτρων των κερμάτων. Η νέα αυτή έκθεση ακολουθεί την αιτιολογική σκέψη 7 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2012 σχετικά με την έκδοση κερμάτων ευρώ (ΕΕ L 201 της 27.7.2012, σ. 135), η οποία προβλέπει ότι «Η χρήση των διάφορων ονομαστικών αξιών των κερμάτων και τραπεζογραμματίων ευρώ, όπως έχουν καθοριστεί σήμερα, θα πρέπει να εξετάζεται τακτικά και προσεκτικά από τους αρμόδιους φορείς σύμφωνα με κριτήρια κόστους και αποδοχής του κοινού». Επικαιροποιεί επίσης τα πορίσματα της ανακοίνωσης του 2013. Στο τμήμα 2, η έκθεση προβαίνει σε απολογισμό 8 της χρησιμοποίησης των κερμάτων ενός και δύο λεπτών του ευρώ και της εξελισσόμενης αντίληψης περί αυτών 9. Επίσης, παραθέτει πιθανές επιλογές πολιτικής για περαιτέρω συζήτηση 10. Έχει πραγματοποιηθεί πρόσφατα εκτενής διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους σχετικά με τα ζητήματα που αφορούν τα κέρματα αυτά, όπως ανακοινώνεται στον χάρτη πορείας που δρομολόγησε η παρούσα έκθεση 11. Οι ενδιαφερόμενοι με τους οποίους πραγματοποιήθηκαν διαβουλεύσεις και τα αποτελέσματα αυτών περιγράφονται στο μέρος Ι του παραρτήματος της παρούσας έκθεσης. 5 6 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο: Θέματα σχετικά με τη συνέχιση της έκδοσης των κερμάτων ενός και δύο λεπτών του ευρώ, COM(2013) 281 final (https://eurlex.europa.eu/legal-content/el/txt/?uri=celex%3a52013dc0281). SWD/2013/0175 final (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/txt/?uri=celex:52013sc0175) 7 Τα τέσσερα σενάρια που παρουσιάστηκαν ήταν τα ακόλουθα: (1) «σενάριο διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης»: συνέχιση της έκδοσης υπό τους ισχύοντες όρους, χωρίς μεταβολή του νομικού ή υλικού πλαισίου (2) «σενάριο έκδοσης με μειωμένο κόστος»: έκδοση με μειωμένο κόστος, με αλλαγή της σύνθεσης των υλικών των κερμάτων ή με αύξηση της αποτελεσματικότητας της παραγωγής κερμάτων, ή και με τους δύο τρόπους (3) «σενάριο ταχείας απόσυρσης»: κατάργηση και απόσυρση των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ εντός σύντομου χρονικού διαστήματος και θέσπιση κανόνων στρογγυλοποίησης (4) «σενάριο σταδιακής κατάργησης»: διακοπή της έκδοσης των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών και θέσπιση κανόνων στρογγυλοποίησης. Ενώ θα παύσει η έκδοση κερμάτων και θα εφαρμόζονται επίσης δεσμευτικοί κανόνες στρογγυλοποίησης στο πλαίσιο και αυτού του σεναρίου, τα κέρματα θα εξακολουθήσουν να αποτελούν νόμιμο χρήμα. Τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ θα μπορούν να χρησιμοποιούνται ακόμη, αλλά μόνο για την πληρωμή του στρογγυλοποιημένου τελικού ποσού. Αφού δεν θα εκδίδονται νέα κέρματα, τα κέρματα αυτά αναμένεται να εξαφανιστούν σταδιακά από την κυκλοφορία, λόγω του υψηλού ποσοστού απωλειών και του γεγονότος ότι τα κέρματα αυτά δεν αποτελούν βολικά μέσα πληρωμής. 8 Στο πλαίσιο της τακτικής εξέτασης που αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 7 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2012 σχετικά με την έκδοση κερμάτων ευρώ (ΕΕ L 201 της 27.7.2012, σ. 135). 9 Βλ. παράρτημα, μέρος 2. 10 11 Όσον αφορά την ανακοίνωση του 2013, από την ανάλυση και τις συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν δεν προέκυψαν στοιχεία διαφοροποίησης μεταξύ των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ όσον αφορά τις επιλογές πολιτικής. Δεν εντοπίστηκαν εμπειρικά στοιχεία ούτε οικονομικές και κοινωνικές παράμετροι που να συνηγορούν υπέρ μιας τέτοιου είδους διαφοροποίησης. https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/initiatives/ares-2017-3071370_en 2

Οι επιλογές πολιτικής για τα εν λόγω κέρματα οι οποίες παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση προέρχονται από την εν λόγω διαβούλευση. Το τμήμα 3 εξετάζει τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τα χαρακτηριστικά ασφαλείας των κερμάτων. Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι πολίτες και οι έμποροι λιανικής να εμπιστεύονται τα κέρματα ευρώ όλων των ονομαστικών αξιών, ώστε αυτά να εξακολουθούν να αποτελούν ένα αποτελεσματικό και ελκυστικό μέσο πληρωμής. Ο συνολικός αριθμός κίβδηλων κερμάτων ευρώ (50 λεπτά του ευρώ, ένα ευρώ και δύο ευρώ) που εντοπίζονται σε κυκλοφορία και αναφέρονται είναι πάντα σχετικά σταθερός 12. Παρότι έχει σημειωθεί πρόοδος στην τεχνολογία παραγωγής για την κατασκευή ασφαλέστερων κερμάτων, και ενώ η αυτόματη εξακρίβωση της γνησιότητας των κερμάτων έχει παγιωθεί ως τρόπος εντοπισμού της κιβδηλείας 13, η ποιότητα ορισμένων κίβδηλων κερμάτων έχει επίσης βελτιωθεί. Η ενότητα 4 ολοκληρώνεται παρουσιάζοντας προτεινόμενες συμβουλές σε συνέχεια των κύριων πορισμάτων της παρούσας έκθεσης. ΤΜΗΜΑ 2. ΚΕΡΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΝΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΛΕΠΤΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ 2013 2.1 Χρήση των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών για πληρωμές Τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ είναι απαραίτητα για την αγορά αγαθών ή υπηρεσιών των οποίων το συνολικό κόστος δεν λήγει σε μηδέν ή πέντε λεπτά του ευρώ (π.χ. το κόστος μεμονωμένης αγοράς ή το άθροισμα όλων των αγορών δεν είναι στρογγυλός αριθμός) και στις περιπτώσεις όπου τα μετρητά αποτελούν το αναμενόμενο ή το κυρίαρχο μέσο πληρωμής. Εν γένει, οι περιπτώσεις αυτές αφορούν σχετικά μικρές αγορές 14 τροφίμων και προϊόντων μακράς διάρκειας στα σουπερμάρκετ, τα αρτοποιεία και τα μικρά καταστήματα λιανικής, καθώς και αγορές χύδην προϊόντων που αγοράζονται κατά βάρος, κατ όγκο κ.λπ. σε εβδομαδιαίες λαϊκές αγορές, σε κρεοπωλεία ή πρατήρια καυσίμων. Οι δαπάνες για αγορές από σουπερμάρκετ και μικρότερα καταστήματα εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό ποσοστό του προϋπολογισμού διαβίωσης των καταναλωτών. Ωστόσο, τα περισσότερα καταναλωτικά αγαθά δεν εμπίπτουν πλέον στην κατηγορία αυτή, διότι οι τιμές των μεμονωμένων αγαθών είναι υψηλότερες και ως εκ τούτου συνήθως 12 13 14 Κάθε χρόνο εντοπίζονται σε κυκλοφορία κατά μέσο όρο περίπου 150 000 κίβδηλα κέρματα, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι κέρματα των δύο ευρώ. Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι φορείς που χειρίζονται μετρητά σε επαγγελματική βάση πρέπει να εξακριβώνουν τη γνησιότητα των κερμάτων ευρώ όταν χρησιμοποιούν πιστοποιημένες μηχανές επεξεργασίας κερμάτων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1210/2010, ΕΕ L 339 της 22.12.2010, σ. 1. Τα ακατάλληλα κέρματα (π.χ. τα κατεστραμμένα κέρματα) πρέπει να αποσύρονται. Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι τα κίβδηλα κέρματα εντοπίζονται και παραδίδονται στις αρχές επιβολής του νόμου βλ. κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1338/2001, όπως τροποποιήθηκε, ΕΕ L 181 της 4.7.2001, σ. 6. Η μέση αξία μιας συναλλαγής με μετρητά στη ζώνη του ευρώ ανέρχεται σήμερα σε 12,38 EUR ωστόσο οι συνήθειες πληρωμής διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών βλ. ΕΚΤ Occasional Paper Series αριθ. 201, Νοέμβριος 2017: «The use of cash by households in the euro area», σ. 20. 3

στρογγυλοποιούνται 15 και/ή διότι οι πληρωμές πραγματοποιούνται με άλλα μέσα πλην των μετρητών. Στις περιπτώσεις στις οποίες για τις πληρωμές με μετρητά χρησιμοποιούνται κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ, αυτές οι ονομαστικές αξίες χρησιμοποιούνται κυρίως για ρέστα («μονόδρομη χρήση»). Οι καταναλωτές, συνήθως, λαμβάνουν περισσότερα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών από όσα ξοδεύουν. 2.2. Αλλαγές στην έκδοση κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ Η έκδοση κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ αυξάνεται συνεχώς από το 2002 και το ποσοστό έκδοσης αυξάνεται με μεγαλύτερο ρυθμό σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη ονομαστική αξία κέρματος του ευρώ. Πράγματι, από στατιστική άποψη, σε κάθε πολίτη της ζώνης του ευρώ αναλογούν επί του παρόντος 181 εκ των εν λόγω κερμάτων, ενώ κατά την έκδοση της ανακοίνωσης της Επιτροπής του 2013 σε κάθε πολίτη αναλογούσαν 145 κέρματα. Σήμερα, σχεδόν το 50 % του συνόλου των κερμάτων ευρώ που έχουν εκδοθεί είναι κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ. Έτος Όλα τα κέρματα ευρώ (δισεκατομμύρια) Όλα τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ (δισεκατομμύρια) Ποσοστό των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ (επί του συνόλου των κερμάτων που έχουν εκδοθεί στη ζώνη του ευρώ) Δεκέμβριος 2002 40 14 35 % Τέλος του 2004 54 21 39 % Τέλος του 2007 73 31 42 % Τέλος του 2012 102 47 46 % Τέλος του 2017 126 61 48 % (πηγή: Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όλοι οι αριθμοί στρογγυλλοποιούνται) Το ποσοστό των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ που επιστρέφονται στις εθνικές κεντρικές τράπεζες είναι το χαμηλότερο από όλες τις ονομαστικές αξίες. Η μονόδρομη χρήση, το χαμηλό ποσοστό επιστροφής στις εθνικές κεντρικές τράπεζες και η σταθερή αύξηση της έκδοσης των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ επιβεβαιώνουν την υπόθεση ότι αυτές οι ονομαστικές αξίες δεν κυκλοφορούν αποτελεσματικά μεταξύ των οικονομικών φορέων, αλλά κατά κύριο λόγο συσσωρεύονται ή χάνονται. 2.3 Κόστος της «μονόδρομης χρήσης» και της αυξημένης έκδοσης κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ Τα κέρματα ευρώ είναι νόμιμο χρήμα 16 και η παροχή νόμιμου χρήματος στο κοινό έχει κόστος. Το κόστος που συνεπάγονται τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ σχετίζεται με την παραγωγή δίσκων κοπής κερμάτων, καθώς και με την κοπή, την έκδοση, 15 16 Στα αγαθά αυτά περιλαμβάνονται ρούχα, υποδήματα, ηλεκτρονικές συσκευές, άλλες συσκευές και έπιπλα. Όλο και πιο συχνά, τα είδη κατανάλωσης «εκτός σπιτιού» (όπως τα ποτά, τα μικρογεύματα, τα έντυπα, τα εισιτήρια ή τα γεύματα σε εστιατόρια) προσφέρονται σε στρογγυλοποιημένες τιμές. Άρθρο 11 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 974/98 για την εισαγωγή του ευρώ, ΕΕ L 139 της 11.5.1998, σ. 1. 4

τον χειρισμό και την κυκλοφορία ή επανακυκλοφορία τους. Τα κέρματα που χάνονται έχουν επίσης περιβαλλοντικό κόστος 17. Καθώς δεν υπάρχει αποτελεσματικό κίνητρο για την επανακυκλοφορία αυτών των ονομαστικών αξιών, εκδίδονται ολοένα περισσότερα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ακόμη περισσότερο το συνολικό κόστος. Γενικά, τα έσοδα από τη νομισματοκοπή κατά την έκδοση κερμάτων του ενός λεπτού του ευρώ είναι αρνητικά, δεδομένου ότι μόνο το κόστος προμήθειας υπερβαίνει την ονομαστική αξία του κέρματος 18. Από δημοσιονομική άποψη, η έκδοση αυτής της ονομαστικής αξίας είναι ζημιογόνα δραστηριότητα για τα κράτη μέλη. Κατά τη διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους το 2017 19, οι περισσότερες χώρες της ζώνης του ευρώ ανέφεραν ότι το κόστος προμήθειας των κερμάτων των δύο λεπτών του ευρώ εξακολουθεί να είναι χαμηλότερο από την ονομαστική τους αξία. 2.4 Η αντίδραση των κρατών μελών στην αύξηση του κόστους και της έκδοσης των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ Τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν το κόστος και τη ζήτηση με διαφορετικούς τρόπους. Μία επιλογή είναι η στρογγυλοποίηση προς τα πάνω ή προς τα κάτω στα πλησιέστερα πέντε λεπτά του ευρώ κατά την πραγματοποίηση πληρωμών με μετρητά. Το τελικό συνολικό ποσό αγορών που λήγει σε ένα, δύο, έξι ή επτά λεπτά του ευρώ στρογγυλοποιείται προς τα κάτω, ενώ το ποσό που λήγει σε τρία, τέσσερα, οκτώ ή εννέα λεπτά του ευρώ στρογγυλοποιείται προς τα πάνω. Για παράδειγμα, για τελικό ποσό αγορών 3,58 EUR ή 3,62 EUR το πληρωτέο ποσό σε μετρητά είναι 3,60 EUR, ενώ για τα ποσά 3,63 EUR ή 3,67 EUR θα πρέπει να καταβληθεί σε μετρητά το ποσό των 3,65 EUR. Η στρογγυλοποίηση αυτή συνεπάγεται μέγιστη ζημία ή μέγιστο κέρδος δύο λεπτών του ευρώ κατά την τελική στρογγυλοποίηση, ενώ τα κέρδη και οι ζημίες εξομοιώνονται συν τω χρόνω. Τούτο περιορίζει συνεπώς αποτελεσματικά τη χρήση των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ. Αυξανόμενος αριθμός χωρών ακολουθούν την προσέγγιση αυτή: από το 2002, η στρογγυλοποίηση του τελικού ποσού αγοράς στα πλησιέστερα πέντε λεπτά του ευρώ κατά την πληρωμή με μετρητά είναι υποχρεωτική στη Φινλανδία το 2004, η στρογγυλοποίηση έγινε συνήθης πρακτική στις Κάτω Χώρες αρχικά το Βέλγιο, το 2014, και στη συνέχεια η Ιρλανδία, το 2015, θέσπισαν νόμο που προέβλεπε την εθελοντική στρογγυλοποίηση το 2017, η Ιταλία θέσπισε νόμο που καθιστά τη στρογγυλοποίηση υποχρεωτική και σταμάτησε να κόβει κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ. Ωστόσο, η στρογγυλοποίηση δεν αποτελεί ακόμη συνήθεια ούτε στο Βέλγιο ούτε στην Ιταλία. 17 18 19 Τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών είναι κατασκευασμένα από επιχαλκωμένο χάλυβα. Τα κέρματα που δεν χρησιμοποιούνται συνήθως καταλήγουν σε δημόσια γη, οικιακά απόβλητα ή μονάδες αποτέφρωσης. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2017, μόνο τρία κράτη μέλη (από τα εννέα που απάντησαν) ανέφεραν ότι το κόστος προμήθειας των κερμάτων του ενός λεπτού ήταν χαμηλότερο της ονομαστικής τους αξίας. Όσον αφορά τα κέρματα των δύο λεπτών του ευρώ, έξι από τις εννέα χώρες ανέφεραν ότι το κόστος απόκτησής τους ήταν χαμηλότερο από την ονομαστική τους αξία. Βλ. παράρτημα, μέρος 1 Κεφάλαιο Γ.1. 5

Ορισμένα κράτη μέλη ανταλλάσσουν κέρματα ευρώ διαφορετικής αξίας με κέρματα του ενός λεπτού του ευρώ από τα αποθέματα κερμάτων άλλων χωρών της ΕΕ στην ονομαστική τους αξία για να μετριάσουν το κόστος παραγωγής ή προμήθειας του κέρματος του ενός λεπτού. 2.5 Η απάντηση των εμπόρων λιανικής στο κόστος που προκύπτει από τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ Οι έμποροι λιανικής (συμπεριλαμβανομένων των σουπερμάρκετ) πρέπει, όπως είναι φυσικό, να προσαρμόζονται στις συνήθειες και τις προτιμήσεις πληρωμής των καταναλωτών. Οι έμποροι λιανικής διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, καθώς αποτελούν τους κύριους παράγοντες που ξεκινούν τη μονόδρομη χρήση, δεδομένου ότι είναι αυτοί οι οποίοι δίνουν τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών ως ρέστα. Όσο δεν εφαρμόζεται η στρογγυλοποίηση, αυτό αναμένεται να συνεχιστεί και το κόστος που προκύπτει από τη χρήση αυτών των ονομαστικών αξιών θα συνεχίσει να επιβαρύνει τους καταναλωτές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η προμήθεια νέων κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ από εμπορική τράπεζα μέσω της εθνικής κεντρικής τράπεζας μπορεί να κοστίσει στους εμπόρους λιανικής λιγότερο από την προμήθεια κερμάτων σε κυκλοφορία από φορείς που χειρίζονται μετρητά σε επαγγελματική βάση, καθώς στη δεύτερη περίπτωση το κόστος χειρισμού είναι υψηλότερο. Ακόμη και αν οι εμπορικές τράπεζες επιβάλουν χρέωση για την ανάληψη νέων κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ, οι έμποροι λιανικής συχνά πληρώνουν λιγότερο για νέα κέρματα σε σύγκριση με το κόστος παραγγελίας κερμάτων από φορείς που χειρίζονται μετρητά σε επαγγελματική βάση 20. Ως εκ τούτου, εκδίδονται νέα κέρματα, ενώ τα αποθέματα κερμάτων εξακολουθούν να συσσωρεύεται στο επίπεδο των φορέων που χειρίζονται μετρητά σε επαγγελματική βάση. 2.6 Η άποψη του κοινού για τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ Από το 2014, η Επιτροπή διεξάγει, σε ετήσια βάση, δημοσκοπήσεις σχετικά με τα κέρματα αυτά 21. Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων στη ζώνη του ευρώ τάσσεται υπέρ της κατάργησης αυτών των ονομαστικών αξιών, όπως προκύπτει από τις απαντήσεις στην ερώτηση της έρευνας που αναφέρεται στη συνέχεια. Το υψηλό αυτό ποσοστό διαφοροποιείται ελάχιστα με την πάροδο του χρόνου. 20 21 Ορισμένοι έμποροι λιανικής ανέφεραν ότι ένα πακέτο κερμάτων που περιλαμβάνει 50 κέρματα του ενός λεπτού του ευρώ μπορεί να κοστίζει έως και 50 λεπτά, ποσό που προστίθεται στην ονομαστική αξία των κερμάτων του πακέτου. Εκθέσεις Έκτακτου Ευρωβαρόμετρου στη ζώνη του ευρώ: FL 405, FL 429, FL 446 και FL 458: http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/survey/index#p=1&instruments=flash 6

«Είστε υπέρ της κατάργησης των κερμάτων του 1 και των 2 λεπτών στη ζώνη του ευρώ και της εφαρμογής υποχρεωτικής στρογγυλοποίησης προς τα πάνω και προς τα κάτω του τελικού ποσού αγοράς σε καταστήματα και σουπερμάρκετ (δηλαδή οι τιμές να εξακολουθούν να ορίζονται σε οποιοδήποτε ποσό λεπτών, αλλά το τελικό ποσό αγοράς να στρογγυλοποιείται στα ταμεία στα 0 ή 5 λεπτά, ανάλογα με το αν το τελικό άθροισμα είναι πιο κοντά στο 0 ή το 5;)» Έτος Ευρωβαρόμετρου ΝΑΙ ΟΧΙ Δεν έχω άποψη 2014 2015 2016 2017 60% 37% 3% 59% 38% 2% 62% 36% 2% 64% 33% 3% 7

Σύμφωνα με τα πρόσφατα αποτελέσματα ανά χώρα της ζώνης του ευρώ, σε καμία από αυτές η διατήρηση των δύο αυτών ονομαστικών αξιών δεν συγκεντρώνει πλέον την απόλυτη πλειοψηφία μεταξύ των πολιτών. (πηγή: Ευρωβαρόμετρο 2017) 2.7 Ανησυχία για αύξηση των τιμών καταναλωτή και του πληθωρισμού λόγω της στρογγυλοποίησης στα πλησιέστερα πέντε λεπτά Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που ανακύπτει στο πλαίσιο της συζήτησης σχετικά με τη διακοπή της κυκλοφορίας των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ είναι ο πληθωρισμός και ο αντιληπτός πληθωρισμός. Η στρογγυλοποίηση του τελικού ποσού θα μπορούσε να οδηγήσει τους καταναλωτές να αναμένουν επίσης συστηματική στρογγυλοποίηση προς τα πάνω ή και καθαρές αυξήσεις τιμών στο μέλλον. Η ανησυχία αυτή ισχύει ιδιαίτερα εάν η στρογγυλοποίηση επηρεάζει προϊόντα που οι καταναλωτές αγοράζουν συχνά και τα οποία συνήθως πληρώνουν τοις μετρητοίς και θα μπορούσε, επομένως, να επηρεάσει τις πληθωριστικές προσδοκίες («αντιληπτός πληθωρισμός»). Ωστόσο, η κατάργηση των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ και η εφαρμογή κανόνων στρογγυλοποίησης δεν αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά τη σταθερότητα των τιμών διότι: χαμηλότερο κόστος για το χειρισμό των μετρητών θα επέτρεπε ενδεχομένως στους εμπόρους λιανικής πώλησης να χαμηλώσουν τις τιμές. 8

Εάν εφαρμοστεί η στρογγυλοποίηση, δεν θα σημειωθεί αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του πληθωρισμού, με χρήση του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) 22, ή στον υπολογισμό της ιδιωτικής κατανάλωσης. Κατά συνέπεια, δεν θα υπάρξουν «νέα στοιχεία». Οι στατιστικές αρχές θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τις επίσημα αναφερόμενες τιμές (δηλαδή τις μη στρογγυλοποιημένες τιμές), χωρίς συστηματική παρέκκλιση στην άθροιση κατά τον υπολογισμό των δεικτών τιμών. Η διακοπή της κυκλοφορίας των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών θα μπορούσε να δώσει στους παραγωγούς και τους εμπόρους λιανικής την ευκαιρία να μεταβάλουν ταυτόχρονα ένα ευρύτερο σύνολο μεμονωμένων επίσημα αναφερόμενων τιμών. Στη συνέχεια, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποια αύξηση του γενικού επιπέδου τιμών και (τουλάχιστον ως μεμονωμένο φαινόμενο) σε υψηλότερο πληθωρισμό. Ωστόσο, η διαφάνεια των τιμών, η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και ο ανταγωνισμός στον τομέα του λιανικού εμπορίου μπορούν να περιορίσουν τον κίνδυνο αυτόν. Σύμφωνα με έναν ενδιαφερόμενο, δεν μπορεί να αποκλειστεί ούτε το ενδεχόμενο, μεσοπρόθεσμα, το τελικό ποσό αγοράς να στρογγυλοποιείται πράγματι κατά κανόνα προς τα κάτω, ως αποτέλεσμα της ανταγωνιστικής συμπεριφοράς 23. Η εμπειρία από χώρες όπως η Φινλανδία, οι Κάτω Χώρες ή η Ιρλανδία, που περιόρισαν τη χρήση των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ στις πληρωμές με μετρητά, επιβεβαιώνει ότι η πρακτική της στρογγυλοποίησης των πληρωμών αυτών δεν έχει μετρήσιμο αντίκτυπο στον πληθωρισμό των τιμών καταναλωτή, όπως υπολογίζονται με τον ΕνΔΚΤ ή τον αποπληθωριστή ιδιωτικής κατανάλωσης. 2.8 Εξέταση της έκδοσης κερμάτων ενός και δύο λεπτών του ευρώ με βάση τα κριτήρια του κόστους και της αποδοχής του κοινού Εφαρμόζοντας τα κριτήρια του κόστους και της αποδοχής από το κοινό των κερμάτων ενός και δύο λεπτών του ευρώ, προκύπτει η ακόλουθη εικόνα: (1) Λόγω της μειωμένης αγοραστικής τους δύναμης, τα κέρματα του ενός και δύο λεπτών του ευρώ χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο μονόδρομα, γεγονός που οδηγεί σε συσσώρευση και απώλεια των κερμάτων. (2) Οι κυβερνήσεις που εκδίδουν αυτά τα κέρματα εμφανίζουν ζημία, με αρνητικά έσοδα από τη νομισματοκοπή (τουλάχιστον στην περίπτωση του κέρματος του ενός λεπτού του ευρώ). 22 23 Στη ζώνη του ευρώ, ο ΕνΔΤΚ χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της μεταβολής με την πάροδο του χρόνου των τιμών των προϊόντων και των υπηρεσιών καταναλωτή που αποκτώνται, χρησιμοποιούνται ή αγοράζονται από τα νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ. Για τον ΕνΔΤΚ χρησιμοποιείται ενιαία συμφωνηθείσα μεθοδολογία προκειμένου να διευκολύνεται η σύγκριση των δεδομένων διαφορετικών χωρών. EHI Retail Institute/Deutsche Bundesbank, Coins Study: Impact assessment of rounding in the retail sector (2015), σ. 51. 9

(3) Το κόστος χειρισμού των κερμάτων είναι δαπανηρό σε σχέση με την ονομαστική αξία των εν λόγω κερμάτων. Οι έμποροι λιανικής πληρώνουν έως και ένα ευρώ για ένα πακέτο των 50 κερμάτων του ενός λεπτού του ευρώ. (4) Στο ευρύ κοινό υπάρχει σταθερή πλειονότητα που τάσσεται υπέρ της κατάργησης των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ, όπως καταδεικνύουν τα δεδομένα του ανωτέρω πίνακα. (5) Η μείωση του κόστους παραγωγής έχει όρια 24. Σε ένα πλαίσιο θετικών ποσοστών πληθωρισμού, παράγει μόνο προσωρινά αποτελέσματα, μέχρι το κόστος παραγωγής να υπερβεί εκ νέου την ονομαστική αξία, και δεν αντιμετωπίζει τις άλλες προκλήσεις που ανακύπτουν από τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ: η συσσώρευση και η απώλεια κερμάτων θα συνεχιστούν. Η διακοπή της έκδοσης των εν λόγω κερμάτων θα αποτελέσει ευκαιρία για την αντιμετώπιση των μειονεκτημάτων και των προκλήσεων που συνδέονται με τη χρήση τους, όπως τονίστηκε παραπάνω. Ωστόσο, επιβάλλεται περαιτέρω ανάλυση των επιπτώσεων από τυχόν διακοπή της έκδοσης. Εξυπακούεται ότι τα κράτη μέλη μπορούν να εκδίδουν κέρματα ευρώ η ποσότητα των οποίων τελεί υπό την έγκριση της ΕΚΤ 25. Εξάλλου, ο κανονισμός (EΕ) αριθ. 651/2012 περιέχει δεσμευτικούς κανόνες για την έκδοση των κερμάτων ευρώ ώστε να αποφεύγονται διαφορετικές πρακτικές μεταξύ των κρατών μελών και να καθιερωθεί ένα επαρκώς ολοκληρωμένο πλαίσιο για το ενιαίο νόμισμα 26. Στις δύο υποενότητες που ακολουθούν εξετάζονται τα υπέρ και τα κατά τόσο της απόσυρσης όσο και της σταδιακής κατάργησης των εν λόγω κερμάτων. 2.8.1 Υπέρ και κατά της απόσυρσης των κερμάτων και η άμεση απώλεια της ιδιότητας του νόμιμου χρήματος Βάσει της επιλογής αυτής, η έκδοση κερμάτων θα διακοπεί και τα κέρματα θα απολέσουν σχετικά άμεσα την ιδιότητα του νόμιμου χρήματος για την πραγματοποίηση πληρωμών, ενώ πιθανότατα θα προβλεφθεί το δικαίωμα εξαγοράς τους στις κεντρικές τράπεζες ακόμη και μετά την απώλεια αυτής της ιδιότητας. Η υποχρεωτική στρογγυλοποίηση του τελικού ποσού αγοράς με μετρητά στα πλησιέστερα πέντε λεπτά του ευρώ θα είναι απαραίτητη σε ολόκληρη 24 Τα κράτη μέλη συμφώνησαν νέα πρότυπα κατασκευής των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ ώστε να εξασφαλίσουν την παραγωγή των κερμάτων με οικονομικά αποδοτικότερο τρόπο και χωρίς αλλαγές στην εμφάνισή τους, και παράλληλα να συνεχίσουν να τηρούν τις τεχνικές προδιαγραφές που προβλέπει ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 729/2014 του Συμβουλίου. Τα νέα πρότυπα εφαρμόζονται στα κέρματα παραγωγής του 2017. Παράλληλα μπορούν να χρησιμοποιούνται και τα κέρματα που έχουν παραχθεί σύμφωνα με τα προηγούμενα πρότυπα. 25 Βλ. άρθρο 128 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ. 26 Βλ. αιτιολογική σκέψη 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Ιουλίου 2012, σχετικά με την έκδοση κερμάτων ευρώ. Ο εν λόγω κανονισμός βασίζεται στο άρθρο 133 της ΣΛΕΕ. 10

τη ζώνη του ευρώ, για να διασφαλιστεί η ενιαία εφαρμογή του ίδιου κανόνα σε ολόκληρη τη ζώνη 27. Τα κέρματα θα πρέπει να αποσυρθούν με ενεργό τρόπο από την κυκλοφορία. Τα πλεονεκτήματα αυτής της επιλογής είναι τα ακόλουθα: άμεση εξοικονόμηση δαπανών: εξάλειψη κόστους παραγωγής ή έκδοσης, και εξάλειψη αρνητικών εσόδων από νομισματοκοπή εξάλειψη κόστους χειρισμού για τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ ταχεία ανταπόκριση στις προτιμήσεις των πολιτών. Το μειονέκτημα θα ήταν οι εφάπαξ δαπάνες απόσυρσης. Θα ήταν αναγκαία περαιτέρω ανάλυση για να διατυπωθεί μια εκτίμηση 28. 2.8.2 Υπέρ και κατά της σταδιακής κατάργησης των κερμάτων και η μη άμεση απώλεια της ιδιότητας του νόμιμου χρήματος Στο πλαίσιο αυτής της επιλογής, η έκδοση θα διακοπεί επίσης, ενώ η ιδιότητα του νομίμου χρήματος θα αφαιρεθεί σε μεταγενέστερο μόνο στάδιο. Η παύση της παραγωγής και της έκδοσης των εν λόγω κερμάτων θα είχε παρόμοιο αποτέλεσμα με το πρώτο σενάριο. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, τα κέρματα θα παραμείνουν σε κυκλοφορία αλλά θα εξαφανιστούν σταδιακά, καθώς μεγάλες ποσότητες αυτών θα συνεχίσουν να χάνονται χωρίς να εκδίδονται νέα. Η ιδιότητα νομίμου χρήματος των κερμάτων για πληρωμή θα μπορούσε να απολεσθεί το νωρίτερο όταν η κυκλοφορία των κερμάτων θα είναι πλέον καθαρά υπολειμματική, ενδεχομένως με δικαίωμα ανταλλαγής σε κεντρικές τράπεζες, ακόμη και αφού παύσει η ιδιότητα νομίμου χρήματος. Αυτό το μέτρο θα πρέπει να συνοδεύεται από υποχρεωτική στρογγυλοποίηση μόλις διακοπεί η έκδοση των κερμάτων, όπως και στο πρώτο σενάριο. Τα πλεονεκτήματα αυτής της επιλογής είναι τα ακόλουθα: δεν υπάρχουν δαπάνες απόσυρσης τα κέρματα του ενός και των δύο ευρώ θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται για την πραγματοποίηση πληρωμών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε σύγκριση με την πρώτη επιλογή, τα μειονεκτήματα είναι τα εξής: 27 28 Στη γνωμοδότησή της σχετικά με βελγικό νομοσχέδιο που προβλέπει την εθελοντική στρογγυλοποίηση των πληρωμών σε ευρώ, η ΕΚΤ (CON/2014/6, σημείο 2.4) τόνισε ότι «για τη διασφάλιση της ενότητας και της ακεραιότητας της ενιαίας νομισματικής ένωσης, η ΕΚΤ συνιστά επομένως οι κανόνες στρογγυλοποίησης να θεσπιστούν με εναρμονισμένο τρόπο σε ενωσιακό και όχι εθνικό επίπεδο». Τούτο επαναλήφθηκε στη γνώμη CON/2018/41 της ΕΚΤ της 4ης Σεπτεμβρίου 2018. Οι δαπάνες αυτές είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, διότι θα εξαρτηθούν από τη στάση των πολιτών κάθε κράτους μέλους και την προθυμία τους να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στην επιστροφή των ονομαστικών αξιών που αποσύρονται. Από προηγούμενες εμπειρίες «μεταβάσεων» στο ευρώ προκύπτει ότι οι δαπάνες αυτές θα είναι περιορισμένες, ιδίως όσον αφορά τις πολύ χαμηλές ονομαστικές αξίες, όπου τα υπάρχοντα υψηλά ποσοστά απωλειών καταδεικνύουν ήδη έλλειψη πειθαρχίας ως προς τη μέριμνα για την αξία που αντιπροσωπεύουν τα εν λόγω κέρματα. 11

λιγότερα οικονομικά οφέλη, δεδομένου ότι θα εξακολουθήσει να υπάρχει κόστος χειρισμού για τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ που θα κυκλοφορούν έως τη μείωση του συνολικού τους αριθμού οι έμποροι λιανικής πώλησης θα πρέπει να εξακολουθήσουν να μεριμνούν για τη διεκπεραίωση των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ, αν και σε πολύ μικρότερο βαθμό, λόγω της στρογγυλοποίησης προς τα πάνω η ανταπόκριση στις επιθυμίες της πλειονότητας των ενδιαφερόμενων στα σχετικά κράτη μέλη θα είναι λιγότερο άμεση. ΤΜΗΜΑ 3. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΕΡΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΒΔΗΛΕΙΑ: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΚΕΡΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟ ΜΕΣΟ ΠΛΗΡΩΜΗΣ Η ΕΕ έχει θέσει σε εφαρμογή ένα ανεπτυγμένο νομικό πλαίσιο και ενισχύει τη συνεργασία με τα κράτη μέλη και τις εθνικές αρχές για να διασφαλίσει την εμπιστοσύνη στα μετρητά ευρώ και την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της κυκλοφορίας τους. Έχουν τεθεί σε εφαρμογή κανόνες (συμπεριλαμβανομένων διατάξεων του ποινικού δικαίου) για την προστασία των κερμάτων ευρώ από την κιβδηλεία και για την εξακρίβωση της γνησιότητάς τους. Οι κανόνες αυτοί συμπληρώνονται από νομικές διατάξεις σχετικά με την αναπαραγωγή και τα μετάλλια και τις μάρκες, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι μόνο γνήσια κέρματα κρίνονται κατάλληλα για κυκλοφορία και χρησιμοποιούνται στο κύκλωμα μετρητών 29. Ο αριθμός των κίβδηλων κερμάτων ευρώ (50 λεπτά του ευρώ, ένα ευρώ, δύο ευρώ) που εντοπίζονται σε κυκλοφορία και αναφέρονται είναι σχετικά σταθερός, με ετήσιο μέσο όρο περίπου 150 000 κίβδηλα κέρματα (ονομαστικής αξίας περίπου 240 000 EUR). 29 Βλ. επισκόπηση των σχετικών νομικών πράξεων της ΕΕ στο: https://ec.europa.eu/info/about-europeancommission/euro/euro-coins-and-notes/euro-coins/legislation-euro-coins_en 12

Αριθμός εντοπισθέντων κίβδηλων κερμάτων ευρώ ανά ονομαστική αξία (πηγή: Ευρωπαϊκό Τεχνικό και Επιστημονικό Κέντρο) Κατά την ίδια περίοδο, ο συνολικός όγκος των κερμάτων σε κυκλοφορία συνέχισε να αυξάνεται, από 40 δισ. το 2002 σε 125 δισ. μέχρι το τέλος του 2017. Ως εκ τούτου, η αναλογία των εντοπισθέντων κίβδηλων κερμάτων έχει μειωθεί σημαντικά με την πάροδο του χρόνου από ένα κέρμα ανά 70 000 γνήσια κέρματα το 2007 σε ένα κέρμα ανά 120 000 γνήσια κέρματα το 2017 (λαμβάνοντας και πάλι υπόψη μόνο τα 50 λεπτά του ευρώ, το ένα ευρώ, τα δύο ευρώ). Οι πολίτες δεν δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στην εμφάνιση και στα χαρακτηριστικά ασφαλείας των κερμάτων. Μεγάλο ποσοστό κερμάτων παραμένουν στα πορτοφόλια και στα ταμεία ως ψιλά, χωρίς να υποβάλλονται ούτε μία φορά σε επαγγελματικό έλεγχο γνησιότητας. Οι τεχνικές προδιαγραφές και τα χαρακτηριστικά όλων των ονομαστικών αξιών των κερμάτων ευρώ χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ενώ τόσο η τεχνολογία παραγωγής όσο και η «ποιότητα» ορισμένων κίβδηλων κερμάτων που εντοπίζονται έχουν σημειώσει πρόοδο. Κίβδηλα κέρματα χαμηλής οπτικής ποιότητας με καλές ηλεκτρομαγνητικές ιδιότητες μπορούν να εισέλθουν στην αγορά μέσω μηχανών αυτόματης πώλησης και μηχανών έκδοσης εισιτηρίων. Ορισμένες μηχανές μπορεί να μην αναγνωρίζουν αμέσως τα κίβδηλα κέρματα «προηγμένης τεχνολογίας», και στην πραγματικότητα ενδέχεται να κυκλοφορούν περισσότερα κίβδηλα κέρματα από όσα εντοπίζονται. Η ζώνη του ευρώ πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειές της για την προστασία των κερμάτων ευρώ από την κιβδηλεία προκειμένου να διατηρήσει την ασφάλεια και την αξιοπιστία τους. Δεν έχει ακόμη εξεταστεί το ενδεχόμενο αναβάθμισης των κερμάτων ευρώ με νέα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει αρχίσει την έκδοση νέας σειράς τραπεζογραμματίων με εξελιγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Έφτασε ίσως η ώρα να αρχίσει να εξετάζει την ανάγκη αναβάθμισης επίσης των κερμάτων ευρώ. 13

14

ΤΜΗΜΑ 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παρούσα έκθεση περιγράφει τη χρήση των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών του ευρώ. Παρέχει στα κράτη μέλη τη βάση για να διερευνήσουν την πλέον ενδεδειγμένη μελλοντική πορεία όσον αφορά τις δύο αυτές ονομασίες στο επίπεδο της ζώνης του ευρώ. Όσον αφορά τις προτεραιότητες σε θέματα προστασίας και ασφάλειας, η Επιτροπή θα συνεχίσει τη συνεργασία με τα κράτη μέλη για να βελτιώσει περαιτέρω τον εντοπισμό κίβδηλων κερμάτων στο πλαίσιο του προγράμματος «Pericles» 30 και του διαδόχου του βάσει του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 31 θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών για έρευνα και ανάπτυξη σχετικά με την ασφάλεια των κερμάτων θα διερευνήσει την πιθανή ανάπτυξη νέων κατάλληλων χαρακτηριστικών ασφαλείας για τα κέρματα ευρώ υψηλής ονομαστικής αξίας (κέρματα του ενός και των δύο ευρώ) θα συνεχίσει τις συζητήσεις στα αρμόδια φόρουμ σχετικά με τη δυνατότητα έκδοσης κερμάτων με νέα χαρακτηριστικά ασφαλείας και τη δυνατότητα απόσυρσης των κερμάτων πρώτης γενιάς συν τω χρόνω, χωρίς να διαταραχθεί η ομαλή κυκλοφορία των λοιπών κερμάτων ευρώ και το εδραιωμένο κύκλωμα μετρητών. 30 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 331/2014 περί του προγράμματος «Pericles 2020», ΕΕ L 103 της 5.4.2014, σ. 1. 31 COM(2018) 369 final και COM(2018) 371 final. 15